Σουηδία

Βασίλειο της Σουηδίας Konungariket Sverige
Σημαία Εθνόσημο
Εθνικό σύνθημα: För Sverige i tiden Για τη Σουηδία με τον καιρό
Εθνικός ύμνος: Du gamla, Du fria
Τοποθεσία της χώρας στον κόσμο Η θέση της Σουηδίας (σκούρο πράσινο)
-στην Ευρωπαϊκή ήπειρο (πράσινο και σκούρο γκρι) -στην Ευρωπαϊκή Ένωση (πράσινο)
Πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη	Στοκχόλμη 59°21′N 18°4′E
Επίσημες γλώσσες	Σουηδικά
Πολίτευμα	Βασιλευομένη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία
Βασιλιάς Πρωθυπουργός	Κάρολος ΙΣΤ΄ Γουσταύος Στέφαν Λεβέν
Εθνική γιορτή Ισχύον Σύνταγμα	6 Ιουνίου 1η Ιανουαρίου 1975
Έκταση  • Σύνολο  • % Νερό  • Σύνορα Ακτογραμμή	450.295 km2 (56η) 8,7 2.233 km 3.218 km
Πληθυσμός  • Εκτίμηση 1-2018   • Πυκνότητα	10.128.320 (89η)  22,5 κατ./km2 (196η)
ΑΕΠ (ΙΑΔ)  • Ολικό  (2016)  • Κατά κεφαλή	498,121 δισ. $   49.836 $
ΑΕΠ (ονομαστικό)  • Ολικό  (2016)  • Κατά κεφαλή	511,397 δισ. $   51.164 $
ΔΑΑ (2015)	0,913 (14η) – πολύ υψηλός
Νόμισμα	Σουηδική κορόνα (SEK)
Ζώνη ώρας  • Θερινή ώρα	CET (UTC +1) (UTC +2)
ISO 3166-1	SE
Internet TLD	.se και .eu ως μέλος της ΕΕ
Οδηγούν στα	δεξιά
Κωδικός κλήσης	+46

Η Σουηδία (σουηδικά: Konungariket Sverige) είναι σκανδιναβική χώρα στη βόρεια Ευρώπη. Συνορεύει δυτικά με τη Νορβηγία και βορειοανατολικά με τη Φινλανδία. Βρέχεται ανατολικά από το Βοθνιακό κόλπο και τη Βαλτική θάλασσα. Οι πορθμοί Σκάγερακ νοτιοδυτικά και Κάτεγατ χωρίζουν τη σκανδιναβική χερσόνησο από τη Δανία, με την οποία ενώνεται με τη γέφυρα του Όρεσουντ.

Η Σουηδία έχει χαμηλή πληθυσμιακή πυκνότητα, εκτός από τις μητροπολιτικές περιοχές της στο νότο, και μεγάλες εκτάσεις στην ενδοχώρα καλύπτονται από δάση κωνοφόρων. Η χώρα διαθέτει πλούσιους φυσικούς πόρους σε νερό, ξυλεία και σιδηρομεταλλεύματα. Οι πολίτες της απολαμβάνουν υψηλό βιοτικό επίπεδο και η χώρα γενικά θεωρείται σύγχρονη, πολιτικά φιλελεύθερη και με ισχυρό κοινωνικό κράτος.

Πρωτεύουσα της Σουηδίας είναι η Στοκχόλμη. Άλλες μεγάλες πόλεις είναι το Γκέτεμποργκ, το Μάλμε και η Ουψάλα.

Δημογραφία

Επικρατούσα θρησκεία στη Σουηδία είναι ο Λουθηρανικός Χριστιανισμός. Η πλειοψηφία ανήκει στην Εκκλησία της Σουηδίας.

Η χώρα, σύμφωνα με εκτιμήσεις για το 2018, αριθμεί 10.128.320 κατοίκους. Σύμφωνα με εκτιμήσεις για το 2015, το προσδόκιμο ζωής στους άνδρες είναι 80,09 χρόνια, στις γυναίκες 83,99 χρόνια και στο σύνολο του πληθυσμού τα 81,98 χρόνια.

Η σουηδική γλώσσα ομιλείται από 9,8 εκατ. κατοίκους στη Σουηδία και 290.000 στην Φινλανδία.

