Όχλος

Όχλος

Όχλος ονομάζεται το ανοργάνωτο πλήθος,η μάζα ανθρώπων που εμφανίζει δυναμική.Ο όρος έχει μειωτική σημασία και συναντάται ως συνώνυμο των λέξεων στίφος (στρατιωτών) ,συρφετός,μπουλόυκι, ασκέρι,χυδαίος όχλος,(κοιν.,λαουτζίκος,πόπολο,πλεμπάγια, λατ. turba,αντιθ.με την λέξη δήμος=λαός με την συνταγματική έννοια).(π.Σταματάκος-λεξικό αρχ. Ελλην. Γλώσσας).Το ρήμα οχλώ συναντάται στον Όμηρο με την σημασία κινώ,διαταράσσω,κυλίω.(ψηφίδες άπασαι οχλεύνται,κυλίονται,παρασύρονται υπό του ύδατος.Ιλιάδος Φ.261)Ο όχλος είναι άθροισμα ατόμων που παρουσιάζει μια ασταθή,ανορθολογική στάση και απουσία κοινωνικού αυτοέλεγχου.Αποτέλεσμα αυτών των χαρακτηριστικών είναι οι αλόγιστες πράξεις βίας και   παράνοιας που συνιστούν    κυρίαρχο τρόπο έκφρασής του. Ο όχλος δρα ως ανεξέλεγκτο πλήθος που εμφανίζει τάσεις αναταραχής,προκλήσεως καταστροφών,κ.λ.π. Στην πολιτική ο όρος αποδίδεται σε σύνολο ατόμων (συνήθ.ολόκληρος ο λαός)που συσπειρώνονται και δρουν υπό την  επίδραση συναισθηματικών παρόρμήσεων,χωρίς πολιτική ωριμότητα και αυτοέλεγχο.

 Ιστορικές αναφορές

Ο Πλάτων   ονομάζει την εξουσία του πλήθους δημοκρατία(π.Πλάτων πολιτικός,291d) και ο Αριστοτέλης ορίζει την δημοκρατία ως παρέκβαση της πολιτείας που την θεωρεί ορθό πολίτευμα.Για τον Σταγειρίτη φιλόσοφο η δημοκρατία υπηρετεί τα συμφέροντα των απόρων μόνο και όχι του συνόλου και ταυτίζεται,  με σημερινούς όρους,με την ανεξέλεγκτη δημοκρατία ή οχλοκρατία,όπου τα ψηφίσματα υπερβαίνουν τον νόμο. .

 Το πλήθος-μάζα είναι ένα ακοινωνικό τμήμα του πληθυσμού στην πιό ακατέργαστη μορφή του.Είναι η ρωμαϊκή plebs,ο όχλος του ιππόδρομου της Κωνσταντινούπολης,οι εξαθλιωμένοι άνεργοι που ανάμεσα στο 1929 και το 1933 οργανώθηκαν στα χιτλερικά S.A.και S.S.

Για τον Gustave Le Bon(ψυχολογία των μαζών)και τον Ortega Y Gasset(η εξέγερση των μαζών 1930),  η μάζα είναι η κοινότητα του "όχι" που καταλαβαίνει μόνο την γλώσσα των συνθημάτων και της προπαγάνδας.

Το πλήθος γίνεται υποχείριο δημαγωγών  και δρα υπό την επίδραση συγκινησιακής φόρτισης.  Στην ρωμαϊκή αυτοκρατορία μετά τι μεγάλες κατακτήσεις,   ο ρωμαϊκός όχλος,plebs(πληβείοι),είναι η κατώτερη τάξη που αποτελούσε τον κύριο όγκο του λαού. Η τάξη αυτή τον 2^ο π.Χ.αιώνα έχασε την περιουσία της από την καταπάτηση της γης  από τους πλούσιους  και συγκεντρώνονταν στη Ρώμη προς αναζήτηση ευκαιριών για να μπορέσει να ανταποκριθεί στα νέα δεδομένα.Ζούσαν παρασιτικά, χρησιμοποιώντας ως μέσο επιβίωσης την εξαργύρωση της ψήφου   τους στους πλούσιους  και την μαρτυρία τους στα δικαστήρια.(π.Αππιανός ρωμαϊκή ιστορία-ιστορία α΄λυκείου). 

Πολλά είναι τα παραδείγματα βίαιων πράξεων και ωμοτήτων  του όχλου.Από τα πιο γνωστά:

•      Η δολοφονία της Ελληνίδας νεοπλατωνικής φιλοσόφου, αστρονόμου και μαθηματικόυ Υπατία η οποία δολοφονήθηκε , με διαμελισμό από μια ομάδα φανατισμένων χριστιανών στην Αλεξάνδρεια.

