Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
επιμέλεια |
||
Γραμμή 1: | Γραμμή 1: | ||
{{Πληροφορίες επιστήμονα}} |
{{Πληροφορίες επιστήμονα}} |
||
O '''Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος''' ( |
O '''Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος''' ([[1815]] – [[1891]]) ήταν [[Ιστορία|ιστορικός]] που χαρακτηρίζεται από τους σύγχρονους ιστορικούς ως ο «πατέρας» της ελληνικής [[ιστοριογραφία]]ς. Είναι ο θεμελιωτής της αντίληψης της ιστορικής συνέχειας της [[Ελλάδα]]ς από την αρχαιότητα έως σήμερα, αφού καθιέρωσε στην διδασκαλία του στο [[Πανεπιστήμιο Αθηνών]] την τριμερή διαίρεση της [[ελληνική ιστορία|ελληνικής ιστορίας]] (αρχαία, μεσαιωνική και νέα) και επιδίωξε να αναιρέσει τις κυρίαρχες εκείνη την εποχή απόψεις ότι η [[Βυζαντινή αυτοκρατορία]] ήταν περίοδος παρακμής και εκφυλισμού που δεν αναγνωριζόταν ως τμήμα της ελληνικής ιστορίας. Πιστεύεται ότι έθεσε τις βάσεις για τη διαμόρφωση της [[εθνική ταυτότητα|εθνικής ταυτότητας]] της νεοελληνικής κοινωνίας.<ref>{{Cite book|title=Ρομαντικά χρόνια. Ιδεολογίες και νοοτροπίες στην Ελλάδα του 1830-1880|last=Πολίτης|first=Α.|publisher=ΕΜΝΕ-Μνήμων|year=1998|location=Αθήνα|page=39 & 47}}</ref> |
||
== Βιογραφία == |
== Βιογραφία == |
||
=== Νεανικά χρόνια === |
=== Νεανικά χρόνια === |
||
⚫ | Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος γεννήθηκε το 1815 στην [[Κωνσταντινούπολη]] και ήταν γιος του Δημήτριου Παπαρρηγόπουλου, τραπεζίτη από τη [[Βυτίνα Αρκαδίας|Βυτίνα]] και προκρίτου της ελληνικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολη και της Ταρσίας Νικοκλή.<ref>{{Cite book|title=Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος|last=Δημαράς|first=Κωνσταντίνος Θ.|authorlink=Κωνσταντίνος Δημαράς|publisher=εκδ. ΜΙΕΤ|year=1986|location=Αθήνα|page=109}}</ref> Με την έκρηξη της [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|επανάστασης του 1821]] οι [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Τούρκοι]] θανάτωσαν τον πατέρα του, τον αδερφό του, Μιχαήλ, και άλλα μέλη της οικογένειάς του (τον θείο του, Ιωάννη Παπαρρηγόπουλο και τον γαμπρό του πατέρα του, Δημήτριο Σκαναβή)<ref>Δημαράς, 1986, σελ. 110</ref>, ενώ δήμευσαν και ολόκληρη την περιουσία του. Ύστερα από αυτά τα τραγικά γεγονότα η μητέρα του, Ταρσία Νικοκλή, κατέφυγε στην [[Οδησσός|Οδησσό]] μαζί με τα οκτώ παιδιά της.<ref>Τα οκτώ παιδιά ήταν οι Σκαρλάτος, Νικόλαος, [[Πέτρος Παπαρρηγόπουλος|Πέτρος]], Λουκία, Ζωή, Ραλλού, Ελένη και Ευφροσύνη. Δημαράς, 1986, σελ. 109-110</ref> Εκεί ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος σπούδασε ως υπότροφος του Τσάρου στο γαλλικό Λύκειο «Ρισελιέ» μέχρι το 1830, οπότε η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στο [[Ναύπλιο]].<ref>Δημαράς, 1986, σελ. 111</ref> Ο ίδιος παρακολουθούσε μαθήματα στην [[Κεντρική σχολή Αίγινας|κεντρική σχολή]] της [[Αίγινα]]ς με δάσκαλο τον [[Γεώργιος Γεννάδιος|Γεώργιο Γεννάδιο]], αλλά τελικά δεν κατάφερε να αποφοιτήσει. Παρ' όλο που γνώριζε αρκετές ξένες γλώσσες ([[γαλλικά]], [[γερμανικά]] και [[ρωσικά]]) και μελετούσε πολύ, δεν ολοκλήρωσε ποτέ καμία βαθμίδα της εκπαίδευσης, γεγονός που έγινε αιτία για επικρίσεις που δέχτηκε όταν προσπαθούσε να διοριστεί στο Πανεπιστήμιο.<ref>Δημαράς, 1986, σελ. 111, ''«ούτε Πανεπιστημίου, ούτε Γυμνασίου, ούτε Ελληνικού σχολείου, ούτε αλληλοδιδακτικού»''</ref> |
||
⚫ | Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος γεννήθηκε το |
||
=== Επαγγελματική σταδιοδρομία και λοιπά στοιχεία === |
=== Επαγγελματική σταδιοδρομία και λοιπά στοιχεία === |
||
