Άγιος Προκόπιος Ικονίου

Άγιος Προκόπιος Ικονίου
Αρχείο:Προκόπιος Μητροπολίτης Ικονίου.jpg
Μητροπολίτης Ικονίου Νέο-ιεροεθνομάρτυρας
Γέννηση	1859 Τύανα, Οθωμανική Αυτοκρατορία
Κοίμηση	31 Μαρτίου 1923 (64 ετών) Καισάρεια, Τουρκία
Τιμάται από	Ανατολική Ορθοδοξή Εκκλησία
Εορτασμός	Η Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού (Σεπτέμβριος)
δεδομένα ()

Ο Άγιος Προκόπιος Ικονίου (κατά κόσμον: Προκόπιος Λαζαρίδης, 1859 - 31 Μαρτίου 1923) ήταν Έλληνας θεολόγος και επίσκοπος, μητροπολίτης Ικονίου στη Μικρά Ασία.

Επιτάφιος Ελληνορθοδόξων από το Ικόνιο της Μικράς Ασίας (σήμερα φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ικονίου).

Βιογραφία

Τα πρώτα χρόνια

Ο Προκόπιος Λαζαρίδης γεννήθηκε από Έλληνες Ορθόδοξους γονείς στα Τύανα της επαρχίας Ικονίου Μικράς Ασίας το 1859. Σπούδασε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης αποφοίτησε από αυτή το 1889 και διακόνησε ως διάκονος και πρεσβύτερος στις Μητροπόλεις Μελενίκου, Νικαίας και Νικομηδείας.

Η δράση του στο Μελένικο

Η πόλη του Μελενίκου όπου τον 19ο αιώνα ανθούσε το ελληνικό στοιχείο και διετέλεσε αρχιδιάκονος ο Προκόπιος Λαζαρίδης.

Ὁ πρό ἡμερῶν εἰς τήν ἡμετέραν κωμόπολιν σταλείς ὑφ' ἡμῶν ἀρχιδιάκονος κ. Προκόπιος Λαζαρίδης λίαν ηὐχαρίστησε τήν πνευματικήν ποίμνην ὑμῶν, διά τῆς ἠθικῆς διδασκαλίας, ἥν μετ' ἄκρας εὐπροσηγορίας καί θρησκευτικοῦ ζήλου ἀνέπτυξεν εἰς ἀμφοτέρας τάς ἐκκλησίας. Mή δυνάμενοι δέ ν' ἀποσιωπήσωμεν τήν ζωηράν ἐντύπωσιν, ἥν ἐλάβομεν ἐκ τῆς εὐσυνειδήτου ἐπιτελέσεως τῶν θρησκευτικῶν καθηκόντων τοῦ ἱεροκήρυκος, ὡς καί τήν ἡμετέραν κεντρικήν ὑπέρ τῶν εἰς τήν πνευματικήν ποιμαντορίαν ὑμῶν ἐμπιστευθέντων πνευματικῶν τέκνων μέριμναν, γράφομεν τήν παροῦσαν, δι' ἧς ἐκφράζομεν ὑμῖν τάς ἀπείρους ἡμῶν εὐχαριστίας, παρακαλοῦντες ἅμα τε ὑμᾶς, ὅπως καί αὖθις ἀποστείλητε τόν ἱεροκήρυκα, ὁπόταν κρίνητε εὔλογον, ἵνα ποτίσῃ ἡμᾶς διά τοῦ γάλακτος τῆς ἀρετῆς καί εὐσεβείας ...
επιστολή της Κοινότητας Kάτω Tζουμαγιάς προς τον μητροπολίτη Μελενίκου Προκόπιο (8 Μαρτίου 1890).

Ο Προκόπιος Λαζαρίδης διακόνησε ως αρχιδιάκονος του Μητροπολίτη Μελενίκου Προκοπίου.

Τον Ιούνιο του 1890, συστάθηκε συντακτική επιτροπή για τη μεταρρύθμιση του παλαιού Κανονισμού της Ελληνικής Κοινότητας του Μελενίκου, υπό την προεδρία του αρχιδιακόνου Προκοπίου. Κατόπιν συνεννοήσεως με τις δύο εφορείες της πόλης προέβη στη σύνταξη νέου Κανονισμού, με βάση τους Κοινοτικούς Κανονισμούς της Θεσσαλονίκης και των Σερρών. Η μεταρρύθμιση αυτή είχε ως αποτέλεσμα να παύσουν οι κομματικές έριδες μεταξύ των Ελλήνων και να αναπτυχθεί εκ νέου πνεύμα συνεργασίας και ενότητας.

Ενδεικτικό στοιχείο αποτελεί το γεγονός πως, κατά την απουσία του από το Μελένικο, ο Μητροπολίτης Προκόπιος άφηνε ως αντιπρόσωπό του στην πόλη τον αρχιδιάκονό του Προκόπιο, καθώς ο τελευταίος ήταν απόφοιτος της Χάλκης με οργανωτικές και κηρυκτικές ικανότητες. Κέρδισε μάλιστα τη συμπάθεια των κατοίκων του Μελενίκου, ιδίως μέσω των συνελεύσεων των εφοροεπιτροπών της Ελληνικής Κοινότητας και των Εκπαιδευτηρίων.

