Πομάκοι: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Επίσημα η οθωμανική κυβέρνηση δεν συμμετέχει στις παραπάνω ενέργειες, αλλά σύμφωνα με την έρευνα της λεγόμενης Carnegie δημοσκόπησης (Carnegie Report
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%AC%CE%BD%CE%BF%CE%B9
Γραμμή 31: Γραμμή 31:
* Στην Ελλάδα ιστορικοί υποστηρίζουν ότι οι Πομάκοι είναι απόγονοι του [[Παίονες|Παιονικού φύλου]] των [[Αγριάνες|Αγριάνων]] <ref name="abc_clio_ethnic_encyclopedia_pomaks">{{cite book | title=Ethnic Groups of Europe: An Encyclopedia / Pomaks | author=Jeffrey Cole | year=May 2011 | publisher=ABC-CLIO | isbn=978-1-59884-302-6 | url=http://books.google.gr/books?id=Wlth0GRi0N0C&pg=PA288#v=onepage&q&f=false}}</ref>. Σύμφωνα με τους Έλληνες ο αρχαίος αυτός θρακικός λαός αναμίχτηκε με ελληνικά φύλα και στη συνέχεια εκσλαβίστηκε γλωσσικά και ασπάστηκε την ισλαμική θρησκεία κατά την οθωμανική περίοδο. Σήμερα η γλώσσα που μιλάνε οι Πομάκοι στην Ελλάδα είναι ουσιαστικά η ίδια σλαβική γλώσσα με την Βουλγάρικη διάλεκτο <ref name="minorityrights_turks_pomaks">{{cite web | url=http://www.minorityrights.org/1533/greece/turks-and-pomaks.html | title=Turks and Pomaks | accessdate=2012-12-13 | publisher=Minority rights groups international}}</ref> η οποία ομιλείται στην περιοχή Μαντάν και Ρούντοζεμ (στην Βουλγαρία) <ref name="Ghodsee_pomaks_p38"/>. Οι Βούλγαροι υποστηρίζουν ότι οι Πομάκοι είχαν Βουλγαρική συνείδηση αλλά λόγω πολιτικής της Ελλάδας τα τελευταία 50 χρόνια, έχουν αποκτήσει την Τουρκική συνείδηση.<ref name="tvxs_pomakoi_boulgarikh_tourkikh_syneidhsh">{{cite news | url=http://tvxs.gr/news/%CE%AD%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%88%CE%B1%CE%BD-%CE%B5%CE%AF%CF%80%CE%B1%CE%BD/%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%AC%CE%BA%CE%BF%CE%B9-%CE%B8%CF%81%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82-%C2%AB%CE%BF%CE%B9-%CF%84%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%BA%CE%BF%CE%B9-5-%CE%B1%CE%B9%CF%8E%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%B4%CE%B5%CE%BD-%CE%BC%CF%80%CF%8C%CF%81%CE%B5%CF%83%CE%B1%CE%BD-%CE%BD%CE%B1-%CE%BC%CE%B1%CF%82-%CE%BA%CE%AC%CE%BD%CE%BF%CF%85%CE%BD-%CF%84%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%BA%CE%BF%CF%85%CF%82-%CE%BF%CE%B9-%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5 | title=Μεταφρασμένο ολοσέλιδο ρεπορτάζ από την εφημερίδα «Σεγκα», της Τάνια Μανγκαλάκοβα: Πομάκοι Θράκης: «Οι Τούρκοι 5 αιώνες δεν μπόρεσαν να μας κάνουν Τούρκους, οι Έλληνες μας έκαναν σε 50 χρόνια». | accessdate=2012-12-13 | date=2010-10-06}}</ref>
* Στην Ελλάδα ιστορικοί υποστηρίζουν ότι οι Πομάκοι είναι απόγονοι του [[Παίονες|Παιονικού φύλου]] των [[Αγριάνες|Αγριάνων]] <ref name="abc_clio_ethnic_encyclopedia_pomaks">{{cite book | title=Ethnic Groups of Europe: An Encyclopedia / Pomaks | author=Jeffrey Cole | year=May 2011 | publisher=ABC-CLIO | isbn=978-1-59884-302-6 | url=http://books.google.gr/books?id=Wlth0GRi0N0C&pg=PA288#v=onepage&q&f=false}}</ref>. Σύμφωνα με τους Έλληνες ο αρχαίος αυτός θρακικός λαός αναμίχτηκε με ελληνικά φύλα και στη συνέχεια εκσλαβίστηκε γλωσσικά και ασπάστηκε την ισλαμική θρησκεία κατά την οθωμανική περίοδο. Σήμερα η γλώσσα που μιλάνε οι Πομάκοι στην Ελλάδα είναι ουσιαστικά η ίδια σλαβική γλώσσα με την Βουλγάρικη διάλεκτο <ref name="minorityrights_turks_pomaks">{{cite web | url=http://www.minorityrights.org/1533/greece/turks-and-pomaks.html | title=Turks and Pomaks | accessdate=2012-12-13 | publisher=Minority rights groups international}}</ref> η οποία ομιλείται στην περιοχή Μαντάν και Ρούντοζεμ (στην Βουλγαρία) <ref name="Ghodsee_pomaks_p38"/>. Οι Βούλγαροι υποστηρίζουν ότι οι Πομάκοι είχαν Βουλγαρική συνείδηση αλλά λόγω πολιτικής της Ελλάδας τα τελευταία 50 χρόνια, έχουν αποκτήσει την Τουρκική συνείδηση.<ref name="tvxs_pomakoi_boulgarikh_tourkikh_syneidhsh">{{cite news | url=http://tvxs.gr/news/%CE%AD%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%88%CE%B1%CE%BD-%CE%B5%CE%AF%CF%80%CE%B1%CE%BD/%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%AC%CE%BA%CE%BF%CE%B9-%CE%B8%CF%81%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82-%C2%AB%CE%BF%CE%B9-%CF%84%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%BA%CE%BF%CE%B9-5-%CE%B1%CE%B9%CF%8E%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%B4%CE%B5%CE%BD-%CE%BC%CF%80%CF%8C%CF%81%CE%B5%CF%83%CE%B1%CE%BD-%CE%BD%CE%B1-%CE%BC%CE%B1%CF%82-%CE%BA%CE%AC%CE%BD%CE%BF%CF%85%CE%BD-%CF%84%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%BA%CE%BF%CF%85%CF%82-%CE%BF%CE%B9-%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5 | title=Μεταφρασμένο ολοσέλιδο ρεπορτάζ από την εφημερίδα «Σεγκα», της Τάνια Μανγκαλάκοβα: Πομάκοι Θράκης: «Οι Τούρκοι 5 αιώνες δεν μπόρεσαν να μας κάνουν Τούρκους, οι Έλληνες μας έκαναν σε 50 χρόνια». | accessdate=2012-12-13 | date=2010-10-06}}</ref>
* Οι Βούλγαροι ιστορικοί θεωρούν τους Πομάκους εξισλαμισμένους [[Βούλγαροι|Βούλγαρους]]. Κατά την Σοσιαλιστική Βουλγαρία έγιναν έρευνες με σκοπό να παρουσιαστεί ότι οι Πομάκοι είναι εθνικά Βούλγαροι Σλάβοι χριστιανοί οι οποίοι υιοθέτησαν το ισλάμ στο παρελθόν. Σε αυτή τη θεωρία το αναπάντητο ερώτημα είναι αν οι Πομάκοι έγιναν μουσουλμάνοι ατομικά ή μαζικά αλλά και αν έγινε χρήση βίας για να αλλαξοπιστήσουν. Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία Βουλγάρων ιστορικών οι Πομάκοι που συγκεντρώνονταν στην οροσειρά της Ροδόπης αλλαξοπίστησαν στο ισλάμ κατά την οθωμανική αυτοκρατορία, με δική τους πρωτοβουλία, κυρίως για πολιτικούς και οικονομικούς λόγους. Συγκεκριμένα στην θεωρία αναφέρεται ότι οι Πομάκοι ζούσαν σε άγονη περιοχή με περιορισμένη γεωργική παραγωγή. Οι Πομάκοι ως μέλη του χριστιανικού Μιλλέτ είχαν μεγαλύτερη φορολόγηση από την οθωμανική διοίκηση σε σχέση με το Μουσουλμανικό Μιλλέτ.<ref name="Ghodsee_pomaks_p39-40">{{cite book | title=Muslim Lives in Eastern Europe: Gender, Ethnicity, and the Transformation of Islam in Postsocialist Bulgaria | author=Kristen Ghodsee | year=2009 | publisher=Princeton University Press | pages=39-40 | isbn=978-0691139555 }}</ref> Εδώ αξίζει να σημειωθεί συν τις άλλοις ότι, από τους Κώδικες της Μητροπόλεως Φιλιππουπόλεως, προκύπτει ότι τα μέσα του 17ου αιώνα (το 1628 κατά τους Βούλγαρους, κατ' άλλους το 1636 – 1672) οι πρόκριτοι των Πομάκων, για λόγους επιβίωσης αποφάσισαν ομαδικό εξισλαμισμό. Το γεγονός αυτό αποδέχονται και οι ιστορικοί, ο Τσέχος Κ. Jerecek και ο Βούλγαρος πρώην πρεσβευτής στην Ελλάδα (ελληνικής καταγωγής από την μητέρα του), πρόεδρος της βουλγαρικής βουλής Ν. Todorov. Ειδικότερα, κατά τον προαναφερθέντα Τσέχο ιστορικό, ο εξισλαμισμός που άρχισε σταδιακά τον 16ο αιώνα επί Σελίμ Α (1512 -1520), ολοκληρώθηκε επί Μεχμέτ Δ (1641 – 1661) μετά τα αιματηρά γεγονότα στην κοιλάδα του Τσεπίνου στην Βουλγαρία. Οι Πομάκοι στην Βουλγαρία δεν αναγνωρίζονται ως ξεχωριστή μειονότητα και αναγνωρίζονται μόνο ως Βούλγαροι <ref name="USA_Library_of_Congress_Country_Studies_Pomaks">{{cite web | url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field%28DOCID+bg0085%29 | title= A Country Study: Bulgaria, "Pomaks" | accessdate=2012-12-14 | publisher=Library of Congress Country Studies | date=1992-06|archiveurl=https://archive.is/e9de|archivedate=2012-12-12}}</ref>.