⚫ | Το 1833 διορίστηκε υπάλληλος στο [[Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων|υπουργείο Δικαιοσύνης]], φτάνοντας στο βαθμό του διευθυντή.<ref>Δημαράς, 1986, σελ. 114, 116-117, ''Παρίσταται στη δίκη του Κολοκοτρώνη με σκοπό να συντάσσει στα γαλλικά, για λογαριασμό του Υπουργείου τα Πρακτικά της δίκης.''</ref> Το 1845 απολύθηκε από το υπουργείο σύμφωνα με το ψήφισμα της [[Η της Γ΄ Σεπτεμβρίου εν Αθήναις Εθνική των Ελλήνων Συνέλευσις|Α΄ Εθνικής Συνελεύσεως]] σχετικά με τους ετερόχθονες. Το ίδιο έτος διορίστηκε καθηγητής ιστορίας στο Γυμνάσιο των Αθηνών, ύστερα από την δυσμενή μετάθεση του Γ. Γ. Παππαδόπουλου, με τον οποίο είχε στο παρελθόν δημόσιες διαφωνίες για ιστορικά θέματα. Το 1848 απορρίφθηκε η αίτησή του για να προσληφθεί ως υφηγητής της Αρχαίας Ιστορίας στο πανεπιστήμιο, λόγω έλλειψης πανεπιστημιακού [[Πτυχίο|πτυχίου]] και [[Διδακτορικό δίπλωμα|διδακτορικού]].<ref>Δημαράς, 1986, σελ. 137</ref> Το [[πανεπιστήμιο του Μονάχου]] τον ανακήρυξε [[Διδάκτορας|διδάκτορα]] ''in absentia'', στις 10 Δεκεμβρίου του 1849 όταν ο Παπαρρηγόπουλος υπέγραψε ένα υπόμνημα, γραμμένο στα λατινικά, προς τη Φιλοσοφική Σχολή του Μονάχου, και ο [[Κωνσταντίνος Σχινάς]] το διαβίβασε στις 19 Ιανουαρίου του 1850. Στις 22 του ίδιου του μήνα του παρείχε το σχετικό δίπλωμα.<ref>Δημαράς, 1986, σελ. 138</ref> Τον Μάρτιο του 1850 υποβάλλεται στη διαδικασία του δοκιμαστικού μαθήματος στη [[Νομική Σχολή Αθηνών|Νομική Σχολή]] χωρίς όμως να διορισθεί σε αυτή.<ref>Δημαράς, 1986, σελ. 138-139</ref> Έγινε καθηγητής της Ιστορίας στη Φιλοσοφική Σχολή, στη θέση του Κωνσταντίνου Σχινά, όπου θα δίδασκε ''«την από των αρχαιοτέρων μέχρι των σημερινών χρόνων τύχην του ελληνικού έθνους»''. Ορίστηκε έκτακτος καθηγητής στις 6 Μαρτίου 1851.<ref>Δημαράς, 1986, σελ. 140</ref> Στις 17 Φεβρουαρίου του 1856 προήχθη σε τακτικό καθηγητή.<ref>Δημαράς, 1986, σελ. 455</ref> Το 1870 και 1871 διεκδίκησε την πρυτανεία χωρίς επιτυχία, τελικά όμως το 1872 κατάφερε να εκλεγεί πρύτανης.<ref>Δημαράς, 1986, σελ. 257</ref><ref>{{Cite journal|url=http://www.uoa.gr/fileadmin/user_upload/PDF-files/organa/Epethrida_2014.pdf|title=Πρυτάνεις Πανεπιστημίου Αθηνών|date=2015|journal=Επετηρίδα Πανεπιστημιακών Ετών 2012-2013|publisher=Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών|accessdate=16-10-2016|page=σ. 25}}</ref> Το 1875 ορίστηκε επίτιμος καθηγητής του [[Πανεπιστήμιο της Οδησσού|πανεπιστημίου]] της [[Οδησσός|Οδησσού]], ενώ το 1881 εξελέγη μέλος της [[Ακαδημία Επιστημών της Σερβίας|Ακαδημίας]] της [[Σερβία]]ς.<ref>Δημαράς, 1986, σελ. 329</ref> Μέχρι το 1864 συμμετείχε κάθε χρόνο στην κριτική επιτροπή των [[Α΄ Αθηναϊκή Σχολή#Ποιητικοί διαγωνισμοί|Ποιητικών Διαγωνισμών του Πανεπιστημίου Αθηνών]] και τις χρονιές 1858 και 1859 συνέταξε και την εισηγητική έκθεση της επιτροπής.<ref>Δημαράς, 1986, σελ. 193</ref> Κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του εξελέγη επίτιμος πρόεδρος του [[Φιλολογικός σύλλογος Παρνασσός|φιλολογικού συλλόγου «Παρνασσός»]].<ref>{{Cite web|url=http://lsparnas.gr/periigisi/fotografies/the-presidents-office-of-p-l-s-|title=Το γραφείο του προέδρου του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσού|website=lsparnas.gr|accessdate=2016-10-16}}</ref> |
||
⚫ | Το 1841 νυμφεύθηκε την Μαρία Αφθονίδη, κόρη του Γεωργίου Αφθονίδη, αξιωματούχου του [[Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως|Οικουμενικού Πατριαρχείου]]. Μαζί της απέκτησε τρία παιδιά: τον [[Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος|Δημήτριο]] (1843), ποιητή και θεατρικό συγγραφέα, την Αγλαΐα (1849) και την Ελένη (1854).<ref>Δημαράς, 1986, σελ. 118</ref> Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος είχε την ατυχία να βιώσει τον θάνατο του γιου του, Δημητρίου (1873), καθώς και τον θάνατο της κόρης του, Ελένης και της γυναίκας του (1890), αλλά και του αδελφού του, του Πέτρου, (1891). Απεβίωσε στις [[14 Απριλίου]] 1891 στην [[Αθήνα]].<ref>Δημαράς, 1986, σελ. 414</ref> |
||
⚫ | Το 1833 διορίστηκε υπάλληλος στο υπουργείο Δικαιοσύνης, φτάνοντας στο βαθμό του διευθυντή<ref> |
