Επαρχία Δωρίδας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε

Ενδογραμμικά

Έκδοση από την 20:27, 21 Αυγούστου 2017

Η επαρχία Δωρίδας ήταν επαρχία της Στερεάς Ελλάδας, στον νομό Φωκίδας.

Αποτελούσε, μέχρι την εφαρμογή του σχεδίου Ιωάννης Καποδίστριας, την δυτική από τις δύο επαρχίες του νομού Φωκίδας (η άλλη ήταν η Παρνασσίδα), με πρωτεύουσα το Λιδωρίκι. Παρ' όλο που δεν αποτελεί πλέον διοικητική μονάδα, η Δωρίδα συνεχίζει να οριοθετείται σαν μια ιστορική περιοχή του νομού η οποία περιλαμβάνει τους δήμους Βαρδουσίων, Ευπαλίου, Λιδωρικίου και Τολοφώνος. Έχει πληθυσμό 16.021 κατοίκους και έκταση 999 χμ².

Γεωγραφία

Συνορεύει βόρεια με τον νομό Φθιώτιδας, ανατολικά με την Παρνασσίδα, δυτικά με τον νομό Αιτωλοακαρνανίας και νότια βρέχεται από τον Κορινθιακό κόλπο.

Είναι ορεινή περιοχή με την Γκιώνα να απλώνεται στην ανατολική πλευρά της, τα Βαρδούσια κεντρικά και βόρεια και το Τρίκορφο στη δυτική Δωρίδα. Στο κέντρο της Δωρίδας υπάρχει η τεχνητή λίμνη του Μόρνου από την οποία υδροδοτείται και η Αθήνα και η οποία συγκεντρώνει τα νερά του Μόρνου ποταμού ο οποίος στην αρχαιότητα ονομαζόταν Δάφνος.

Μεγάλο μέρος των κατοίκων παραδοσιακά ασχολούνταν με την κτηνοτροφία, και παλαιότερα (έως και τον 19ο αιώνα) μετακινούνταν εποχιακά για να ξεχειμωνιάζουν τα κοπάδια τους. Η έντονη εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση όμως έχει πλήξει την περιοχή εδώ και δεκαετίες.

Ιστορία της επαρχίας

Η επαρχία Δωρίδας δεν πρέπει να συγχέεται με την αρχαία Δωρίδα. Η πρώτη, κατά την αρχαιότητα, αποτελούσε τμήμα της Οζολίας Λοκρίδας (το νότιο τμήμα της) και της Αιτωλίας (το βόρειο). Είναι άγνωστο ακόμα πως της δόθηκε το όνομα αυτό, το οποίο έπαψε να χρησιμοποιείται για την περιοχή της αρχαίας Δωρίδας. Τον καιρό της Τουρκοκρατίας και αργότερα της γερμανικής κατοχής η Δωρίδα, λόγω του δυσπρόσιτου εδάφους της, υπήρξε ασφαλές καταφύγιο και ορμητήριο για κάθε απελευθερωτική κίνηση.

Κατά την τουρκοκρατία οι Τούρκοι κατέλαβαν το Μαλανδρίνο και το Λιδωρίκι. Τα υπόλοιπα χωριά της Δωρίδας ήταν ελεύθερα, χωρίς Οθωμανική διοικητική ή στρατιωτική παρουσία, και οι ελεύθεροι κάτοικοι της Δωρίδας αποκαλούσαν χλευαστικά «τουρκομάμουρα» και «βαλαχάδες» τους κατοίκους το δύο κατακτημένων χωριών. Στην Δωρίδα έδρασε και κυριάρχησε και ο περίφημος οπλαρχηγός Αστραπόγιαννος, ο οποίος καταγόταν από την γειτονική Παρνασσίδα. Πολλοί από τους γνωστούς ήρωες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, μεταξύ των οποίων ο Μακρυγιάννης, ο Πανουργιάς, ο Δήμος Σκαλτσάς ή Σκαλτσοδήμος, ο Τριαντάφυλλος Αποκουρίτης, ο Κωνσταντής Καλύβας καθώς και η λαϊκή ηρωίδα Μαρία Πενταγιώτισσα, κατάγονταν από την Δωρίδα.

Οι Έλληνες και οι Τούρκοι που συνυπήρχαν στα δύο χωριά, είχαν πολλές ομοιότητες στην κουλτούρα, συμμετείχαν από κοινού σε διάφορες εκδηλώσεις και πανηγύρια ενώ η μόνη φανερή διαφορά ήταν οι θρησκευτικές τους εκδηλώσεις.