* Οι Βούλγαροι ιστορικοί θεωρούν τους Πομάκους εξισλαμισμένους [[Βούλγαροι|Βούλγαρους]]. Κατά την Σοσιαλιστική Βουλγαρία έγιναν έρευνες με σκοπό να παρουσιαστεί ότι οι Πομάκοι είναι εθνικά Βούλγαροι Σλάβοι χριστιανοί οι οποίοι υιοθέτησαν το ισλάμ στο παρελθόν. Σε αυτή τη θεωρία το αναπάντητο ερώτημα είναι αν οι Πομάκοι έγιναν μουσουλμάνοι ατομικά ή μαζικά αλλά και αν έγινε χρήση βίας για να αλλαξοπιστήσουν. Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία Βουλγάρων ιστορικών οι Πομάκοι που συγκεντρώνονταν στην οροσειρά της Ροδόπης αλλαξοπίστησαν στο ισλάμ κατά την οθωμανική αυτοκρατορία, με δική τους πρωτοβουλία, κυρίως για πολιτικούς και οικονομικούς λόγους. Συγκεκριμένα στην θεωρία αναφέρεται ότι οι Πομάκοι ζούσαν σε άγονη περιοχή με περιορισμένη γεωργική παραγωγή. Οι Πομάκοι ως μέλη του χριστιανικού Μιλλέτ είχαν μεγαλύτερη φορολόγηση από την οθωμανική διοίκηση σε σχέση με το Μουσουλμανικό Μιλλέτ.<ref name="Ghodsee_pomaks_p39-40">{{cite book | title=Muslim Lives in Eastern Europe: Gender, Ethnicity, and the Transformation of Islam in Postsocialist Bulgaria | author=Kristen Ghodsee | year=2009 | publisher=Princeton University Press | pages=39-40 | isbn=978-0691139555 }}</ref> Εδώ αξίζει να σημειωθεί συν τις άλλοις ότι, από τους Κώδικες της Μητροπόλεως Φιλιππουπόλεως, προκύπτει ότι τα μέσα του 17ου αιώνα (το 1628 κατά τους Βούλγαρους, κατ' άλλους το 1636 – 1672) οι πρόκριτοι των Πομάκων, για λόγους επιβίωσης αποφάσισαν ομαδικό εξισλαμισμό. Το γεγονός αυτό αποδέχονται και οι ιστορικοί, ο Τσέχος Κ. Jerecek και ο Βούλγαρος πρώην πρεσβευτής στην Ελλάδα (ελληνικής καταγωγής από την μητέρα του), πρόεδρος της βουλγαρικής βουλής Ν. Todorov. Ειδικότερα, κατά τον προαναφερθέντα Τσέχο ιστορικό, ο εξισλαμισμός που άρχισε σταδιακά τον 16ο αιώνα επί Σελίμ Α (1512 -1520), ολοκληρώθηκε επί Μεχμέτ Δ (1641 – 1661) μετά τα αιματηρά γεγονότα στην κοιλάδα του Τσεπίνου στην Βουλγαρία. Οι Πομάκοι στην Βουλγαρία δεν αναγνωρίζονται ως ξεχωριστή μειονότητα και αναγνωρίζονται μόνο ως Βούλγαροι <ref name="USA_Library_of_Congress_Country_Studies_Pomaks">{{cite web | url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd/cstdy:@field%28DOCID+bg0085%29 | title= A Country Study: Bulgaria, "Pomaks" | accessdate=2012-12-14 | publisher=Library of Congress Country Studies | date=1992-06|archiveurl=https://archive.is/e9de|archivedate=2012-12-12}}</ref>.
* Κατά τους Τούρκους ιστορικούς είναι [[Τουρκικά φύλα|Τούρκοι]] "Κουμάνοι" οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Ροδόπης πριν την Οθωμανική κατάκτηση της περιοχής. Τα φύλα αυτά που λόγω της γειτνίασης με Βούλγαρους, έμαθαν τη [[Βουλγαρική γλώσσα|Βουλγαρική]] γλώσσα με την συνεχή επαφή με τους Βούλγαρους χριστιανούς <ref name="Ghodsee_pomaks_p38"/>. '''Η υπόθεση αυτή απορρίπτεται από σύγχρονες (αρχές 21ου αι.) γενετικές μελέτες.<ref>[http://inkomotini.gr/vieos-%CF%84%CE%BF-dna-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%AC%CE%BA%CF%89%CE%BD-%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%B4%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CE%BD%CF%8D%CE%B5%CE%B9-%CF%84%CE%B7-%CE%B8%CF%81%CE%B1%CE%BA%CE%B9/][[Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης|Τριανταφυλλίδης Κωνσταντίνος]], συνέντευξη στα πλαίσια του Συμποσίου «Οι Πομάκοι της Θράκης: Πολυεπιστημονικές και διεπιστημονικές προσεγγίσεις», Δημοκρήτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Μάρτιος 2017, βίντεο στον ιστοχώρο IN KOMOTINI, 18-3-2017.</ref>'''
* Κατά τους Τούρκους ιστορικούς είναι [[Κουμάνοι|"Κουμάνοι"]] οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Ροδόπης πριν την Οθωμανική κατάκτηση της περιοχής. Τα φύλα αυτά που λόγω της γειτνίασης με Βούλγαρους, έμαθαν τη [[Βουλγαρική γλώσσα|Βουλγαρική]] γλώσσα με την συνεχή επαφή με τους Βούλγαρους χριστιανούς <ref name="Ghodsee_pomaks_p38"/>. '''Η υπόθεση αυτή απορρίπτεται από σύγχρονες (αρχές 21ου αι.) γενετικές μελέτες.<ref>[http://inkomotini.gr/vieos-%CF%84%CE%BF-dna-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%AC%CE%BA%CF%89%CE%BD-%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%B4%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CE%BD%CF%8D%CE%B5%CE%B9-%CF%84%CE%B7-%CE%B8%CF%81%CE%B1%CE%BA%CE%B9/][[Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης|Τριανταφυλλίδης Κωνσταντίνος]], συνέντευξη στα πλαίσια του Συμποσίου «Οι Πομάκοι της Θράκης: Πολυεπιστημονικές και διεπιστημονικές προσεγγίσεις», Δημοκρήτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Μάρτιος 2017, βίντεο στον ιστοχώρο IN KOMOTINI, 18-3-2017.</ref>'''
* Οι [[Σλαβομακεδόνες]] ιστορικοί υποστηρίζουν ότι οι Τορμπέςοι είναι Σλαβομακεδόνες οι οποίοι ασπάστηκαν βίαια το Ισλάμ από τους Οθωμανούς <ref name="Ghodsee_pomaks_p38"/>.
* Οι [[Σλαβομακεδόνες]] ιστορικοί υποστηρίζουν ότι οι Τορμπέςοι είναι Σλαβομακεδόνες οι οποίοι ασπάστηκαν βίαια το Ισλάμ από τους Οθωμανούς <ref name="Ghodsee_pomaks_p38"/>.
* Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία οι Πομάκοι είναι ξεχωριστή εθνότητα. Η Βουλγάρικη γλώσσα οφείλεται με την συχνή επαφή με τους χριστιανούς Βούλγαρους.<ref name="Ghodsee_pomaks_p38"/>Σε αυτή τη θεωρία το αναπάντητο ερώτημα είναι παρά το γεγονός ότι είχαν επαφή με τις ελληνικές κοινότητες των Βαλκανίων, γιατί να μην πάρουν ελληνική ή τουρκική ως μητρική τους γλώσσα. Η απάντηση μάλλον βρίσκεται στην ίδια ερώτηση.
* Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία οι Πομάκοι είναι ξεχωριστή εθνότητα. Η Βουλγάρικη γλώσσα οφείλεται με την συχνή επαφή με τους χριστιανούς Βούλγαρους.<ref name="Ghodsee_pomaks_p38"/>Σε αυτή τη θεωρία το αναπάντητο ερώτημα είναι παρά το γεγονός ότι είχαν επαφή με τις ελληνικές κοινότητες των Βαλκανίων, γιατί να μην πάρουν ελληνική ή τουρκική ως μητρική τους γλώσσα. Η απάντηση μάλλον βρίσκεται στην ίδια ερώτηση.

