Οκτάβιο Πας

Οκτάβιο Πας
Οκτάβιο Λοσάνο Πας
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Octavio Paz (Ισπανικά)
Γέννηση	31 Μαρτίου 1914 Πόλη του Μεξικού
Θάνατος	19 Απριλίου 1998 Πόλη του Μεξικού
Χώρα πολιτογράφησης	Μεξικό Δεύτερη Ισπανική Δημοκρατία
Θρησκεία	αθεϊσμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Ισπανικά
Σπουδές	Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Μεξικού Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Μπέρκλεϋ Colegio Williams
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ποιητής, συγγραφέας
Εργοδότης	Πανεπιστήμιο του Παρισιού Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ
Οικογένεια
Σύζυγος	Ελένα Γκάρρο (1937–1959) Marie José Tramini (1964–1998)
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	ambassador of Mexico to India (1962–1968)
Βραβεύσεις	βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας (1990) Υποτροφία Γκούγκενχαϊμ (1943) βραβείο Μιγκέλ ντε Θερβάντες (1981) Βραβείο Ξαβιέ Βιγιαρούτια (1964) Εθνικό Βραβείο Τεχνών και Επιστημών (1945) Neustadt International Prize for Literature (1982) Βραβείο Πριγκίπισσα της Αστουρίας για την Επικοινωνία και την Ανθρωπιστική Δράση (2003) βραβείο ειρήνης των γερμανικών εκδοτικών οίκων (1984) Μεγαλόσταυρος του Αστικού Τάγματος του Αλφόνσου Ι΄ του Σοφού (1986) Μεγάλος ταξιάρχης του Τάγματος της Αξίας της Ιταλικής Δημοκρατίας (1991) Mariano de Cavia' Price βραβείο Ιερουσαλήμ (1977) Μεγαλόσταυρος του Τάγματος της Ισαβέλλας της Καθολικής (1997) Menéndez Pelayo International Prize (1987)
Σχετικά πολυμέσα

Ο Οκτάβιο Λοσάνο Πας (Οctavio Lozano Paz, Πόλη του Μεξικού, 31 Μαρτίου 1914 - Πόλη του Μεξικού, 19 Απριλίου 1998), υπήρξε ποιητής, συγγραφέας και διπλωμάτης, κάτοχος Βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας (1990). Θεωρείται από τους μεγαλύτερους συγγραφείς του 20ου αιώνα και τους μεγαλύτερους ισπανόφωνους ποιητές όλων των εποχών. Υπήρξε πολύ παραγωγικός συγγραφέας τού οποίου η δουλειά εκτείνεται σε πολλές γενιές και τα έργα του περιλαμβάνουν ποιητικά θέματα, δοκίμια και μεταφράσεις.

Βιογραφία και έργα

Ο Οκτάβιο Πας γεννήθηκε στην Πόλη του Μεξικού στις 31 Μαρτίου 1914, ενώ η Μεξικανική Επανάσταση βρισκόταν στο αποκορύφωμά της. Είδε το πρώτο φως στο Μισκοάκ, ένα χωριό πολύ κοντά στην Πόλη του Μεξικού (σήμερα τμήμα της) και μεγάλωσε υπό τις φροντίδες της μητέρας του Χοσεφίνα Λοσάνο. Η μητέρα του, καίτοι θρησκευόμενη, λόγω έλλειψης οικονομικών πόρων και της ευρύτερης κοινωνικής ανέχειας εκδιδόταν στις διάφορες γωνιές της πόλης για εξευτελιστικά ποσά. Ο Οκτάβιο είχε επίσης τις φροντίδες της θείας του Αμάλια Λοσάνο και του παππού του από την πλευρά του πατέρα του, Ιρενέο Πας (Ireneo Paz), βετεράνου στρατιώτη των δυνάμεων του Πορφίριο Ντίας (Porfirio Dίaz), ανθρώπου διανοούμενου, φιλελεύθερου πνεύματος και μυθιστοριογράφου. Ο πατέρας του συγγραφέα, Οκτάβιο Σολόρσανο Πας, εργαζόταν ως δικηγόρος και σύμβουλος του Εμιλιάνο Ζαπάτα και έλειπε για μεγάλες χρονικές περιόδους από την οικογενειακή εστία.

