Βόρις Γ΄ της Βουλγαρίας

Μπορίς
Βασιλιάς της Βουλγαρίας
Περίοδος	1918 - 1943
Προκάτοχος	Φερδινάνδος
Διάδοχος	Συμεών
Γέννηση	30 Ιανουαρίου 1894 Σόφια, Βουλγαρία
Θάνατος	28 Αυγούστου 1943 (49 ετών) Σόφια, Βουλγαρία
Τόπος ταφής	Μοναστήρι της Ρίλα
Σύζυγος	Τζιοβάνα Σαβοΐας
Επίγονοι	Μαρία-Λουίζα Συμεών
Οίκος	Οίκος των Βέττιν της Σαξονίας, Κλάδος Κόμπουργκ και Γκότα
Πατέρας	Φερδινάνδος
Μητέρα	Μαρία-Λουίζα Βουρβόνων-Πάρμας
Θρησκεία	Χριστιανός Ορθόδοξος
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Ο Μπορίς Γ' , Τσάρος (Βασιλιάς) της Βουλγαρίας (εξελληνισμένα Βόρις Γ΄, Борис III, 30 Ιανουαρίου 1894 - 28 Αυγούστου 1943), αρχικά Boris Klemens Robert Maria Pius Ludwig Stanislaus Xaver (Boris Clement Robert Mary Pius Louis Stanislaus Xavier), γιος του Φερδινάνδου Α΄, ανέβηκε στο θρόνο το 1918, μετά την παραίτηση του πατέρα του, μετά την ήττα του Βασίλειου της Βουλγαρίας κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτή ήταν η δεύτερη μεγάλη ήττα της χώρας μέσα σε πέντε χρόνια, μετά τον καταστροφικό Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο. Με τη Συνθήκη του Νεϊγύ η χώρα αναγκάστηκε να παραχωρήσει νέα εδάφη και να πληρώσει εξουθενωτικές αποζημιώσεις στους γείτονές της, απειλώντας έτσι την οικονομική και πολιτική της σταθερότητα. Δύο πολιτικές δυνάμεις, η Αγροτική Ένωση και το Κομμουνιστικό Κόμμα, ζητούσαν ανατροπή της μοναρχίας και αλλαγή της κυβέρνησης. Υπό αυτές τις συνθήκες ανέβηκε στο θρόνο ο Μπορίς. Διακρίθηκε κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου αντιτασσόμενος στον Αδόλφο Χίτλερ, όταν εκείνος του ζητούσε να εκτοπίσει τους Εβραίους της Βουλγαρίας.

Πρώτα χρόνια

Ο Πρίγκιπας του Στέμματος Μπορίς (2ος από δεξιά) και ο Γερμανός Στρατάρχης Φον Μακένσεν επιθεωρούν ένα Βουλγαρικό σύνταγμα συνοδευόμενοι από τον Αρχηγό Στρατού Στρατηγό Ζέκοβ και τον Αρχηγό του Επιτελείου Στρατού Στρατηγό Κονσταντίν Ζόστοβ κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Ο Μπορίς γεννήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 1894 στη Σόφια. Ήταν ο πρώτος γιος του Πρίγκιπα Φερδινάνδου της Βουλγαρίας και της συζύγου του Πριγκίπισσας Μαρίας Λουίζας.

Το Φεβρουάριο του 1896 ο πατέρας του δρομολόγησε τη συμφιλίωση της Βουλγαρίας και της Ρωσίας με τον προσηλυτισμό του νήπιου πρίγκιπα Μπορίς από το Ρωμαιοκαθολικισμό στην Ορθοδοξία, με αποτέλεσμα την απογοήτευση της συζύγου του, την εχθρότητα των Καθολικών Αυστριακών συγγενών του (ιδιαίτερα του θείου του [[Φραγκίσκος Ιωσήφ Α΄ της Αυστρίας|Φραγκίσκου Ιωσήφ Α΄ της Αυστρίας) και τον αφορισμό του από την Καθολική Εκκλησία. Για να αντιμετωπίσει αυτή τη δύσκολη κατάσταση, ο Φερδινάνδος βάφτισε όλα τα υπόλοιπα παιδιά του ως Καθολικούς. Ο Νικόλαος Β΄ της Ρωσίας ήταν ο νονός του Μπόρις και συναντήθηκε με το νεαρό αγόρι κατά την επίσημη επίσκεψη του Φερδινάνδου στην Αγία Πετρούπολη τον Ιούλιο του 1898.