Έκδοση από την 20:19, 27 Μαΐου 2017

Πομάκες στο χωριό Μούγλα της Βουλγαρίας (1934).

Οι Πομάκοι (βουλγαρικά: πομάτσι - πληθυντικό, και πομάκ – ενικό, Τουρκικά: Pomaklar / Πομακλάρ και «ΝΤΟΝΜΈ» dönme) είναι μία μουσουλμανική πληθυσμιακή ομάδα που μιλάει μία διάλεκτο της βουλγαρικής [1] και συγκεκριμένα την «Πομακική γλώσσα» [2]. Η διάλεκτος αυτή χρησιμοποιείται στην οροσειρά της Ροδόπης, στη Βουλγαρια, από Βούλγαρους Χριστιανούς και από Βούλγαρους Μουσουλμάνους. Αυτή η διάλεκτος έχει το δικό της λεξικό και χρησιμοποιεί τα κυριλλικά γράμματα ως αλφάβητο της.[4]

Η γλώσσα των Πομάκων αναφέρεται ως παλαιοσλαβική (αλλιώς, αρχαία βουλγαρική ή εκκλησιαστική σλαβική), με πολλές τουρκικές λέξεις, λόγω της τουρκικής παρουσίας στα Βαλκάνια. Η γλώσσα αυτή αντιπροσωπεύει την πρώτη γραπτή φιλολογική μορφή σλαβικής γλώσσας και με τα αρχαϊκά χαρακτηριστικά της βρίσκεται πολύ κοντά στην κοινή σλαβική ή πρωτοσλαβική (στη γλώσσα δηλαδή εκείνη που αποκαθίσταται υποθετικά βάσει της σύγκρισης των παραδεδομένων σλαβικών γλωσσών.)

Σήμερα η πληθυσμιακή αυτή ομάδα είναι διασκορπισμένη μεταξύ Ελλάδος [α], Βουλγαρίας, ΠΓΔΜ [β] [3], Τουρκίας [γ] και Αλβανίας [δ] [4][5][6]. Η πλειοψηφία των Πομάκων συγκεντρώνεται στην Βουλγαρία [4]. Οι Πομάκοι είναι Σουνίτες μουσουλμάνοι [7] αλλά κυρίως στα πομακοχώρια του Έβρου και της ανατολικής Ροδόπης υπάρχουν οι Κιζιλμπάσηδες [ε], μια αλεβίτικη αίρεση Μπεκτασήδων με ξεχωριστά πολιτιστικά χαρακτηριστικά [8] και εκτιμάται ότι είναι το 5% του πληθυσμού των Πομάκων [9].

Όνομα

Η ετυμολογία της λέξης πομάκος δεν είναι ξεκάθαρη.

Για πρώτη φορά στην περιοχή της Razlog (Βουλγαρία), οι Βουλγαροι Χριστιανοί αποκαλούν τους Βούλγαρους που αρνήθηκαν το Χριστιανισμό με τη λέξη «Πομάκοι (πομάτσι)- πληθυντικό, και πομάκ – ενικό, δηλαδή με τη λέξη  «σέρνεται - pomaknaτ». Επειδή οι Πομάκοι ήταν εκείνοι που «pomaknale» κάποτε από της χριστιανικής πίστης, άνανδρα προσηλυτίστηκαν στο Ισλάμ, είτε επειδή δεν άντεξαν τις σφαγές και τη βία από τους Τούρκους δυνάστες, ή για να κρατήσουν την ιδιοκτησία τους, τις συζύγους και τα παιδιά από το να γίνουν Γενίτσαροι, ή αναζητούσαν «προστασία» από τους τουρκους Γιουρούκους κ.λπ.

Έτσι, ή άλλοι χριστιανοί της Βουλγαρίας τους ονόμασαν με τη λέξη «Πομάκ», επειδή ήταν «pomaknati» από  την χριστιανηκή πίστη και προσηλυτίστηκαν στο Ισλάμ.

«Apovtsi »- ήταν το όνομα των Χριστιανών που προσηλυτίστηκαν στο Ισλάμ στα Σκόπια (από την μεριά της Αλβανίας). Η ετυμολογία του ονόματος προέρχεται από την αλβανική λέξη για τον αδελφό. Θεωρείται δεδομένο ότι το όνομά τους δίνεται από τον γειτονικό αλβανικό πληθυσμό.

«Goriani» - ήταν το όνομα των Χριστιανών που προσηλυτίστηκαν στο Ισλάμ στο Μαυροβούνιο και στο Κοσσυφοπέδιο.

«Τορμπές και Dilsazi» - ήταν το όνομα των Χριστιανών που προσηλυτίστηκαν στο Ισλάμ στα Σκόπια.

«ΝΤΟΝΜΈ» (τουρκική dönme) - ήταν το όνομα των Χριστιανών που προσηλυτίστηκαν στο Ισλάμ στην Τουρκία.

Στην ελληνική βιβλιογραφία, έχει υποστηριχτεί πως ο όρος προέρχεται από την ελληνική γλώσσα. Παραδίδονται οι εκδοχές πως συνδέεται με την ονομασία αρχαίας θρακικής πόλης ή με τη λέξη πομάξ που δηλώνει τον πότη[10]. Κατά μία άλλη ελληνική εκδοχή, προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ιππομάχος. Οι ιππομάχοι ήταν αυτοί που απάρτιζαν το ιππικό του Μ. Αλεξάνδρου.

Επίσης μια ακόμη εκδοχή είναι, το όνομα Πομάκος να προέρχεται από την ελληνική λέξη απόμαχος (πομάκος). Ο Βυζαντινός στρατός ο οποίος άρχισε να υφίσταται, σαν οργανωμένο σύνολο, κυρίως από την εποχή τού Αναστασίου Α’ (491 - 518), περιελάμβανε και τους Απόμαχους. Οι Απόμαχοι ήταν οι στρατιώτες πού απομακρύνονταν μετά το όριο ηλικίας των 40 ετών. Πρέπει δε να ήταν και όσοι έγιναν ανίκανοι για τον στρατό, από προηγουμένη πολεμική υπηρεσία.

Καταγωγή

Το χωριό Μέδουσα (Μέμκοβα) στην ορεινή Ξάνθη.

