Μάχη της Κρήτης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Επιμέλεια λήμματος
Αναίρεση έκδοσης 6941306 από τον Φρανθίσκο Μαρίνιο (Συζήτηση)
Ετικέτα: Αναίρεση
Γραμμή 1: Γραμμή 1:
{{Προστασία|dispute}}
{{χωρίς παραπομπές|06|07|2011}}
{{χωρίς παραπομπές|06|07|2011}}
{{Μάχη
{{Μάχη
Γραμμή 7: Γραμμή 8:
|colour_scheme=background:#cccccc
|colour_scheme=background:#cccccc
|πόλεμος=Μέρος της [[Βαλκανική Εκστρατεία|Βαλκανικής Εκστρατείας]] του [[Β' Π.Π.]]
|πόλεμος=Μέρος της [[Βαλκανική Εκστρατεία|Βαλκανικής Εκστρατείας]] του [[Β' Π.Π.]]
|χρονολογία=[[20 Μαΐου]] [[1941]] - [[1 Ιουνίου]] [[1941]]
|χρονολογία=20 Μαΐου 1941 - 1 Ιουνίου 1941
|τόπος=[[Κρήτη]]
|τόπος=Κρήτη
|έκβαση=[[Πύρρειος νίκη]] των Γερμανών
|έκβαση=[[Πύρρειος νίκη]] των Γερμανών
|μαχόμενος1={{flagicon|Australia}} [[Αυστραλία]]<br />[[Αρχείο:Kingdom of Greece Flag.svg|23px]] [[Ελλάδα]]<br />{{flagicon|United Kingdom}} [[Ηνωμένο Βασίλειο]]<br />{{flagicon|New Zealand}} [[Νέα Ζηλανδία]]
|μαχόμενος1={{flagicon|Australia}} [[Αυστραλία]]<br />[[Αρχείο:Kingdom of Greece Flag.svg|23px]] [[Ελλάδα]]<br />{{flagicon|United Kingdom}} [[Ηνωμένο Βασίλειο]]<br />{{flagicon|New Zealand}} [[Νέα Ζηλανδία]]
|μαχόμενος2=[[Αρχείο:Flag of the NSDAP (1920–1945).svg|23px]] [[Ναζιστική Γερμανία]]<br />[[Αρχείο:Flag of Italy (1861-1946) crowned.svg|23px]] [[Ιταλία]]
|μαχόμενος2=[[Αρχείο:Flag of the NSDAP (1920–1945).svg|23px]] [[Ναζιστική Γερμανία|Γερμανία]]<br />[[Αρχείο:Flag of Italy (1861-1946) crowned.svg|23px]] [[Φασιστική Ιταλία|Ιταλία]]
|αρχηγός1=[[Μπέρναρντ Φρέυμπεργκ]]
|αρχηγός1=[[Μπέρναρντ Φράιμπεργκ]]
|αρχηγός2=[[Κουρτ Στούντεντ]]
|αρχηγός2=[[Κουρτ Στούντεντ]]
|σθένος1= Ηνωμένο Βασίλειο 15.000
|σθένος1= Ηνωμένο Βασίλειο 15.000
Γραμμή 29: Γραμμή 30:


== Πρόλογος ==
== Πρόλογος ==
Η Κρήτη βρισκόταν στα σχέδια των Βρετανών από τα πρώτα στάδια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Τον Απρίλιο του 1940 οι Αρχηγοί των Γενικών Επιτελείων εξέτασαν το ενδεχόμενο κατάληψης της νήσου σε περίπτωση εισόδου στον πόλεμο της Ιταλίας, η οποία έως τότε κρατούσε ουδέτερη στάση. Τον Ιούνιο του ίδιου έτους με την διαφαινόμενη [[Μάχη της Γαλλίας (1940)|κατάρρευση της Γαλλίας]], συμμάχου του Ηνωμένου Βασιλείου, και την είσοδο τελικά της Ιταλίας στον πόλεμο, οι Βρετανοί έθεσαν ως στρατηγικούς στόχους στην ανατολική Μεσόγειο να μην πέσει η Κρήτη στα χέρια των Ιταλών και να εξουδετερωθούν οι ιταλικές δυνάμεις στα [[Ιταλικαί Νήσοι Αιγαίου Πελάγους|Δωδεκάνησα]]. Παράλληλα εξασφάλισαν τη συγκατάθεση της ελληνικής κυβέρνησης να καταλάβουν την Κρήτη και τη Μήλο σε περίπτωση που η Ελλάδα δεχόταν επίθεση από την Ιταλία.{{sfn|Richter|σ=118}} Οι Γερμανοί είχαν επίσης επισημάνει από αρκετά νωρίς τη σπουδαιότητα της γεωγραφικής θέσης της Κρήτης. Στις 25 Οκτωβρίου 1940 ο αντιστράτηγος [[Φραντς Χάλντερ]], αρχηγός του γενικού επιτελείου του στρατού ξηράς, ανέφερε ότι η κυριαρχία στην ανατολική Μεσόγειο εξαρτιόταν από την κατάληψη της Κρήτης και ότι ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί αυτό θα ήταν η εισβολή από αέρος, ενώ ο [[Άλφρεντ Γιοντλ]], αρχηγός του επιτελείου επιχειρήσεων της ανώτατης διοίκησης ενόπλων δυνάμεων, είχε προτείνει την κατάληψη της από τους Ιταλούς ώστε να μην πέσει στα χέρια των Βρετανών. Στις 28 Οκτωβρίου 1940, κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους στη Φλωρεντία, ο [[Αδόλφος Χίτλερ|Χίτλερ]] πρόσφερε στο [[Μπενίτο Μουσολίνι|Μουσολίνι]] μια αερομεταφερόμενη μεραρχία και μια μεραρχία αλεξιπτωτιστών για αυτό ο σκοπό.{{sfn|Beevor|σ=117}}
Με την έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου την ευθύνη ασφαλείας της Κρήτης, ύστερα από σύμφωνη γνώμη της Ελληνικής Κυβερνήσεως, ανέλαβε η Μ.Βρετανία, αφού η 5η Μεραρχία, η Μεραρχία Κρήτης, μεταφέρθηκε στην Ηπειρο. Στις 29 Μαρτίου 1941 πήγε στην Κρήτη ο Υποστράτηγος Ουέστον, Διοικητής του Οργανισμού Κινητής Αμυνας Ναυτικών Βάσεων (MOBIL NAVAL BASE DEFENSE ORGANISATION – MNBDO), με εντολή να μελετήσει την άμυνα του νησιού. Στις 15 Απριλίου υπέβαλε έκθεση στην οποία χαρακτήριζε τη Σούδα και το Ηράκλειο ως περιοχές ζωτικής σημασίας και πρότεινε τη σοβαρή ενίσχυση τους με δυνάμεις και μέσα. Παρόλο που το Γενικό Στρατηγείο Μέσης Ανατολής συμφώνησε εντούτοις η όλη κατάσταση που επικρατούσε δεν επέτρεψε την υλοποίηση αυτών των προτάσεων<ref>http://www.geetha.mil.gr/el/briefing-el/websites/4073-%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%AD%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B1-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B7-%CE%BC%CE%AC%CF%87%CE%B7-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CF%81%CE%AE%CF%84%CE%B7%CF%82.html</ref>.