•     Ο όχλος που προτίμησε χωρίς δεύτερη σκέψη να δοθεί η χάρη στον Βαραββά, δείχνοντας έτσι όλο το μίσος που έκαιγε μέσα του για τον Ιησού. Τα άτομα που αποτελούσαν αυτόν τον όχλο και "...ἐπεφώνουν λέγοντες· Σταύρωσον σταύρωσον αὐτόν..." αποτελούνταν από τους ακόλουθους και τους οπαδούς του αρχιερέα και της ομάδας του και δεν αντιπροσώπευαν τον απλό λαό

•     Ο βασιλιάς των Βανδάλων Γιζέριχος αποβιβάστηκε στην Ιταλία κι αφού κατέλαβε τη Ρώμη εκθρόνισε τον Πετρόνιο ο οποίος δολοφονήθηκε λιθοβολούμενος από τον όχλο της Ρώμης ^{(π.παπυρος λαρους)}

•     Οι σφαγές κατα των Χριστιανών και κυρίως Ελλήνων, στην Κωνσταντινούπολη από τον Μάρτιο έως τον Ιούνιο του 1821 ως αντίδραση των Τούρκων στην έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης και σε γεγονότα όπως η πυρπόληση του τουρκικού δικρότου στην Ερεσό . Αποτέλεσμα ήταν σφαγή, ο βασανισμός καθώς και η φυγή χιλιάδων Ελλήνων, μεταξύ των οποίων του πατριάρχη και κορυφαίων ιερωμένων και Φαναριωτών. Η ενέργεια αυτή έχει χαρακτηριστεί από ιστορικούς ως "πογκρόμ".^[4]

•     Εξαγριωμένο πλήθος όρμησε εναντίον του δολοφόνου του Καποδίστρια,Κωνσταντίνου Μαυρομιχάλη, μετά την δολοφονία του κυβερνήτη διαμέλισε το πτώμα του και πέταξε τα μέλη του στη θάλασσα.

Όχλος-μάζα

Η έννοια όχλος συναντάται συχνά ταυτόσημη με την έννοια μάζα,ως σύνολο ατόμων ανένταχτων,στα οποία η  συνειδητή προσωπικότητα εξαφανίζεται κάτω από την κοινή κατεύθυνση μιας συλλογικής ψυχής,που θα μπορούσε να ονομαστεί νόμος της διανοητικής ενότητας των μαζών.(π.Gustave Le Bon: ψυχολογία των μαζών σελ.34 έκδ.ΔΟΛ 2010 ISBN:978-960-469-703-8

 Ο όχλος-μάζα προέρχεται από την αποσύνθεση παλιάς και κατεστραμμένης κοινωνικης  δομής και χαρακτηρίζεται από αστάθεια,ανορθολογισμό και οργάνωση έξω από τον επίσημο κοινωνικό έλεγχο.(π.χ.οπαδοί κάποιας σέκτας ή ποδοσφαιρικής ομάδας).Στη μάζα τα άτομα εξισώνονται προς τα κάτω με μια ακατανίκητη δύναμη που επιτείνεται από τον μεγάλο αριθμό,την ανωνυμία και την ανευθυνότητα.Καθοριστική για την μάζα είναι η ανάγκη για κάποιον ηγέτη,που δεν πείθει επιχειρηματολογώντας,αλλά με την υποβολή και τον υπνωτισμό ,στη βάση των συλλογικών πεποιθήσεων και στην ικανότητά του να οδηγεί  την μάζα σε ανορθόλογη  ταύτιση  με ιδέες που υιοθετεί ως δικές της.Ο άνθρωπος της μάζας, άβουλος,παράλογος,ετεροκίνητος,χειραγωγούμενοςκαι υποτακτικός, αισθάνεται ότι  έχει σκεφτεί ο ίδιος  αυτές τις ιδέες τις οποίες τυφλά και άκριτα ενστερνίζεται..(π.Gustave Le Bon: ψυχολογία των μαζών σελ. 11-13 Ν.Χρηστάκης έκδ.ΔΟΛ 2010 ISBN:978-960-469-703-8)

Διάσημα ονόματα ασχολήθηκαν με το φαινόμενο του όχλου,ως παρουσία και επίδρασή του στο ιστορικό γίγνεσθαι.

 Ψυχολόγοι,ψυχαναλυτές όπως ο Φρόϊντ, ο οποίος στο έργο του "ψυχολογία των μαζών και ανάλυση του εγώ",τονίζει την ηδονιστική καταγωγή των σχέσεων στην ομάδα και την αμοιβαία ταύτιση των μελών της, κοινωνικοί στοχαστές όπως ο Λε Μπον που το περίφημο έργο του "η ψυχολογία των μαζών" αποσιωπήθηκε, ίσως διότι χρησιμοποιήθηκε από τον Μουσσολίνι και τον Χίτλερ για την υποταγή των μαζών στον ανόσιο καθοδηγητή,Ορτέγκα Υ Γκασσέτ στην"εξέγερση των μαζών",Κ. Παπαιωάννου στο "μάζα και  ιστορία" κ.λ.π.

................................................................................

Βιβλιογραφία

..(π.Gustave Le Bon: ψυχολογία των μαζών σελ.34 έκδ.ΔΟΛ 2010 ISBN:978-960-469-703-8

π.Κ.Παπαϊωάννου:μάζα και ιστορία-εναλλακτικές εκδόσεις 2003 ISBN 9604270737)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

•       http://www.e-zine.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=260 όχλος και Άτομο

•      http://www.enallaktikos.gr/ar14095el_noam-tsomski-aytes-einai-oi-deka-texnikes-gia-ti-xeiragwgisi-tis-koinis-gnwmis.html

Νόαμ Τσόμσκι: Αυτές είναι οι δέκα τεχνικές για τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης

•      http://psychografimata.com/8243/i-politikes-proektasis-sto-ergo-tou-sigkmount-froint-2/ 

•      http://nea.allnewz.gr/?p=33922

•      http://sanejoker.info/2012/11/hitler-and-mob.html

•      http://www.andro.gr/apopsi/psyxologia-tou-oxlou/Μάζα, αγέλη, λαός, όχλος, ή μήπως υπεύθυνος πολίτης;•       

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=233712Η