Η παρουσία του Προκοπίου Λαζαρίδη στο Mελένικο καταδείκνυε το ενδιαφέρον του μητροπολίτη Προκοπίου για την πνευματική ανάπτυξη του ποιμνίου του. Σε αυτό το πλαίσιο πραγματοποιήθηκε και η ενεργοποίηση του Προκοπίου Λαζαρίδη ως ιεροκήρυκα της μητρόπολης Mελενίκου, γεγονός που ικανοποίησε τον χριστιανικό πληθυσμό της περιοχής που είχε στερηθεί για πολλά χρόνια το κήρυγμα.

Μάλιστα από τις ευχαριστήριες επιστολές των κοινοτήτων Πετριτσίου και Kάτω Tζουμαγιάς (σημερ. Ηράκλεια Σερρών) προς τον μητροπολίτη Mελενίκου, διαφαίνεται όχι μόνο η ευαρέσκεια που εκφράζουν οι Ελληνικές Κοινότητες αλλά και η κηρυκτική ικανότητα του Προκοπίου καθώς και ο άριστος χειρισμός από μέρους του της ελληνικής γλώσσας όπως και της τουρκικής, την οποία συχνά χρησιμοποιούσε για να γίνεται αντιληπτός από το σύνολο του πληθυσμού.

Ο Προκόπιος Λαζαρίδης παρέμεινε στο Μελένικο έως τα τέλη Μαΐου του 1891, λίγους μήνες πριν το θάνατο του γέροντός του, μητροπολίτη Μελενίκου Προκοπίου, τον Αύγουστο του ίδιου έτους.

Η δράση του ως Πρωτοσύγκελλος και Επίσκοπος

Άποψη της Μονής Θεοτόκου Εικοσιφοινίσσης Παγγαίου, όπου το 1898 ο τότε επίσκοπος Αμφιπόλεως Προκόπιος Λαζαρίδης εστάλη ως Έξαρχος του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Στα τέλη Μαΐου του έτους 1891 προσελήφθη ως ιεροκήρυκας στην περιφέρεια Αδά Παζαρίου Νικομηδείας, όπου χειροτονήθηκε πρεσβύτερος Αργότερα ο Προκόπιος διακόνησε ως πρωτοσύγκελλος στη Μητρόπολη Νικαίας στη Μικρά Ασία.

Στις 3 Μαΐου 1894 συμμετείχε ως υποψήφιος στο τριπρόσωπο για την εκλογή νεόυ Μητροπολίτου στη Μητρόπολη Λιτίτσης (με έδρα το Ορτάκιοϊ της Θράκης).

Διετέλεσε τιτουλάριος επίσκοπος Αμφιπόλεως (1894-1899) και εγκατεστάθη στην αρχιεπισκοπή Κωνσταντινουπόλεως υπηρετώντας στην συνοικία Βλάγκα. Το 1898 εστάλη ως πατριαρχικός έξαρχος του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Μακεδονία και ειδικώς στις ιερές μονές Αγίας Αναστασίας Βασιλικών Θεσσαλονίκης και Θεοτόκου Εικοσιφοινίσσης Παγγαίου, προκειμένου να φέρει την ειρήνευση στις εκεί μοναστικές αδελφότητες.

Η δράση του ως Μητροπολίτης

Διετέλεσε Μητροπολίτης Δυρραχίου (1899-1906) όπου εργάστηκε με αφοσίωση για την πνευματική κατάρτιση του ποιμνίου με ειδική μέριμνα για τη στήριξη των κρυπτοχριστιανών της Βορείου Ηπείρου. Για τη δράση του αυτή απομακρύνθηκε από το Δυρράχιο μετά από απαίτηση και πιέσεις των Οθωμανικών αρχών. Ακολούθως εξελέγη Μητροπολίτης Φιλαδέλφειας (1906-1911).

Το 1911 εξελέγη Μητροπολίτης Ικονίου όπου ανέπτυξε πολύπτυχη δράση σε ποιμαντικό εθνικό και εκπαιδευτικό επίπεδο. Για το λόγο αυτό ο Μουσταφά Κεμάλ διέταξε την εξορία του από το Ικόνιο. Στις 12 Μαρτίου του 1923 συνελήφθη από τον κεμαλικό στρατό, φυλακίσθηκε, βασανίστηκε και τελικά δολοφονήθηκε.

Συγκεκριμένα, παρέδωσε την ψυχή του στη φυλακή της Καισάρειας την επαύριο της πυρπόλησης των εκκλησιών της, το Σάββατο του Λαζάρου, 31 Μαρτίου 1923 - συγκυρία που οπωσδήποτε ενισχύει την περί δηλητηρίασης του θεωρία - ενώ ο θάνατος του ανακοινώθηκε στην Συνεδρία της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου της 21ης Απριλίου 1923.

Αγιοκατάταξη

Η αγιοκατάταξη του μάρτυρα Προκοπίου Μητροπολίτου Ικονίου καθώς και των μαρτύρων μητροπολιτών Χρυσοστόμου Σμύρνης, Γρηγορίου Κυδωνιών, Αμβροσίου Μοσχονησίων, Ευθυμίου Ζήλων και των συν αυτοίς Μικρασιατών νεομαρτύρων, πραγματοποιήθηκε το 1992 από την Εκκλησία της Ελλάδος και η μνήμη τους τιμάται την Κυριακή προ της Υψώσεως (Σεπτέμβριος).

Τιμές στη μνήμη του

Προς τιμήν του υπάρχουν οδοί στη Θεσσαλονίκη, το Περιστέρι, τη Νέα Σμύρνη, τη Νέα Ιωνία, τον Υμηττό και τα Ιωάννινα (Ανατολή) που φέρουν το όνομά του.