Όταν άρχιζε η ένταση με την Ιταλία, αρκετούς μήνες πριν την ιταλική εισβολή, η ελληνική κυβέρνηση εκπόνησε αμυντικά σχέδια και έλαβε μέτρα για την απόκρουση ενδεχόμενης ιταλικής εισβολής στο νησί. Η άμυνα της Κρήτης ήταν έργο της 5ης Μεραρχίας Πεζικού,{{sfn|Λιναρδάτος|σ=170}} της Μεραρχίας Κρητών, δύναμης 22.000 ανδρών. Αποτελούνταν από 3 συντάγματα Πεζικού, το 14ο, το 43ο και το 44ο που βρίσκονταν στα Χανιά, το Ρέθυμνο και το Ηράκλειο, καθώς και το 5ο Σύνταγμα Πυροβολικού που ήταν εγκατεστημένο στον όρμο της Σούδας. Με την έναρξη του [[Ελληνοϊταλικός Πόλεμος|ελληνοϊταλικού πολέμου]] η ελληνική κυβέρνηση κάλεσε του Βρετανούς να αναλάβουν την άμυνα της Κρήτης και μετέφερε την 5η Μεραρχία στο μέτωπο της Ηπείρου με εξαίρεση κάποιες μονάδες του εφοδιασμού και τη Χωροφυλακή.{{sfnm|1a1=Richter|1σ=397|2a1=Beevor|2σ=32}} Η άμυνα της Κρήτης πέρασε στην ευθύνη του βρετανικού Αρχηγείου της Μέσης Ανατολής με επικεφαλής το στρατηγό Άρτσιμπαλντ Ουέηβελ. Οι πρώτες δυνάμεις που στάλθηκαν στο νησί ήταν στις 31 Οκτωβρίου ένα τάγμα Πεζικού στον κόλπο της Σούδας και ακόμη 2.500 άνδρες που αφίχθησαν στις 6 Νοεμβρίου, εξοπλισμένοι με αντιαεροπορικά πυροβόλα. Πρώτος διοικητής των βρετανικών δυνάμεων στην Κρήτη ήταν ο ταξίαρχος Ορντ Τίντμπουρι.{{sfn|Richter|σ=118–119}}
Η αποχώρηση του στρατού από την ηπειρωτική Ελλάδα άρχισε από τις 25 Απριλίου και μέχρι τις 30 Απριλίου είχαν μεταφερθεί 45.000 άνδρες περίπου στην Κρήτη και στην Αίγυπτο. Απ’ αυτούς 25.000 άνδρες παρέμειναν τελικά στην Κρήτη, άοπλοι οι περισσότεροι, χωρίς ατομικά είδη, βαρύ οπλισμό και οχήματα.


Ο Ιταλικός στρατός [[Ελληνοϊταλικός πόλεμος|αρχικά απωθήθηκε]] από τους Έλληνες, στην συνέχεια όμως Γερμανικές ενισχύσεις ανέτρεψαν τα δεδομένα. Με την επιτυχή [[Γερμανική εισβολή στην Ελλάδα]], 57.000 σύμμαχοι στρατιώτες διώχθηκαν από την ηπειρωτική Ελλάδα από το [[Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό]], εκ των οποίων αρκετοί κατέληξαν στην Κρήτη, οπού ενίσχυσαν την υπάρχουσα στρατιωτική δύναμη των 14.000 ανδρών.
Στις 28 Απριλίου διατάχθηκε ο Διοικητής του Εκστρατευτικού Σώματος στην Ελλάδα Στρατηγός Ουΐλσον να μελετήσει και να αναφέρει τις απαιτούμενες δυνάμεις απ’ αυτές που βρίσκονταν στο νησί για την άμυνά του. Οι υπόλοιπες έπρεπε να μεταφερθούν στην Αίγυπτο, όπου υπήρχαν μεγάλες ανάγκες. Ως ελάχιστες δυνάμεις πρότεινε τρεις ταξιαρχίες των τεσσάρων ταγμάτων, ένα μηχανοκίνητο τάγμα και επιπλέον τις δυνάμεις της ΜNBDΟ για τον κόλπο της Σούδας. Επίσης, ο Στρατηγός ανέφερε ότι θεωρούσε δυνατή απόβαση των Γερμανών από αέρα και θάλασσα, υπό την κάλυψη της αεροπορίας τους χωρίς να υπάρχει αντίστοιχη δυνατότητα από το Βρετανικό στόλο και την αεροπορία να αντιδράσουν αποτελεσματικά.


Στην πραγματικότητα, στην αρχή της μάχης οι σύμμαχοι είχαν το πλεονέκτημα της αριθμητικής ανωτερότητας και της ναυτικής υπεροχής. Οι Γερμανοί είχαν αεροπορική υπεροχή και μεγαλύτερη κινητικότητα, κάτι που τους επέτρεπε να συγκεντρώνουν τις δυνάμεις τους πιο αποτελεσματικά.
Η 5η Μεραρχία, η Μεραρχία Κρήτης, είχε μεταφερθεί από το Νοέμβριο του 1940 στο Αλβανικό Θέατρο Επιχειρήσεων, όπου και παρέμενε. Σε αντικατάσταση της Μεραρχίας συγκροτήθηκε η Ανώτερη Στρατιωτική Διοίκηση Κρήτης στα Χανιά, στην οποία υπαγόταν τα Έμπεδα Χανίων, Ρεθύμνου και Ηρακλείου. Από τα Έμπεδα οργανώθηκαν συνολικά τρία τάγματα πεζικού, δύο λόχων το καθένα και διμοιρία πολυβόλων Σαιντ Ετιέν. Όμως τον Ιανουάριο του 1941 τα τρία αυτά τάγματα μεταφέρθηκαν στην ηπειρωτική Ελλάδα και στην Κρήτη έμειναν μόνο πυρήνες των Εμπέδων.

Για την άμυνα του νησιού αποφασίσθηκε η οργάνωση Πολιτοφυλακής για την αφάλεια των τεχνικών και ευπαθών έργων του νησιού και την αντιμετώπιση της ρίψης αλεξιπτωτιστών. Τελικά, οργανώθηκαν τέσσερα τάγματα, ένα για κάθε Νομό. Παρόλο που οι Βρετανοί είχαν υποσχεθεί την παροχή του εξοπλισμού τους, δυστυχώς, μέχρι τη γερμανική αεραποβατική, ενέργεια δεν είχε πραγματοποιηθεί<ref>http://www.mixanitouxronou.gr/machi-tis-kritis-monadiki-aeroporiki-epidromi-ston-v%CE%84-pagkosmio-polemo-pou-egine-nekrotafio-ton-germanon-alexiptotiston-pallaiki-amina-anagkase-ton-chitler-na-diataxi-ton-termatismo-k/</ref>.

Στις 23 Απριλίου 1941, ο τότε βασιλιάς της Ελλάδας Γεώργιος Β’, ο Πρωθυπουργός Εμμαν. Τσουδερός και μέλη της Κυβερνήσεως έφθασαν με βρετανικό υδροπλάνο στη Σούδα<ref>http://www.efsyn.gr/arthro/varia-kai-idiaiteri-epikairi-klironomia</ref>. Η ενέργεια αυτή διαδήλωνε την απόφαση της Ελλάδας να συνεχίσει τον αγώνα μέχρι της τελικής νίκης.

Στις 29 Απριλίου 1941 έφθασε στο Κολυμπάρι Χανίων η Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, ύστερα από αυθόρμητη ενέργεια και πρωτοβουλία ορισμένων αξιωματικών και μαθητών της Σχολής, μετά από μια περιπετειώδη κίνηση με αυτοκίνητα και βενζινόπλοια.

Στις 30 Απριλίου 1941 τη Διοίκηση των Βρετανοελληνικών Δυνάμεων της Κρήτης, ανέλαβε ο Διοικητής της 2ης Νεοζηλανδικής Μεραρχίας Υποστράτηγος Φρέυμπεργκ<ref>http://www.zarpanews.gr/%CF%84%CE%BF-%CF%87%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BC%CE%AC%CF%87%CE%B7%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CF%81%CE%AE%CF%84%CE%B7%CF%82-%CF%83%CF%85%CE%B3%CE%BA%CE%BB%CE%BF/</ref>.