||
⚫ | Το 1841 νυμφεύθηκε την Μαρία Αφθονίδη, κόρη του Γεωργίου Αφθονίδη, αξιωματούχου του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Μαζί της απέκτησε τρία παιδιά: τον [[Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος|Δημήτριο]] ( |
||
== Επιστημονικό έργο == |
== Επιστημονικό έργο == |
||
Το |
Το 1843 πρωτοεμφανίστηκε με μια διατριβή ''«Περὶ τῆς ἐποικήσεως σλαβικῶν τινῶν φυλῶν εἰς τὴν Πελοπόννησον»''<ref>{{Cite book|url=http://anemi.lib.uoc.gr/metadata/6/7/8/metadata-39-0000554.tkl|title=Περί της εποικήσεως Σλαβικών τινών φυλών εις την Πελοπόννησον|last=Παπαρρηγόπουλος|first=Κωνσταντίνος|publisher=Εκ του Τυπογραφείου Εμ. Αντωνιάδου|year=1843|location=Εν Αθήναις|page=}}</ref><ref name="ReferenceA">Δημαράς, 1986, σελ. 120</ref>, καταδεικνύοντας τα λάθη της θεωρίας του Φαλμεράυερ, ενώ δύο χρόνια νωρίτερα (1841) είχε μεταφράσει το έργο ''« Le Centaure »'' του M. De Guerin, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Ευρωπαϊκός Ερανιστής».<ref name="ReferenceB">Δημαράς, 1986, σελ. 118</ref> Το 1844 δημοσιεύει μια πραγματεία σχετικά με την [[άλωση της Κορίνθου]] από τους [[Ρωμαίοι|Ρωμαίους]], ''«Το τελευταίον έτος της ελληνικής ελευθερίας»''<ref name="ReferenceA"/>, ενώ το 1846 συντάσσει ένα ''«Επίτομον Λεξικόν της γαλλικής γλώσσης»'' και συνεργάζεται στην σύνταξη μια γαλλικής μεθόδου.<ref>Δημαράς, 1986, σελ. 118-119</ref> Το 1849 δημοσίευσε το ''«Εγχειρίδιον Γενικής Ιστορίας»'' προορισμένο για μαθητές Γυμνασίου.<ref>Δημαράς, 1986, σελ. 129</ref> Το 1853 εξέδωσε την πρώτη, σύντομη, μορφή του έργου του ''«Ιστορία του Ελληνικού Έθνους από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των νεοτέρων»''. Το 1860 ξεκίνησε η έκδοση της ''«Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους»'',<ref>Η ''«Ιστορία του Ελληνικού Έθνους»'' του Κ. Παπαρρηγόπουλου δεν πρέπει να συγχέεται με το μεταγενέστερο ομώνυμο πολύτομο έργο της ''Εκδοτικής Αθηνών''</ref> έργου που τον καθιέρωσε στον επιστημονικό χώρο. Το συγκεκριμένο έργο ήταν χωρισμένο σε 3 τόμους των 15 βιβλίων και η έκδοσή του τέλειωσε το 1876. {{πηγή|Μαθητής του ήταν και ο ιστορικός, και μετέπειτα πρωθυπουργός, [[Σπυρίδων Λάμπρος]].}} |
||
=== Απόψεις === |
=== Απόψεις === |
||
Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος συνέδεσε ιστορικά την [[αρχαία Ελλάδα|αρχαιότητα]] με τη νεότερη Ελλάδα μέσω του [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντίου]]. Τις ίδιες απόψεις είχε υποστηρίξει νωρίτερα ο ιστορικός [[Σπυρίδων Ζαμπέλιος]], στην εισαγωγή του στον τόμο της έκδοσης των [[δημοτικό τραγούδι|δημοτικών τραγουδιών]], το 1852, καθώς επίσης και ο Βρετανός |
Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος συνέδεσε ιστορικά την [[αρχαία Ελλάδα|αρχαιότητα]] με τη νεότερη Ελλάδα μέσω του [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντίου]]. Τις ίδιες απόψεις είχε υποστηρίξει νωρίτερα ο ιστορικός [[Σπυρίδων Ζαμπέλιος]], στην εισαγωγή του στον τόμο της έκδοσης των [[δημοτικό τραγούδι|δημοτικών τραγουδιών]], το 1852, καθώς επίσης και ο Βρετανός [[Τζορτζ Φίνλεϊ]] τo 1851 στο ''"History of Greece, from its Conquest by the Crusaders to its Conquest by the Turks"'' και ο Γερμανός Τσινκάιτσεν.<ref>Δημαράς, 1986, σελ. 99 κ. εξ</ref> Σύμφωνα με τον Παπαρρηγόπουλο, ο ελληνισμός δεν έσβησε ολοκληρωτικά με την ήττα των Ελλήνων από τους Ρωμαίους το 146 π.Χ., αλλά συνέχισε να υπάρχει και μάλιστα κατόρθωσε να αναγεννηθεί με τη σύσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η οποία δεν ήταν εκφυλισμένο υπόλειμμα του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους, αλλά αποτελούσε την αναβίωση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Ως εναρκτήριο σημείο του Νέου Ελληνισμού προσδιόρισε το 1204, δηλαδή την [[Άλωση της Κωνσταντινούπολης (1204)|άλωση της Κωνσταντινούπολης]] από τους [[Φράγκοι|Φράγκους]] της [[Δ΄ Σταυροφορία|Δ΄ Σταυροφορίας]]. Διαφώνησε με τον ιστορικό [[Γιάκομπ Φίλιπ Φαλμεράυερ]], ο οποίος στο έργο του ''«Ιστορία της χερσονήσου του Μωρέως κατά τον μεσαίωνα»'' (1830 και 1836) υποστήριζε ότι ο ελληνικός πληθυσμός είχε εξαφανιστεί τον 6ο αι. μ.Χ., ύστερα από την κάθοδο [[σλάβοι|σλαβικών φύλων]], επομένως οι νεότεροι Έλληνες δεν είχαν καμία φυλετική συγγένεια με τους αρχαίους.{{Πηγή}} |
