Ερρίκος Η΄ της Αγγλίας

Ερρίκος Η'
Βασιλιάς της Αγγλίας
Περίοδος	21 Απριλίου 1509 - 28 Ιανουαρίου 1547
Στέψη	24 Ιουνίου 1509
Προκάτοχος	Ερρίκος Ζ΄ της Αγγλίας
Διάδοχος	Εδουάρδος ΣΤ΄ της Αγγλίας
Γέννηση	28 Ιουνίου 1491 Παλάτι της Πλακεντίας, Γκρήνουιτς
Θάνατος	28 Ιανουαρίου 1547 (56 ετών) Ανάκτορο Γουάιτχολ, Λονδίνο
Σύζυγος	Αικατερίνη της Αραγονίας (1509-1533) Άννα Μπολέυν (1533-1536) Τζέην Σέημουρ (1536-1537) Άννα φον Κλεβ (1540) Αικατερίνη Χάουαρντ (1540-1542) Αικατερίνη Παρ (1543-1547)
Επίγονοι	Μαρία Α΄ της Αγγλίας Ελισάβετ Α΄ της Αγγλίας Εδουάρδος ΣΤ΄ της Αγγλίας κ.α.
Οίκος	Οίκος των Τυδώρ
Πατέρας	Ερρίκος Ζ΄ της Αγγλίας
Μητέρα	Ελισάβετ της Υόρκης
Θρησκεία	Αγγλικανός αρχικά καθολικός
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Ο Ερρίκος Η΄ της Αγγλίας (Henry VIII, 28 Ιουνίου 1491 - 28 Ιανουαρίου 1547) ήταν βασιλιάς της Αγγλίας από τις 21 Απριλίου του 1509 έως το θάνατό του. Ανήκε στην δυναστεία των Τυδώρ, ήταν γιος του Ερρίκου Ζ΄ και ανέβηκε στον θρόνο σε ηλικία δεκαοκτώ ετών.

Ο Ερρίκος είχε λάβει εξαιρετικά επιμελημένη μόρφωση και αγαπούσε τόσο πολύ την μουσική ώστε διατηρούσε ορχήστρα στα ανάκτορά του και συνέθετε και ο ίδιος ύμνους, ένας από τους οποίους εκτελείται και σήμερα στις Αγγλικανικές εκκλησίες. Μιλούσε Λατινικά, Γαλλικά και Ισπανικά και είχε κλίση στα μαθηματικά, το μεγάλο του πάθος όμως ήταν η θεολογία. Το 1521 δημοσίευσε την μελέτη του «Ομολογία των επτά μυστηρίων κατά του Μαρτίνου Λουθήρου» για την οποία του απονεμήθηκε από τον πάπα ο τίτλος «Υπερασπιστής της Πίστεως».

Ο δεκαοκτάχρονος Ερρίκος μετά την στέψη του το 1509.

Κατά τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του την εσωτερική πολιτική ασκούσε ο καγκελάριος Τόμας Ουόλσεϋ (Thomas Wolsey), μετέπειτα αρχιεπίσκοπος της Υόρκης, ενώ ο Ερρίκος ήταν απασχολημένος με πολέμους στην ηπειρωτική Ευρώπη, άλλοτε συμμαχώντας με τον πάπα κατά του βασιλιά της Γαλλίας Φραγκίσκου Α΄ και άλλοτε συμμαχώντας με τον τελευταίο. Οι πόλεμοι αυτοί έληξαν χωρίς σημαντικά αποτελέσματα, έδειξαν όμως την δύναμη της Αγγλίας και την θέλησή της να θεωρείται υπολογίσιμος παράγοντας.

Η Αικατερίνη της Αραγωνίας ως νεαρή χήρα, από τον αυλικό ζωγράφο του Ερρίκου Ζ΄, Μάικλ Σίττοου, περίπου το 1502.

Το ζήτημα που είχε κοσμογονικές συνέπειες στην πολιτική και θρησκευτική ιστορία της Αγγλίας και του δυτικού κόσμου, ήταν το πρόβλημα του διαδόχου του βασιλιά. Ο Ερρίκος είχε παντρευτεί το 1509, σε ηλικία 18 ετών, την Αικατερίνη της Αραγωνίας, χήρα του αδελφού του Αρθούρου, ο οποίος είχε πεθάνει το 1502. Από τον γάμο αυτό επέζησε μόνο μία κόρη η Μαρία. Ο Ερρίκος επιθυμούσε διακαώς αρσενικό διάδοχο και αποφάσισε να διαζευχθεί την Αικατερίνη ισχυριζόμενος ότι ο γάμος με την χήρα του αδελφού απαγορευόταν από την Βίβλο. Είχε άλλωστε βρει αντικαταστάτρια, την Άννα Μπόλεϋν. Αλλά το διαζύγιο χρειαζόταν παπική έγκριση, ο πάπας Κλήμης Ζ΄ ήταν αιχμάλωτος του αυτοκράτορα και η Αικατερίνη ήταν θεία του αυτοκράτορα. Η παπική έγκριση δεν δόθηκε.

Ο Ουόλσεϋ, ο οποίος θεωρήθηκε υπεύθυνος της αποτυχίας (τον βάρυναν άλλωστε και οικονομικές αποτυχίες), κατηγορήθηκε για εσχάτη προδοσία, πρόλαβε όμως και πέθανε ενώ οδηγούνταν στο Λονδίνο (1530). Τον διαδέχθηκε στο αξίωμα του καγκελαρίου ο Τόμας Μορ ο οποίος δεν ενέκρινε το διαζύγιο. Η εκτέλεση των σχεδίων του βασιλιά ανατέθηκε στον Τόμας Κρόμγουελ .