Οι Γερμανοί, αφού πραγματοποίησαν σε σύντομο χρονικό διάστημα, 6-30 Απριλίου 1941 το κύριο μέρος της αποστολής τους, δηλαδή την κατάκτηση της ηπειρωτικής Ελλάδας, άρχισαν αμέσως και προπαρασκευάζονται για την κατάκτηση της Κρήτης. Η εισβολή των Γερμανών έπρεπε να πραγματοποιηθεί σύντομα και κατά τρόπο κεραυνοβόλο, για να συνεχίσουν τα κατακτητικά τους σχέδια προς Ρωσία, Μάλτα και Κύπρο<ref>https://stratistoria.wordpress.com/9-ww2/germaniki-epithesi/19410520-mahi-kritis/</ref>.


=== Συμμαχικές Δυνάμεις ===
=== Συμμαχικές Δυνάμεις ===
Γραμμή 109: Γραμμή 100:


Τα αντίποινα στην Κρήτη ήταν σφοδρά, όπως η πλήρης καταστροφή και ισοπέδωση του χωριού της [[Κάντανος Χανίων | Κανδάνου]]. Ένας Γερμανός αλεξιπτωτιστής θυμάται την κατάσταση του πολέμου στην Κρήτη. ''Οι Κρητικοί πολίτες για να μας ξεγελούν κουβάλαγαν σημαίες με την Σβάστικα. Δεν τους κάλυπτε ούτε ο Κανονισμός Πολέμου Εδάφους της Χάγης, ούτε η σύμβαση της Γενεύης. Τους αποκαλούσαμε ελεύθερους σκοπευτές και ήμασταν πολύ θυμωμένοι.''<ref>Αρχείο Μ. Φαφαλιού, Μαρτυρία Άντολφ Στράους, Ε.Λ.Ι.Α</ref><ref>Η συνομωσία της Αγγλίας κατά της Ελλάδος (1935-1944), Ιακωβος Χονδροματίδης, εκδόσεις Θούλη </ref>
Τα αντίποινα στην Κρήτη ήταν σφοδρά, όπως η πλήρης καταστροφή και ισοπέδωση του χωριού της [[Κάντανος Χανίων | Κανδάνου]]. Ένας Γερμανός αλεξιπτωτιστής θυμάται την κατάσταση του πολέμου στην Κρήτη. ''Οι Κρητικοί πολίτες για να μας ξεγελούν κουβάλαγαν σημαίες με την Σβάστικα. Δεν τους κάλυπτε ούτε ο Κανονισμός Πολέμου Εδάφους της Χάγης, ούτε η σύμβαση της Γενεύης. Τους αποκαλούσαμε ελεύθερους σκοπευτές και ήμασταν πολύ θυμωμένοι.''<ref>Αρχείο Μ. Φαφαλιού, Μαρτυρία Άντολφ Στράους, Ε.Λ.Ι.Α</ref><ref>Η συνομωσία της Αγγλίας κατά της Ελλάδος (1935-1944), Ιακωβος Χονδροματίδης, εκδόσεις Θούλη </ref>

== Σημειώσεις ==
{{notelist}}


== Παραπομπές ==
== Παραπομπές ==
Γραμμή 118: Γραμμή 106:
== Βιβλιογραφία ==
== Βιβλιογραφία ==
=== Στα Ελληνικά ===
=== Στα Ελληνικά ===
* {{cite book|συγγραφέας=Beevor, Antony |τίτλος=Κρήτη: Η μάχη και η αντίσταση |εκδότης=Εκδόσεις Γκοβόστη |ISBN=960-270-927-8 |τόπος-έκδοσης=Αθήνα |έτος=2004 |ref={{SfnRef|Beevor}} }}
* {{cite book|συγγραφέας=Λιναρδάτος, Σπύρος |τίτλος=Ο πόλεμος του 1940-41 και η μάχη της Κρήτης |εκδότης=Προσκήνιο |ISBN=960-7057-06-6 |τόπος-έκδοσης=Αθήνα |έτος=1995 |ref={{SfnRef|Λιναρδάτος}} }}
* {{cite book|συγγραφέας=Richter, Heinz A. |τίτλος=Η μάχη της Κρήτης |εκδότης=Εκδόσεις Γκοβόστη |ISBN=960-446-147-8 |τόπος-έκδοσης=Αθήνα |έτος=2011 |ref={{SfnRef|Richter}} }}
* Γενικό Επιτελείο Στρατού / Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού (1985). ''Επίτομη Ιστορία του Ελληνοϊταλικού και Ελληνογερμανικού πολέμου 1940-1941 (Επιχειρήσεις Στρατού Ξηράς)'', έκδ. ΓΕΣ/ΔΙΣ, Αθήνα.
* Γενικό Επιτελείο Στρατού / Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού (1985). ''Επίτομη Ιστορία του Ελληνοϊταλικού και Ελληνογερμανικού πολέμου 1940-1941 (Επιχειρήσεις Στρατού Ξηράς)'', έκδ. ΓΕΣ/ΔΙΣ, Αθήνα.
*Κούκουνας, Δημοσθένης. ''Η είσοδος των Γερμανών στην Αθήνα και η Μάχη της Κρήτης'', Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 1983.
*Κούκουνας, Δημοσθένης. ''Η είσοδος των Γερμανών στην Αθήνα και η Μάχη της Κρήτης'', Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 1983.
*Κούκουνας, Δημοσθένης. ''Οι Γερμανοί στην Κρήτη'', Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 2005.
*Κούκουνας, Δημοσθένης. ''Οι Γερμανοί στην Κρήτη'', Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 2005.
*Κούκουνας, Δημοσθένης. ''Η Μάχη της Κρήτης'', Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 2007.
*Κούκουνας, Δημοσθένης. ''Η Μάχη της Κρήτης'', Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 2007.
*Κούκουνας, Δημοσθένης. ''Η Κρήτη υπό Κατοχή'', Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 2009.
*Κούκουνας, Δημοσθένης. ''Η Κρήτη υπό Κατοχή'', Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 2009.
*Μπήβορ, Άντονυ. ''Κρήτη: Η Μάχη και η Αντίσταση'', Εκδόσεις Γκοβόστη ISBN 960-270-927-8, Αθήνα 2004.
*Παναγιωτάκης, Γεώργιος. ''Η Μάχη της Κρήτης.''
*Παναγιωτάκης, Γεώργιος. ''Η Μάχη της Κρήτης.''
*Παναγιωτάκης, Γεώργιος. ''Ντοκουμέντα από τη Μάχη και την Αντίσταση της Κρήτης'' ISBN 960-86570-3-2. (Τρίγλωσσο:Ελληνικά - Γερμανικά - Αγγλικά).
*Παναγιωτάκης, Γεώργιος. ''Ντοκουμέντα από τη Μάχη και την Αντίσταση της Κρήτης'' ISBN 960-86570-3-2. (Τρίγλωσσο:Ελληνικά - Γερμανικά - Αγγλικά).
* {{cite book|συγγραφέας=Richter, Heinz A. |τίτλος=Η μάχη της Κρήτης |εκδότης=Εκδόσεις Γκοβόστη |ISBN=978-960-446-147-9 |τόπος-έκδοσης=Αθήνα |έτος=2011 |ref={{SfnRef|Richter}} }}
* Φιλιππίδης, Ηλίας. ''Κρήτη 1941 - Η «παράδοσή» της από τον Τσόρτσιλ στο Χίτλερ'', εκ. Ιωλκός, Αθήνα 2007.
* Φιλιππίδης, Ηλίας. ''Κρήτη 1941 - Η «παράδοσή» της από τον Τσόρτσιλ στο Χίτλερ'', εκ. Ιωλκός, Αθήνα 2007.