||
Επίσης, ο Παπαρρηγόπουλος ήταν ο πρώτος που μελέτησε αναλυτικά την περίοδο της βασιλείας των [[Δυναστεία Ισαύρων|Ισαύρων]], καθώς και ο πρώτος που αναγνώρισε θετικά στοιχεία στις μεταρρυθμίσεις τους. Κατέκρινε πολλά ιστορικά πρόσωπα για την φιλοτουρκική τους στάση, όπως τον [[Ιωάννης ΣΤ |
Επίσης, ο Παπαρρηγόπουλος ήταν ο πρώτος που μελέτησε αναλυτικά την περίοδο της βασιλείας των [[Δυναστεία Ισαύρων|Ισαύρων]], καθώς και ο πρώτος που αναγνώρισε θετικά στοιχεία στις μεταρρυθμίσεις τους. Κατέκρινε πολλά ιστορικά πρόσωπα για την φιλοτουρκική τους στάση, όπως τον [[Ιωάννης ΣΤ´ Καντακουζηνός|Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνό]], ενώ δεν δίστασε να χαρακτηρίσει τον [[Γεώργιος Γεμιστός Πλήθων|Γεώργιο Γεμιστό Πλήθωνα]] ως τον ''«Έλληνα [[σοσιαλισμός|σοσιαλιστή]] της ιε΄ εκατονταετηρίδος»''. Ο κύριος λόγος για τον οποίο απέδιδε μεγάλη σημασία στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία ήταν το γεγονός ότι πίστευε πως αποτελούσε τον συνδετικό κρίκο μεταξύ του αρχαίου και του νέου ελληνισμού, καθώς η απόδειξη της ενότητας του ελληνικού έθνους ήταν βασική επιδίωξη του Παπαρρηγόπουλου. Για τον Παπαρρηγόπουλο ''«(...) Ἑλληνικόν ἔθνος ὀνομάζονται ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, ὅσοι ὁμιλοῦσι τὴν Ἑλληνικὴν γλῶσσαν, ὡς ίδίαν αὐτῶν γλώσσαν.»''<ref>{{Cite book|title=Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ ἔθνους|last=Παπαρρηγόπουλος|first=Κωνσταντίνος|publisher=χ.ε.|year=1870|location=Αθήνα|page=33}}</ref> {{πηγή|Ένας επιπλέον λόγος για τον οποίο ο Παπαρρηγόπουλος θεωρούσε σημαντικό το Βυζάντιο ήταν και η επίτευξη της πολιτικής ενότητας των Ελλήνων, που απουσίαζε από την αρχαία Ελλάδα. Στις απόψεις του Παπαρρηγόπουλου για την εθνική ενότητα αναγνωρίζεται η επίδραση της [[Μεγάλη Ιδέα|Μεγάλης Ιδέας]], αλλά και της διδασκαλίας του καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Κωνσταντίνο Σχινά, με τον οποίο ο Παπαρρηγόπουλος είχε στενή σχέση.}} |
||
=== Επικριτές === |
=== Επικριτές === |
||
Όταν ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος δημοσιοποίησε την πρώτη μορφή της ''Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους'', το 1853, στους περισσότερους λογίους επικρατούσε η άποψη ότι η |
Όταν ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος δημοσιοποίησε την πρώτη μορφή της ''Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους'', το 1853, στους περισσότερους λογίους επικρατούσε η άποψη ότι η Βυζαντινή Αυτοκρατορία ήταν ένα εκφυλισμένο κράτος, στο οποίο κυριαρχούσε η [[θρησκοληψία]] και η [[δεισιδαιμονία]].<ref>{{Cite book|title=Ελληνικός Ρωμαντισμός|last=Δημαράς|first=Κωνσταντίνος Θ.|authorlink=Κωνσταντίνος Δημαράς|publisher=εκδ. Ερμής|year=1994|editor-last=Ηλιού|editor-first=Φίλιππος|location=Αθήνα|page=376|chapter=Η ιδεολογική υποδομή του νεοελληνικού κράτους}}</ref> Μια άλλη μερίδα ιστορικών, με κύριο εκπρόσωπο τον Κ. Τσοποτό, θεωρούσαν ότι οι ελληνικές κοινότητες ήταν προϊόν του οθωμανικού φορολογικού συστήματος και ότι δεν υπήρχε κανένας συνδετικός κρίκος ανάμεσα στις κοινότητες του Βυζαντίου και της Νεότερης Ελλάδας. Ο Παπαρρηγόπουλος αντέκρουσε αυτές τις απόψεις με επιχειρήματα, εξετάζοντας κυρίως τον λαϊκό πολιτισμό, δηλαδή τα έθιμα, τη γλώσσα κ.ά.{{Πηγή}} |
||
