Αθηνά: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Θεά Αθηνά
	Θεά της σοφίας, της στρατηγικής και του πολέμου.
	Η θεά Αθηνά με το δόρυ της.
Άλλες ονομασίες	Παλλάς, Γλαυκώπις, Αρεία, Εργάνη, Ιτωνία, Παρθένος, Πρόμαχος, Πολιάς, Προναία, Ζωστηρία
Γονείς	Δίας και Μήτις και Κορυφή
Στην Ρωμαϊκή μυθολογία	Μινέρβα
Στην Ετρουσκική μυθολογία	Μένρβα
	wikidata (π)

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά

← Προηγούμενη διαφορά Επόμενη διαφορά →

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε

ΟπτικήΚώδικας wiki

Ενδογραμμικά

Έκδοση από την 18:45, 12 Φεβρουαρίου 2017

Η Αθηνά, κατά την Ελληνική μυθολογία, ήταν η θεά της σοφίας, της στρατηγικής και του πολέμου. Παλαιότεροι τύποι του ονόματος της θεάς ήταν οι τύποι Ἀθάνα (δωρικός) και Ἀθήνη, το δε όνομα Ἀθηνᾶ, που τελικά επικράτησε, προέκυψε από το επίθετο Ἀθαναία, που συναιρέθηκε σε Ἀθηνάα > Ἀθηνᾶ. Στον πλατωνικό Κρατύλο το όνομα Αθηνά ετυμολογείται από το Α-θεο-νόα ή Η-θεο-νόα, δηλαδή η νόηση του Θεού (Κρατυλ. 407b), αλλά η εξήγηση αυτή είναι παρετυμολογική. Η επιστημονική βιβλιογραφία θεωρεί το θεωνύμιο προελληνικό και αγνώστου ετύμου.

Συσχετίζεται από τους Ετρούσκους με τη θεά τους Μένρβα και αργότερα από τους Ρωμαίους ως Μινέρβα, συμβολίζεται από μια κουκουβάγια, έφερε μια ασπίδα από δέρμα κατσίκας, ονομαζόμενη Αιγίς που της είχε δοθεί από τον πατέρα της και συνοδεύεται από τη θεά Νίκη. Η Αθηνά συχνά βοήθησε ήρωες. Παριστάνεται οπλισμένη, ποτέ ως παιδί, πάντα παρθένος. Ο Παρθενώνας στην Αθήνα είναι ο πιο διάσημος ναός αφιερωμένος σ' αυτήν. Ποτέ δεν είχε σύντροφο ή εραστή, αν και μια φορά ο Ήφαιστος προσπάθησε χωρίς να επιτύχει.

Η γέννηση της Αθηνάς

Η Αθηνά ήταν η αγαπημένη κόρη του Δία. Μητέρα της ήταν η Μήτις, πρώτη σύζυγος του Δία. Ο Δίας ύστερα από προφητεία έμαθε ότι η Μήτις θα γεννούσε το παιδί το οποίο θα ανέτρεπε από την εξουσία τον πατέρα του, οπότε την κατάπιε ενώ ήταν έγκυος στην Αθηνά. Αργότερα, ο Δίας άρχισε να υποφέρει από πονοκεφάλους και κάλεσε τον Ήφαιστο να τον βοηθήσει. Τότε ο Ήφαιστος με ένα μεγάλο σφυρί χτύπησε το κεφάλι του Δία και πετάχτηκε η Αθηνά πάνοπλη, φορώντας περικεφαλαία και κρατώντας μια ασπίδα. Βλέποντας τον Δία, τα πέταξε στα πόδια του, δείγμα αναγνώρισης του ως υπέρτατου θεού.

Η Αθηνά, ως θεά του πολέμου, ήταν περιβεβλημένη με Αιγίδα, διαφορετική από αυτήν του Διός. Κατά μία εκδοχή, η Αθηνά κατασκεύασε την αιγίδα της από το δέρμα της Χίμαιρας ή, κατ' άλλη εκδοχή, από το δέρμα του τέρατος Αιγίδος ή Αιγήεντος, το οποίο κατέστρεφε τα πάντα στη Λιβύη, την Αίγυπτο, τη Φρυγία και τη Φοινίκη, και το οποίο η Αθηνά εξολόθρευσε^[1]. Επίσης στην ασπίδα (και στο περιθωράκιο) της Αθηνάς ήταν το κεφάλι της Μέδουσας. Η Μέδουσα αρχικά ήταν μια πολύ όμορφη θνητή γοργόνα και γι' αυτό τον λόγο την πολιόρκησε ο Ποσειδώνας, διέπραξαν όμως προσβολή στην Αθηνά μιαίνοντας έναν ναό της ερωτοτροπώντας μέσα σ' αυτόν. Τότε η Αθηνά την μεταμόρφωσε σε τέρας ώστε να μην την πολιορκήσει ξανά κανένας άνδρας, ενώ το βλέμμα της μετέτρεπε σε πέτρα οποιονδήποτε την κοίταζε. Όταν ο Περσέας^[1] σκότωσε τη Μέδουσα, πρόσφερε στη θεά το κεφάλι της (γοργόνιο) ως ευχαριστήριο δώρο, γιατί χάρη στη γυαλιστερή ασπίδα που η θεά του είχε δωρίσει, εκείνος μπόρεσε να κατατροπώσει τη Μέδουσα κοιτάζοντας μόνο το είδωλό της μέσα από αυτήν.