Έκδοση από την 10:04, 13 Μαρτίου 2018

Μάχη της Κρήτης
Μέρος της Βαλκανικής Εκστρατείας του Β' Π.Π.
Γερμανοί αλεξιπτωτιστές και αεροπλάνα πάνω από την Κρήτη, Μάιος 1941.
Χρονολογία20 Μαΐου 1941 - 1 Ιουνίου 1941
ΤόποςΚρήτη
ΈκβασηΠύρρειος νίκη των Γερμανών
Αντιμαχόμενοι
Ηγετικά πρόσωπα
Δυνάμεις

Ηνωμένο Βασίλειο 15.000 Ελλάδα 11.451 Αυστραλία 7.100
Νέα Ζηλανδία 6.700

Σύνολο 40.000-61.800
22.750 άνδρες, 1.370 αεροπλάνα και 70 πλοία
Απώλειες
426 Νεκροί και μεγάλος αριθμός τραυματιών και αιχμαλώτων, Βρετανικές απώλειες Νεκροί 1.742, τραυματίες 1.737 και αιχμάλωτοι 11.835, 2 καταδρομικά, 6 αντιτορπιλικά, 2.000 αξιωματικοί και ναύτες.
Νεκροί 1.990, αγνοούμενοι 1.995 και σοβαρός αριθμός τραυματιών. Συνολικά οι απώλειες του επίλεκτου σώματος των Γερμανών αλεξιπτωτιστών ξεπέρασαν τους 8.000 άνδρες. Οι απώλειες σε αεροσκάφη ανήλθαν σε 220 τελείως κατεστραμμένα και 150 περίπου με σοβαρές ζημιές

Μάχη της Κρήτης (Γερμανικά Luftlandeschlacht um Kreta) ονομάζεται η επιχείρηση κατάληψης της Κρήτης από τους Γερμανούς κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, και συγκεκριμένα από το πρωί της 20ής Μαΐου 1941, όταν ξεκίνησε η αεροπορική έφοδος των Γερμανών με συνθηματικό όνομα «Unternehmen Merkur» (Επιχείρηση Ερμής) εναντίον του νησιού, ως την 1η Ιουνίου. Με την επιχείρηση αυτή οι Γερμανοί κατάφεραν να καταλάβουν το νησί από τις αγγλοελληνικές συμμαχικές δυνάμεις, ωστόσο αυτή τους η επιτυχία κόστισε τόσο πολύ ώστε να μην επιχειρήσουν ξανά άλλη αεροπορική έφοδο της ίδιας κλίμακας κατά την διάρκεια του πόλεμου.

Σήμερα, η μάχη της Κρήτης θεωρείται η πρώτη μεγάλη αεραποβατική επιχείρηση και παραμένει μοναδική στο ότι ο κύριος αντικειμενικός σκοπός κατελήφθη εξ ολοκλήρου από αέρος. Η μάχη θεωρείται επίσης πολύ σημαντική για τους Κρητικούς λόγω της αναπάντεχης σθεναρής αντίστασης που κατέβαλαν ενάντια στους αριθμητικά ανώτερους Γερμανούς και το μεγάλο τίμημα που η επίθεση και η επακόλουθη κατοχή είχαν στον πληθυσμό του νησιού.

Πρόλογος

Η Κρήτη βρισκόταν στα σχέδια των Βρετανών από τα πρώτα στάδια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Τον Απρίλιο του 1940 οι Αρχηγοί των Γενικών Επιτελείων εξέτασαν το ενδεχόμενο κατάληψης της νήσου σε περίπτωση εισόδου στον πόλεμο της Ιταλίας, η οποία έως τότε κρατούσε ουδέτερη στάση. Τον Ιούνιο του ίδιου έτους με την διαφαινόμενη κατάρρευση της Γαλλίας, συμμάχου του Ηνωμένου Βασιλείου, και την είσοδο τελικά της Ιταλίας στον πόλεμο, οι Βρετανοί έθεσαν ως στρατηγικούς στόχους στην ανατολική Μεσόγειο να μην πέσει η Κρήτη στα χέρια των Ιταλών και να εξουδετερωθούν οι ιταλικές δυνάμεις στα Δωδεκάνησα. Παράλληλα εξασφάλισαν τη συγκατάθεση της ελληνικής κυβέρνησης να καταλάβουν την Κρήτη και τη Μήλο σε περίπτωση που η Ελλάδα δεχόταν επίθεση από την Ιταλία.[1] Οι Γερμανοί είχαν επίσης επισημάνει από αρκετά νωρίς τη σπουδαιότητα της γεωγραφικής θέσης της Κρήτης. Στις 25 Οκτωβρίου 1940 ο αντιστράτηγος Φραντς Χάλντερ, αρχηγός του γενικού επιτελείου του στρατού ξηράς, ανέφερε ότι η κυριαρχία στην ανατολική Μεσόγειο εξαρτιόταν από την κατάληψη της Κρήτης και ότι ο καλύτερος τρόπος για να επιτευχθεί αυτό θα ήταν η εισβολή από αέρος, ενώ ο Άλφρεντ Γιοντλ, αρχηγός του επιτελείου επιχειρήσεων της ανώτατης διοίκησης ενόπλων δυνάμεων, είχε προτείνει την κατάληψη της από τους Ιταλούς ώστε να μην πέσει στα χέρια των Βρετανών. Στις 28 Οκτωβρίου 1940, κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους στη Φλωρεντία, ο Χίτλερ πρόσφερε στο Μουσολίνι μια αερομεταφερόμενη μεραρχία και μια μεραρχία αλεξιπτωτιστών για αυτό ο σκοπό.[2]

Όταν άρχιζε η ένταση με την Ιταλία, αρκετούς μήνες πριν την ιταλική εισβολή, η ελληνική κυβέρνηση εκπόνησε αμυντικά σχέδια και έλαβε μέτρα για την απόκρουση ενδεχόμενης ιταλικής εισβολής στο νησί. Η άμυνα της Κρήτης ήταν έργο της 5ης Μεραρχίας Πεζικού,[3] της Μεραρχίας Κρητών, δύναμης 22.000 ανδρών. Αποτελούνταν από 3 συντάγματα Πεζικού, το 14ο, το 43ο και το 44ο που βρίσκονταν στα Χανιά, το Ρέθυμνο και το Ηράκλειο, καθώς και το 5ο Σύνταγμα Πυροβολικού που ήταν εγκατεστημένο στον όρμο της Σούδας. Με την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου η ελληνική κυβέρνηση κάλεσε του Βρετανούς να αναλάβουν την άμυνα της Κρήτης και μετέφερε την 5η Μεραρχία στο μέτωπο της Ηπείρου με εξαίρεση κάποιες μονάδες του εφοδιασμού και τη Χωροφυλακή.[4] Η άμυνα της Κρήτης πέρασε στην ευθύνη του βρετανικού Αρχηγείου της Μέσης Ανατολής με επικεφαλής το στρατηγό Άρτσιμπαλντ Ουέηβελ. Οι πρώτες δυνάμεις που στάλθηκαν στο νησί ήταν στις 31 Οκτωβρίου ένα τάγμα Πεζικού στον κόλπο της Σούδας και ακόμη 2.500 άνδρες που αφίχθησαν στις 6 Νοεμβρίου, εξοπλισμένοι με αντιαεροπορικά πυροβόλα. Πρώτος διοικητής των βρετανικών δυνάμεων στην Κρήτη ήταν ο ταξίαρχος Ορντ Τίντμπουρι.[5]

Ο Ιταλικός στρατός αρχικά απωθήθηκε από τους Έλληνες, στην συνέχεια όμως Γερμανικές ενισχύσεις ανέτρεψαν τα δεδομένα. Με την επιτυχή Γερμανική εισβολή στην Ελλάδα, 57.000 σύμμαχοι στρατιώτες διώχθηκαν από την ηπειρωτική Ελλάδα από το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό, εκ των οποίων αρκετοί κατέληξαν στην Κρήτη, οπού ενίσχυσαν την υπάρχουσα στρατιωτική δύναμη των 14.000 ανδρών.