Έλαβε την αρχική του εκπαίδευση στο λεγόμενο Δευτεροβάθμιο Σχολείο των Ανακτόρων, που ο Φερδινάνδης δημιούργησε το 1908 αποκλειστικά για τους γιους του. Στη συνέχεια ο Μπορίς αποφοίτησε από τη Στρατιωτική Σχολή της Σόφιας και κατόπιν πήρε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους. Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο διετέλεσε αξιωματικός-σύνδεσμος του Γενικού Επιτελείου του Βουλγαρικού Στρατού στο Μακεδονικό Μέτωπο. Το 1916 προήχθη σε συνταγματάρχη και ορίστηκε και πάλι ως αξιωματικός-σύνδεσμος της Στρατιάς Μακένσεν και της Τρίτης Βουλγαρικής Στρατιάς για τις επιχειρήσεις κατά της Ρουμανίας. Ο Μπορίς εργάστηκε σκληρά για να εξομαλύνει τις μερικές φορές δύσκολες σχέσεις μεταξύ του Στρατάρχης Μακένσεν και του Αντιστράτηγου Στέφαν Τόσεβ, διοικητή της Τρίτης Στρατιάς. Με το θάρρος και το προσωπικό του παράδειγμα κέρδισε το σεβασμό των στρατευμάτων και των ανώτερων Βούλγαρων και Γερμανών διοικητών, ακόμη και του Γενικού Επιτελάρχη του Γερμανικού Στρατού Έριχ Λούντεντορφ, που προτιμούσε να συνεργάζεται προσωπικά με τον Μπορίς και τον περιέγραψε ως άριστα εκπαιδευμένο στρατιωτικό και ώριμο παρά το νεαρό της ηλικίας​​του. Το 1918 ο Μπορίς έγινε υποστράτηγος.

Πρώτη περίοδος βασιλείας

Tο Βασιλικό Σκήπτρο του Μπορίς Γ΄

Με την παραίτηση του πατέρα του, ανέβηκε στο θρόνο ως Τσάρος Μπορίς Γ΄ στις 3 Οκτωβρίου 1918.

Ένα χρόνο μετά την ανάρρηση του Μπορίς, εξελέγη πρωθυπουργός ο Αλεξάνταρ Σταμπολίσκι της Βουλγαρικής Λαϊκής Αγροτικής Ένωσης. Αν και δημοφιλής στη μεγάλη τάξη των αγροτών, ο Σταμπολίσκι προκάλεσε την εχθρότητα της μεσαίας τάξης και των στρατιωτικών, που οδήγησε στην ανατροπή του με στρατιωτικό πραξικόπημα στις 9 Ιουνίου 1923 και την εν συνεχεία δολοφονία του. Στις 14 Απριλίου 1925 μια αναρχική ομάδα επιτέθηκε στην έφιππη συνοδεία του Μπορίς, καθώς περνούσε από τη Διάβαση Αραμπάκονακ. Δύο μέρες αργότερα μια βόμβα σκότωσε 150 μέλη της βουλγαρικής πολιτικής και στρατιωτικής ελίτ της Σόφιας, ενώ παρακολούθησαν την κηδεία ενός δολοφονηθέντος στρατηγού. Μετά από μια ακόμη απόπειρα κατά της ζωής του Μπορίς το ίδιο έτος, τα αντίποινα του στρατού στοίχισαν τη ζωή αρκετών χιλιάδων κομμουνιστών και αγροτικών, συμπεριλαμβανομένων εκπροσώπων της διανόησης. Τέλος, τον Οκτώβριο του 1925, έγινε ένας σύντομος πόλεμος στα σύνορα με την Ελλάδα, γνωστός ως Επεισόδιο του Πετριτσίου, που έληξε με τη βοήθεια της Κοινωνίας των Εθνών.

Ο Μπορίς Γ΄ της Βουλγαρίας και ο Πρωθυπουργός Κίμον Γκεοργκίεφ κατά την εναρκτήρια σύνοδο του Δ΄ Διεθνούς Συνεδρίου Βυζαντινών Σπουδών (Σόφια, 9 Σεπτεμβρίου 1934)

Με το πραξικόπημα στις 19 Μαΐου 1934 η στρατιωτική οργάνωση Ζβενό επέβαλε δικτατορία και κατάργησε τα πολιτικά κόμματα στη Βουλγαρία. Ο βασιλιάς Μπορίς περιορίστηκε στο ρόλο ενός βασιλιά-μαριονέτας μετά το πραξικόπημα. Τον επόμενο χρόνο όμως πραγματοποίησε αντιπραξικόπημα και ανέκτησε τον έλεγχο της χώρας. Η πολιτική κατάσταση ελεγχόταν από τον Τσάρο, αλλά επαναφέρθηκε μια μορφή κοινοβουλευτισμού, χωρίς την αποκατάσταση των πολιτικών κομμάτων. Με τη "Βασιλική κυβέρνηση" του 1935, η Βουλγαρία εισήλθε σε μια εποχή ευημερίας και εκπληκτικής ανάπτυξης, που δίκαια χαρακτηρίστηκε ως Χρυσή Εποχή του Τρίτου Βουλγαρικού Βασιλείου και διήρκεσε σχεδόν πέντε χρόνια.