Μεγάλη μερίδα λογίων της εποχής κατέκρινε την προσπάθεια του Παπαρρηγόπουλου να «ενσφηνώσει» το Βυζάντιο, το οποίο θεωρούσαν θρησκόληπτο, ανάμεσα στην αρχαία και τη νεότερη Ελλάδα. Για παράδειγμα, ο [[Στέφανος Κουμανούδης]] το |
Μεγάλη μερίδα λογίων της εποχής κατέκρινε την προσπάθεια του Παπαρρηγόπουλου να «ενσφηνώσει» το Βυζάντιο, το οποίο θεωρούσαν θρησκόληπτο, ανάμεσα στην αρχαία και τη νεότερη Ελλάδα. Για παράδειγμα, ο [[Στέφανος Κουμανούδης]] το 1853, λίγους μήνες μετά την έκδοση της μονότομης ''«Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους»'', σε δημοσίευμά του στράφηκε εναντίον όσων εξέφρασαν απόψεις για την σημασία του Βυζαντίου, αναφερόμενος στον Παπαρρηγόπουλο, τον Ζαμπέλιο και τον [[Σκαρλάτος Βυζάντιος|Σκαρλάτο Βυζάντιο]].<ref>Το 1851 ο Βυζάντιος σε έκδοση βιβλίου του για την ιστορία της [[Κωνσταντινούπολη]]ς διατύπωνε την άποψη ότι η η βυζαντινή ιστορία είναι αναπόσπαστο τμήμα της ελληνικής ιστορίας{{Πηγή}}</ref> Ο Κουμανούδης μάλιστα χρησιμοποιούσε τον όρο ''«Ζαμπελιοπαπαρρηγοπούλειος σχολή»'' όταν αναφερόταν επικριτικά στις απόψεις του. Το 1856 ο Δημήτριος Μαυροφρύδης, σε άρθρο του στην εφημερίδα ''Αθηνά'' έγραφε: ''«η περί ενότητος των Ελλήνων μονομανία του [Παπαρρηγόπουλου] έφθασεν εις το μη περαιτέρω»'' και χαρακτήριζε τις ιδέες του «φαντασιοκοπήματα».<ref>Δημαράς 1994, σελ. 366</ref> Συχνά είχε επιστημονικές διαφωνίες και με τον [[Κωνσταντίνος Σάθας|Κωνσταντίνο Σάθα]]. Κατηγορήθηκε από πολλούς ως σλαβόφιλος,<ref>{{Cite book|title=Προλεγόμενα|last=Δημαράς|first=Κωνσταντίνος Θ.|authorlink=Κωνσταντίνος Δημαράς|publisher=Βιβλιοπωλείον της Εστίας|year=1970|location=Αθήνα|page=27|chapter=Εισαγωγή}}</ref> ενώ εναντίον του εκφράστηκαν και προσωπικές επιθέσεις με αφορμή μη επιστημονικά ζητήματα, όπως ότι επιβουλευόταν την πανεπιστημιακή περιουσία (σε ανώνυμο φυλλάδιο του 1871, που αποκαλύφθηκε ότι ήταν κείμενο του [[Γεώργιος Μιστριώτης|Γεωργίου Μιστριώτη]], με αφορμή την υποψηφιότητά του για την πρυτανεία),<ref>{{Cite book|title=Νεοελληνικός Διαφωτισμός|last=Δημαράς|first=Κωνσταντίνος|authorlink=Κωνσταντίνος Δημαράς|publisher=εκδ. Ερμής|year=1980|location=Αθήνα|page=409|chapter=Η ανάσχεση του Διαφωτισμού και ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος}}</ref> ότι εξασφάλιζε κρατική χρηματοδότηση για να εκφράζει φιλοκυβερνητική πολιτική στην εφημερίδα ''«Ο Έλλην»'' και ότι είχε πολιτικές βλέψεις.<ref>Δημαράς 1970, σ. 26</ref> |
||
Πολλές από τις επικρίσεις έγιναν από τοπικιστικό πνεύμα |
Πολλές από τις επικρίσεις έγιναν από τοπικιστικό πνεύμα: ο [[Μαργαρίτης Δήμιτσας]] διορθώνει στα 1874, στοιχεία σχετικά με τη [[Μακεδονία]]. Ο [[Θεόδωρος Δηλιγιάννης]] το 1876 διατυπώνει παρατηρήσεις σχετικά με τον [[Μωριάς|Μωριά]], ενώ ο Π. Βεργώτης επισημαίνει ελλείψεις της Ιστορίας του Παπαρρηγόπουλου σχετικά με τα [[Επτάνησα]]. Ο [[Παύλος Καρολίδης]], δυσφορεί, το 1888, για την αυστηρή κριτική του ιστοριογράφου περί των αρχαίων [[Μικρά Ασία|Μικρασιατών]]. Ο [[Νικόλαος Δραγούμης]], επίσης, διαφώνησε με τα στοιχεία που παρέθετε σχετικά με την ένωση των Επτανήσων με το Ελληνικό κράτος.<ref>Δημαράς, 1986, σελ. 319-322</ref> |
||
== Δημοσιογραφική καριέρα == |
== Δημοσιογραφική καριέρα == |
||
[[Αρχείο:Paparrigopoulos.JPG|thumb|right|200px|Προτομή Κ. Παπαρρηγόπουλου στο κήπο του Ζαππείου στην Αθήνα]] |
[[Αρχείο:Paparrigopoulos.JPG|thumb|right|200px|Προτομή Κ. Παπαρρηγόπουλου στο κήπο του Ζαππείου στην Αθήνα]] |
||
Ξεκίνησε να ασχολείται με τη [[δημοσιογραφία]] το |