Οι χώρες όπου ζουν οι Πομάκοι διεκδικούν την εθνική τους καταγωγή. Τόσο η Βουλγαρία όσο και η Ελλάδα, η Τουρκία αλλά και οι υπόλοιπες χώρες έχουν διεκδικήσει τους Πομάκους, παρουσιάζοντας διαφορετικά ιστορικά στοιχεία προκειμένου να ενισχύσουν τους εθνικούς μύθους προσεταιρισμού τους [11]. Δύο αδιαμφισβήτητα δεδομένα είναι ότι οι Πομάκοι είναι Βουλγαρόφωνοι και είναι μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα [4]. Για την προέλευση των Πομάκων έχουν διατυπωθεί διάφορες αντικρουόμενες θεωρίες:

  • Στην Ελλάδα ιστορικοί υποστηρίζουν ότι οι Πομάκοι είναι απόγονοι του Παιονικού φύλου των Αγριάνων [6]. Σύμφωνα με τους Έλληνες ο αρχαίος αυτός θρακικός λαός αναμίχτηκε με ελληνικά φύλα και στη συνέχεια εκσλαβίστηκε γλωσσικά και ασπάστηκε την ισλαμική θρησκεία κατά την οθωμανική περίοδο. Σήμερα η γλώσσα που μιλάνε οι Πομάκοι στην Ελλάδα είναι ουσιαστικά η ίδια σλαβική γλώσσα με την Βουλγάρικη διάλεκτο [12] η οποία ομιλείται στην περιοχή Μαντάν και Ρούντοζεμ (στην Βουλγαρία) [4]. Οι Βούλγαροι υποστηρίζουν ότι οι Πομάκοι είχαν Βουλγαρική συνείδηση αλλά λόγω πολιτικής της Ελλάδας τα τελευταία 50 χρόνια, έχουν αποκτήσει την Τουρκική συνείδηση.[13]
  • Οι Βούλγαροι ιστορικοί θεωρούν τους Πομάκους εξισλαμισμένους Βούλγαρους. Κατά την Σοσιαλιστική Βουλγαρία έγιναν έρευνες με σκοπό να παρουσιαστεί ότι οι Πομάκοι είναι εθνικά Βούλγαροι Σλάβοι χριστιανοί οι οποίοι υιοθέτησαν το ισλάμ στο παρελθόν. Σε αυτή τη θεωρία το αναπάντητο ερώτημα είναι αν οι Πομάκοι έγιναν μουσουλμάνοι ατομικά ή μαζικά αλλά και αν έγινε χρήση βίας για να αλλαξοπιστήσουν. Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία Βουλγάρων ιστορικών οι Πομάκοι που συγκεντρώνονταν στην οροσειρά της Ροδόπης αλλαξοπίστησαν στο ισλάμ κατά την οθωμανική αυτοκρατορία, με δική τους πρωτοβουλία, κυρίως για πολιτικούς και οικονομικούς λόγους. Συγκεκριμένα στην θεωρία αναφέρεται ότι οι Πομάκοι ζούσαν σε άγονη περιοχή με περιορισμένη γεωργική παραγωγή. Οι Πομάκοι ως μέλη του χριστιανικού Μιλλέτ είχαν μεγαλύτερη φορολόγηση από την οθωμανική διοίκηση σε σχέση με το Μουσουλμανικό Μιλλέτ.[14] Εδώ αξίζει να σημειωθεί συν τις άλλοις ότι, από τους Κώδικες της Μητροπόλεως Φιλιππουπόλεως, προκύπτει ότι τα μέσα του 17ου αιώνα (το 1628 κατά τους Βούλγαρους, κατ' άλλους το 1636 – 1672) οι πρόκριτοι των Πομάκων, για λόγους επιβίωσης αποφάσισαν ομαδικό εξισλαμισμό. Το γεγονός αυτό αποδέχονται και οι ιστορικοί, ο Τσέχος Κ. Jerecek και ο Βούλγαρος πρώην πρεσβευτής στην Ελλάδα (ελληνικής καταγωγής από την μητέρα του), πρόεδρος της βουλγαρικής βουλής Ν. Todorov. Ειδικότερα, κατά τον προαναφερθέντα Τσέχο ιστορικό, ο εξισλαμισμός που άρχισε σταδιακά τον 16ο αιώνα επί Σελίμ Α (1512 -1520), ολοκληρώθηκε επί Μεχμέτ Δ (1641 – 1661) μετά τα αιματηρά γεγονότα στην κοιλάδα του Τσεπίνου στην Βουλγαρία. Οι Πομάκοι στην Βουλγαρία δεν αναγνωρίζονται ως ξεχωριστή μειονότητα και αναγνωρίζονται μόνο ως Βούλγαροι [15].
  • Κατά τους Τούρκους ιστορικούς είναι "Κουμάνοι" οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Ροδόπης πριν την Οθωμανική κατάκτηση της περιοχής. Τα φύλα αυτά που λόγω της γειτνίασης με Βούλγαρους, έμαθαν τη Βουλγαρική γλώσσα με την συνεχή επαφή με τους Βούλγαρους χριστιανούς [4]. Η υπόθεση αυτή απορρίπτεται από σύγχρονες (αρχές 21ου αι.) γενετικές μελέτες.[16]
  • Οι Σλαβομακεδόνες ιστορικοί υποστηρίζουν ότι οι Τορμπέςοι είναι Σλαβομακεδόνες οι οποίοι ασπάστηκαν βίαια το Ισλάμ από τους Οθωμανούς [4].
  • Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία οι Πομάκοι είναι ξεχωριστή εθνότητα. Η Βουλγάρικη γλώσσα οφείλεται με την συχνή επαφή με τους χριστιανούς Βούλγαρους.[4]Σε αυτή τη θεωρία το αναπάντητο ερώτημα είναι παρά το γεγονός ότι είχαν επαφή με τις ελληνικές κοινότητες των Βαλκανίων, γιατί να μην πάρουν ελληνική ή τουρκική ως μητρική τους γλώσσα. Η απάντηση μάλλον βρίσκεται στην ίδια ερώτηση.

Σύμφωνα με γενετικές έρευνες, οι Πομάκοι είναι αυτόχθονες πληθυσμοί της Ροδόπης με χαρακτηριστικά απομόνωσης. Σε σύγκριση με άλλους μεσογειακούς πληθυσμούς της περιοχής, βρέθηκε ότι σχετίζονται γενετικά περισσότερο με τους τους Βουλγάρους και καθόλου με τους Τούρκους.[17][18]

Γεωγραφική εξάπλωση

Εθνολογικός χάρτης του 1877 από τον Αυστριακό διπλωμάτη Carl Sax [19]. Στο χάρτη με καφέ χρώμα είναι σημειωμένες οι γεωγραφικές περιοχές όπου συγκεντρώνονται οι Πομάκοι.

Οι Πομάκοι κατοικούν στον ορεινό όγκο της Ροδόπης στη Θράκη, καθώς και στην Ανατολική Ρωμυλία στη Βουλγαρία. Η πλειοψηφία των Πομάκων βρίσκεται στη Βουλγαρία [4] και εντοπίζονται περισσότερο στο γεωγραφικό χώρο νότια της Φιλιππούπολης μέχρι βόρεια της Ξάνθης και της Κομοτηνής. Εκτιμάται πως ο πληθυσμός τους ανέρχεται σε 385.000 στην περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης (μέσα σε αυτόν τον αριθμό συμπεριλαμβάνονται και μικρές κοινότητες πομάκων στην ΠΓΔΜ, Αλβανία, Τουρκία κλπ).[20]

Βουλγαρία

Σχετικά με τον πληθυσμό τους στη Βουλγαρία, παρατηρούνται μεγάλες αποκλίσεις σε διαφορετικές εκτιμήσεις που κυμαίνονται μεταξύ 80.000 και 270.000. Κατά την απογραφή του 1992, περίπου 164.000 Μουσουλμάνοι αναγνώριζαν ως μητρική γλώσσα τα βουλγαρικά, ωστόσο ως προς την εθνική τους ταυτότητα αυτοπροσδιορίζονταν ως Βούλγαροι, Βούλγαροι Μουσουλμάνοι ή Τούρκοι. Σύμφωνα με την απογραφή του 2001, 131.531 Βούλγαροι προσδιορίζονταν ως Μουσουλμάνοι. Ο αριθμός των Πομάκων στην Ελλάδα και την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας εκτιμάται πως είναι 40.000, ενώ στην Αλβανία κυμαίνεται μεταξύ 80.000 και 120.000. Οι Πομάκοι της Τουρκίας θεωρείται πως έχουν αφομοιωθεί πλήρως.[21]