Κατά την επανάσταση του 1821 ο Δήμος Σκαλτσάς, με τον Θεόδωρο Χαλβατζή και τους υπόλοιπους άνδρες του, κατάφερε να αναγκάσει τους Τούρκους να του παραδώσουν το Λιδωρίκι και το Μαλανδρίνο. Στην περιοχή έγινε και η μάχη των Πέντε Ορίων, με αρνητική έκβαση για τους Έλληνες αγωνιστές.

Μετά την Έξοδο του Μεσολογγίου το 1826, ολόκληρη η Ρούμελη πέφτει στα χέρια των Τούρκων, οι οποίοι χτυπούν τη Δωρίδα και κάνουν επιδρομές σε πολλά χωριά. Οι Έλληνες των χωριών, λιγότεροι και με λιγότερο εξοπλισμό αμύνονταν ακόμα και πετώντας πέτρες. Το 1829 η οι Τούρκοι εγκατέλειψαν οριστικά την Δωρίδα.

Κατά την γερμανική κατοχή η Δωρίδα γνώρισε την βαρβαρότητα των Γερμανών με το κάψιμο πολλών χωριών της μεταξύ των οποίων και της πρωτεύουσάς της, του Λιδωρικίου.

Τα χωριά της Δωρίδας κατά ορεινά συγκροτήματα

Χωριά ριζωμένα στα παρακλάδια της Γκιώνας, ο πληθυσμός που αναφέρεται είναι κατά την απογραφή του 1981^[1]

Σημερινή ονομασία	Πληθυσμός	Παλιά ονομασία
Λιδωρίκι	790	Βίδαβη
Άγιοι Πάντες	275
Αμυγδαλιά	692	Πλέσσα
Ερατεινή	692
Καρούτες	111	Καρούτανι
Λευκαδίτι	192
Μαλανδρίνο	343
Πάνορμος	189	Λεμονιά
Πεντάπολη	575
Συκιά	178
Σώταινα	55

Χωριά στα αντερείσματα των Βαρδουσίων^[1]

Σημερινή ονομασία	Πληθυσμός	Παλιά ονομασία
Αλεποχώρι	126
Αρτοτίνα	326
Δάφνος	141	Βοστίνιτσα
Διακόπι	282	Γρανίτσα
Διχώρι	109	Κωστάριτσα
Ζοριάνος	169
Κάλλιο	104	Βελούχοβο
Κερασιά	85	Σουρούστι
Κόκκινος	111	Λούτσοβος
Κονιακό	144
Κουπάκι	93
Κριάτσι	42
Κροκύλιο	225	Παλαιοκάτουνο
Πενταγιοί	182
Περιβόλι	69	Αγλαβίστα
Τρίστενο	72	Δρεστενά
Υψηλό χωριό	73	Νούτσομβρος

Χωριά γύρω από το Τρίκορφο^[1]

Σημερινή ονομασία	Πληθυσμός	Παλιά ονομασία
Άβορος	143
Βράϊλα	120
Γλυφάδα	391
Δροσάτο	184	Καρδάρα
Δωρικό	98	Σεβεδίκος
Ελαία	325	Βελενίκος
Ευπάλιο	882	Σουλές
Καλλιθέα	391	Ξυλογαϊδάρα
Κάμπος	229
Καστράκι	455	Ομέρ Εφέντη
Κλήμα Ευπαλίου	333
Μακρινή	155	Μακρύσι ή Μάκρες
Μαλάματα	520
Μανάγουλη	683
Μαραθιάς	382
Μηλέα	151
Μοναστηράκι	509	Νέα Κώμη
Παλαιοξάρι	240
Περιθιώτισσα	51
Ποτιδάνεια	356	Άνω Παλαιοξάρι
Πύργος	28	Καρούτια
Σεργούλα	330
Στύλια	149
Τείχιο	258	Λυκοχώρι
Τολοφώνα	635	Βιτρινίτσα
Τριζόνια	249
Τρίκορφο	315	Βλαχοκάτουνο
Φιλοθέη	292	Γκουμαίοι

Παραπομπές

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Λαογραφικά Δωρίδας, Γ. Ηλιόπουλος, Δωρική αδελφότης, Αθήνα, 1987, σελ.12-13

Πηγές

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι

Δείτε επίσης

Δωρίδα

Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Δωρίδα της Ελληνικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες).