Διαμάχη Αθηνάς και Ποσειδώνα για την Αθήνα

Η Αθηνά και ο Ποσειδώνας διεκδικούσαν την ίδια πόλη. Ανέβηκαν λοιπόν στον βράχο της Ακρόπολης και ενώπιον των Αθηναίων αποφάσισαν ότι όποιος προσέφερε στους κατοίκους το ωραιότερο δώρο, θα την αποκτούσε. Ο Ποσειδώνας χτύπησε σε μια πλευρά του λόφου με την τρίαινά του και αμέσως ανάβλυσε μια πηγή με νερό. Ο λαός θαύμασε, αλλά το νερό ήταν αλμυρό σαν το νερό της θάλασσας, που ήταν το βασίλειο του Ποσειδώνα κι έτσι δεν ήταν πολύ χρήσιμο. Το δώρο της Αθηνάς ήταν ένα δέντρο ελιάς, κάτι που ήταν καλύτερο, μιας και παρείχε στην πόλη τροφή, λάδι και ξυλεία. Έτσι, κέρδισε τη μονομαχία η Αθηνά και ονόμασε την πόλη της Αθήνα.

Αθηνά και Εριχθόνιος

Η Αθηνά δεν είχε κανέναν ερωτικό δεσμό και συμβόλιζε την αιώνια παρθενία. Μόνο μια φορά ο Ήφαιστος προσπάθησε να την προσεγγίσει και χώθηκε στην αγκαλιά της. Η θεά απέκρουσε το πάθος του, ο Ήφαιστος όμως πρόλαβε να αφήσει το σπέρμα του πάνω στον μηρό της. Η Αθηνά, γεμάτη αηδία, σκούπισε το πόδι της με ένα κομμάτι μαλλί και το πέταξε στη Γη. Από το κομμάτι αυτό, και τη βοήθεια της Γαίας, γεννήθηκε ο Εριχθόνιος μετέπειτα βασιλιάς της Αττικής.

Αθηνά και Αράχνη

Μια γυναίκα, που ονομαζόταν Αράχνη, ξακουστή υφάντρα, καυχήθηκε κάποτε πως ήταν ανώτερη στη τέχνη της κι από την ίδια την Αθηνά, η οποία και την προκάλεσε σε μονομαχία. Η Αθηνά στο υφαντό της απεικόνιζε τη διαμάχη με τον Ποσειδώνα για την Αθήνα, ενώ η Αράχνη περιγελούσε τα ερωτικά κατορθώματα των θεών του Ολύμπου. Οργισμένη η Αθηνά για τη ύβρη αυτή προς τους θεούς έσκισε το υφαντό της Αράχνης, ενώ η ίδια μη αντέχοντας τη ντροπή, κρεμάστηκε. Η Αθηνά τη λυπήθηκε και χαλάρωσε τη θηλιά από τον λαιμό της, την τιμώρησε όμως και τη μεταμόρφωσε σε Αρθρόποδα αράχνη.

Προσωνύμια της Αθηνάς

Παλλάς

Ίσως το προσωνύμιο να προέρχεται από τον Γίγαντα Πάλλαντα, τον οποίο σκότωσε η Αθηνά στη Γιγαντομαχία. Κατά άλλη εκδοχή πήρε το προσωνύμιο αυτό, επειδή γεννήθηκε από το κεφάλι του Δία πάλλοντας το δόρυ της.

Γλαυκώπις

Χρησιμοποιείται συχνά από τον Όμηρο. Έχει την έννοια γαλανομάτα (γλαυκός+ ωψ). Ενδιαφέρον είναι το ότι η κουκουβάγια (αρχ. γλαυξ), το ιερό πουλί της Αθηνάς, προέρχεται από την ίδια ρίζα, ίσως λόγω και των δικών της μεγάλων και λαμπερών ματιών.