Ξεκίνησε να ασχολείται με τη [[δημοσιογραφία]] το 1833, αρθρογραφώντας στην εφημερίδα ''«Τριπτόλεμος»'' του [[Ναύπλιο|Ναυπλίου]]<ref name="ReferenceB"/>. Στα επόμενα χρόνια ο Παπαρρηγόπουλος έγινε εκδότης, για μικρό χρονικό διάστημα, σε δύο εφημερίδες, τις ''«Εθνική»'' (1847)<ref>Δημαράς, 1986, σελ. 125-127</ref>, εφημερίδα φιλική προς τον [[Ιωάννης Κωλέττης|Ιωάννη Κωλέττη]] και ''«Έλλην»'' (1858-1860), δική του εφημερίδα με πολιτικό και φιλολογικό περιεχόμενο, η οποία υποστήριζε την πολιτική του [[Όθων της Ελλάδας|Όθωνα]]. Εκεί δημοσίευσε και την μελέτη του σχετικά με τον [[Γεώργιος Καραϊσκάκης|Γεώργιο Καραϊσκάκη]]. Ήταν συνιδρυτής και από το 1853 διευθυντής της γαλλόφωνης εφημερίδας ''« Spectateur de l'Orient »'', που ενημέρωνε τους ξένους για τα ελληνικά ζητήματα.<ref>Δημαράς, 1986, σελ. 176-177</ref> Από το 1856 έως το 1858 ο Παπαρρηγόπουλος ήταν ανταποκριτής στην [[Αθήνα]] της ελληνικής εφημερίδας της [[Τεργέστη]]ς ''«Ημέρα»'' του [[Ιωάννης Σκυλίτσης|Ιωάννη Σκυλίτση]].<ref>Δημαράς, 1986, σελ. 197-198</ref> |
||
Η σοβαρότερη παρουσία του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου στον δημοσιογραφικό στίβο είναι η συνεργασία του με το φιλολογικό περιοδικό ''[[Πανδώρα (περιοδικό)|Πανδώρα]]'' (από την άνοιξη του 1850)<ref> |
Η σοβαρότερη παρουσία του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου στον δημοσιογραφικό στίβο είναι η συνεργασία του με το φιλολογικό περιοδικό ''[[Πανδώρα (περιοδικό)|Πανδώρα]]'' (από την άνοιξη του 1850)<ref>Δημαράς, 1986, σελ. 139</ref>, το οποίο θεωρείται ως το σπουδαιότερο ελληνικό φύλλο του ΙΘ΄ αιώνα. Συνιδρυτές και εκδότες του περιοδικού ήταν οι Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, [[Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής]] και [[Νικόλαος Δραγούμης]]. Στο περιοδικό ο Παπαρρηγόπουλος ασχολιόταν κυρίως με ιστοριογραφικά θέματα και με βιβλιοκριτικές. Επίσης παρουσίαζε πολλές φορές διάφορες μελέτες του με θέμα την ιστορία. Τα κείμενά του στην ''Πανδώρα'' υπολογίζονται ότι είναι περίπου 50, αλλά είναι δύσκολο να προσδιοριστεί με ακρίβεια ο αριθμός τους, αφού άφηνε πολλά ανυπόγραφα. Η ουσιαστική του συνεργασία με το περιοδικό τέλειωσε το 1861, όταν και σταμάτησε να γράφει κείμενα. Παρ' όλα αυτά περιστασιακά<ref>Τις περιόδους 1862-1865 και 1867-1872 απουσίαζε εντελώς από την έκδοση του περιοδικού, με εξαίρεση μια βιβλιοκριτική του το 1870.{{Πηγή}}</ref> έγραφε στο περιοδικό, ενώ συμμετείχε ενεργά, με δικές του δημοσιεύσεις, στην έκδοση των αθηναϊκών περιοδικών: ''«Παρνασσός»'', ''«[[Εστία (περιοδικό)|Εστία]]»'' κ.ά. |
||
== Παραπομπές και σημειώσεις == |
== Παραπομπές και σημειώσεις == |
||
{{παραπομπές| |
{{παραπομπές|30em}} |
||
==Πηγές== |
==Πηγές== |
||
* [[Κωνσταντίνος Δημαράς|Κ.Θ.Δημαράς]], '' |
* [[Κωνσταντίνος Δημαράς|Κ. Θ. Δημαράς]], ''Κωνταντίνος Παπαρρηγόπουλος'', εκδ. ΜΙΕΤ, Αθήνα, 1986 |
||
* Αλέξης Πολίτης, ''Ρομαντικά χρόνια. Ιδεολογίες και νοοτροπίες στην Ελλάδα του 1830-1880'', |
* Αλέξης Πολίτης, ''Ρομαντικά χρόνια. Ιδεολογίες και νοοτροπίες στην Ελλάδα του 1830-1880'', ΕΜΝΕ-Μνήμων, Αθήνα, 1998 |
||
== Βιβλιογραφία == |
== Βιβλιογραφία == |
||
{{βικιθήκη}} |
{{βικιθήκη}} |
||
⚫ | |||
* Εγκυκλοπαίδεια ''Δομή'' |
|||
⚫ | |||
* Ε' ''Ιστορικά'' |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι == |
|||
* [http://www.oceanida.gr/demo/index.php?op=modload&modname=Authors&authorid=324&language= Βιογραφία του Παπαρρηγόπουλου] |
|||
{{Authority control}} |
{{Authority control}} |
||
{{DEFAULTSORT:Παπαρρηγοπουλος Κωνσταντινος}} |
{{DEFAULTSORT:Παπαρρηγοπουλος Κωνσταντινος}} |
||
[[Κατηγορία:Έλληνες βυζαντινολόγοι]] |
[[Κατηγορία:Έλληνες βυζαντινολόγοι]] |
Έκδοση από την 16:47, 16 Οκτωβρίου 2016
Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος | |
---|---|
Όνομα στη μητρική γλώσσα | Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος (Ελληνικά) |
Γέννηση | 1815[1][2][3] Κωνσταντινούπολη |
Θάνατος | 14 Απριλίου 1891[1] Αθήνα[4] |
Υπηκοότητα | Βασίλειο της Ελλάδας και Οθωμανική Αυτοκρατορία |
Τέκνα | Δημήτριος Παπαρρηγόπουλος |
Επιστημονική σταδιοδρομία | |
Ερευνητικός τομέας | Ελληνική ιστορία |
Αξίωμα | κοσμήτορας (1872, 1873) |
