Βιλάγια

Η βιλάγια (αραβικά: ولاية, βελεγιάτ, περσικά: ولایت, ουρντού: ولایت, τούρκικα: vilayet, βιλαέτι) είναι διοικητική διαίρεση, που συνήθως μεταφράζεται ως "επαρχία", ή κάποιες φορές ως "κυβερνείο". Η λέξη προέρχεται από την Αραβική ρίζα "w-l-y", "κυβερνώ": ο wāli—"κυβερνήτης"—διοικεί μια βιλάγια, δηλαδή "αυτό που διοικείται". Κατά την περίοδο του Χαλιφάτου ο όρος αναφερόταν σε κάθε κρατίδιο που ήταν περίπου σαν ανεξάρτητο κράτος.

Χρήση του όρου σε χώρες

Στα Αραβικά η λέξη βιλάγια (wilayah) χρησιμοποιείται για τη λέξη πολιτεία των ΗΠΑ, και αυτές αναφέρονται ως "الولايات المتّحدة الأمريكية", κυριολεκτικά μεταφραζόμενο ως "οι Αμερικανικές Ηνωμένες Πολιτείες".

Βόρεια Αφρική και Μέση Ανατολή

Για το Μαρόκο το οποίο διαιρείται σε επαρχίες και wilāyas η μετάφραση "επαρχία" θα είχε σαν συνέπεια να εξαλιφθεί η διαφορά μεταξύ αυτών των δύο διοικητικών μονάδων, επαρχία και βιλάγια. Για το Σουδάν χρησιμοποιείται ο όρος κρατίδιο, και για την Μαυριτανία ο όρος περιοχή.

• Επαρχίες της Αλγερίας
• Επαρχίες του Ομάν
• Περιοχές της Μαυριτανίας
• Κρατίδια του Σουδάν
• Κυβερνεία της Τυνησίας

Τα Κυβερνεία του Ιράκ (muhafazah, μουχαφαζάχ) κάποιες φορές μεταφράζονται ως επαρχίες, σε αντίθεση με τα επίσημα Ιρανικά έγγραφα και γενικά τη χρήση για άλλες Αραβικές χώρες. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τη γενικότερη μετάφραση του muhafazah (κυβερνείο) και του wilāyah (βιλάγια, επαρχία).

Κίνα

Στην εθνοτικά διαφορετική περιοχή Σιντζιάνγκ της βορειοδυτικής Κίνας, οι επτά μη διαφοροποιημένες καθεαυτού επαρχίες (κινέζικα:地区, πινγίν: dìqū), -δηλαδή πόλεις εκτός επιπέδου επαρχίας, αυτόνομες επαρχίες κ.τ.λ.-, στη γλώσσα Ουιγούρ μεταφράζονται ως Vilayiti (Ουιγούρ: ۋىلايىتى). Για τις υπόλοιπες όμως πολυάριθμες διοικητικές διαιρέσεις της Σιντζιάνγκ, η Οιγούρ έχει δανειστεί Ρωσικές λέξεις όπως oblasti ή rayoni, όπως και άλλες γλώσσες της Σιντζιάνγκ όπως η Καζακική.

Ισλαμικό Κράτος

Το Ισλαμικό Κράτος οργανώνει διοικητικά την επικράτειά του σε βιλάγια (wilayat). Το Μάρτιο το 2015 είχε στον έλεγχό του 30: 10 στο Ιράκ, 9 στη Συρία και ένα, το Al-Furat Wilayat ("Επαρχία του Ευφράτη") που εκτείνεται στα πρώην σύνορα των δύο χωρών. Εκτός από την εσωτερική διοίκηση, το Ισλαμικό Κράτος διεκδικεί εδάφη σε όλο τον κόσμο, και συνεργάζεται με Ισλαμικές τρομοκρατικές οργανώσεις, τις οποίες ονομάζει βιλάγιες της κεντρικής διοίκησης του Ισλαμικού Κράτους. Για παράδειγμα, η Μπόκο Χαράμ αυτοαποκαλείται "Wilāyat Gharb Ifrīqīyyah", "Επαρχία του Ισλαμικού Κράτους της Δυτικής Αφρικής".

Κένυα και Τανζανία

Στην Κένυα, ο όρος βιλάγια είναι όρος της Σουαχίλι που αναφέρεται στις διοικητικές περιοχές στις οποίες χωρίζονται η επαρχίες.