Στην πραγματικότητα, στην αρχή της μάχης οι σύμμαχοι είχαν το πλεονέκτημα της αριθμητικής ανωτερότητας και της ναυτικής υπεροχής. Οι Γερμανοί είχαν αεροπορική υπεροχή και μεγαλύτερη κινητικότητα, κάτι που τους επέτρεπε να συγκεντρώνουν τις δυνάμεις τους πιο αποτελεσματικά.

Συμμαχικές Δυνάμεις

Τον Μάιο του 1941 η άμυνα αποτελείτο από περίπου 9.000 Έλληνες: τρία τάγματα της V Μεραρχίας του Ελληνικού Στρατού, (τα οποία είχαν μείνει πίσω όταν η υπόλοιπη μονάδα είχε μεταφερθεί στην ηπειρωτική Ελλάδα για να αντιμετωπίσει την γερμανική εισβολή), διοικητής του ενός τάγματος ήταν ο Αναστάσιος Νταλίπης, την Κρητική Χωροφυλακή (μια δύναμη με μέγεθος τάγματος), τη Φρουρά Ηρακλείου (τάγμα άμυνας που αποτελούνταν κυρίως από προσωπικό για μεταφορικές και διοικητική μέριμνα) και υπολείμματα του 12ου και του 20ου ελληνικού τμήματος στρατού ( που είχαν καταφύγει στην Κρήτη και είχαν οργανωθεί υπό βρετανική διοίκηση). Υπήρχαν, ακόμη, μαθητές της Ακαδημίας της Χωροφυλακής και νεοσύλλεκτοι από τα κέντρα εκπαίδευσης νεοσυλλέκτων στην Πελοπόννησο, οι οποίοι είχαν μεταφερθεί στην Κρήτη για να αντικαταστήσουν τους εκπαιδευμένους στρατιώτες που είχαν σταλεί για να πολεμήσουν στην ηπειρωτική Ελλάδα. Αυτές οι δυνάμεις ήταν ήδη οργανωμένες σε αριθμημένα συντάγματα εκπαιδευομένων νεοσυλλέκτων και αποφασίστηκε να χρησιμοποιηθεί η υπάρχουσα διαμόρφωση για την οργάνωση των ελληνικών μονάδων, ενισχύοντάς τις με έμπειρους άνδρες που έφθαναν από την ηπειρωτική χώρα.

Το στρατιωτικό απόσπασμα της Βρετανικής Κοινοπολιτείας αποτελούνταν από την αρχική βρετανική φρουρά και 25.000 ακόμα στρατιώτες που είχαν εγκαταλείψει την ηπειρωτική χώρα. Αυτοί οι 25.000 στρατιώτες ήταν ένα μείγμα από ακέραιες μονάδες κάτω από δική τους διοίκηση, πρόχειρες μονάδες φτιαγμένες βιαστικά από διοικητές, στρατιώτες κάθε είδους χωρίς ηγεσία, και λιποτάκτες. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν είχαν βαρύ εξοπλισμό.

Οι μονάδες-κλειδιά ήταν η 2η Νεοζηλανδική Μεραρχία (εκτός από την 6η ταξιαρχία και την διοίκηση του τμήματος, που είχε σταλεί στην Αίγυπτο), η αυστραλιανή 19η ταξιαρχία και η βρετανική 14η ταξιαρχία πεζικού. Οι συμμαχικές δυνάμεις είχαν στη διάθεση τους 16 άρματα μάχης τύπου Cruiser Mk I. Υπήρχαν ακόμα περίπου 85 πυροβόλα διαφόρων διαμετρημάτων. Πολλά από αυτά ήταν ιταλικά που είχαν περιέλθει σε ελληνικά χέρια και δεν διέθεταν στόχαστρα βομβαρδισμού.

Στις 30 Απριλίου ο Νεοζηλανδός στρατηγός Μπέρναρντ Φράιμπεργκ διορίστηκε διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων στην Κρήτη.

Η κατοχή του νησιού παρείχε στο βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό άριστα λιμάνια για την ανατολική Μεσόγειο. Από την Κρήτη, μπορούσαν να βομβαρδίσουν τις πετρελαιοπηγές του Πλοϊέστι στην Ρουμανία. Επιπλέον, με την Κρήτη σε συμμαχικά χέρια, η νότιο-ανατολική θέση των δυνάμεων του Άξονα δεν θα ήταν ποτέ ασφαλής, κάτι που θα ήταν ζωτικής σημασίας πριν ξεκινήσει η επιχείρηση Μπαρμπαρόσσα, δηλαδή η εισβολή στην Σοβιετική Ένωση στις 22 Ιουνίου 1941. Οι Γερμανοί πραγματοποίησαν επιχειρήσεις με συνεχείς βομβαρδισμούς του νησιού, κάτι που τελικά ανάγκασε τη βρετανική Βασιλική Αεροπορία να μεταφέρει τα αεροσκάφη της στην Αλεξάνδρεια, δίνοντας έτσι στην Γερμανική Αεροπορία (Luftwaffe) την αεροπορική υπεροχή. Παρόλα αυτά το νησί παρέμενε απειλή και θα έπρεπε τελικά να κατακτηθεί.

Δυνάμεις του Άξονα

Στις 25 Απριλίου, ο Αδόλφος Χίτλερ υπέγραψε την Διαταγή του υπ' αριθμ. 28, διατάζοντας έτσι την εισβολή στην Κρήτη. Οι δυνάμεις του βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού από την Αλεξάνδρεια διατηρούσαν τον έλεγχο του υδάτινου χώρου γύρω από την Κρήτη, έτσι κάθε αμφίβια επίθεση θα αποφασιζόταν από τη φύση μίας μάχης αέρος-θαλάσσης, κάνοντας το ένα ριψοκίνδυνο τόλμημα στην καλύτερη περίπτωση. Με τη γερμανική υπεροχή από αέρος δεδομένη, αποφασίστηκε εισβολή από αέρος.

Αυτή θα ήταν η πρώτη πραγματική μεγάλης κλίμακας αεροπορική εισβολή, παρόλο που οι Γερμανοί είχαν χρησιμοποιήσει αλεξιπτωτιστές και ανεμοπλάνα σε επιθέσεις (αλλά σε πολύ μικρότερη κλίμακα) στην εισβολή στη Γαλλία και στις Κάτω Χώρες, στη Νορβηγία αλλά και στην ηπειρωτική Ελλάδα. Στην τελευταία αυτή περίπτωση, Γερμανοί αλεξιπτωτιστές είχαν σταλεί να καταλάβουν την γέφυρα της διώρυγας της Κορίνθου που οι Βρετανοί Βασιλικοί Μηχανικοί (σκαπανείς) ετοιμάζονταν να ανατινάξουν. Γερμανοί μηχανικοί προσγειώθηκαν με ανεμοπλάνα κοντά στη γέφυρα, ενώ πεζικό αλεξιπτωτιστών ασκούσε πίεση στις περιμετρικές δυνάμεις άμυνας. Η γέφυρα υπέστη ζημιές κατά τη διάρκεια της σύρραξης, κάτι που καθυστέρησε την Γερμανική προέλαση και έδωσε στους Συμμάχους χρόνο να μεταφέρουν 18.000 στρατιώτες στην Κρήτη και 23.000 ακόμα στην Αίγυπτο, με κόστος όμως την απώλεια ενός μεγάλου τμήματος του βαρέως οπλισμού.

