Μάχη της Δοϊράνης (1918)

Μάχη της Δοϊράνης
Βαλκανική εκστρατεία του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου
Βρετανικό στρατιωτικό νεκροταφείο στο Πολύκαστρον
Χρονολογία	18-19 Σεπτεμβρίου 1918
Τόπος	Δοϊράνη (νυν πΓΔΜ)
Έκβαση	Τακτική νίκη των Βουλγάρων
Αντιμαχόμενοι
Βουλγαρία Βρετανία Ελλάδα Γαλλία
Ηγετικά πρόσωπα
Βλαντίμιρ Βάζοβ Στέφαν Νερέζοβ Χένρι Ουίλσον Τζώρτζ Μιλν
Δυνάμεις
- 9η Μεραρχία Πεζικού Πλέβεν, μαζί με δυνάμεις της 11ης μεραρχίας πεζικού της 1ης Μακεδονικής Ταξιαρχίας και Βουνίσια Μεραρχία (Σύνολο: 35.000) - Βρετανοί: 22η μεραρχία - Έλληνες: Μεραρχία Σερρών και Κρητική Μεραρχία (29.328 άνδρεςa[›] Σύνολο:75.000)
Απολογισμός
Άγνωστο σύνολο 9η μεραρχία: 2.726 3.155 - περ.3.420 - 3.871 3.404 (επίσημα) - 3.948 Σύνολο: 6.559 - 7.819.

Η τρίτη Μάχη της Δοϊράνης έλαβε χώρα από τις 18 μέχρι τις 19 Σεπτεμβρίου 1918, κοντά στη λίμνη Δοϊράνη, με τους Έλληνες και τους Βρετανούς από τη μια πλευρά και την 1η Βουλγαρική Στρατιά από την άλλη. Η μάχη έλαβε χώρα στα πλαίσια της Βαλκανικής εκστρατείας του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Η μάχη έληξε με αναχαίτιση των συμμαχικών επιθέσεων από τους Βούλγαρους.

Υπόβαθρο

Οι Έλληνες και οι Βρετανοί ξεκίνησαν από τη βάση τους στη Θεσσαλονίκη ταυτόχρονα με τους Γάλλους και τους Σέρβους. Οι Έλληνες και οι Βρετανοί, υπό τις διαταγές του Τζώρτζ Μιλν, ετοίμασαν επίθεση στις βουλγαρικές θέσεις στη Δοϊράνη, ενώ οι Γάλλοι και οι Σέρβοι, υπό τις διαταγές του Φρανσέτ ντ' Εσπέρεϋ, ετοίμασαν επίθεση στις βουλγαρικές θέσεις στην κοιλάδα του Βαρδάρη. Οι Έλληνες και οι Βρετανοί είχαν σκοπό να καταλάβουν τις βουλγαρικές θέσεις στους λόφους κοντά στη λίμνη Δοϊράνη.

Αυτή δεν ήταν η πρώτη επίθεση των Συμμάχων στη Δοϊράνη - το 1916, μια αγγλογαλλική επίθεση αναχαιτίστηκε από τη 2η Θρακική Μεραρχία Πεζικού, ενώ το 1917, οι Βρετανοί απέτυχαν δύο φορές να καταλάβουν τη Δοϊράνη. Τα οχυρά ήταν καλά κατασκευασμένα (από Βούλγαρους μηχανικούς), με τους Βούλγαρους να ενισχύουν τις θέσεις στους πρώτους μήνες του 1916 και στις αρχές του 1917. Οι βουλγαρικές θέσεις βρίσκονταν επίσης στην Κορυφογραμμή Πιπ και στο Μεγάλο Κουρουννέ.

Μάχη

Στο αριστερό άκρο, το 12ο Βρετανικό Σώμα μαζί με την 22η και την 26η μεραρχία, καθώς και με τη Μεραρχία Σερρών ανέλαβαν την επίθεση στην Κορυφογραμμή Πιπ. Οι Βρετανοί συγκέντρωσαν 231 πυροβόλα, συμπεριλαμβανομένου και βαρέων οβιδοβόλων με διαμέτρημα 8 ίντσων. Ο κανονιοβολισμός διήρκησε 2 ημέρες. Οι Σύμμαχοι αντιμετώπισαν την 9η Βουλγαρική Μεραρχία Πλέβεν του Στρατηγού Βλαντίμιρ Βάζοβ που είχε 122 πυρόβολα και είχε ετοιμάσει καλές αμυντικές θέσεις.

