Μάορι γλώσσα

Μαορί γλώσσα
te reo Māori, te reo και Māori
Ταξινόμηση	Αυστρονησιακές Μαλαϊο-Πολυνησιακές Κεντρικές-Ανατολικές Ανατολικές Ωκεανικές Απομονωμένες Ωκεανικές Κεντρικές Ειρηνικές Ανατολικές Φιτζιανές-Πολυνησιακές Πολυνησιακές
Σύστημα γραφής	λατινική γραφή και Māori writing system
Κατάσταση
Επίσημη γλώσσα	Νέα Ζηλανδία
Ρυθμιστής	Μάορι Γλωσσική Επιτροπή
ISO 639-1	mi
ISO 639-2	mao και mri
ISO 639-3	mri
SIL	MBF

Τα Μάορι (Te Reo Māori) είναι η Πολυνησιακή γλώσσα που ομιλείται στη Νέα Ζηλανδία, όπου έχει επίσημο καθεστώς. Είναι στενά συγγενικά με τα Ραροτόνγκα (γνωστά και ως Μάορι των Νήσων Κουκ), τα Ταϊτιανά (ή Μα' οχί), λιγότερο στενά με τα Χαβαϊανά και Μαρκεσάν, και περισσότερο απομακρυσμένα με τα Σαμοανά, Νιουεανά και Τονγκανά.

Ιστορία

Τα Μάορι έφτασαν στη Νέα Ζηλανδία από Πολυνήσιους, πιθανότερα, από την περιοχή των Νήσων Κουκ ή την Ταϊτή, που μάλλον έφτασαν με θαλάσσια κανό.

Τα τελευταία 200 χρόνια η Μάορι γλώσσα είχε μια πολυτάραχη ιστορία - φτάνοντας από τη θέση της κυρίαρχης γλώσσας της Νέας Ζηλανδίας μέχρι τη δεκαετία του 1860 όταν έγινε μειονοτική γλώσσα στη σκιά των Αγγλικών που έφεραν οι Βρετανοί άποικοι, ιεραπόστολοι, χρυσοθήρες και έμποροι. Στα τέλη του 19ου αιώνα το Αγγλικό σχολικό σύστημα είχε εισαχθεί για όλους τους Νεοζηλανδούς, και από τη δεκαετία του 1880 η χρήση των Μάορι στα σχολεία απαγορεύτηκε. Ένας αυξανόμενος αριθμός Μάορι πληθυσμού έμαθε αγγλικά γιατί ήταν υποχρεωτικά στο σχολείο και λόγω του κύρους και των ευκαιριών που συνδέονταν με τη γλώσσα. Μέχρι τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ωστόσο, οι περισσότεροι Μάορι ακόμα μιλούσαν τα Μάορι ως ιθαγενή γλώσσα. Η λατρεία γινόταν στα Μάορι, ήταν η γλώσσα του σπιτιού, οι πολιτικές συζητήσεις διεξάγονταν στα Μάορι, και κάποια λογοτεχνία και πολλές εφημερίδες εκδίδονταν στα Μάορι.

Μέχρι τη δεκαετία του 1930 μερικοί Μάορι βουλευτές μειονεκτούσαν γιατί οι διαδικασίες του Κοινοβουλίου γίνονταν, μέχρι τότε, στα Αγγλικά. Από την περίοδο αυτή ο αριθμός των ομιλητών των Μάορι άρχισε να παρακμάζει ταχύτατα μέχρι, ως τη δεκαετία του 1980, λιγότερο από 20% των Μάορι μιλούσαν τη γλώσσα αρκετά καλά ώστε να θεωρηθούν ιθαγενείς ομιλητές. Ακόμη για πολλούς από αυτούς τους ανθρώπους, τα Μάορι δεν ήταν πια η γλώσσα του σπιτιού.

Από τη δεκαετία του 1980 Μάορι ηγέτες άρχισαν να αναγνωρίζουν τους κινδύνους για απώλεια της γλώσσας τους και ξεκίνησαν προγράμματα ανάκαμψης της Μάορι γλώσσας όπως το κίνημα Κοχάνγκα Ρέο, που εμβύθιζε τα παιδιά στα Μάορι από την νηπιακή ως την σχολική ηλικία. Αυτό ακολουθήθηκε από την ίδρυση του Κούρα Καουράπα, ενός δημοτικού σχολείου στα Μάορι.

Γεωγραφική κατανομή

Τα Μάορι ομιλούνται σχεδόν αποκλειστικά στη Νέα Ζηλανδία, από περισσότερους από 100.000 ανθρώπους, σχεδόν οι περισσότεροι εκ των οποίων Μάορι καταγωγής. Οι εκτιμήσεις για τον αριθμό των ομιλητών ποικίλουν: η απογραφή του 1996 ανέφερε 160.000, ενώ άλλες εκτιμήσεις έχουν αναφέρει μόνο 50.000. Το επίπεδο επάρκειας στη γλώσσα από αυτούς που ισχυρίζονται πως είναι ομιλητές Μάορι είναι άγνωστο. Ο αριθμός αυτών που μιλούν μόνο Μάορι είναι πιθανό να είναι πολύ μικρός, μετρημένος σε δεκάδες, αλλά ο αριθμός αυτών που μίλησαν Μάορι προτού μάθουν Αγγλικά θα είναι υψηλότερος, γιατί τα Μάορι παραμένουν ως κοινοτική γλώσσα σε απομονωμένους καταυλισμούς στις περιοχές Νόρθλαντ, Ουρεγουέρα και Ανατολικό Ακρωτήρι. Η Μάορι γλώσσα έπαυσε να είναι μια ζωντανή κοινοτική γλώσσα στα μεταπολεμικά χρόνια όταν σημειώθηκε περίοδος ταχείας αστικοποίησης του πληθυσμού Μάορι.

Παραπομπές

• Biggs, Bruce (1994). Does Maori have a closest relative? In Sutton (Ed.)(1994), pp. 96–-105.
• Biggs, Bruce (1998). Let's Learn Maori. Auckland: Auckland University Press.
• Clark, Ross (1994). Moriori and Maori: The Linguistic Evidence. In Sutton (Ed.)(1994), pp. 123–-135.
• Harlow, Ray (1994). Maori Dialectology and the Settlement of New Zealand. In Sutton (Ed.)(1994), pp. 106–-122.
• Sutton, Douglas G. (Ed.) (1994), The Origins of the First New Zealanders. Auckland: Auckland University Press.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• korero.maori.nz Εκπαιδευτικές πηγές γλώσσας Μάορι
• NZ Reo, NZ Pride
• Ethnologue report for Maori
• Γλωσσική επιτροπή Μάορι (for definitive standards).
• Μεταφραστής Αγγλικών και Μάορι Λέξεων από το Knowledge Engineering Laboratory του Πανεπιστημίου του Οτάγκο.
• Διαδικτυακή έκδοση του Ngata Māori–English English–Māori Dictionary from Learning Media; gives several options and shows use in phrases.
• Webster's Māori–English Dictionary
• Free Māori spellchecker
• Συλλογή ιστορικών Μάορι εφημερίδων
• Μάορι Φωνολογία
• maorilanguage.net Εκμάθηση των βασικών της Μάορι Γλώσσας με βίντεο-μαθήματα
• Microsoft New Zealand Māori Keyboard