[:0-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Λαογραφικά Δωρίδας, Γ. Ηλιόπουλος, Δωρική αδελφότης, Αθήνα, 1987, σελ.12-13

[1]

@@ Γραμμή 2: / Γραμμή 2: @@
 Η '''επαρχία Δωρίδας''' ήταν επαρχία της [[Στερεά Ελλάδα|Στερεάς Ελλάδας]], στον [[Νομός Φωκίδας|νομό Φωκίδας]].
-Αποτελούσε, μέχρι την εφαρμογή του σχεδίου ''Ιωάννης Καποδίστριας'', την δυτική από τις δύο επαρχίες του νομού Φωκίδας (η άλλη ήταν η [[Παρνασσίδα]]), με πρωτεύουσα το [[Λιδωρίκι Φωκίδος|Λιδωρίκι]]. Παρ'όλο που δεν αποτελεί πλέον διοικητική μονάδα, η Δωρίδα συνεχίζει να οριοθετείται σαν μια ιστορική περιοχή του νομού η οποία περιλαμβάνει τους δήμους [[Δήμος Βαρδουσίων|Βαρδουσίων]], [[Ευπάλιο Φωκίδος|Ευπαλίου]], [[Λιδωρίκι Φωκίδος|Λιδωρικίου]] και [[Τολοφώνα Φωκίδος|Τολοφώνος]]. Έχει πληθυσμό 16.021 κατοίκους και έκταση 999 [[τετραγωνικό χιλιόμετρο|χμ²]].
+Αποτελούσε, μέχρι την εφαρμογή του σχεδίου ''Ιωάννης Καποδίστριας'', την δυτική από τις δύο επαρχίες του νομού Φωκίδας (η άλλη ήταν η [[Παρνασσίδα]]), με πρωτεύουσα το [[Λιδωρίκι Φωκίδος|Λιδωρίκι]]. Παρ' όλο που δεν αποτελεί πλέον διοικητική μονάδα, η Δωρίδα συνεχίζει να οριοθετείται σαν μια ιστορική περιοχή του νομού η οποία περιλαμβάνει τους δήμους [[Δήμος Βαρδουσίων|Βαρδουσίων]], [[Ευπάλιο Φωκίδος|Ευπαλίου]], [[Λιδωρίκι Φωκίδος|Λιδωρικίου]] και [[Τολοφώνα Φωκίδος|Τολοφώνος]]. Έχει πληθυσμό 16.021 κατοίκους και έκταση 999 [[τετραγωνικό χιλιόμετρο|χμ²]].
 ==Γεωγραφία==
@@ Γραμμή 24: / Γραμμή 24: @@
 Κατά την [[Β' Παγκόσμιος Πόλεμος|γερμανική κατοχή]] η Δωρίδα γνώρισε την βαρβαρότητα των [[Γερμανοί|Γερμανών]] με το κάψιμο πολλών χωριών της μεταξύ των οποίων και της πρωτεύουσάς της, του Λιδωρικίου.
-==Τα χωριά της Δωρίδας κατά ορεινά συγκροτήματα<ref>''Λαογραφικά Δωρίδας'', Γ. Ηλιόπουλος, Δωρική αδελφότης, Αθήνα, 1987, σελ.12-13</ref>==
+==Τα χωριά της Δωρίδας κατά ορεινά συγκροτήματα==
-Χωριά ριζωμένα στα παρακλάδια της Γκιώνας, ο πληθυσμός που αναφέρεται είναι κατά την απογραφή του 1981
+Χωριά ριζωμένα στα παρακλάδια της Γκιώνας, ο πληθυσμός που αναφέρεται είναι κατά την απογραφή του 1981<ref name=":0">''Λαογραφικά Δωρίδας'', Γ. Ηλιόπουλος, Δωρική αδελφότης, Αθήνα, 1987, σελ.12-13</ref>
 {| class="wikitable"
 !Σημερινή ονομασία
@@ Γραμμή 47: / Γραμμή 47: @@
 |
 |-
-|Καρούτες
+|[[Καρούτες Φωκίδας|Καρούτες]]
 |111
 |Καρούτανι
@@ Γραμμή 55: / Γραμμή 55: @@
 |
 |-
-|Μαλανδρίνο
+|[[Μαλανδρίνο Φωκίδας|Μαλανδρίνο]]
 |343
 |
@@ Γραμμή 76: / Γραμμή 76: @@
 |}