Στις 18 Σεπτεμβρίου, το 16ο Βρετανικό Σώμα επιτέθηκε μαζί με την 66η ταξιαρχία και την 67η ταξιαρχία και τη Μεραρχία Σερρών. Η πρώτη γραμμή χαρακωμάτων καταλήφθηκε από τη Μεραρχία Σερρών, η οποία προχώρησε προς τη δεύτερη γραμμή. Οι Βούλγαροι απάντησαν με πυρά βαρέως πυροβολικού και η αντεπίθεση τους έληξε με την ανακατάληψη των θέσεων τους. Εν τω μεταξύ, η 66η Βρετανική Ταξιαρχία του 7ου Τάγματος, καθώς και οι συνοριοφύλακες της Νότιας Ουαλίας είχαν υποστεί βαριές απώλειες και οι επιθέσεις τους έληξαν με αποτυχία. Οι επιθέσεις του 11ου Ουαλικού Συντάγματος και του 9ου Συντάγματος Συνοριοφυλάκων έληξαν και αυτές με αποτυχία. Η 67η Βρετανική Ταξιαρχία του 12ου Συντάγματος Τσέσαϊρ, μαζί με το 9ο Σύνταγμα Σάουθ Λάνκασαϊρ και το 8ο Σύνταγμα Ελαφρού Πεζικού του Κίνγκ Σσχρόπσχαϊρ προωθήθηκαν στις θέσεις του βουλγαρικού πυροβολικού και των βουλγαρικών πολυβόλων. Η 67η ταξιαρχία έχασε το 65% των στρατιωτών της. Στο τέλος της ημέρας, το 12ο Σώμα υποχώρησε στις αρχικές θέσεις. Στις 19 Σεπτεμβρίου, το 12ο Σώμα επιτέθηκε ξανά, αλλά η αποτυχία του 16ου Σώματος κατά τη διάρκεια της επίθεσης στα βόρεια της λίμνης σήμαινε πως το 12ο Σώμα θα προχωρούσε μόνο στην επίθεση. Η Μεραρχία Σερρών προχώρησε σε νέα επίθεση, η οποία έληξε όπως η προηγούμενη. Οι Βρετανοί επιτέθηκαν με την 77η ταξιαρχία, την αποδυναμωμένη 65η ταξιαρχία, καθώς και με την 2η Γαλλική Ταξιαρχία Ζουάβων. Η 66η και η 67η ταξιαρχία πήραν αμυντική στάση και δεν συμμετείχαν στην επίθεση. Η 77η ταξιαρχία κατέλαβε μερικά βουλγαρικά χαρακώματα αλλά δέχτηκε τα πυρά του βουλγαρικού πυροβολικού και υποχώρησε μετά τη βουλγαρική αντεπίθεση. Η ταξιαρχία έχασε το 50% των στρατιωτών της. Η επίθεση της 65ης ταξιαρχίας απέτυχε επίσης, όπως απέτυχε η επίθεση των Ζουάβων.

Εν τω μεταξύ, στις 18 Σεπτεμβρίου, το 16ο Βρετανικό Σώμα επιτέθηκε, ενώ η Κρητική Μεραρχία και η 84η Βρετανική Ταξιαρχία βοηθούσαν. Αντιμετώπισαν την 1η Μακεδονική Ταξιαρχία των Βουλγάρων με 24 πυροβόλα και 64 πολυβόλα. Η ελληνική μεραρχία επιτέθηκε με δύο συντάγματα στο μέτωπο και ένα τρίτο ως εφεδρεία, με υποστήριξη της 84ης Βρετανικής Ταξιαρχίας στο άκρο. Επίσης, στην επίθεση έλαβαν μέρος 6 βρετανικές πυροβολαρχίες, ενώ η 85η Βρετανική Ταξιαρχία βρισκόταν ως εφεδρεία. Στις 05:00, οι Έλληνες επιτέθηκαν και καθάρισαν το βουλγαρικό φυλάκιο που βρισκόταν στη γραμμή. Τότε, οι Έλληνες είχαν να διασχίσουν την πεδιάδα και να επιτεθούν στις βουλγαρικές θέσεις στους λόφους που έβλεπαν στον κάμπο. Οι Έλληνες επιτέθηκαν στις βουλγαρικές θέσεις, αλλά δέχτηκαν πυρά από το βαρύ πυροβολικό, τα τουφέκια και τα πολυβόλα των Βουλγάρων. Το βρετανικό πυροβολικό βρέθηκε πίσω από τους Έλληνες για να τους βοηθήσει. Οι Έλληνες προχώρησαν και σε άλλες επιθέσεις κατά των βουλγαρικών θέσεων, αλλά απέτυχαν εκ νέου. Μέχρι το απόγευμα, οι Έλληνες οπισθοχώρησαν λίγες ώρες μετά το βρετανικό πυροβολικό. Το 16ο Σώμα δεν επιτέθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου λόγω των απώλειων που είχε υποστεί. Η επίθεση απέτυχε εξαιτίας της έλλειψης στήριξης από το πυροβολικό, των προβλημάτων με τα συστήματα επικοινωνίας και την παράτολμη επίθεση των Ελλήνων.