Ο Οκτάβιο σπούδασε στο Κολέχιο Ουίλιαμς (Colegio Williams) στην Πόλη του Μεξικού. Μετά τη δολοφονία του Εμιλιάνο Ζαπάτα η οικογένεια του Πας υποχρεώθηκε σε εξορία εξαιτίας της πρότερης υποστήριξής της στο ζαπατιστικό κίνημα. Μετανάστευσαν στις Η.Π.Α. για να εκτίσουν την εξορία τους. Ο Οκτάβιο μυήθηκε νωρίς στον μαγικό κόσμο της λογοτεχνίας λόγω της επίδρασης του παππού του και της βιβλιοθήκης που αυτός διατηρούσε, γεμάτης με κλασικά βιβλία της ευρωπαϊκής και μεξικανικής λογοτεχνίας. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '20 ανακάλυψε τους ευρωπαίους ποιητές Χεράρδο Ντιέγο, Χουάν Ραμόν Χιμένεθ και Αντόνιο Ματσάδο, ισπανικής καταγωγής, οι οποίοι ήσκησαν μεγάλη επίδραση στα αρχικά γραπτά του. Ως έφηβος το 1931, υπό την επίδραση του Ν.Χ. Λώρενς εξέδωσε τα πρώτα του ποιήματα, όπως το Καμπεγιέρα (Cabellera-H Kόμη-στεφάνι). Δυο χρόνια αργότερα, στην ηλικία των 19, εξέδωσε το Λούνα Σιλβέστρε (Luna Silvestre-Ασημένιο Φεγγάρι), συλλογή ποιημάτων. Το 1932, με κάποιους φίλους, ίδρυσε την πρώτη φιλολογική επιθεώρηση, τη Μπαραντάλ (Barandal-Η Κουπαστή). Μέχρι το 1939, ο Πας θεωρούσε τον εαυτό του πρώτα και κύρια ποιητή.

Το 1935, ο Πας εγκατέλειψε τις νομικές του σπουδές και πήγε στην επαρχία Γιουκατάν για να εργαστεί στην πόλη Μέριδα σε σχολείο με παιδιά χωρικών και εργατών. Εκεί άρχισε να εργάζεται στο πρώτο από τα μακροσκελή φιλόδοξα ποιήματά του, το Entre la piedra y la flor (Between the stone and the flower), επηρεασμένος από τον Τ.Σ. Έλιοτ, το οποίο περιγράφει την κατάσταση των μεξικανών χωρικών υπό την εξουσία των άπληστων τσιφλικάδων της εποχής. Το 1937, ο Πας έτυχε πρόσκλησης στο δεύτερο Διεθνές Κογκρέσο Συγγραφέων για την Προάσπιση του Πολιτισμού που έλαβε χώρα στην Ισπανία κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου πολέμου, όπου και εξέφρασε την αλληλεγγύη του στο Δημοκρατικό στρατόπεδο και τάχθηκε ενάντια στο φασισμό. Με την επιστροφή του στο Μεξικό, ο Πας υπήρξε συνιδρυτής του φιλολογικού περιοδικού Taller (Εργαστήρι) στο οποίο και έγραφε μέχρι το 1941. Το 1938 παντρεύτηκε την Ελένα Γκάρρο (Elena Garro), θεωρούμενη σήμερα από τις καλύτερες μεξικάνες συγγραφείς με την οποία απέκτησαν μία κόρη, την Ελένα. Χώρισαν το 1959. Το 1943 ο Πας ξεκίνησε να σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ (University of California, Berkeley) στην Καλιφόρνια και δύο χρόνια αργότερα μπήκε στο Μεξικανικό Διπλωματικό Σώμα, τοποθετούμενος αρχικά για μικρό χρονικό διάστημα στη Νέα Υόρκη.