Ελλάδα

Έλληνες Πομάκοι στην παρέλαση της 25ης Μαρτίου 2017 στο πομακοχώρι Σμίνθη

Στην Ελλάδα, εξαιτίας της ασυνέπειας και των αντικρουόμενων πολιτικών που εφάρμοσαν οι κυβερνήσεις έναντι των Πομάκων, αλλά και λόγω του αμφιλεγόμενου καθεστώτος τους μετά την ανεξαρτησία της Βουλγαρίας από την οθωμανική κυριαρχία το 1878, υπάρχουν λίγες αξιόπιστες στατιστικές για τον πομακικό πληθυσμό. Επιπλέον, η εκτίμησή του είναι δύσκολη, καθώς στις εθνικές απογραφές δεν καταγράφονται ως ξεχωριστή πληθυσμιακή ομάδα αλλά συνήθως συμπεριλαμβάνονται στο μουσουλμανικό πληθυσμό, παρόλο που 3.000 περίπου Πομάκοι είναι Αλεβίτες[22]. Στην Ελλάδα ο αριθμός των Πομάκων υπολογίζεται με βάση την καταγωγή (μητρική γλώσσα) και όχι τη συνείδηση. Σήμερα υπάρχουν Πομάκοι οι οποίοι αυτοπροσδιορίζονται εθνικά ως Τούρκοι κάτι το οποίο υποστηρίζεται από την τουρκική πολιτική. Ο τουρκικός αυτοπροσδιορισμός των Πομάκων υποστηριζόταν και από την ελληνική πολιτική, όταν το διάστημα 1968 μέχρι την δεκαετία του 1980 οι επίσημες αρχές αναγνώριζαν τους Πομάκους ως Τούρκους.[23][24] Οι επίσημες ελληνικές απογραφές από το 1961 δεν συμπεριλαμβάνουν ερωτήματα θρησκεύματος και μητρικής γλώσσας και σήμερα, μετά την απογραφή του 1991 εκτιμάται ότι υπάρχουν, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου εξωτερικών 34.300 Πομάκοι στο σύνολο της μειονότητας (98.000 από τους οποίους οι 49.000 είναι Τουρκογενείς και οι 14.700 Ρομά) [25][26][27]. Γεωγραφικά κατανέμονται στον Έβρο (5,6%), στο νομό Ροδόπης (30,6%) και στο νομό Ξάνθης (63,8%) [28]. Οι Πομάκοι μέχρι την δεκαετία του 1940 ζούσαν στα βουνά της οροσειράς της Ροδόπης και όχι στις πόλεις. Σε πόλεις όπως η Κομοτηνή πριν την δεκαετία του 1990, ανάμεσα από τους Τουρκόφωνους Κομοτηναίους δεν ήταν ήταν συνηθισμένη η χρήση του όρου Πομάκος. Γεωγραφικά οι Πομάκοι ζούσαν πάνω στην οροσειρά της Ροδόπης ενώ στους πρόποδες και στις πεδιάδες ζούνε Ελληνόφωνοι, Τουρκόφωνοι και Ρομά.[29] Στη Ελληνική Θράκη ο όρος Πομάκος είναι γεωγραφικά συσχετισμένος με τα βουνά και ο Πομάκος είναι ο άνθρωπος από τα βουνά, και χρησιμοποιείται στους ανθρώπους που φύγαν από τα βουνά. Η Πομακικότητα συσχετίζεται και με ιστορικά και εθνικά στοιχεία αλλά χωρίς να ξεφεύγει από την σφαίρα της Τουρκικότητας.[30]

Ιστορία

Υπάρχουν αρκετές πηγές που δείχνουν ότι ένα μεγάλο μέρος του Μουσουλμανικού πληθυσμού σε ορισμένες περιοχές της Μακεδονίας και των βουνών της Ροδόπης (Πομάκοι) εξισλαμίστηκαν με βίαιο τρόπο από το τουρκικό στρατό. Υπήρξαν δύο περίοδοι εξισλαμισμού: α) η μια περίοδος έγινε το πρώτο μισό του 16ου αιώνα κάτω από τον Σουλτάνο Σελίμ Α΄ (1512-1520) και β) η δεύτερη περίοδος εξισλαμισμού έλαβε χώρα το δεύτερο μισό του 17ου αιώνα κάτω από τον Σουλτάνο Μωάμεθ Δ΄ (1648-1687).[31] Ο μοναχός Παχώμιος Ρουσάνος (1508-1553), που επισκέφτηκε την ορεινή Ξάνθη, έγραψε το 1550 ότι μόνο 6 ή 9 χωριά είχαν στραφεί στο ισλάμ[32].

Στη Βουλγαρία, ο Μέγας Βεζίρης Κιοπρουλού Μεχμέτ πασάς (1656-1661) απείλησε τους Βούλγαρους της κοιλάδας του Τσεπίνου (στη βορειοδυτική Ροδόπη) ότι αν δε προσέρχονταν στο Ισλάμ, θα εξοντώνονταν. Πράγματι, το 1656 Οθωμανικές δυνάμεις εισέβαλαν στην κοιλάδα του Τσεπίνου, συνέλαβαν τους προύχοντες των Βούλγαρων και τους μετέφεραν στον τοπικό πασά, όπου αναγκάστηκαν με βίαιο τρόπο να υποκύψουν. Ο Μέγας Βεζίρης Μεχμέτ Κιοπρουλού, μετά τον ομαδικό εξισλαμισμό, κατέστρεψε 218 εκκλησίες και 336 παρεκκλήσια στις περιοχές των Βούλγαρων.[33] Τα ερείπια της καταστροφής παραμένουν έως και σήμερα σε πολλά μέρη. Το γεγονός αυτό έχει μείνει ως ανάμνηση στις Πομακικές κοινότητες. Ο εξισλαμισμός δεν έγινε πάντοτε οικειοθελώς. Πολλοί Βουλγαροι Χριστιανοί προτίμησαν να πεθάνουν παρά να εξισλαμιστούν, πηδώντας σε κάποιο βάραθρο. Σημεία θυσίας των Βούλγαρων Χριστιανών αναφέρονται σε πολλές κωμοπόλεις και χωριά των Πομάκων, όπως το Γκούλεμ Κάμεν στη Γλαύκη Ξάνθης, το Μόμτσι Κάμεν στο Ωραίο Ξάνθης, το Τσερβέν Κάμεν στη Μάνταινα Ξάνθης, η κορυφή Μαρίνα στην Αιώρα Ξάνθης, ο βράχος Νεβιάστα στο Σμόλυαν Βουλγαρίας, το Μόμιν Κάμεν στο Ζλάτογκραντ Βουλγαρίας, στην Πάχνη Ξάνθης, στην Κοττάνη Ξάνθης και στη Σιρόκα Λάκα Βουλγαρίας.[34]

Με την ένωση της Δυτικής Θράκης το 1920, διαπιστώθηκε η ύπαρξη πολλών Πομάκων κρυπτοχριστιανών, οι οποίοι και εκδηλώθηκαν. Στη βιβλιογραφία έχει δημοσιευτεί η περίπτωση κάποιου Γιουσούφ από τον Κέχρο Ροδόπης, που διατηρούσε τα άμφια του παππού του που ήταν χριστιανός ιερέας [33].

Το 1886 η Οθωμανική κυβέρνηση αποδέχτηκε την προσάρτηση της Ανατολικής Ρωμυλίας στη Βουλγαρία. Κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, πολλοί Πομάκοι συμμετείχαν στην πλευρά των Ελλήνων, έναντι των Τούρκων. Αξιοσημείωτη είναι η μορφή του Αλή Ζεΐρ Χαβούζ, από τη Δράμα, ο οποίος πήρε μέρος σε πολλές μάχες[35].

1912: Βάφτιση Πομάκων στο χωριό Μπανίτε, στην περιοχή του Σμόλυαν της Βουλγαρίας (βορείως της Ξάνθης).

Στις 16 Αυγούστου του 1913, ξέσπασε το επαναστατικό τουρκικό κίνημα στις περιοχές Κοσούκαβακ (σημερινό Κρούμοφγκραντ Βουλγαρίας), Μαστανλί (σημερινό Μόμτσιλγκραντ Βουλγαρίας) και Κάρντζαλι. Οι επαναστάτες κατέλαβαν επίσης την Κομοτηνή, την Ξάνθη και το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης (Δεδέαγατς). Την 1η Σεπτεμβρίου 1913 ιδρύθηκε στην Κομοτηνή η "Προσωρινή Διοίκηση Δυτικής Θράκης" (Garbi Trakya Hukumet i Muvakkatesi). Επίσημα η οθωμανική κυβέρνηση δεν συμμετέχει στις παραπάνω ενέργειες, αλλά σύμφωνα με την έρευνα της λεγόμενης Carnegie δημοσκόπησης (Carnegie Report) τα βουλγαρικά χωριά καταστράφηκαν από οργανωμένους βασιβουζούκους και τουρκικό στρατό επειδή χρησιμοποίησαν πολυβόλα και κανόνια. Η περιοχή παραδόθηκε στο Βουλγαρικό στρατό στις 30 Οκτωβρίου 1913. Οι επαναστάτες (αν και αν και τούρκοι μουσουλμάνοι) έλαβαν βοήθεια, κυρίως από την Ελλάδα. [36][37][38][39].