Απώλειες

Οι απώλειες των Συμμάχων ανέρχονται στους 6.559-7.819 Βρετανούς και Έλληνες στρατιώτες, ενώ αυτές των Βουλγάρων ανέρχονται στους 2.726 στρατιώτες. Τις περισσότερες απώλειες μεταξύ των Συμμάχων υπέστη το 12ο Σώμα και η Μεραρχία Σερρών, ενώ το 16ο Σώμα και η Κρητική Μεραρχία είχαν χάσει λιγότερο από 1.000 άνδρες.

Οι απώλειες των Ελλήνων στις 18 και 19 Σεπτεμβρίου
Σχηματισμός	Νεκροί	Τραυματίες	Αγνοούμενοι	Σύνολο
1ο Σύνταγμα Σερρών	35	481	86	602
2ο Σύνταγμα Σερρών	178	563	176	917
3ο Σύνταγμα Σερρών	146	669	353	1.168
8ο Κρητικό Σύνταγμα	5	33	0	38
9ο Κρητικό Σύνταγμα	92	285	0	377
29ο Σύνταγμα Πεζικού	47	255	0	302
Σύνολο	503	2.286	615	3.404

Οι απώλειες των Βουλγάρων σε άνδρες και υλικό.
Σχηματισμός	Άνδρες				Υλικό							Τρόπαια
	Νεκροί	Τραυματίες	Αγνοούμενοι	Σύνολο	Βολές τουφεκιών	Βολές πολυβόλων	Χειροβομβίδες	Φωτοβολίδες	Νάρκες	Κελύφη πυροβολικού	Κατεστραμμένα πυροβόλα	Αιχμάλωτοι	Πολυβόλα	Τουφέκια
57ο Σύνταγμα	8	30	6	44	-	-	-	-	-	-	-	25	2	5
33ο Σύνταγμα	140	263	17	420	509.000	441.000	13.200	3.800	2.157	-	-	198	23	48
17ο Σύνταγμα	214	439	432	1085	-	-	-	-	-	-	-	227	27	52
58ο Σύνταγμα	57	84	711	852	-	-	-	-	-	-	-	60	12	26
34ο Σύνταγμα	45	85	1	131	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
4ο Σύνταγμα	5	20	0	25	-	-	-	-	-	-	-	33	3	14
Πυροβόλα	23	28	13	64	-	-	-	-	-	64.752	18	-	-	-
Σκαπανείς	16	21		37	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Ρίπτες νάρκων	10	28	30	68	-	-	-	-	-	64.752	-	-	-	-
Σύνολο	518	998	1.210	2.726	1.500,000	2.000,000	40.000	10.000	6.000	64.752	18	542	67	145