Το 1945 πήρε μετάθεση στο Παρίσι όπου έγραψε το έργο Ο Λαβύρινθος της Μοναξιάς (El Laberinto de la Soledad), μια διεξοδική ανάλυση της μεξικανικής ταυτότητας, ιστορίας και σκέψης. Το 1952 μετατέθηκε στην Ινδία και τον ίδιο χρόνο πήρε νέα μετάθεση στο Τόκυο της Ιαπωνίας και μετέπειτα στη Γενεύη της Ελβετίας. Επέστρεψε στην Πόλη του Μεξικού το 1954 όπου έγραψε το σπουδαίο του ποίημα Ηλιόπετρα (Piedra de Sol) το 1957, το "ωραιότερο ερωτικό ποίημα της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας" κατά τον Χούλιο Κορτάσαρ, ένα έργο που "η ιστορική σημασία του για την ισπανική γλώσσα είναι συγκρίσιμη με εκείνη της Έρημης Χώρας (The Waste Land) του Έλιοτ για την αγγλική" κατά τον Πέρε Ζιμφερρέρ. Εστάλη πάλι στο Παρίσι το 1959, ακολουθώντας την ερωμένη του, την ιταλίδα ζωγράφο Μπόνα Τιμπερτέλλι ντε Πίζις. Το 1962 επέστρεψε στην Ινδία με την ιδιότητα του πρέσβη αυτή τη φορά. Στην Ινδία ο Πας ολοκλήρωσε αρκετά έργα, όπως είναι ο Γραμματικός Πίθηκος (El mono gramático) και Ladera este (Ανατολική Γη). Ενώ ήταν στην Ινδία ήρθε σε επαφή με μια ομάδα συγγραφέων με το όνομα Πεινασμένη Γενιά (Hungry Generation) στους οποίους επέδρασε σημαντικά. Το 1963 χώρισε με τη ντε Πίζις και παντρεύτηκε τη γαλλίδα Μαρί-Ζοζέ Τραμινί με την οποία θα ζήσει ως το τέλος της ζωής του. Τον Οκτώβριο του 1968 παραιτήθηκε από το Διπλωματικό Σώμα διαμαρτυρόμενος για τη σφαγή από κυβερνητικές δυνάμεις των μαθητών-διαδηλωτών στην Πλατεία των Τριών Πολιτισμών στην πόλη Τλατελόλκο (Tlatelolco) του Μεξικού.

Κατέφυγε στο Παρίσι για λίγο και επέστρεψε στο Μεξικό το 1969, ιδρύοντας το περιοδικό Πλουραλισμός (Plural) (1970-1975) με μια ομάδα φιλελεύθερων Μεξικανών και Λατινοαμερικανών συγγραφέων. Από το 1970 έως το 1974 δίδαξε στο Χάρβαρντ. Το βιβλίο του Los hijos del limo (Τα Παιδιά της Λάσπης) ήταν αποτέλεσμα αυτών των μαθημάτων. Η μεξικανική κυβέρνηση έκλεισε το περιοδικό Πλουραλισμός το 1975, όμως ο Πας εξέδεσε αμέσως νέο περιοδικό, τη Στροφή (Vuelta), έκδοση με την ίδια στόχευση με τον Πλουραλισμό και συνέχισε να το εκδίδει μέχρι το θάνατό του. Το 1990 κέρδισε την πιο υψηλή διάκριση της οποίας μπορεί να τύχει συγγραφέας. Του απονεμήθηκε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Ο Οκτάβιο Πας πέθανε χτυπημένος από τον καρκίνο το 1998.

Πολιτικές απόψεις

Όταν ξέσπασε ο Ισπανικός Εμφύλιος, ο Πας αρχικά εξέφρασε την αλληλεγγύη του στους Δημοκρατικούς αργότερα όμως μαθαίνοντας για τη δολοφονία ενός συντρόφου του από τις δημοκρατικές δυνάμεις βαθμιαία απογοητεύθηκε και εγκατέλειψε τις αυταπάτες του. Ενώ ήταν στο Παρίσι στις αρχές του '50, επηρεασμένος από τον Αλμπέρ Καμύ, τον Αντρέ Μπρετόν και τον Νταβίντ Ρουσσέ, άρχισε να εκδίδει κριτικές απόψεις για τον ολοκληρωτισμό γενικά και ειδικώς εναντίον του Στάλιν.

Στα περιοδικά Πλουραλισμός και Στροφή εξέθεσε την παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων στα κομμουνιστικά καθεστώτα, περιλαμβάνοντας σε αυτά και την Κούβα του Κάστρο. Αυτό προκάλεσε μεγάλη εχθρότητα εναντίον του από μέρη της Λατινικής Αμερικής υπό αριστερά καθεστώτα. Ο ίδιος αναφέρει ότι από τότε που εγκατέλειψε το κομμουνιστικό δόγμα, η καχυποψία της μεξικάνικης ιντελιγκέντσιας μετατράπηκε σε ανοιχτή εμπάθεια.