Το 1920, κατά τη διάρκεια της οριοθέτησης των νέων συνόρων της Βουλγαρίας και της Ελλάδας με την ανταλλαγή πληθυσμών, οι Πομάκοι θα έπρεπε να εγκατασταθούν στη Βουλγαρία όπως οι υπόλοιποι Βούλγαροι της Θράκης. Οι Πομάκοι που παραμένουν στην Ελλάδα δεν ήταν επιθυμητοι από τις βουλγαρικές αρχές λόγω τις θηριωδίες που διαπράχθηκαν από αυτούς στο Θρακικό πληθυσμό της Βουλγαρίας κατά τη διάρκεια των σφαγών το 1913[40]

Ίδιοι οι Πομάκοι επίσης, φοβούνται να μην κριθούν από το Δικαστήριο της Βουλγαρίας, και επιθυμούν να παραμείνουν στην Ελλάδα, ως Έλληνες πολίτες. Η Συνθήκη των Σεβρών (1920) - The Treaty of Sèvres (French: Traité de Sèvres), δέχθηκε το αίτημά τους και διέταξε τις ελληνικές αρχές να αφήσούν στην Ελλάδα τους Πομάκους που για δικούς τους λόγους δεν μπορούσαν να πάνε στη Βουλγαρία.

Στη Βουλγαρία εγκαταστάθηκαν μόνο οι Πομάκοι από τα χωριά που δεν έχουν συνεργαστεί με τους Τούρκους κατά τη διάρκεια της Γενοκτονίας των βουλγαρών της Δυτικής Θράκης το 1913 - Carnegie (1914). Report of the international commission to inquire into the causes and conduct of the Balkan Wars. Washington, DC: Carnegie Endowment for International Peace.

Κατά τη διάρκεια της βουλγαρικής Κατοχής της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης το 1941, ένας μικρός αριθμός Πομάκων της ορεινής Ξάνθης υποστήριξε τους αντάρτες του ΕΛΑΣ ενώ αρκετοί Πομάκοι ενίσχυσαν τις εθνικιστικές αντάρτικες ομάδες του Αντών Τσαούς τόσο ως τροφοδότες και σύνδεσμοι όσο και ως αντάρτες κατά το τέλος της Κατοχής[41] και την περίοδο των Δεκεμβριανών. Οι Πομάκοι σύμμαχοι των εθνικιστών ανταρτών υπολογίζονταν μεταξύ 300[42] και 600[43] ανδρών ενώ έγγραφο του Φωστερίδη προς το ΓΕΣ περιλάμβανε τα ονόματα 89 Πομάκων[44].

Την άνοιξη του 1954 η Ελλάδα θέσπισε τον επίσημο χαρακτηρισμό ολόκληρης της μειονότητας ως Τουρκικής και σε αυτό το χαρακτηρισμό συμπεριλάμβανε και τους Πομάκους.[45][46] Ο νόμος 3065/1954 (ΦΕΚ Α’ 239, 9.10.1954) ήταν ο πρώτος νόμος που ρύθμιζε τα θέματα της μειονοτικής εκπαίδευσης ο οποίος ισχύει μέχρι σήμερα.[47] Στο Νόμο αυτό η Ελλάδα αναγνωρίζει τα σχολεία της μειονότητας ως Τουρκικά.[48] Ο χαρακτηρισμός των Πομάκων ως Τούρκων ήταν στα πλαίσια πολιτικής κατά της κομμουνιστικής Βουλγαρίας και της πιθανής επεκτατικής πολιτικής στην Θράκη και την Μακεδονία. Οι Πομάκοι μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1940 θεωρούνταν από την Ελληνική πολιτική ως πιθανοί συνεργάτες της Σόφιας μιας και αυτοί βρίσκονται στα σύνορα Ελλάδας-Βουλγαρίας και μιλάνε την γλώσσα τους. Κατά τον εμφύλιο πόλεμο οι γειτονικές κομμουνιστικές χώρες θεωρούνταν απειλή και εφαρμόστηκε πολιτική Τουρκοποίησης των Πομάκων οι οποίοι μιλούν παλαιοσλαβική διάλεκτο (η Πομάκικη θεωρείται διάλεκτος της Βουλγάρικης γλώσσας; αλλιώς, αρχαία βουλγαρική ή εκκλησιαστική σλαβική [1]) και ζούσαν στην παραμεθόριο περιοχή κοντά στην τότε κομμουνιστική Βουλγαρία. Από την δεκαετία του 1990 η Ελληνική κυβέρνηση αλλά και αργότερα εθνικιστικοί κύκλοι (όπως του ΛΑΟΣ) υποστηρίζουν σωματεία και ομάδες Πομάκων οι οποίοι αναδεικνύουν την ανάδειξη της εθνικής ταυτότητας των Πομάκων ως διαφορετική από την ταυτότητα των Τούρκων. Το 1997 υποστηρίχθηκε η ίδρυση του "Κέντρου Πομακικών Σπουδών" και τότε ξεκίνησε η έκδοση της Εφημερίδας "Ζαγάλισα". Επίσης μέσω του "Κέντρου Πομάκικων Σπουδών" το 2009 ιδρύθηκε ο "Πανελλήνιος Σύλλογος Πομάκων" με χρηματοδότηση του επιχειρηματία Εφιετζόγλου [στ].[49] Ο σημερινός εκδότης της Πομάκικης εφημερίδας "Ζαγάλισα" Αχμέτ Ιμάμ υπήρξε το 2007 υποψήφιος με το ΛΑΟΣ [50][51] ενώ μέχρι το 1993 ήταν δάσκαλος (δημόσιος υπάλληλος) σε μειονοτικό σχολείο της Θράκης. To 1993 απολύθηκε λόγω "ανθελληνικής" δράσης / πειθαρχικής παράβασης άρθρων του υπαλληλικού κώδικα (δημοσίων υπαλλήλων). Το 2000 έκανε προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) κατά της Ελλάδας (Νο. 63719/00) υποστηρίζοντας ότι η απόλυσή του έγινε λόγω ότι ήταν μέλος της Τουρκικής Μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης. Η προσφυγή του απορρίφθηκε από το δικαστήριο το 2003.[52] Σήμερα ο Αχμέτ Ιμάμ υπερασπίζεται την Πομάκικη ταυτότητα σε διεθνείς οργανισμούς όπως του ΟΑΣΕ [53]. Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν τρεις ενεργοί σύλλογοι που αφορούν τους Πομάκους: το Κέντρο Πομακικών Ερευνών και ο Πανελλήνιος Σύλλογος Πομάκων και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Πομάκων νομού Ξάνθης[54], και δυο εφημερίδες, η Ζαγάλιστα (Αλήθεια στα Πομάκικα) (που εκδίδεται από το Κέντρο Πομακικών Ερευνών και γράφεται στα Πομάκικα με ελληνικούς χαρακτήρες) και η Γκαζέτε Πομάτσκι[55].

Γνωστοί Πομάκοι

Δείτε επίσης

Βιβλιογραφία

  • Ali Eminov (1997). Turkish & Other Muslim Minorities. C. Hurst & Co. (Publishers). ISBN 1-85065-319-4. 
  • Kristen Ghodsee (2009). Muslim Lives in Eastern Europe: Gender, Ethnicity, and the Transformation of Islam in Postsocialist Bulgaria. Princeton University Press. ISBN 978-0691139555. 
  • Τάσος Κωστόπουλος (2009). Το "Μακεδονικό" της Θράκης: Κρατικοί Σχεδιασμοί για τους Πομάκους. Βιβλιόραμα. ISBN 978-960-8087-80-4. 

Σημειώσεις

α.^ Στην Ελλάδα αναγνωρίζονται επίσημα ως μουσουλμάνοι - σύμφωνα με την συνθήκη της Λωζάνης [58].

β.^ Σε μέρος της βιβλιογραφίας η σλαβόφωνη μουσουλμανική κοινότητα τόρμπες της ΠΓΔΜ χαρακτηρίζεται ως Πομάκικη [6]. Οι Γκοράνοι και οι Τορμπές της ΠΓΔΜ θεωρούνται απόγονοι των Πομάκων [59]

γ.^ Στην Τουρκία η πλειοψηφία των Πομάκων έχουν αφομοιωθεί με τους Τούρκους [58].