Τον Μάρτιο του 1532 η Βουλή των Κοινοτήτων ανακήρυξε τον Ερρίκο ως την «μόνη κεφαλή, ανώτατο άρχοντα, προστάτη και υπερασπιστή» της Εκκλησίας. Ο Τόμας Μορ παραιτήθηκε αμέσως. Τον Ιανουάριο του 1533 έγινε ο γάμος με την Άννα Μπόλεϋν, τον Μάιο κηρύχθηκε άκυρος ο πρώτος γάμος του Ερρίκου και τον Σεπτέμβριο γεννήθηκε η Ελισάβετ.

Ο πάπας απάντησε με αφορισμό και ο Ερρίκος ανταπάντησε με δήμευση της εκκλησιαστικής περιουσίας, κατάργηση της δεκάτης του πάπα επί των εκκλησιαστικών εσόδων, απαγόρευση των εφέσεων στην Ρώμη και κατάργηση του δικαιώματος του πάπα να ορίζει τους επισκόπους.

Η περίοδος της εξουσίας του Κρόμγουελ είναι συνδεδεμένη με την αιματηρή αυταρχικότητα του Ερρίκου. Ο Τόμας Μορ, που αρνήθηκε να τον αναγνωρίσει ως κεφαλή της Εκκλησίας, αποκεφαλίστηκε. Άλλα πενήντα άτομα αποκεφαλίστηκαν με το αιτιολογικό της εσχάτης προδοσίας, είτε γιατί όντως συνωμοτούσαν κατά κάποιον τρόπο είτε γιατί είχαν βασιλική καταγωγή και αποτελούσαν κίνδυνο για την δυναστεία των Τυδώρ.

Χανς Χολμπάιν ο νεότερος : Τόμας Μορ, Νέα Υόρκη, Frick Collection

Η Άννα Μπόλεϋν δεν είχε δώσει στον Ερρίκο τον άρρενα διάδοχο που ποθούσε. Το 1536 αποκεφαλίστηκε για προδοσία και μοιχεία. Μαζί της εκτελέστηκαν συγγενείς της και μέλη της αυλής. Λίγο νωρίτερα είχε πεθάνει η Αικατερίνη της Αραγωνίας, ακλόνητη στις απόψεις της για τα δικαιώματά της. Ο Ερρίκος παντρεύτηκε τότε την Τζέην Σέυμουρ η οποία του έδωσε τον πολυπόθητο γιο, τον Εδουάρδο (1537), και πέθανε στην γέννα. Ύστερα ο Ερρίκος παντρεύτηκε την Άννα, αδελφή του δούκα της Κλεβ, για να έχει ερείσματα κατά του Γερμανού αυτοκράτορα. Τελικά όμως δεν του άρεσε και την χώρισε. Η αποτυχία αυτή έδωσε στους πολυάριθμους εχθρούς του Κρόμγουελ την ευκαιρία να στρέψουν τον βασιλιά εναντίον του. Τον Ιούλιο του 1540 ο Κρόμγουελ αποκεφαλίστηκε και αμέσως ο Ερρίκος παντρεύτηκε και πάλι, την εικοσάχρονη Αικατερίνη Χάουαρντ. Πολύ γρήγορα (1542) κατέληξε και αυτή στο ικρίωμα για προδοσία διά της μοιχείας. Τέλος ο Ερρίκος παντρεύτηκε την Αικατερίνη Παρ (Catherine Parr), η οποία κατόρθωσε να τον ημερέψει κάπως και να επιζήσει μάλιστα του φοβερού συζύγου.

Ο Βασιλιάς της Αγγλίας, Ερρίκος Η΄ Τυδώρ (1491-1547), πορτραίτο από τον Χανς Χολμπάιν το νεότερο.

Παρά το ότι ήταν στα πρόθυρα της σωματικής κατάρρευσης, ο Ερρίκος συμμάχησε με τον Κάρολο Ε΄ κατά του Φραγκίσκου Α΄ της Γαλλίας σε ένα καταστρεπτικό από οικονομικής απόψεως πόλεμο. Η παράφορη ενεργητικότητα του Ερρίκου ήταν τόση που συνέχισε τον πόλεμο επί δύο χρόνια μετά την υπογραφή ειρήνης από τον αυτοκράτορα, και στοίχισε την απώλεια της ευκαιρίας υποταγής της Σκωτίας λόγω ωμών χειρισμών. Πέθανε τον Ιανουάριο του 1547.

Ο Ερρίκος χαρακτηρίστηκε από τους ιστορικούς ως «δεσπότης υπό τον μανδύαν του νόμου» γιατί όλες του οι πράξεις ήταν σύμφωνες με το γράμμα του νόμου. Με το Κοινοβούλιο είχε άριστες σχέσεις και του οφείλει αυτό την ανάπτυξή του. Κατόρθωσε να κάνει σεβαστή την Αγγλία στο εξωτερικό, και να μεγαλώσει το βασίλειό του ενώνοντας την Ουαλία με την Αγγλία και ανακηρυσσόμενος βασιλιάς της Ιρλανδίας. Το μεγάλο του κατόρθωμα ήταν η απεξάρτηση από την Ρώμη, ενώ πίστευε πάντοτε στα βασικά δόγματα της θρησκείας με τα οποία είχε ανατραφεί.

Τον διαδέχτηκαν με την σειρά τα τέκνα του Εδουάρδος ΣΤ΄, Μαρία Α΄ και Ελισάβετ Α΄.