Ιδιότητα | διδάσκων πανεπιστημίου, ιστορικός, δημοσιογράφος, κριτικός λογοτεχνίας και συγγραφέας |
Ακαδημαϊκός τίτλος | διδακτορικό δίπλωμα |
Υπογραφή | |
δεδομένα ( ) |
O Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος (1815 – 1891) ήταν ιστορικός που χαρακτηρίζεται από τους σύγχρονους ιστορικούς ως ο «πατέρας» της ελληνικής ιστοριογραφίας. Είναι ο θεμελιωτής της αντίληψης της ιστορικής συνέχειας της Ελλάδας από την αρχαιότητα έως σήμερα, αφού καθιέρωσε στην διδασκαλία του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών την τριμερή διαίρεση της ελληνικής ιστορίας (αρχαία, μεσαιωνική και νέα) και επιδίωξε να αναιρέσει τις κυρίαρχες εκείνη την εποχή απόψεις ότι η Βυζαντινή αυτοκρατορία ήταν περίοδος παρακμής και εκφυλισμού που δεν αναγνωριζόταν ως τμήμα της ελληνικής ιστορίας. Πιστεύεται ότι έθεσε τις βάσεις για τη διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας της νεοελληνικής κοινωνίας.[5]
Βιογραφία
Νεανικά χρόνια
Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος γεννήθηκε το 1815 στην Κωνσταντινούπολη και ήταν γιος του Δημήτριου Παπαρρηγόπουλου, τραπεζίτη από τη Βυτίνα και προκρίτου της ελληνικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολη και της Ταρσίας Νικοκλή.[6] Με την έκρηξη της επανάστασης του 1821 οι Τούρκοι θανάτωσαν τον πατέρα του, τον αδερφό του, Μιχαήλ, και άλλα μέλη της οικογένειάς του (τον θείο του, Ιωάννη Παπαρρηγόπουλο και τον γαμπρό του πατέρα του, Δημήτριο Σκαναβή)[7], ενώ δήμευσαν και ολόκληρη την περιουσία του. Ύστερα από αυτά τα τραγικά γεγονότα η μητέρα του, Ταρσία Νικοκλή, κατέφυγε στην Οδησσό μαζί με τα οκτώ παιδιά της.[8] Εκεί ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος σπούδασε ως υπότροφος του Τσάρου στο γαλλικό Λύκειο «Ρισελιέ» μέχρι το 1830, οπότε η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στο Ναύπλιο.[9] Ο ίδιος παρακολουθούσε μαθήματα στην κεντρική σχολή της Αίγινας με δάσκαλο τον Γεώργιο Γεννάδιο, αλλά τελικά δεν κατάφερε να αποφοιτήσει. Παρ' όλο που γνώριζε αρκετές ξένες γλώσσες (γαλλικά, γερμανικά και ρωσικά) και μελετούσε πολύ, δεν ολοκλήρωσε ποτέ καμία βαθμίδα της εκπαίδευσης, γεγονός που έγινε αιτία για επικρίσεις που δέχτηκε όταν προσπαθούσε να διοριστεί στο Πανεπιστήμιο.[10]
Επαγγελματική σταδιοδρομία και λοιπά στοιχεία
Το 1833 διορίστηκε υπάλληλος στο υπουργείο Δικαιοσύνης, φτάνοντας στο βαθμό του διευθυντή.[11] Το 1845 απολύθηκε από το υπουργείο σύμφωνα με το ψήφισμα της Α΄ Εθνικής Συνελεύσεως σχετικά με τους ετερόχθονες. Το ίδιο έτος διορίστηκε καθηγητής ιστορίας στο Γυμνάσιο των Αθηνών, ύστερα από την δυσμενή μετάθεση του Γ. Γ. Παππαδόπουλου, με τον οποίο είχε στο παρελθόν δημόσιες διαφωνίες για ιστορικά θέματα. Το 1848 απορρίφθηκε η αίτησή του για να προσληφθεί ως υφηγητής της Αρχαίας Ιστορίας στο πανεπιστήμιο, λόγω έλλειψης πανεπιστημιακού πτυχίου και διδακτορικού.[12] Το πανεπιστήμιο του Μονάχου τον ανακήρυξε διδάκτορα in absentia, στις 10 Δεκεμβρίου του 1849 όταν ο Παπαρρηγόπουλος υπέγραψε ένα υπόμνημα, γραμμένο στα λατινικά, προς τη Φιλοσοφική Σχολή του Μονάχου, και ο Κωνσταντίνος Σχινάς το διαβίβασε στις 19 Ιανουαρίου του 1850. Στις 22 του ίδιου του μήνα του παρείχε το σχετικό δίπλωμα.[13] Τον Μάρτιο του 1850 υποβάλλεται στη διαδικασία του δοκιμαστικού μαθήματος στη Νομική Σχολή χωρίς όμως να διορισθεί σε αυτή.[14] Έγινε καθηγητής της Ιστορίας στη Φιλοσοφική Σχολή, στη θέση του Κωνσταντίνου Σχινά, όπου θα δίδασκε «την από των αρχαιοτέρων μέχρι των σημερινών χρόνων τύχην του ελληνικού έθνους». Ορίστηκε έκτακτος καθηγητής στις 6 Μαρτίου 1851.[15] Στις 17 Φεβρουαρίου του 1856 προήχθη σε τακτικό καθηγητή.[16] Το 1870 και 1871 διεκδίκησε την πρυτανεία χωρίς επιτυχία, τελικά όμως το 1872 κατάφερε να εκλεγεί πρύτανης.[17][18] Το 1875 ορίστηκε επίτιμος καθηγητής του πανεπιστημίου της Οδησσού, ενώ το 1881 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας της Σερβίας.[19] Μέχρι το 1864 συμμετείχε κάθε χρόνο στην κριτική επιτροπή των Ποιητικών Διαγωνισμών του Πανεπιστημίου Αθηνών και τις χρονιές 1858 και 1859 συνέταξε και την εισηγητική έκθεση της επιτροπής.[20] Κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του εξελέγη επίτιμος πρόεδρος του φιλολογικού συλλόγου «Παρνασσός».[21]