δ.^ Στην Αλβανία δεν υπάρχουν αξιόπιστες πηγές για τους Πομάκους και ως Πομάκοι χαρακτηρίζονται από τις κυβερνήσεις η Σλαβομακεδονική μειονότητα της Αλβανίας [58]

ε.^ Δείτε το λήμμα Τεκές Σεγίτ Αλή Σουλτάν σχετικά με τον μπεκτασικό τεκέ στον Έβρο.

στ.^ Ο Πρόδρομος Εφιετζόγλου έχει χαρακτηριστεί ως "εθνικόφρονος" και υποστηρικτής του ΛΑΟΣ [60] . Η εταιρία εταιρία "Μηχανική Α.Ε" ανήκει στον Εφιετζόγλου και έχει επίσης εκδόσει γραμματική και Λεξικό της Πομακικής γλώσσας [61].

Παραπομπές

  1. ↑ 1,0 1,1 «Ethnologue: Languages of the World: Bulgarian». Ethnologue. Ανακτήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2012. 
  2. ↑ Σεμπαεδήν Καραχότζα (2006). Η καθημερινή γλώσσα των Πομάκων. Ξάνθη: Εκδόσεις Σπανίδη. ISBN 960-6653-08-0. 
  3. ↑ «Pomaks». The Encyclopedia of Islam. 8. Leiden: E. J. Brill. 1995, σσ. 320-324. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 Kristen Ghodsee (2009). Muslim Lives in Eastern Europe: Gender, Ethnicity, and the Transformation of Islam in Postsocialist Bulgaria. Princeton University Press. σελ. 38. ISBN 978-0691139555. 
  5. ↑ Alan J. Day, Roger East and Richard Thomas (2002). A Political and Economic Dictionary of Eastern Europe. Routledge. σελ. 454. ISBN 1-85743-063-8. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Jeffrey Cole (Μαΐου 2011). Ethnic Groups of Europe: An Encyclopedia / Pomaks. ABC-CLIO. ISBN 978-1-59884-302-6. 
  7. ↑ James Minahan, επιμ. (2002). «Pomaks». Encyclopedia of the Stateless Nations: Ethnic and National Groups Around the World. 3. Greenwood Publishing Group, σελ. 1517. http://books.google.gr/books?id=u9Lq_8Ozf5cC&pg=PA1517&lpg=PA1516#v=onepage&q&f=false. Ανακτήθηκε στις 2012-12-04. 
  8. ↑ Konstantinos Tsitselikis (2012). Old and New Islam in Greece: From Historical Minorities to Immigrant Newcomers. Martinus Nijhoff Publishers. σελ. 263. ISBN 978-90-04-22152-9. 
  9. ↑ Ednan Aslan (2009). Islamic Education in Europe. Böhlau Verlag Wien. σελ. 149. ISBN 978-3-205-78310-7. 
  10. ↑ Βλ. Μαγκριώτης Γ., Πομάκοι ή Ροδοπαίοι;, Αθήνα 1990, όπως παρατίθεται στο Turan, Omer. "Pomaks, their past and present", Journal of Muslim Minority Affairs 19. 1 (Apr 1999): 69-83
  11. ↑ Ali Eminov (1997). Turkish & Other Muslim Minorities. C. Hurst & Co. (Publishers). σελ. 101. ISBN 1-85065-319-4. 
  12. ↑ «Turks and Pomaks». Minority rights groups international. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2012. 
  13. ↑ «Μεταφρασμένο ολοσέλιδο ρεπορτάζ από την εφημερίδα «Σεγκα», της Τάνια Μανγκαλάκοβα: Πομάκοι Θράκης: «Οι Τούρκοι 5 αιώνες δεν μπόρεσαν να μας κάνουν Τούρκους, οι Έλληνες μας έκαναν σε 50 χρόνια».». 2010-10-06. http://tvxs.gr/news/%CE%AD%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%88%CE%B1%CE%BD-%CE%B5%CE%AF%CF%80%CE%B1%CE%BD/%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%AC%CE%BA%CE%BF%CE%B9-%CE%B8%CF%81%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82-%C2%AB%CE%BF%CE%B9-%CF%84%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%BA%CE%BF%CE%B9-5-%CE%B1%CE%B9%CF%8E%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%B4%CE%B5%CE%BD-%CE%BC%CF%80%CF%8C%CF%81%CE%B5%CF%83%CE%B1%CE%BD-%CE%BD%CE%B1-%CE%BC%CE%B1%CF%82-%CE%BA%CE%AC%CE%BD%CE%BF%CF%85%CE%BD-%CF%84%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%BA%CE%BF%CF%85%CF%82-%CE%BF%CE%B9-%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5. Ανακτήθηκε στις 2012-12-13. 
  14. ↑ Kristen Ghodsee (2009). Muslim Lives in Eastern Europe: Gender, Ethnicity, and the Transformation of Islam in Postsocialist Bulgaria. Princeton University Press. σελίδες 39–40. ISBN 978-0691139555. 
  15. ↑ «A Country Study: Bulgaria, "Pomaks"». Library of Congress Country Studies. 1992-06. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-12-12. Ανακτήθηκε στις 2012-12-14.  Ελέγξτε τις τιμές ημερομηνίας στο: |date= (βοήθεια)
  16. ↑ [1]Τριανταφυλλίδης Κωνσταντίνος, συνέντευξη στα πλαίσια του Συμποσίου «Οι Πομάκοι της Θράκης: Πολυεπιστημονικές και διεπιστημονικές προσεγγίσεις», Δημοκρήτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Μάρτιος 2017, βίντεο στον ιστοχώρο IN KOMOTINI, 18-3-2017.
  17. ↑ [http://www.he.duth.gr/conference/attachments/article/83/ABSTRACTS.pdf Sawsan Khdair, The Origin of Pomaks and Their Genetic Relatedness with Other Mediterranean Populations, Διεθνές συνέδριο με θέμα «Οι Πομάκοι της Θράκης: Πολυεπιστημονικές και διεπιστημονικές προσεγγίσεις, 17-19 Μαρτίου 2017, Δημοκρήτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας, Κομοτηνή.]
  18. ↑ Τριανταφυλλίδης Κωνσταντίνος, συνέντευξη στα πλαίσια του Συμποσίου «Οι Πομάκοι της Θράκης: Πολυεπιστημονικές και διεπιστημονικές προσεγγίσεις», Δημοκρήτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Μάρτιος 2017, βίντεο στον ιστοχώρο IN KOMOTINI, 18-3-2017.
  19. ↑ Andrew Light, Jonathan M. Smith (1998). Philosophy and Geography II. Rowman & Littlefield Publishers. σελ. 242. ISBN 0-8476-8810-0. 
  20. ↑ Minahan, επιμ. (2002), σελ. 1516.
  21. ↑ Δημογραφικά στοιχεία από το Ali Eminov, Social Construction of Identities: Pomaks in Bulgaria, JEMIE 6 (2007) 2, σελ. 7
  22. ↑ εφημερίδα Ζαγάλισα, δημοσιογραφικό όργανο του Κέντρου Πομακικών Ερευνών, "Πομακοχώρια του νομού Έβρου ή της Αφρικής; Σβησμένα από τον χάρτη", τεύχος 41, Μάιος 2010
  23. ↑ «Turks and Pomaks». Minority Rights Group International. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2012. 
  24. ↑ Domna Michail (February 2003). «From "Locality" to "European Identity": Shifting Indentities among the Pomak Minority in Greece». International Association for Southestern Anthropology. Graz. http://www.kemo.gr/doc.php?fld=doc&doc=26.pdf. Ανακτήθηκε στις 2012-12-04. 
  25. ↑ Τάσος Κωστόπουλος (2009). Το "Μακεδονικό" της Θράκης - Κρατικοί Σχεδιασμοί για τους Πομάκους (1956-2008). Βιβλιόραμα - Σειρά μελετών ΚΕΜΟ. σελίδες 286–288. ISBN 978-960-8087-80-4. 
  26. ↑ Ελληνικό παράρτημα παρατηρητηρίου Ελσίνκι
  27. ↑ «Greece overview». Minority Rights Group International. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2012. 
  28. ↑ Μαλκίδη Θεοφάνη (9–10 Μαρτίου 2002). ««Χώρος και περιβάλλον: Παγκοσμιοποίηση - Διακυβέρνηση - Βιωσιμότητα»». Ανακοίνωση στο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο, Αθήνα, Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ανακτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2012. CS1 maint: Μορφή ημερομηνίας (link)