Ο Πας πάντα θεωρούσε τον εαυτό του στην Aριστερά: την δημοκρατική όμως Αριστερά, όχι τη δογματική και ανελεύθερη. Το 1990 μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, ο Πας και οι συνεργάτες του στη Στροφή προσκάλεσαν αρκετούς συγγραφείς και διανοούμενους παγκόσμιας φήμης για να συζητήσουν την κατάρρευση του κομμουνισμού, γεγονός που έτυχε προβολής στη μεξικάνικη τηλεόραση.

Εργογραφία

ποιητικές συλλογές

• 1933: Luna silvestre
• 1936: No pasarán!
• 1937: Raíz del hombre
• 1937: Bajo tu clara sombra y otros poemas sobre España
• 1941: Entre la piedra y la flor
• 1942: A la orilla del mundo
• 1949: Libertad bajo palabra
• 1954: Semillas para un himno
• 1957: Piedra de Sol : Η πέτρα του ήλιου - (ελλ. μφτ. Τάσος Δενεγρής για τις εκδόσεις "Ίκαρος", 2000, Γ. Μακρής και Ν. Βαλαωρίτης για τις εκδ. "Ελεύθερος Τύπος", 2002 και Κώστας Κουτσουρέλης για τις εκδ. "Μαϊστρος", 2007 αλλά και για τις εκδ. "Gutenberg", 2015)
• 1958: La estación violenta
• 1962: Salamandra (1958–1961): Σαλαμάνδρα - (περιέχεται στο βιβλίο «Η πέτρα του ήλιου» των εκδ. "Ελεύθερος Τύπος, 2002)
• 1965: Viento entero
• 1967: Blanco
• 1968: Discos visuales
• 1969: Ladera Este (1962–1968)
• 1969: La centena (1935–1968)
• 1971: Topoemas
• 1972: Renga: A Chain of Poems
• 1975: Pasado en claro
• 1976: Vuelta
• 1979: Hijos del aire/Airborn
• 1979: Poemas (1935–1975)
• 1985: Prueba del nueve
• 1987: Árbol adentro (1976–1987)
• 1989: El fuego de cada día
• 1990: Obra poética (1935-1988)
• 1990: Figuras y figuraciones

δοκίμια

• 1950 - El laberinto de la soledad: - Ο Λαβύρινθος της μοναξιάς - (ελλ. μτφ. Ντιάνα Μπόμπολου για τις εκδ. "Αλεξάνδρεια", 1995)
• 1956 - El arco y la lira
• 1957 - Las peras del olmo
• 1965 - Cuadrivio
• 1965 - Los signos en rotación
• 1966 - Puertas al campo
• 1967 - Corriente alterna
• 1967 - Claude Levi-Strauss o El nuevo festín de Esopo
• 1968 - Marcel Duchamp o El castillo de la pureza
• 1969 - Conjunciones y disyunciones
• 1970 - Postdata, continuación de El laberinto de la soledad
• 1973 - El signo y el garabato​
• 1974 - Los hijos del limo
• 1974 - La búsqueda del comienzo. Escritos sobre el surrealismo: Η αναζήτηση της αρχής, (σειρά διαλέξεων του για τον υπερρεαλισμό), ελλ. μτφ. Μάγια Μαρία Ρούσσου για τις εκδ. "Ηριδανός", (;)
• 1978 - Xavier Villaurrutia en persona y obra
• 1979 - El ogro filantrópico
• 1979 - In-mediaciones
• 1982 - Sor Juana Inés de la Cruz o las trampas de la fe
• 1983 - Tiempo nublado
• 1983 - Sombras de obras
• 1984 - Hombres en su siglo y otros ensayos
• 1985 - Pasión crítica, conversaciones con diversos interlocutores
• 1988 - Primeras letras: 1931-1943, colección de sus prosas de juventud
• 1990 - Pequeña crónica de grandes días
• 1990 - La otra voz. Poesía y fin de siglo: Η άλλη φωνή, (δοκίμιο για την ποίηση στο τέλος του 20ου αι.), ελλ. μτφ. Πέγκυ Πάντου για τις εκδ. "Αλεξάνδρεια", 1991
• 1991 - Convergencias
• 1992 - Al paso
• 1993 - Un más allá erótico: Sade
• 1993 - La llama doble: Η διπλή φλόγα. Έρωτας και ερωτισμός, (δοκίμιο για το σεξ και τον έρωτα), ελλ. μτφ. Μαρία Παπαδήμα για τις εκδ. "Εξάντας", 1996
• 1993 - Itinerario: - Οδοιπορικό, (αυτοβιογραφία, η μαρτυρία του για τα πολιτικά γεγονότα της εποχής του), ελλ. μτφ. Μαρία Παπαδήμα και Σάρα Μπενβενίστε για τις εκδ. "Εξάντας", 1998
• 1995 - Vislumbres de la India: - Στο φως της Ινδίας, (οι εντυπώσεις του από την Ινδία), ελλ. μτφ. Μάρω Φιλίππου για τις εκδ. "Κέδρος", 2005