Υποχώρηση

Αρκετές μέρες μετά τη μάχη, οι Βρετανοί κατάλαβαν πως οι βουλγαρικές οχυρώσεις ήταν άδειες. Οι ελληνικές και βρετανικές στρατιές προωθήθηκαν μονάχα για να επιβεβαιώσουν πως οι Βούλγαροι είχαν υποχωρήσει από τις θέσεις τους. Οι σερβικές και γαλλικές στρατιές είχαν νικήσει μέρος του βουλγαρικού στρατού στη μάχη του Ντόμπρο Πόλε στην πεδιάδα του Βαρδάρη και κατευθύνονταν προς τη Δοϊράνη. Αυτό ανάγκασε τον διοικητή της Ομάδας Στρατιών Σχόλτζ να διατάξει υποχώρηση της 1ης Βουλγαρικής Στρατιάς. Οι Βρετανοί προωθήθηκαν πολύ αργά, ενώ η εμπροσθοφυλακή των Βουλγάρων πολεμούσε με σθένος και επέτρεψε στις άλλες δυνάμεις να υποχωρήσουν. Η Βρετανική Βασιλική Αεροπορική Δύναμη επιτέθηκε στις φάλαγγες των Βουλγάρων που υποχωρούσαν, με αποτέλεσμα οι Βούλγαροι να υποστούν μερικές απώλειες.

Επακόλουθα

Οι Σύμμαχοι συνέχισαν την προώθηση τους στη βουλγαροκρατούμενη επικράτεια, ενώ αρκετοί Βούλγαροι στρατιώτες αποστάτησαν και απείλησαν τη Σόφια. Στις 30 Σεπτεμβρίου, οι Βούλγαροι παραδόθηκαν στη Θεσσαλονίκη με σκοπό να αποφύγουν την κατοχή.

Οι Βρετανοί έδειξαν μεγάλο σεβαμό στον Στρατηγό Βλαντίμιρ Βάζοβ, όταν αυτός επισκέφτηκε τον Σταθμό Βικτώριας στο Λονδίνο, χαμηλώνοντας τη σημαία όλων των συνταγμάτων που συμμετείχαν στη μάχη. Ο Ταγματάρχης Γκόλντι δήλωσε κατά τη διάρκεια της ομιλίας του: «Είναι ένας από τους λίγους ξένους αξιωματικούς, το όνομα του οποίου παίζει μεγάλο ρόλο στην ιστορία μας».

Σημείωση

^ a: Σύμφωνα με την επίσημη ελληνική ιστοριογραφία, οι ελληνικές μεραρχίες αποτελείτο από 416 αξιωματικούς, 13.519 στρατιώτες και 3.511 ζώα από τη Μεραρχία Σερρών και 423 αξιωματικούς, 14.970 στρατιώτες και 3.840 από την Κρητική Μεραρχία. Συνολικά, οι δύο μεραρχίες είχαν στη διάθεση τους 16 πυροβόλα και 74 πολυβόλα, ενώ η Μεραρχία Σερρών είχε στη διάθεση της 177 ελαφρά πολυβόλα και η Κρητική Μεραρχία είχε 233 ελαφρά πολυβόλα.

Παραπομπές

Πηγές

• AJP Taylor. History of World War I. ISBN 0-7064-0398-3
• Falls, C. (1933). Military Operations Macedonia: From the Outbreak of War to the Spring of 1917. History of the Great War Based on Official Documents by Direction of the Historical Section of the Committee of Imperial Defence. I (IWM and Battery Press 1996 έκδοση). London: HMSO. ISBN 0-89839-242-X. 
• Falls, C. (1935). Military Operations Macedonia, From the Spring of 1917 to the End of the War. History of the Great War Based on Official Documents by Direction of the Historical Section of the Committee of Imperial Defence. II (IWM and Battery Press 1996 έκδοση). Nashville, TN: HMSO. ISBN 0-89839-243-8. 
• Атанас Пейчев, 1300 години на стража, Военно издателство София 1981
• Wakefield, A.· Moody, Simon. Under the Devil's Eye; Britain's Forgotten Army in Salonika, 1915–1918. ISBN 0-7509-3537-5. 
• Недев, Никола (1923). Дойранската епопея 1915–1918. Печатница на Армейския Военно - Издателски Фонд; София. ISBN 978-954-8247-05-4. 
• Пейковска, П., Печатът за участието на 34-и Пехотен Троянски полк в боевете при Дойран [The Press on the Participation of 34th Troyan Infantry Regiment in the Battle of Doiran]. - В: Културно-историческо наследство на Троянския край. Vol. 7, Троян, 1994, pp. 119–129. (βλ. εδώ)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• World War I history
• Salonika and Macedonia 1916-1918
• Димитър Зафиров. „Отбраната при Дойран“. Военноисторически сборник, брой 1, 2004 (Dimiter Zafirov. The Defence at Doyran.) (Βουλγάρικα)