Αρεία

Το προσωνύμιο αυτό το απέκτησε η θεά Αθηνά κατά τη δίκη του Ορέστη στον Άρειο Πάγο για το φόνο της μητέρας του, Κλυταιμνήστρας. Με την κρίσιμη ψήφο της Αθηνάς υπέρ του, ο Ορέστης αθωώθηκε.

Εργάνη

Της αποδιδόταν το προσωνύμιο αυτό, καθώς ήταν προστάτιδα των τεχνιτών και της χειροτεχνίας.

Ιτωνία

Με το προσωνύμιο αυτό λατρευόταν ευρύτατα στη Θεσσαλία, τη Βοιωτία, την Αθήνα αλλά και την Αμοργό.

Παρθένος

Με το επίθετο αυτό λατρευόταν στον ναό του Παρθενώνα.

Πρόμαχος

Με αυτή την προσωνυμία αποκαλούσαν την Αθηνά, όταν έμπαινε πάνοπλη στη μάχη.

Πολιάς

Η προσωνυμία αυτή της αποδιδόταν ως προστάτις θεά της Αθήνας και της Ακρόπολης.

Προναία

Με την επωνυμία «Προναία» ή «Προνοία» έχει το δικό της τέμενος στους Δελφούς, μπροστά στις δυσάμβατες Φαιδριάδες, με την έννοια της ‘‘προσυπάρχουσας’’.

Ζωστηρία

Με την επωνυμία «Ζωστηρία» σώζονται λείψανα του ναού της στους Δελφούς.

Λατρεία της Αθηνάς

Παροιμίες

Υπάρχει η παροιμία "συν Αθηνά και χείρα κίνει" όπου εννοεί να μην περιμένεις πάντα μόνο βοήθεια από τους θεούς, αλλά να προσπαθείς και από μόνος σου.^[2]

Δείτε επίσης

Θεοί του Ολύμπου

Γιορτές για τη θεά Αθηνά

Πηγές

↑ ^1,0 ^1,1 Π. Δρανδάκη, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τ. Β΄, λήμμα Αιγίς, σ. 494
↑ Plutarchus Biogr., Phil., De proverbiis Alexandrinorum [Sp.] Fragment 36, line 1 <σὺν Ἀθηνᾷ καὶ χεῖρα κίνει>· [παροιμία] ἐπὶ τοῦ μὴ χρῆναι ἐπὶ ταῖς τῶν θεῶν ἐλπίσι καθημένους ἀργεῖν.

Βιβλιογραφία

Λουκία Δρούλια, «Η θεά Αθηνά, θεότητα έμβλημα του νέου Ελληνισμού», στο: Επιστημονικό συμπόσιο, Οι χρήσεις της αρχαιότητας από το νέο Ελληνισμό, εκδ. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας-Σχολή Μωραΐτη, Αθήνα, 2002, σελ.221-240

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Θεά Αθηνά

wiktionary logo

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:
Αθηνά

Αθηνά, η θεά της Ακρόπολης
Αθηνά και Αφροδίτη, η Σοφία και το Κάλλος (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)

[:0-1] 1,0 ^1,1 Π. Δρανδάκη, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τ. Β΄, λήμμα Αιγίς, σ. 494

[2] Plutarchus Biogr., Phil., De proverbiis Alexandrinorum [Sp.] Fragment 36, line 1 <σὺν Ἀθηνᾷ καὶ χεῖρα κίνει>· [παροιμία] ἐπὶ τοῦ μὴ χρῆναι ἐπὶ ταῖς τῶν θεῶν ἐλπίσι καθημένους ἀργεῖν.

[1]

[2]