Ιστορία

Αφού τελείωσε η εποχή των Βίκινγκς, η Σουηδία έγινε μέλος της Ένωσης του Κάλμαρ το 1397 μαζί με τη Δανία και τη Νορβηγία (η Φινλανδία εκείνη την εποχή ήταν τμήμα του σουηδικού βασιλείου). Η Σουηδία αποχώρησε από την Ένωση το 1523 και για πολλά χρόνια βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση με τους γείτονές της, ιδιαίτερα τη Ρωσία και την Ένωση Δανίας-Νορβηγίας, οι οποίες ποτέ δεν αποδέχτηκαν τελείως την αποχώρηση της Σουηδίας. Η Σουηδία συμμετείχε στους μεγάλους πολέμους του 17ου αιώνα και αναδείχτηκε σε μεγάλη ευρωπαϊκή αυτοκρατορία, έχοντας έκταση διπλάσια από τη σημερινή της. Αμέσως μετά, όμως, άρχισε η συρρίκνωση: Μεταξύ 1700 - 1723 έχασε τις κτήσεις της στη νότια και την ανατολική Βαλτική με τον Μεγάλο Βόρειο Πόλεμο, ενώ το 1809 έχασε και τη Φινλανδία που προσαρτήθηκε στη Ρωσία. Το 1814 ο βασιλιάς της Σουηδίας απέκτησε (για λίγο) και το θρόνο της Νορβηγίας. Από το 1814, η Σουηδία βρίσκεται σε ειρήνη, αποφεύγοντας να συμμετέχει σε συμμαχίες σε καιρό ειρήνης και παραμένοντας ουδέτερη σε περιόδους πολέμου, πράγμα που κατάφερε και κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, παρά το γεγονός ότι ο Χίτλερ την εποφθαλμιούσε λόγω του άφθονου και πρώτης ποιότητας σιδηρομεταλλεύματος που διαθέτει.

Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι σοσιαλδημοκράτες άσκησαν σχεδόν αδιάκοπα την εξουσία, εισήγαγαν σημαντικές καινοτομίες στον οικονομικό τομέα και ενίσχυσαν αξιοσημείωτα τις ένοπλες δυνάμεις, διατηρώντας παράλληλα την ουδετερότητα της Σουηδίας. Στην εσωτερική πολιτική η Σουηδία πήρε μεταρρυθμιστικά μέτρα και το 1983, επί της διακυβέρνησης του σοσιαλδημοκράτη Ούλοφ Πάλμε, δημοσιεύτηκε ο νόμος που επέτρεψε στα συνδικάτα να αναλαμβάνουν, με τα λεγόμενα χρεόγραφα των υπαλλήλων, το μερικό έλεγχο των ιδιωτικών επιχειρήσεων. Ο Πάλμε δολοφονήθηκε το 1986.

Οι σοσιαλδημοκράτες έχασαν στις εκλογές του 1991 και η διακυβέρνηση πέρασε σε ένα συντηρητικό συνασπισμό, αλλά με την επιτυχία τους στην εκλογές του 1994 επέστρεψαν στην εξουσία. Ωστόσο, στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2006, την πλειοψηφία των ψήφων πήρε το Κόμμα των Συντηρητικών, σχηματίζοντας συνασπισμό ενιαίας πολιτικής γραμμής με το Κόμμα του Κέντρου, το Λαϊκό Κόμμα των Φιλελεύθερων και το Κόμμα των Χριστιανοδημοκρατών. Τα τέσσερα αυτά κόμματα σχημάτισαν πλειοψηφική κυβέρνηση υπό την πρωθυπουργία του αρχηγού του Κόμματος των Συντηρητικών, του Φρέντρικ Ράινφελντ.

Η Σουηδία είναι κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την 1η Ιανουαρίου 1995 και ιδρυτικό μέλος του Σκανδιναβικού Συμβουλίου (1952).

Εκπαίδευση

Για παιδιά ηλικίας 1-5 ετών είναι εγγυημένη μια θέση σε δημόσιο νηπιαγωγείο (σουηδικά: förskola ή, στην καθομιλουμένη, dagis). Μεταξύ των ηλικιών 6 και 16, τα παιδιά συμμετέχουν σε υποχρεωτικό ενιαίο σχολείο. Στο Πρόγραμμα Διεθνούς Αξιολόγησης Μαθητών (PISA),οι σουηδοί μαθητές ήταν κοντά στο μέσο όρο του ΟΟΣΑ. Μετά την ολοκλήρωση της 9ης τάξης, περίπου το 90% των μαθητών συνεχίζουν με τριετή ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (λύκειο), η οποία μπορεί να οδηγήσει τόσο σε έναν τίτλο εργασίας ή σε επιλεξιμότητα για είσοδο στο πανεπιστήμιο. Το σχολικό σύστημα χρηματοδοτείται σε μεγάλο βαθμό από φόρους.