Υπήρχε η πρόθεση να χρησιμοποιηθούν Fallschirmjäger (Γερμανοί αλεξιπτωτιστές της γερμανικής αεροπορίας) για να καταληφθούν θέσεις-κλειδιά του νησιού, συμπεριλαμβανομένων και αεροδρομίων τα οποία μετέπειτα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για μεταφορά προμηθειών και πολεμοφοδίων από αέρος. Για την πραγματοποίηση της επίθεσης, το 11ο Αερομεταφερόμενο Σώμα (XI Fliegerkorps) θα έπρεπε να συνεργαστεί με την 7η Αερομεταφερόμενη Μεραρχία, η οποία και θα έρριπτε τους άνδρες της με αλεξίπτωτα και ανεμοπλάνα, ακολουθούμενη από την 22η Μεραρχία Αεραπόβασης, όταν τα αεροδρόμια θα ήταν ασφαλή. Η επίθεση ήταν αρχικά προγραμματισμένη για τις 16 Μαΐου, αναβλήθηκε, όμως, για τις 20 και η 5η "Ορεινή" Μεραρχία αντικατέστησε την 22η Μεραρχία.

Στρατηγικό σχέδιο, τακτικές, πληροφορίες, όπλα και εξοπλισμός

Κατασκοπεία και Πληροφορίες

Οι βρετανικές πληροφορίες και οι υποκλοπές Ultra

Μέχρι τότε, οι διοικητές των Συμμάχων ήταν ενήμεροι για την επικείμενη εισβολή μέσω των υποκλοπών Ultra. Ο στρατηγός Φρέυμπεργκ είχε ενημερωθεί για το σχέδιο μάχης των Γερμανών και είχε ξεκινήσει να ετοιμάζει την άμυνα κοντά στα αεροδρόμια και στις βόρειες ακτές. Παρ' όλα αυτά καθυστέρησε σημαντικά λόγω έλλειψης σύγχρονου εξοπλισμού, και συνειδητοποίησε ότι ακόμα και οι ελαφρά οπλισμένοι αλεξιπτωτιστές είχαν ίση ή μεγαλύτερη δύναμη πυρός από τα δικά του στρατεύματα. Αν και οι πληροφορίες που είχε ο Φρέυμπεργκ από τις υποκλοπές της Ultra ήταν πολύ λεπτομερείς, η μετάφραση από τα γερμανικά είχε γίνει από γλωσσολόγους και όχι ειδικούς στην τακτική. Το αποτέλεσμα ήταν παραπλανητικές πληροφορίες που είχαν βγει από τα συμφραζόμενα. Για παράδειγμα, τα γερμανικά μηνύματα ανέφεραν ναυτικές επιχειρήσεις, κάτι που επηρέασε σημαντικά την τοποθέτηση των στρατευμάτων του Φρέυμπεργκ καθώς περίμενε αμφίβια απόβαση ενώ ο πραγματικός στόχος των Γερμανών ήταν το αεροδρόμιο του Μάλεμε.

Γερμανική κατασκοπεία

Αεροσκάφος Junkers Ju 52 κατά τη διάρκεια της μάχης της Κρήτης

Ο ναύαρχος Βίλχελμ Κανάρις, αρχηγός της γερμανικής Άμπβερ (υπηρεσίας πληροφοριών), αρχικά ανέφερε ότι υπήρχαν μόνο 5.000 Βρετανοί στρατιώτες στην Κρήτη και καθόλου ελληνικές δυνάμεις. Δεν είναι ξεκάθαρο αν ο Κανάρις, ο οποίος είχε ένα εκτενές δίκτυο κατασκοπείας στη διάθεσή του, ήταν παραπληροφορημένος ή προσπαθούσε να σαμποτάρει τα σχέδια του Χίτλερ (ο Κανάρις αργότερα θα εκτελούνταν για τη δράση του εναντίον της πολιτικής του Χίτλερ). Η Άμπβερ επιπλέον είχε προβλέψει ότι ο κρητικός πληθυσμός θα υποδεχόταν τους Γερμανούς σαν απελευθερωτές, λόγω των ισχυρών τους δημοκρατικών και αντιμοναρχικών πεποιθήσεων τους, και ότι θα ήθελαν να συμμετάσχουν στην "ευνοϊκή" συμφωνία που απολάμβανε η ηπειρωτική Ελλάδα. Ενώ αληθεύει ότι ο δημοκρατικός πρωθυπουργός της Ελλάδας, Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν Κρητικός και έχαιρε μεγάλης υποστήριξης από το νησί, οι Γερμανοί υποτίμησαν σοβαρά το βάθος του πατριωτισμού των Κρητικών. Στην πραγματικότητα, ο βασιλιάς Γεώργιος Β' και η ακολουθία του είχαν εγκαταλείψει την Ελλάδα μέσω της Κρήτης με τη βοήθεια Ελλήνων και Κοινοπολιτειακών στρατιωτών, Κρητών πολιτών, και ακόμα μίας ομάδας φυλακισμένων που είχαν απελευθερωθεί λόγω της προέλασης των Γερμανών.

Η υπηρεσία πληροφοριών της γερμανικής 12ης Στρατιάς περιέγραφε την κατάσταση ως λιγότερο αισιόδοξη, αλλά πίστευε ότι υπήρχαν πολύ λιγότεροι Βρετανοί και Κοινοπολιτειακοί στρατιώτες απ' ό,τι υπήρχαν στην πραγματικότητα, και ακόμα υποτίμησε τον αριθμό των Ελλήνων στρατιωτών που είχαν εγκαταλείψει την ηπειρωτική χώρα. Ο στρατηγός Αλεξάντερ Λερ (Alexander Löhr) ήταν πεπεισμένος ότι θα μπορούσε να κατακτήσει το νησί με δύο μεραρχίες, αλλά αποφάσισε να κρατήσει την 6η Ορεινή Μεραρχία στην Αθήνα σαν εφεδρεία. Τα γεγονότα που ακολούθησαν θα επαλήθευαν ότι αυτή ήταν μία σοφή απόφαση.

Όπλα

Γερμανικά

Το τουφέκι kar 98k το υποπολυβόλο mp40 και το πιστόλι Luger Parabellum 09

Ελληνικά

Το άγνωστο για πολλούς ΕΠΚ της ΠΥΡΚΑΛ.

Βρετανικά και Κοινοπολιτείας

Το τυφέκιο του βρετανικού στρατού, το οποίο χρησιμοποιήθηκε από αρκετές συμμαχικές δυνάμεις, ήταν το Short,Magazine, Lee-Enfield. Το υποπολυβόλο του βρετανικού στρατού ήταν το STEN των 9mm. Ένα άλλο ελαφρύ όπλο υποστήριξης ήταν το οπλοπολυβόλο Bren, με τον χαρακτηριστικά ανεστραμμένο γεμιστήρα, που είτε τροφοδοτούνταν με 28 φυσιγγια των .303 ιντσών (7.67mm), είτε με 28 των .202 ιντσών. Βαρύ πολυβόλο ήταν το vickers k. Xρησιμοποιήθηκε επίσης σε μεγάλη κλίμακα και το αμερικάνικο οπλοπολυβόλο Thomson.