• Περιφέρειες της Κένυας
• Περιφέρεις της Τανζανίας

Μαλαισία και Ινδονησία

Στην Μαλαισιανή και στην Ινδονησιακή γλώσσα η λέξη βιλάγια είναι ένας γενικός όρος που σημαίνει "επικράτεια", "περιοχή" ή "περιφέρεια".

Στην Μαλαισία ο όρος

• Ο όρος Wilayah Persekutuan, συχνά "Wilayah" στον καθημερινό λόγο, αναφέρεται στις τρεις ομοσπονδιακές περιοχές υπό τον άμεσο έλεγχο της ομοσπονδιακής κυβέρνησης: Κουάλα Λουμπούρ, Λαμπουάν, και Πουτρατζάγια
• Ο όρος Wilayah Ekonomi Pantai Timur, μεταφράζεται ως Οικονομική Περιοχή Ανατολικής Ακτής (East Coast Economic Region)

Οθωμανική Αυτοκρατορία

Παραδοσιακά οι επαρχίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν γνωστές ως εγιαλέτια, άλλα με αρχή το 1864 περιορίστηκαν σε μικρότερα βιλαέτια—η Τουρκική προφορά της αραβικής λέξης ουϊλάγια (βιλάγια). Τα περισσότερα ήταν διαιρεμένα σε σαντζάκια.

Οι σημερινές επαρχίες της Τουρκίας ονομάζονται στα τουρκικά ilde, ιλντέ (ενικός il, ιλ).

Κεντρική Ασία και Καύκασος

Η Περσική λέξη για την επαρχία (velâyat) χρησιμοποιείται ακόμα σε παρόμοιες μορφές στις χώρες της Κεντρικής Ασίας:

• Επαρχίες του Αφγανιστάν (Παστούν: ولايت, wilāyat, πληθυντικός ولايتونه , wilāyatuna), που διαιρούνται σε περιφέρειες (Παστούν: ولسوالۍ, wuləswāləi ή Περισικά, ولسوالی, wolaswālī)
• Περιοχές του Τατζικιστάν (ενικός: viloyat, πληθυντικός: viloyatho), που διαιρούνται σε περιφέρειες (Τατζίκ: ноҳия, nohiya ή ρωσσικά район, raion)
• Περιοχές του Τουρκμενιστάν (ενικός: welaýat, πληθυντικός: welaýatlar), που διαιρούνται σε περιφέρειες (τουρκμενικά etrap)
• Περιοχές του Ουζμπεκιστάν (ενικός: viloyat, πληθυντικός: viloyatlar), που διαιρούνται σε περιφέρειες (Ουζμπεκικά tuman)

Κατά την Σοβιετική περίοδο οι διοικητικές διαιρέσεις του Τατζικιστάν, Τουρκμενιστάν και Ουζμπεκιστάν ονομάζονταν όμπλαστ (περιφέρεια) και ραϊόν (επαρχία).

Στην γλώσσα Τσεζ οι περιφέρεις του Νταγκεστάν επίσης αναφέρονται ως "вилайат" (wilayat), πληθυντικός "вилайатйоби" (wilayatyobi), αλλά είναι σε χρήση επίσης και ο όρος "район" (raion), πληθυντικός "районйаби" (rayonyabi).

Το Εμιράτο του Καυκάσου, ένα αυτοανακηρυγμένο διάδοχο κράτος της μη αναγνωρισμένης Τσετσενικής Δημοκρατίας της Ιτσκερίας, χωρίζεται σε βιλάγιες.

Ιραν

Στο Ιράν η λέξη χρησιμοποιείται επίσης ανεπίσημα.

Νότια Ασία

Στα Ουρντού ο όρος Vilayat χρησιμοποιείται για την αναφορά σε κάθε ξένη χώρα. Ως επίθετο η λέξη Vilayati αναφέρεται σε εισαγόμενο αγαθό. Στην Βεγγαλική γλώσσα ο όρος Vilayat και Vilayati που έγινε κατόπιν bilet και bileti (παλιά μορφή bilaiti), αναφέρεται αποκλειστικά στην Βρετανία και τα Βρετανικά προϊόντα. Η λέξη της αργκό στα αγγλικά blighty προέρχεται από αυτή τη λέξη, μέσω του γεγονότος ότι τους ξένους (στη χώρα τους) Βρετανούς τους αποκαλούσαν έτσι κατά την περίοδο του Βρετανικής αποικιοκρατίας.