Θέατρο

• 1956 - La hija de Rappaccini​

Βιβλιογραφία

Αγγλικά

• Octavio Paz and Pablo Neruda: Clash of Literary Titans/Americas Magazine (Organization of American States), July, 2008/Jaime Perales Contreras
• The writing in the stars : a jungian reading of the poetry of Octavio Paz / Rodney Williamson., 2007
• Octavio Paz / Nick Caistor., 2006
• The philosophy of yoga in Octavio Paz's poem Blanco / Richard J Callan., 2005
• “The Sadean Poetics of Solitude in Paz and Pizarnik.” Latin American Literary Review / Rolando Pérez., 2005
• Shipwreck and deliverance : politics, culture and modernity in the works of Octavio Paz / Todd Lutes., 2003
• Poetry criticism (Gale Group): volume 48 / David Galens., 2003
• Octavio Paz (Modern Critical Views) / Bloom, Harold., 2002
• From Art to Politics: Octavio Paz and the Pursuit of Freedom (trans. Del arte à la politica, FCE, 2004) / Grenier, Yvon, 2001
• Octavio Paz: a meditation / Stavans, Ilan., 2001
• Tribute to Octavio Paz / Mexican Cultural Institute of New York., 2001

Ισπανικά

• Andar fronteras. El servicio diplomático de Octavio Paz en Francia (1946-1951) / Froylan Enciso., 2008
• El filo del ideal: Octavio Paz en la Guerra Civil / Guillermo Sheridan., 2008
• Octavio Paz y Pablo Neruda: Historia de una amistad/Revista Americas.Organizacion de los Estados Americanos., julio 2008/Jaime Perales Contreras.
• Octavio Paz y el circulo de la revista Vuelta/Jaime Perales Contreras., 2007
• Introduction to Octavio Paz, Suenos en libertad, escritos políticos / edited by Yvon Grenier., 2001
• Octavio Paz en los debates críticos y estéticos del siglo XX / Clara Román-Odio., 2006
• Poeta con paisaje: ensayos sobre la vida de Octavio Paz / Guillermo Sheridan., 2004
• Octavio Paz : la dimensión estética del ensayo / Héctor Jaimes., 2004
• Espiral de luz : tiempo y amor en Piedra de sol de Octavio Paz / Dante Salgado., 2003
• Octavio Paz y la poética de la historia mexicana / D A Brading., 2002
• Camino de ecos : introducción a las ideas políticas de Octavio Paz / Dante Salgado., 2002
• Octavio Paz: una visión de la poesía de occidente : hermenéutica y horizonte simbólico / Marta Santibáñez., 2002
• Las primeras voces del poeta Octavio Paz, 1931-1938 / Anthony Stanton., 2001
• Homenaje a Octavio Paz. / Mexican Cultural Institute., 2001

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Nobel museum biography and list of works
• Συνέντευξη του συγγραφέα στον Θανάση Λάλα για την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ [1]
• Nobel lecture
• Polemical Paz by Maarten Van Delden
• "Clash of literary titans" at The Free Library an article about Octavio Paz and Pablo Neruda by Jaime Perales Contreras, published in Americas Magazine (Organization of American States) July 2008
• "Vuelta y partisan review" essay by Jaime Perales Contreras, published in Estudios, 1994.
• Interview with Mario Vargas Llosa on Octavio Paz's Plural and Vuelta magazines, published in Estudios, 1994. interview by Jaime Perales Contreras. * "Theodor W. Adorno and Octavio Paz: Two Visions of Modernity" essay by Oliver Kozlarek, published in Culture, Theory & Critique, 2006, 47(1), 39–52