-Χωριά στα αντερείσματα των Βαρδουσίων
+Χωριά στα αντερείσματα των Βαρδουσίων<ref name=":0" />
 {| class="wikitable"
 !Σημερινή ονομασία
@@ Γραμμή 86: / Γραμμή 86: @@
 |
 |-
-|Αρτοτίνα
+|[[Αρτοτίνα Φωκίδας|Αρτοτίνα]]
 |326
 |
 |-
-|Δάφνος
+|[[Δάφνος Φωκίδας|Δάφνος]]
 |141
 |Βοστίνιτσα
 |-
-|Διακόπι
+|[[Διακόπι Φωκίδας|Διακόπι]]
 |282
 |Γρανίτσα
@@ Γραμμή 102: / Γραμμή 102: @@
 |Κωστάριτσα
 |-
-|Ζοριάνος
+|[[Ζωριάνος Φωκίδας|Ζοριάνος]]
 |169
 |
 |-
-|Κάλλιο
+|[[Κάλλιο Φωκίδας|Κάλλιο]]
 |104
 |Βελούχοβο
@@ Γραμμή 118: / Γραμμή 118: @@
 |Λούτσοβος
 |-
-|Κονιακό
+|[[Κονιάκος Φωκίδας|Κονιακό]]
 |144
 |
@@ Γραμμή 130: / Γραμμή 130: @@
 |
 |-
-|Κροκύλιο
+|[[Κροκύλειο Φωκίδας|Κροκύλιο]]
 |225
 |Παλαιοκάτουνο
 |-
-|Πενταγιοί
+|[[Πενταγιοί Φωκίδας|Πενταγιοί]]
 |182
 |
@@ Γραμμή 150: / Γραμμή 150: @@
 |Νούτσομβρος
 |}
-Χωριά γύρω από το Τρίκορφο
+Χωριά γύρω από το Τρίκορφο<ref name=":0" />
 {| class="wikitable"
 !Σημερινή ονομασία
@@ Γραμμή 156: / Γραμμή 156: @@
 !Παλιά ονομασία
 |-
-|Άβορος
+|[[Άβορος Φωκίδας|Άβορος]]
 |143
 |
@@ Γραμμή 168: / Γραμμή 168: @@
 |
 |-
-|Δροσάτο
+|[[Δροσάτο Φωκίδας|Δροσάτο]]
 |184
 |Καρδάρα
@@ Γραμμή 176: / Γραμμή 176: @@
 |Σεβεδίκος
 |-
-|Ελαία
+|[[Ελαία Φωκίδας|Ελαία]]
 |325
 |Βελενίκος
@@ Γραμμή 188: / Γραμμή 188: @@
 |Ξυλογαϊδάρα
 |-
-|Κάμπος
+|[[Κάμπος Φωκίδας|Κάμπος]]
 |229
 |
 |-
-|Καστράκι
+|[[Καστράκι Φωκίδας|Καστράκι]]
 |455
 |Ομέρ Εφέντη
 |-
-|Κλήμα Ευπαλίου
+|[[Κλήμα Ευπαλίου Φωκίδας|Κλήμα Ευπαλίου]]
 |333
 |
@@ Γραμμή 204: / Γραμμή 204: @@
 |Μακρύσι ή Μάκρες
 |-
-|Μαλάματα
+|[[Μαλάματα Φωκίδας|Μαλάματα]]
 |520
 |
 |-
-|Μανάγουλη
+|[[Μανάγουλη Φωκίδας|Μανάγουλη]]
 |683
 |
 |-
-|Μαραθιάς
+|[[Μαραθιάς Φωκίδας|Μαραθιάς]]
 |382
 |
@@ Γραμμή 220: / Γραμμή 220: @@
 |
 |-
-|Μοναστηράκι
+|[[Μοναστηράκι Φωκίδας|Μοναστηράκι]]
 |509
 |Νέα Κώμη
 |-
-|Παλαιοξάρι
+|[[Παλαιοξάρι Φωκίδας|Παλαιοξάρι]]
 |240
 |
 |-
-|Περιθιώτισσα
+|[[Περιθιώτισσα Φωκίδας|Περιθιώτισσα]]
 |51
 |
 |-
-|Ποτιδάνεια
+|[[Ποτιδάνεια Φωκίδας|Ποτιδάνεια]]
 |356
 |Άνω Παλαιοξάρι
@@ Γραμμή 240: / Γραμμή 240: @@
 |Καρούτια
 |-
-|Σεργούλα
+|[[Σεργούλα Φωκίδας|Σεργούλα]]
 |330
 |
@@ Γραμμή 248: / Γραμμή 248: @@
 |
 |-
-|Τείχιο
+|[[Τείχιο Φωκίδας|Τείχιο]]
 |258
 |Λυκοχώρι
@@ Γραμμή 256: / Γραμμή 256: @@
 |Βιτρινίτσα
 |-
-|Τριζόνια
+|[[Τριζόνια Φωκίδας|Τριζόνια]]
 |249
 |
 |-
-|Τρίκορφο
+|[[Τρίκορφο Φωκίδας|Τρίκορφο]]
 |315
 |Βλαχοκάτουνο
 |-
-|Φιλοθέη
+|[[Φιλοθέη Φωκίδας|Φιλοθέη]]
 |292
 |Γκουμαίοι