Νικόστρατος Καλομενόπουλος

Ο Νικόστρατος Καλομενόπουλος (1865-1952) ήταν Έλληνας αξιωματικός και Μακεδονομάχος, που έδρασε κατά τον Μακεδονικό Αγώνα ως "καπετάν Νίδας".

Γεννήθηκε στη Σύρο το 1865. Σπούδασε στη Σχολή Υπαξιωματικών, από την οποία αποφοίτησε το 1891, ως ανθυπολοχαγός του πεζικού. Ανήκε στην ιδρυτική ομάδα της Εθνικής Εταιρείας και ήταν από τα πιο δραστήρια μέλη της. Το 1892, παίρνει μέρος, ως αξιωματικός, σε μια αποστολή που είχε σκοπό τη μελέτη και τοπογραφία της Κρήτης. Κίνησε όμως τις υποψίες των Τούρκων που δεν άργησαν να τον συλλάβουν, να τον φυλακίσουν και αργότερα να τον απελάσουν. Το 1894 δημοσίευσε το έργο του « Τοπογραφία και Οδοιπορικά της νήσου Κρήτης».

Το 1896 στο Ρέθυμνο εκλέγεται από τους συμπατριώτες του Γενικός αρχηγός της Επαρχίας Αμαρίου.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του Κ. Παπαδάκη στην «ΚΡΗΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ» το 1897, ο Νικόστρατος, παίρνει μέρος στην αποβατική επιχείρηση της Κρήτης ως ανθυπολοχαγός και είναι ο πρώτος που αποβιβάστηκε στην Κρήτη, ως επικεφαλής του πρώτου αποβατικού τμήματος του σώματος που αποτελούσαν Κρήτες αγωνιστές. Στο νησί πήρε μέρος στις πιο σημαντικές πολεμικές επιχειρήσεις και ιδιαίτερα στην εκπόρθηση του οχυρού της Μαλάξας.

Μετά τον θάνατο του μακεδονομάχου Παύλου Μελά, σπεύδει από τους πρώτους να βοηθήσει τον μακεδονικό αγώνα. Με το ψευδώνυμο καπετάν Νίδας, ηγείται αντάρτικου σώματος, το 1905 και ο ηρωισμός του γίνεται αντικείμενο υπέρμετρου θαυμασμού από τους συναγωνιστές του. Αυτός και ο καπετάν Βάρδας, ο περίφημος Γεώργιος Τσόντος από τα Σφακιά, που είχε διαδεχθεί τον Παύλο Μελά, κυριολεκτικά αποθεώνονται για τη δράση τους.

Την Μεγάλη Παρασκευή 15 Απριλίου 1905 το σώμα του Καλομενόπουλου κυκλώθηκε από 200 περίπου Τούρκους στο χωριό Μπελκαμένη ή Βελκαμένη. Ο Καλομενόπουλος ακολουθώντας τις οδηγίες που είχε να μη συγκρουσθεί με τον τουρκικό στρατό αλλά μόνο με τους Βουλγάρους, αποφάσισε να παραδοθεί. Ορισμένοι από τους υπαρχηγούς του ωστόσο ήταν αποφασισμένοι να πραγματοποιήσουν έξοδο και το έκαναν. Ο Αντώνης Τσίτουρας και ο καπετάν Ρέμπελος (Χρήστος Τσολακόπουλος), ο οποίος τραυματίστηκε, κατόρθωσαν να διαφύγουν με πενήντα πέντε περίπου άντρες. Αρκετοί σκοτώθηκαν και ο Καλομενόπουλος και σαράντα πέντε περίπου άντρες παραδόθηκαν και οδηγήθηκαν στη Φλώρινα και από εκεί στο Μοναστήριο. Ο Καλομενόπουλος δικάστηκε από τουρκικό δικαστήριο. Το όλο περιστατικό και η απολογία του δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες της εποχής.

Ο Καλομενόπουλος έδρασε ως οπλαρχηγός στην περιφέρεια Φλωρίνης κατά των Βουλγάρων και των Τούρκων. Κρατήθηκε τρία χρόνια αιχμάλωτος στο Μοναστήρι και κάποια στιγμή κατάφερε να αποδράσει.

Το 1912, συμμετείχε στον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο και τραυματίστηκε στη μάχη του Σαρανταπόρου. Στη συνέχεια έγινε διοικητής της Κρήτης και της Λέσβου και το 1916 προσχώρησε στο κίνημα της Θεσσαλονίκης, ηγηθείς μάλιστα των προσφυγόντων στην Κωνσταντινούπολη Αξιωματικών Εθνικής Άμυνας που τον όρισαν αρχηγό τους. Το 1919 προβιβάστηκε σε υποστράτηγο και διορίστηκε διοικητής της 8ης Μεραρχίας. Διετέλεσε φρούραρχος Σμύρνης. Αποστρατεύθηκε το 1921, οπότε και αφοσιώθηκε στις διάφορες τοπογραφικές και στρατιωτικές του μελέτες.

Άφησε ένα σημαντικό συγγραφικό έργο για τη στρατιωτική οργάνωση της ελληνικής αυτοκρατορίας του Βυζαντίου (1937) και επάξια θεωρείται από τους σημαντικότερους στρατιωτικούς συγγραφείς. Πέθανε στην Αθήνα το 1952.