Γάμος

Ο Μπορίς παντρεύτηκε την Ιωάννα της Ιταλίας, κόρη του Βίκτωρα Εμμανουήλ Γ΄ της Ιταλίας, με Καθολική τελετή στην Ασίζη της Ιταλίας στις 25 Οκτωβρίου 1930 (στην οποία παρευρέθηκε ο Μπενίτο Μουσολίνι) και στη συνέχεια με Ορθόδοξη τελετή στη Σόφια. Από το γάμο προήλθε μια κόρη, η Μαρία Λουίζα, τον Ιανουάριο του 1933, και ένας γιος και κληρονόμος του θρόνου, ο Συμεών, το 1937.

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

Ο Μπορίς Γ΄ με τον Αδόλφο Χίτλερ

Τις πρώτες ημέρες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Βουλγαρία ήταν ουδέτερη, αλλά ισχυρές ομάδες στη χώρα έστρεφαν την πολιτική της προς τη Γερμανία (με την οποία η Βουλγαρία είχε συμμαχήσει στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο). Αποτέλεσμα των ειρηνευτικών συνθηκών που τερμάτισαν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (Συνθήκη των Βερσαλλιών και Συνθήκη του Νεϊγύ), η Βουλγαρία, που είχε πολεμήσει στο πλευρό των ηττημένων, απώλεσε δύο σημαντικές περιοχές από γειτονικές χώρες: τη βόρεια πεδιάδα της Δοβρουτσάς από τη Ρουμανία, και τη Θράκη (διαμέρισμα)Δυτική Θράκη από την Ελλάδα. Οι Βούλγαροι θεωρούσαν αυτές τις συνθήκες προσβλητικές και ήθελαν να ανακτήσουν τα εδάφη αυτά. Όταν ο Αδόλφος Χίτλερ ανέβηκε στην εξουσία προσπάθησε να αποσπάσει την πίστη του Βασιλιά της Βουλγαρίας Μπορίς Γ΄. Το καλοκαίρι του 1940, μετά από ένα χρόνο πολέμου, ο Χίτλερ φιλοξένησε διπλωματικές συνομιλίες μεταξύ της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στη Βιέννη. Στις 7 Σεπτεμβρίου υπογράφηκε συμφωνία για την επιστροφή της Νότιας Δοβρουτσάς στη Βουλγαρία, χαροποιώντας το βουλγαρικό. Το Μάρτιο του 1941 ο Μπορίς συμμάχησε με τις δυνάμεις του Άξονα, καταλαμβάνοντας έτσι το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας και της Θράκης του Αιγαίου, προστατεύοντας παράλληλα τη χώρα του από τη συντριβή από τη Γερμανικη Βέρμαχτ, που υπέστησαν οι γειτονικές Γιουγκοσλαβία και η Ελλάδα. Για την ανάκτηση αυτών των εδαφών ο Τσάρος Μπορίς ονομάστηκε Ενοποιητής (Βουλγάρικα: Цар Обедителил). Ο Τσάρος Μπορίς εμφανίστηκε στο εξώφυλλο του Time στις 20 Ιανουαρίου 1941 φορώντας ολόσωμη στρατιωτική στολή.

Παρά τη συμμαχία αυτή και τη γερμανική παρουσία στη Σόφια και κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής που πέρασε από τη βουλγαρική πρωτεύουσα στην Ελλάδα, ο Μπόρις δεν ήταν διατεθειμένος να προσφέρει πλήρη και άνευ όρων συνεργασία με τη Γερμανία. Αρνήθηκε να αποστείλει τακτικά βουλγαρικά στρατεύματα για να πολεμήσει τη Σοβιετική Ένωση στο Ανατολικό Μέτωπο παράλληλα με τη Γερμανία και τους άλλους Αγώνες και επίσης αρνήθηκε να συμμετάσχει και ανεπίσημοι εθελοντές (όπως η μπλε διαίρεση της Ισπανίας), αν και η γερμανική λεγεώδη στη Σόφια έλαβε 1.500 αιτήματα νεαρών βουλγάρων ανδρών που ήθελαν να πολεμήσουν κατά του μπολσεβικισμού

Πηγές

• Bulgaria in the Second World War by Marshall Lee Miller, Stanford University Press, 1975.
• Boris III of Bulgaria 1894–1943, by Pashanko Dimitroff, London, 1986, ISBN 0-86332-140-2
• Crown of Thorns by Stephane Groueff, Lanham MD., and London, 1987, ISBN 0-8191-5778-3
• The Betrayal of Bulgaria by Gregory Lauder-Frost, Monarchist League Policy Paper, London, 1989.
• The Daily Telegraph, Obituary for "HM Queen Ioanna of the Bulgarians", London, 28 February 2000.
• Balkans into Southeastern Europe by John R. Lampe, Palgrave Macmillan, New York, 2006.
• A History of Israel: From the Rise of Zionism to Our Time by Howard M. Sachar, Alfred A. Knopf, New York, 2007, ISBN 978-0-394-48564-5