@@ Γραμμή 16: / Γραμμή 16: @@
 Η Αθηνά ήταν η αγαπημένη κόρη του [[Δίας (μυθολογία)|Δία]]. Μητέρα της ήταν η [[Μήτις (μυθολογία)|Μήτις]], πρώτη σύζυγος του Δία. Ο Δίας ύστερα από προφητεία έμαθε ότι η Μήτις θα γεννούσε το παιδί το οποίο θα ανέτρεπε από την εξουσία τον πατέρα του, οπότε την κατάπιε ενώ ήταν έγκυος στην Αθηνά. Αργότερα, ο Δίας άρχισε να υποφέρει από πονοκεφάλους και κάλεσε τον Ήφαιστο να τον βοηθήσει. Τότε ο Ήφαιστος με ένα μεγάλο σφυρί χτύπησε το κεφάλι του Δία και πετάχτηκε η Αθηνά πάνοπλη, φορώντας περικεφαλαία και κρατώντας μια ασπίδα. Βλέποντας τον Δία, τα πέταξε στα πόδια του, δείγμα αναγνώρισης του ως υπέρτατου θεού.
-Η Αθηνά, ως θεά του πολέμου, ήταν περιβεβλημένη με [[Αιγίδα]], διαφορετική από αυτήν του Διός. Κατά μία εκδοχή, η Αθηνά κατασκεύασε την αιγίδα της από το δέρμα της [[Χίμαιρα (μυθολογία)|Χίμαιρας]] ή, κατ' άλλη εκδοχή, από το δέρμα του τέρατος Αιγίδος ή Αιγήεντος, το οποίο κατέστρεφε τα πάντα στη Λιβύη, την Αίγυπτο, τη Φρυγία και τη Φοινίκη, και το οποίο η Αθηνά εξολόθρευσε<ref name=":0">Π. Δρανδάκη, '''Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια''', τ. Β΄, λήμμα ''Αιγίς'', σ. 494</ref>. Επίσης στην ασπίδα (και στο περιθωράκιο) της Αθηνάς ήταν το κεφάλι της Μέδουσας. Η [[Μέδουσα (μυθολογία)|Μέδουσα]] αρχικά ήταν μια πολύ όμορφη θνητή γοργόνα και γι' αυτό τον λόγο την πολιόρκησε ο Ποσειδώνας, διέπραξαν όμως προσβολή στην Αθηνά μιαίνοντας έναν ναό της ερωτοτροπώντας μέσα σ' αυτόν. Τότε η Αθηνά την μεταμόρφωσε σε τέρας ώστε να μην την πολιορκήσει ξανά κανένας άνδρας, ενώ το βλέμμα της μετέτρεπε σε πέτρα οποιονδήποτε την κοίταζε. Όταν ο [[Περσέας]]<ref name=":0" /> σκότωσε τη Μέδουσα, πρόσφερε στη θεά το κεφάλι της (γοργόνιο) ως ευχαριστήριο δώρο, γιατί χάρη στη γυαλιστερή ασπίδα που η θεά του είχε δωρίσει, εκείνος μπόρεσε να κατατροπώσει τη Μέδουσα κοιτάζοντας μόνο το είδωλό της μέσα από αυτήν. Ειμαι μια κουραδα
+Η Αθηνά, ως θεά του πολέμου, ήταν περιβεβλημένη με [[Αιγίδα]], διαφορετική από αυτήν του Διός. Κατά μία εκδοχή, η Αθηνά κατασκεύασε την αιγίδα της από το δέρμα της [[Χίμαιρα (μυθολογία)|Χίμαιρας]] ή, κατ' άλλη εκδοχή, από το δέρμα του τέρατος Αιγίδος ή Αιγήεντος, το οποίο κατέστρεφε τα πάντα στη Λιβύη, την Αίγυπτο, τη Φρυγία και τη Φοινίκη, και το οποίο η Αθηνά εξολόθρευσε<ref name=":0">Π. Δρανδάκη, '''Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια''', τ. Β΄, λήμμα ''Αιγίς'', σ. 494</ref>. Επίσης στην ασπίδα (και στο περιθωράκιο) της Αθηνάς ήταν το κεφάλι της Μέδουσας. Η [[Μέδουσα (μυθολογία)|Μέδουσα]] αρχικά ήταν μια πολύ όμορφη θνητή γοργόνα και γι' αυτό τον λόγο την πολιόρκησε ο Ποσειδώνας, διέπραξαν όμως προσβολή στην Αθηνά μιαίνοντας έναν ναό της ερωτοτροπώντας μέσα σ' αυτόν. Τότε η Αθηνά την μεταμόρφωσε σε τέρας ώστε να μην την πολιορκήσει ξανά κανένας άνδρας, ενώ το βλέμμα της μετέτρεπε σε πέτρα οποιονδήποτε την κοίταζε. Όταν ο [[Περσέας]]<ref name=":0" /> σκότωσε τη Μέδουσα, πρόσφερε στη θεά το κεφάλι της (γοργόνιο) ως ευχαριστήριο δώρο, γιατί χάρη στη γυαλιστερή ασπίδα που η θεά του είχε δωρίσει, εκείνος μπόρεσε να κατατροπώσει τη Μέδουσα κοιτάζοντας μόνο το είδωλό της μέσα από αυτήν.
 == Διαμάχη Αθηνάς και Ποσειδώνα για την Αθήνα ==