Έγκλημα και τιμωρία

Η σκηνή του εγκλήματος στο `Έγκλημα και τιμωρία, εικονογράφηση του Νικολάι Καράζιν

Το Έγκλημα και τιμωρία (ρώσικα: Преступлéние и наказáние) είναι μυθιστόρημα του Ρώσου συγγραφέα Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Εκδόθηκε πρώτη φορά το 1866 σε δώδεκα μηνιαία τμήματα στο περιοδικό λογοτεχνίας Ру́сский ве́стник («Ο Ρώσος αγγελιοφόρος»).

Πλοκή

Ο Ρασκόλνικωφ, φοιτητής της Νομικής στην Αγία Πετρούπολη διαπράττει ένα διπλό φόνο μιας γριάς τοκογλύφου και της αφελούς αδελφής της. Κίνητρο της δολοφονίας ήταν η ληστεία, αλλά, εσωτερικά, ο Ρασκόλνικωφ νιώθει μια βαθιά θέληση να ξεπεράσει τον εαυτό του και να υπερβεί τα όρια που του προβάλει η κοινωνία, με σκοπό να την αλλάξει.

Μετά τη δολοφονία, ο Ρασκόλνικωφ αρχίζει και κατακλύεται από αντιφατικά αισθήματα, τύψεις και παράνοιας, που εντείνονται όταν στη ζωή του μπαίνουν αρχικά ο Ραζουμίχιν, συμφοιτητής του που ανησυχεί για την υγεία του και του συμπαραστέκεται, η αδελφή του, Ντουνιά, και η μητέρα του, που έρχονται από το χωριό τους για τον γάμο της πρώτης. Ο Ρασκόλνικωφ διώχνει τον γαμπρό διαλύοντας τον αρραβώνα. Παράλληλα, αναπτύσσει σχέσεις με μία ορφανή νεαρή πόρνη, τη Σόνια, που εργάζεται για να θρέψει τα μικρότερα αδέλφια της και τη φυματική Κατερίνα Ιβάνοβνα, τη μητριά της. Καταδιώκεται από τον δαιμόνιο Πορφύρη Πετρόβιτς, ο οποίος ξέρει από την αρχή πως είναι ο ένοχος, και σπρώχνει τον Ρασκόλνικωφ να κάνει τρομερά λάθη.

Εμφανίζεται ο Σβιντριγκάιλωφ, χήρος κτηματίας από το χωριό του Ρασκόλνικωφ, ο οποίος είχε κάνει ανήθικες προτάσεις στην αδελφή του, και τώρα, γνωρίζοντας πως ο Ρασκόλνικωφ είναι δολοφόνος, τον εκβιάζει. Ο Ρασκόλνικωφ αρνείται να του δώσει την αδερφή του και ο Σβιντριγκάιλωφ κάνει απόπειρα βιασμού προς εκείνη. Όταν όμως διαπιστώνει τη φρίκη με την οποία τον αντιμετωπίζει, αυτοκτονεί.

Ο Πορφύρης λέει στον Ρασκόλνικωφ να παραδοθεί για να μειώσει την ποινή του. Ο Ρασκόλνικωφ συναντά τη Σόνια και της ομολογεί τα εγκλήματά του. Τότε εκείνη τον παροτρύνει με τη σειρά της να παραδοθεί. Τελικά, λυγίζει και παραδίδεται στην αστυνομία, όπου καταλήγει στη Σιβηρία. Ο Ρασκόλνικωφ, ωστόσο, μετανιώνει για το έγκλημα και συνειδητοποιεί τον έρωτα του για τη Σόνια, που τον ακολουθεί ως τη Σιβηρία. Και οι δύο ενωμένοι περιμένουν να τελειώσουν τα επτά χρόνια φυλακής για να ξεκινήσουν μια νέα ζωή.

Τα πρόσωπα του έργου

• Ροντιόν Ρομάνοβιτς Ρασκόλνικωφ
• Ντμίτρι Προκόφιτς Ραζουμίχιν
• Σοφία Σιμιόνοβνα
• Πουλχερία Αλεξάντροβνα
• Πορφύριος Πετρόβιτς
• Λυζαβέτα Ιβάνοβνα
• Ζοσίμοβ
• Ντούνια
• Σβιντριγκάιλοφ
• Ηλία Πέτροβιτς
• Ζαμιότοφ
• Ναστάσια
• Νικόδημος Φόμιτς
• Πιότρ Πέτροβιτς Λούτζιν

Πηγές

• Φίλιππος Δρακονταειδής: «Ο Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι και το Έγκλημα και τιμωρία», περιοδικό Διαβάζω, τεύχ. 38 (Ιανουάριος 1981), σελ. 32-46