Υπάρχει μια σειρά από διάφορα πανεπιστήμια και κολλέγια στη Σουηδία, τα παλαιότερα και μεγαλύτερα από τα οποία βρίσκονται στην Ουψάλα, στο Λουντ, στο Γκέτεμποργκ και στην Στοκχόλμη. Λίγες μόνο χώρες όπως ο Καναδάς, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα έχουν υψηλότερα επίπεδα πτυχιούχων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Οικονομία

Η Σουηδία είναι σημαντικός εξαγωγέας σιδήρου, χαλκού και ξυλείας στην Ευρώπη από το Μεσαίωνα. Ωστόσο, η βελτίωση των μεταφορών και των τηλεπικοινωνιών έκανε δυνατή την εκμετάλλευση σε μεγαλύτερη κλίμακα του φυσικού πλούτου διαφόρων περιοχών της χώρας, ιδιαίτερα της ξυλείας και του σιδηρομεταλλεύματος. Ο ορυκτός πλούτος της χώρας είναι ιδιαίτερα σημαντικός, τα κοιτάσματα και τα μεταλλεία της τυγχάνουν παγκόσμιας αναγνώρισης και δεν είναι υπερβολή να ισχυριστεί κανείς ότι το αναπτυξιακό πρότυπο της Σουηδίας έχει στη βάση του την μεταλλεία. Η φιλελευθεροποίηση της οικονομίας και η ανάπτυξη της εκπαίδευσης συνέβαλαν στη γρήγορη εκβιομηχάνιση και από τη δεκαετία του 1890 η χώρα είχε αρχίσει να αναπτύσσει μια προηγμένη βιομηχανία κατασκευών. Στις αρχές του 20ού αιώνα ένα κράτος κοινωνικής πρόνοιας άρχισε να αναπτύσσεται. Σήμερα η χώρα χαρακτηρίζεται από σοσιαλφιλελεύθερες κατευθύνσεις και την επιδίωξη της κοινωνικής ισότητας. Συγκαταλέγεται ανάμεσα στα έθνη του ΟΗΕ με τον υψηλότερο δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης (Human Development Index - HDI).

Σημαντικές εταιρίες της χώρας είναι η εταιρία επίπλων IKEA και οι αυτοκινητοβιομηχανίες Volvo και SAAB.

Μεταφορές

Η οδική και σιδηροδρομική γέφυρα που συνδέει την Σουηδία με τη Δανία

Η Σουηδία ήταν από τις τελευταίες χώρες της ηπειρωτικής Ευρώπης που διατηρούσε την οδήγηση στα αριστερά. Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1967 η Σουηδία άλλαξε την οδήγηση στα δεξιά. Η κυκλοφορία το 1967 ήταν ήδη αυξημένη και η λεγόμενη «Ημέρα Η» ("Dagen H") απαίτησε μεγάλες οργανωτικές προσπάθειες.

Η αλλαγή της κυκλοφορίας σήμανε και το τέλος πολλών δημοτικών δικτύων τραμ, διότι τα νέα οχήματα ήταν ακριβά και τα παλαιά είχαν τις πόρτες στην αριστερή πλευρά. Μέχρι σήμερα η οδήγηση στο Μετρό Στοκχόλμης παραμένει στα αριστερά. Η αγορά των σιδηροδρομικών μεταφορών είναι ιδιωτικοποιημένη, εντούτοις πολλές επιχειρήσεις εξακολουθούν να ανήκουν στο κράτος ή στους δήμους.

Τα μεγαλύτερα αεροδρόμια περιλαμβάνουν το Διεθνές Αεροδρόμιο Αρλάντα (17,91 εκατομμύρια επιβάτες το 2007), 40 χιλιόμετρα βόρεια της Στοκχόλμης, το αεροδρόμιο Γκέτεμποργκ-Landvetter (4,3 εκατ. επιβάτες το 2006), και το δεύτερο αεροδρόμιο της Στοκχόλμης-Skavsta Airport (2,0 εκατ. επιβάτες).

Εκλογές

• Ο αστεροειδής 329 Σβέα (329 Svea), που ανακαλύφθηκε το 1892, πήρε το όνομά του από τη Σουηδία (Sverige).

Σημεία ενδιαφέροντος

• Μουσείο Βάσα
• Γκάμλα Σταν
• Μουσείο Σκάνσεν

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Κυβέρνηση της Σουηδίας, επίσημη σελίδα
• Πρεσβεία της Σουηδίας στην Αθήνα
• «Πρωταθλήτρια» στους βιασμούς γυναικών η Σουηδία - Άρθρο στην Ελευθεροτυπία.
• Πέτρος Γουγουλάκης: (επίκουρος καθηγητής στο Stockholm Institute of Education, Department of Social and Cultural Studies in Education), Η σουηδική τριτοβάθμια εκπαίδευση: ιστορικό πλαίσιο και σύγχρονα χαρακτηριστικά[1]
• Σουηδία στο Curlie