  29. ↑ Olga Demetriou (January 2004). «Prioritizing ‘ethnicities’: The uncertainty of Pomak-ness in the urban Greek Rhodoppe». Ethnic and Racial Studies 27 (1): 100-101. doi:10.1080/0141987032000147959. http://www.azinlikca.net/pdfs/thesis/The_uncertainty_of_Pomakness_in_the_urban_Greek_Rhodoppe.pdf. 
  30. ↑ Demetriou (2004), σελ. 104-105.
  31. ↑ Anton Minkov - edited by Suraiya Faroqhi and Halil Inalcik (2004). Conversion to Islam in the Balkans: Kisve Bahasi Petitions and Ottoman Social Life, 1670-1730. Leiden: Brill. σελίδες 77–78. ISBN 90-04-13576-6. 
  32. ↑ Εφημερίδα "Καθημερινή", Στήλη Ταξίδια "Πομακοχώρια Θράκης, Πολυπολιτισμική Ελλάδα", Νικόλαος Θ. Κόκκας, Αθήνα 1 Οκτωβρίου 2009[νεκρός σύνδεσμος]
  33. ↑ 33,0 33,1 Λιάζος, Νικόλαος (2006). Τα τουρκικά σχολικά εγχειρίδια της μειονοτικής εκπαίδευσης στην ανάπτυξη διαπολιτισμικών σχέσεων μεταξύ χριστιανών και μουσουλμάνων στυ Δυτική Θράκη. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ): Διδακτορική Διατριβή - Σχολή Θεολογική. Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας. σελ. 18. 
  34. ↑ Μ. Γ. Βαρβούνης "Λαογραφικά των Πομάκων της Θράκης", Αθήνα 1996
  35. ↑ ["Αφανείς Γηγενείς Μακεδονομάχοι" Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών (ΕΜΣ), University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2008]
  36. ↑ στην τουρκική: Biyiklioglou Tevfik, "Trakya' da millî mücadele" Άγκυρα 1956
  37. ↑ στη γερμανική: Peter Soustal, "Thrakien (Thrake, Rodope und Haimimontos)" Βιέννη 1991
  38. ↑ Γενική Γραμματεία Περιφέρειας Aνατολικής Mακεδονίας - Θράκης, "Θράκη" Κομοτηνή 1994
  39. ↑ στην τουρκική: Aydinli Ahmet, "Bati Trakya faciasinin icyuzu" Κωνσταντινούπολη 1972
  40. ↑ Carnegie ((1914)). «Carnegie (1914). Report of the international commission to inquire into the causes and conduct of the Balkan Wars. Washington, DC: Carnegie Endowment for International Peace». 
  41. ↑ Χατζηαναστασίου Τάσος (2003) Αντάρτες και καπετάνιοι - Η εθνική αντίσταση κατά της βουλγαρικής κατοχής της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης, 1942-1944, εκδ. αδελφών Κυριακίδη, σελ 169 - 170 και 231 - 232.
  42. ↑ Παρμενίων Παπαθανασίου, Για τον ελληνικό Βορρά, εκδόσεις Παπαζήσης, τόμος Β', σελ 740.
  43. ↑ Φοίβος Νεοκόσμου Γρηγοριάδης, Ιστορία του Ελληνικού Εμφυλίου 1945 - 49 : Το δεύτερο αντάρτικο, τόμος 2, σελ 324.
  44. ↑ K. Featherstone, Δ. Παπαδημητρίου, Α. Μαμαρέλης, Γ. Νιάρχος, Οι τελευταίοι Οθωμανοί - Η μουσουλμανική μειονότητα της Δυτικής Θράκης, 1940-1949, εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2013, σελ 259 - 262.
  45. ↑ Hugh Poulton, Suha Taji-Farouki (1997). Muslim Identity and the Balkan State. United Kingdom: C. Hurst & Co. σελ. 85. ISBN 1-85065-276-7. 
  46. ↑ Stefanos, Stavros (1997). «Cultural Rights for National Minorities: Covering the Defict in the Protection Provided by the European Convention on Human Rights». IALS Bulletin 25: 9. 
  47. ↑ Huseyinoglu, Ali (2012). «The Development of Minority Education at the South - easternmost Corner of the EU: The Case of Muslim Turks in Western Thrace, Greece» (PDF). University of Sussex. σελ. 163. 
  48. ↑ «Νομοθετικό Διάταγμα 3065 "Περί τρόπου ιδρύσεως και λειτουργίας Τουρκικών Σχολείων Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως Δυτικής Θράκης και ρυθμίσεως ζητημάτων τινών αφορώντων εις την εποπτείαν αυτών και τους Επιθεωρητάς Τουρκικών σχολείων Δυτικής Θράκης."». Εφημερίδα της Κυβέρνησης Α (239). 9 Οκτωβρίου 1954. http://www.et.gr/idocs-nph/search/pdfViewerForm.html?args=5C7QrtC22wE718tTQ1NEEHdtvSoClrL8CDdq5QSx9YJ5MXD0LzQTLWPU9yLzB8V68knBzLCmTXKaO6fpVZ6Lx3UnKl3nP8NxdnJ5r9cmWyJWelDvWS_18kAEhATUkJb0x1LIdQ163nV9K--td6SIuetA609OEJbJ0G8ZtfwZWBm5Mae_-NJTm1pPlXqhbIHF. 
  49. ↑ Konstantinos Tsitselikis (2012). Old and New Islam in Greece: From Historical Minorities to Immigrant Newcomers. Martinus Nijhoff Publishers. σελ. 235. ISBN 978-90-04-22152-9. 
  50. ↑ «Οι λίστες του ΛΑΟΣ». skai.gr. 28 Αυγούστου 2007. http://www.skai.gr/news/politics/article/58005/%CE%9F%CE%B9-%CE%BB%CE%AF%CF%83%CF%84%CE%B5%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%9B%CE%91%CE%9F%CE%A3/. Ανακτήθηκε στις 1 Μαΐου 2014. 
  51. ↑ «Ομηρία γαλλικού τηλεοπτικού συνεργείου στις Θέρμες». xanthipress.gr. 30 Σεπτεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 1 Μαΐου 2014. 
  52. ↑ Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων - Πρώτο Τμήμα. Απόφαση επί του παραδέκτου της προσφυγής Νο. 63719/00 του Αχμέτ Ιμάμ κατά της Ελλάδας (μετάφραση στα ελληνικά). Απόφαση μεταφρασμένη στα Ελληνικά από την ιστοσελίδα του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους. (pdf) Η απόφαση στα αγγλικά Application no. 63719/00 by Ahmet IMAM against Greece. (pdf)
  53. ↑ «Για πρώτη φορά άκουσαν στον ΟΑΣΕ περί Πομάκων στην Ελλάδα». Χρόνος. 21 Οκτωβρίου 2009.  Το άρθρο υπήρχε στο link [2] αλλά ο σύνδεσμος δεν λειτουργεί και υπάρχει διαθέσιμο online εδώ [3][νεκρός σύνδεσμος]
  54. ↑ Ίδρυμα Στάυρος Νιάρχος, Πολιτιστικός Σύλλογος Πομάκων νομού Ξάνθης: Οικονομική ενίσχυση[νεκρός σύνδεσμος]
  55. ↑ Θράκη: Η μειονότητα σήμερα Μανώλης Κοττάκης, Νέα Σύνορα, Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη, 2000, σελ. 44
  56. ↑ εφημερίδα, Χρόνος, Δήμος Μπακιρτζάκης, ΜικροΚομοτηναίικα, 7 Δεκεμβρίου 2011
  57. ↑ http://maxitisthrakis.blogspot.gr/2011/12/blog-post_7934.html εφημερίδα Μαχητής της Θράκης, Οι διασημότητες του χωριού Ωραίον
  58. ↑ 58,0 58,1 58,2 P. H. Liotta (1999). The Wreckage Reconsidered: Five Oxymorons from Balkan Deconstruction. Lexington Books. σελ. 135. ISBN 978-0739100127. 
  59. ↑ Ekmeleddin İhsanoğlu (2003). The Different aspects of Islamic Culture, Volume 5. UNESCO. σελ. 96. ISBN 92-3-103909-1. 
  60. ↑ «Δυο πολιτικές για τη μειονότητα». Ελευθεροτυπία - Ιός. 20 Ιουνίου 2010. http://www.iospress.gr/ios2010/ios20100620.htm. Ανακτήθηκε στις 1 Μαΐου 2014. 
  61. ↑ Κωστόπουλος Τάσος (2009). Το "Μακεδονικό" της Θράκης Κρατικοί σχεδιασμοί για τους Πομάκους (1956-2008). Αθήνα: Βιβλιόραμα. σελ. 13. ISBN 978-960-8087-80-4. 

Δείτε επίσης

Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Πομάκοι&oldid=6496486"