Στρατηγικό σχέδιο και τακτικές

Αρχική μέρα - 20 Μαΐου

Το πρωί της 20ής Μαίου, μετά από σφοδρό βομβαρδισμό και πολυβολισμό από αεροσκάφη της Λουφτβάφφε, άρχισε η κατά κύματα ρίψη των αλεξιπτωτιστών και η προσγείωση ανεμοπλάνων στην δυτική Κρήτη. Οι ελληνοβρετανικές δυνάμεις αμέσως άρχισαν την εκτόξευση αντιαεροπορικών πυρών, ενώ οι μονάδες πεζικού προσέβαλαν με δραστικά πυρά τους αλεξιπτωτιστές στον αέρα και στο έδαφος. Στο Μάλεμε η ομάδα Κομήτης, υπό τον Υποστράτηγο Μάιντλ, κατέλαβε την γέφυρα του ποταμού Ταυρωνίτη και το στρατόπεδο της ΡΑΦ, αλλά δεν μπόρεσε να καταλάβει το αεροδρόμιο. Μέχρι τις απογευματινές ώρες η μάχη για το ύψωμα 107, που δέσποζε του αεροδρομίου, ήταν σκληρή, με τους Νεοζηλανδούς να προτάσσουν σθεναρή άμυνα. Η φθορά που είχαν υποστεί οι δυνάμεις των αμυνομένων στο ύψ. 107 έκανε τον διοικητή τους να αμφιβάλει για το πόσο μπορούσε να αντέξει νέα γερμανική επίθεση την επόμενη μέρα, με αποτέλεσμα την νύχτα να αποσυρθεί από το ύψωμα. Δυτικά του Μάλεμε, στο Κολυμπάρι, η ελληνική Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων απέκρουσε με επιτυχία τους Γερμανούς αλλά οι απώλειες της και η έλλειψη πυρομαχικών την ανάγκασαν σε σύμπτυξη σε νέα τοποθεσία.[6]

Ανατολικότερα, στην περιοχή της Αγυιάς, διεξήχθησαν σφοδροί αγώνες ολόκληρη την μέρα, με το 6ο Ελληνικό Σύνταγμα Πεζικού, που κατείχε τα υψώματα νότια του χωριού Γαλατά και βρέθηκε μέσα στην ζώνη προσγείωσης του όγκου των Γερμανών αλεξιπτωτιστών της ομάδας Άρης, να δέχεται αλλεπάλληλες επιθέσεις. Ο διοικητής, ο υποδιοικητής, ένας διοικητής λόχου και πολλοί διμοιρίτες του Συντάγματος ήταν μεταξύ των πρώτων νεκρών. Ο άνισος αγώνας υποχρέωσε το Σύνταγμα σε σύμπτυξη προς τον Γαλατά. Οι Γερμανοί παρά τις σοβαρές απώλειες κατάφεραν να σταθεροποιηθούν στην περιοχή των φυλακών της Αγυιάς, όπου μια αντεπίθεση από ένα Νεοζηλανδικό τάγμα το βράδυ καθηλώθηκε. Η επίθεση για την κατάληψη της Σούδας και των Χανίων απέτυχε με μεγάλες απώλειες για τους αλεξιπτωτιστές, αναγκάζοντας τους Γερμανούς, που ανέμεναν αντεπίθεση από τους Βρετανούς την νύχτα, να συγκεντρώσουν τις δυνάμεις τους και να οργανωθούν αμυντικά στην περιοχή των φυλακών Αγυιάς [7]

Τις απογευματινές ώρες 161 μεταφορικά αεροσκάφη πραγματοποίησαν ρίψη αλεξιπτωτιστών και στρατιωτικού υλικού στην περιοχή του Ρεθύμνου. Ένα τμήμα αλεξιπτωτιστών, αφού κατέλαβε τα χωριά Περιβόλια και Καστελάκια, κινήθηκε προς το Ρέθυμνο, αποκρούστηκε όμως από το Τάγμα Οπλιτών Χωροφυλακής με σημαντικές απώλειες και για τις δύο πλευρές. Έλληνες και Αυστραλοί απέκρουσαν με επιτυχία την επίθεση σε ένα λόφο δυτικά του αεροδρομίου του Ρεθύμνου συλλαμβάνοντας μάλιστα 80 αιχμαλώτους. Παρά τις σοβαρές απώλειες τους, που ανήλθαν στο ένα τρίτο της δύναμής τους, οι Γερμανών κατάφεραν να καταλάβουν το χωριό Αμπελάκια και έναν λόφο ανατολικά του αεροδρομίου.[8]

Στον Τομέα Ηρακλείου η επίθεση της ομάδας Ωρίων ξεκίνησε στις 15:00, με την πόλη του Ηρακλείου να δέχεται για μία ώρα σφοδρό βομβαρδισμό που της προκάλεσε σοβαρές καταστροφές. Η ρίψη των αλεξιπτωτιστών έγινε στις 16:00 χωρίς όμως να έχουν αεροπορική υποστήριξη γεγονός που ήταν αποφασιστικής σημασίας για την τύχη των γερμανικών τμημάτων. Το τάγμα αλεξιπτωτιστών που είχε ως στόχο την κατάληψη του αεροδρομίου εξοντώθηκε από Βρετανικές και Αυστραλιανές δυνάμεις, ενώ δύο τάγματα αλεξιπτωτιστών (μειωμένης δύναμης) υποχρεώθηκαν σε αμυντική στάση από τις προσβολές που δέχτηκαν από τολμηρούς ένοπλους πολίτες, χωροφύλακες και οπλίτες του 7ου Ελληνικού Συντάγματος Πεζικού.[9]

Πολεμικές απώλειες

Η συνολική στρατιωτική δύναμη της Κρήτης, μετά από ενίσχυσή της και από δυνάμεις που μεταφέρθηκαν από την ηπειρωτική Ελλάδα, ανερχόταν περίπου σε σύνολο 43000 αντρών, σε 11.500 Έλληνες και 31.500 Βρετανούς και Νεοζηλανδούς, μειονεκτούσε σοβαρά σε θέματα εξοπλισμού, αφού ο οπλισμός, τα πυρομαχικά και τα άλλα εφόδια βρίσκονταν πολύ κάτω της παραδεκτής αναλογίας, ενώ δεν υπήρχε καθόλου συμμαχική αεροπορία. Οι απώλειες των συμμάχων κυμαίνονταν σύμφωνα με την Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού σε Έλληνες 426 νεκρούς και μεγάλος αριθμός τραυματιών και αιχμαλώτων ο οποίος δεν αναφέρεται.[10] Οι νεκροί σε Βρετανούς κυμαίνονταν 1.742, τραυματίες 1.737 και αιχμάλωτοι 11.835. Επίσης βυθίστηκαν 2 καταδρομικά, 6 αντιτορπιλικά και απωλέσθηκαν πάνω από 2.000 αξιωματικοί και ναύτες.

Η συνολική δύναμη του Άξονα που πήρε μέρος στην επιχείρηση Ερμής ανερχόταν σε 22.750 άνδρες, από τους οποίους οι 14.000 ήταν αλεξιπτωτιστές, 1.370 αεροπλάνα και ανεμόπτερα και 70 πλοία. Οι απώλειες του Άξονα ανέρχονταν, σύμφωνα με την Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού, σε 1.990 νεκρούς, 1.995 αγνοούμενους και σοβαρό αριθμό τραυματιών. Συνολικά οι απώλειες του επίλεκτου σώματος των Γερμανών αλεξιπτωτιστών ξεπέρασαν τους 8.000 άνδρες. Οι απώλειες σε αεροσκάφη ανήλθαν σε 220 τελείως κατεστραμμένα και 150 περίπου με σοβαρές ζημιές. Σύμφωνα όμως με τον Κουρτ Στούντεντ, ο οποίος είχε και την διοίκηση της επιχείρησης από την Γερμανική πλευρά, αναφέρει ότι οι απώλειες ανέρχονταν σε 4.000 νεκρούς και αγνοούμενους αλεξιπτωτιστές και στρατιώτες της 5ης Ορεινής Μεραρχίας. [11] Στο Γερμανικό νεκροταφείο Μάλεμε βρίσκονται οι τάφοι 4.465 στρατιωτών του Γερμανικού Στρατού της μάχης της Κρήτης και της κατοχικής περιόδου.

Τα αντίποινα στην Κρήτη ήταν σφοδρά, όπως η πλήρης καταστροφή και ισοπέδωση του χωριού της Κανδάνου. Ένας Γερμανός αλεξιπτωτιστής θυμάται την κατάσταση του πολέμου στην Κρήτη. Οι Κρητικοί πολίτες για να μας ξεγελούν κουβάλαγαν σημαίες με την Σβάστικα. Δεν τους κάλυπτε ούτε ο Κανονισμός Πολέμου Εδάφους της Χάγης, ούτε η σύμβαση της Γενεύης. Τους αποκαλούσαμε ελεύθερους σκοπευτές και ήμασταν πολύ θυμωμένοι.[12][13]

Παραπομπές

  1. Richter, σελ. 118.
  2. Beevor, σελ. 117.
  3. Λιναρδάτος, σελ. 170.
  4. Richter, σελ. 397· Beevor, σελ. 32.
  5. Richter, σελ. 118–119.
  6. ΓΕΣ/ΔΙΣ (1985), 234-7
  7. ΓΕΣ/ΔΙΣ (1985), 238-9
  8. ΓΕΣ/ΔΙΣ (1985), 240
  9. ΓΕΣ/ΔΙΣ (1985), 240-1
  10. ΓΕΣ/ΔΙΣ, Επίτομη Ιστορία του Ελληνοιταλικού και Ελληνογερμανικού πολέμου 1940 -1941, Αθήνα,1985, σελ. 260
  11. Οι Γερμανοί Στρατηγοί μιλούν, B.H Liddell Hart, εκδόσεις Λιναίος, σελ. 305-315
  12. Αρχείο Μ. Φαφαλιού, Μαρτυρία Άντολφ Στράους, Ε.Λ.Ι.Α
  13. Η συνομωσία της Αγγλίας κατά της Ελλάδος (1935-1944), Ιακωβος Χονδροματίδης, εκδόσεις Θούλη

Βιβλιογραφία

Στα Ελληνικά

  • Beevor, Antony (2004). Κρήτη: Η μάχη και η αντίσταση. Αθήνα: Εκδόσεις Γκοβόστη. ISBN 960-270-927-8. 
  • Λιναρδάτος, Σπύρος (1995). Ο πόλεμος του 1940-41 και η μάχη της Κρήτης. Αθήνα: Προσκήνιο. ISBN 960-7057-06-6. 
  • Richter, Heinz A. (2011). Η μάχη της Κρήτης. Αθήνα: Εκδόσεις Γκοβόστη. ISBN 960-446-147-8. 
  • Γενικό Επιτελείο Στρατού / Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού (1985). Επίτομη Ιστορία του Ελληνοϊταλικού και Ελληνογερμανικού πολέμου 1940-1941 (Επιχειρήσεις Στρατού Ξηράς), έκδ. ΓΕΣ/ΔΙΣ, Αθήνα.
  • Κούκουνας, Δημοσθένης. Η είσοδος των Γερμανών στην Αθήνα και η Μάχη της Κρήτης, Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 1983.
  • Κούκουνας, Δημοσθένης. Οι Γερμανοί στην Κρήτη, Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 2005.
  • Κούκουνας, Δημοσθένης. Η Μάχη της Κρήτης, Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 2007.
  • Κούκουνας, Δημοσθένης. Η Κρήτη υπό Κατοχή, Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 2009.
  • Παναγιωτάκης, Γεώργιος. Η Μάχη της Κρήτης.
  • Παναγιωτάκης, Γεώργιος. Ντοκουμέντα από τη Μάχη και την Αντίσταση της Κρήτης ISBN 960-86570-3-2. (Τρίγλωσσο:Ελληνικά - Γερμανικά - Αγγλικά).
  • Φιλιππίδης, Ηλίας. Κρήτη 1941 - Η «παράδοσή» της από τον Τσόρτσιλ στο Χίτλερ, εκ. Ιωλκός, Αθήνα 2007.

Στα Αγγλικά

  • Antill, Peter D. Crete 1941: Germany's lightning airborne assault. Campaign series. Osprey Publishing : Oxford, New York. 2005.
  • Beevor, Antony. Crete: The Battle and the Resistance, John Murray Ltd, 1991. Penguin Books, 1992. Pbk ISBN 0-14-016787-0 Boulder : Westview Press, 1994. LCCN 93047914
  • Buckley, Christopher. Greece and Crete 1941, London, 1952. Greek pbk edition (in English): P. Efstathiadis & Sons S.A., 1984. Pbk ISBN 960-226-041-6
  • Clark, Alan. The Fall of Crete, Anthony Blond Ltd., London, 1962. Greek pbk edition (in English): Efstathiadis Group, 1981, 1989. Pbk ISBN 960-226-090-4
  • Elliot, Murray. Vasili: The Lion of Crete, Century Hutchinson New Zealand Ltd., London, Australia, South Africa. Greek pbk edition (in English): Efstathiadis Group S.A., 1987, 1992. Pbk ISBN 960-226-348-2
  • Harokopos, George. The Fortress Crete, subtitled on cover '1941-1944' and within 'The Secret War 1941-1944' and 'Espionage and Counter-Espionage in Occupied Crete', Seagull Publications. Greek pbk edition/English translation: B. Giannikos & Co., Athens, 1993. Translation and comments by Spilios Menounos. Pbk ISBN 960-7296-35-4
  • Kokonas, N.A., M.D. The Cretan Resistance 1941-1945, forwarded by P. Leigh Fermor and others. London, 1993. Greek pbk edition (in English): Graphotechniki Kritis, Rethymnon, Crete, Greece. Pbk ISBN 960-85329-0-6
  • Lind, Lew. Flowers of Rethymnon: Escape from Crete, Kangaroo Press Pty Ltd, 1991. ISBN 0-86417-394-6
  • Mazower, Mark. Inside Hitler's Greece: The Experience of Occupation 1941-44, Yale University Press, New Haven and London, 1993. ISBN 0-300-05804-7
  • Moss, W. Stanley. Ill Met By Moonlight: The Story of the Kidnapping of General Karl Kreipe, the German Divisional Commander in Crete, The MacMillan Company, NY, 1950
  • Psychoundakis, George. The Cretan Runner: His History of the German Occupation, English translation and introduction by Patrick Leigh Fermor. London, 1955. Greek pbk edition (in English): Efstathiadis Group S.A., 1991. Pbk ISBN 960-226-013-0
  • Thomas, David A. Crete 1941: The Battle at Sea, Andre Deutsch Ltd. Great Britain, 1972. Greek pbk edition (in English): Efstathiadis Group, Athens 1980.

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

  • Χάγκεν Φλάισερ, Γεωστρατηγικά σχέδια της Ναζιστικής Γερμανίας για τη μεταπολεμική Κρήτη , Τα Ιστορικά, τομ.9, τ/χ.16 (Ιούνιος 1992),σελ.135-158

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Συντεταγμένες: 35°13′N 24°55′E / 35.217°N 24.917°E / 35.217; 24.917