Το 1841 νυμφεύθηκε την Μαρία Αφθονίδη, κόρη του Γεωργίου Αφθονίδη, αξιωματούχου του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Μαζί της απέκτησε τρία παιδιά: τον Δημήτριο (1843), ποιητή και θεατρικό συγγραφέα, την Αγλαΐα (1849) και την Ελένη (1854).[22] Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος είχε την ατυχία να βιώσει τον θάνατο του γιου του, Δημητρίου (1873), καθώς και τον θάνατο της κόρης του, Ελένης και της γυναίκας του (1890), αλλά και του αδελφού του, του Πέτρου, (1891). Απεβίωσε στις 14 Απριλίου 1891 στην Αθήνα.[23]
Επιστημονικό έργο
Το 1843 πρωτοεμφανίστηκε με μια διατριβή «Περὶ τῆς ἐποικήσεως σλαβικῶν τινῶν φυλῶν εἰς τὴν Πελοπόννησον»[24][25], καταδεικνύοντας τα λάθη της θεωρίας του Φαλμεράυερ, ενώ δύο χρόνια νωρίτερα (1841) είχε μεταφράσει το έργο « Le Centaure » του M. De Guerin, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Ευρωπαϊκός Ερανιστής».[26] Το 1844 δημοσιεύει μια πραγματεία σχετικά με την άλωση της Κορίνθου από τους Ρωμαίους, «Το τελευταίον έτος της ελληνικής ελευθερίας»[25], ενώ το 1846 συντάσσει ένα «Επίτομον Λεξικόν της γαλλικής γλώσσης» και συνεργάζεται στην σύνταξη μια γαλλικής μεθόδου.[27] Το 1849 δημοσίευσε το «Εγχειρίδιον Γενικής Ιστορίας» προορισμένο για μαθητές Γυμνασίου.[28] Το 1853 εξέδωσε την πρώτη, σύντομη, μορφή του έργου του «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των νεοτέρων». Το 1860 ξεκίνησε η έκδοση της «Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους»,[29] έργου που τον καθιέρωσε στον επιστημονικό χώρο. Το συγκεκριμένο έργο ήταν χωρισμένο σε 3 τόμους των 15 βιβλίων και η έκδοσή του τέλειωσε το 1876. Μαθητής του ήταν και ο ιστορικός, και μετέπειτα πρωθυπουργός, Σπυρίδων Λάμπρος.[εκκρεμεί παραπομπή]
Απόψεις
Ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος συνέδεσε ιστορικά την αρχαιότητα με τη νεότερη Ελλάδα μέσω του Βυζαντίου. Τις ίδιες απόψεις είχε υποστηρίξει νωρίτερα ο ιστορικός Σπυρίδων Ζαμπέλιος, στην εισαγωγή του στον τόμο της έκδοσης των δημοτικών τραγουδιών, το 1852, καθώς επίσης και ο Βρετανός Τζορτζ Φίνλεϊ τo 1851 στο "History of Greece, from its Conquest by the Crusaders to its Conquest by the Turks" και ο Γερμανός Τσινκάιτσεν.[30] Σύμφωνα με τον Παπαρρηγόπουλο, ο ελληνισμός δεν έσβησε ολοκληρωτικά με την ήττα των Ελλήνων από τους Ρωμαίους το 146 π.Χ., αλλά συνέχισε να υπάρχει και μάλιστα κατόρθωσε να αναγεννηθεί με τη σύσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η οποία δεν ήταν εκφυλισμένο υπόλειμμα του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους, αλλά αποτελούσε την αναβίωση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. Ως εναρκτήριο σημείο του Νέου Ελληνισμού προσδιόρισε το 1204, δηλαδή την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους της Δ΄ Σταυροφορίας. Διαφώνησε με τον ιστορικό Γιάκομπ Φίλιπ Φαλμεράυερ, ο οποίος στο έργο του «Ιστορία της χερσονήσου του Μωρέως κατά τον μεσαίωνα» (1830 και 1836) υποστήριζε ότι ο ελληνικός πληθυσμός είχε εξαφανιστεί τον 6ο αι. μ.Χ., ύστερα από την κάθοδο σλαβικών φύλων, επομένως οι νεότεροι Έλληνες δεν είχαν καμία φυλετική συγγένεια με τους αρχαίους.[εκκρεμεί παραπομπή]
Επίσης, ο Παπαρρηγόπουλος ήταν ο πρώτος που μελέτησε αναλυτικά την περίοδο της βασιλείας των Ισαύρων, καθώς και ο πρώτος που αναγνώρισε θετικά στοιχεία στις μεταρρυθμίσεις τους. Κατέκρινε πολλά ιστορικά πρόσωπα για την φιλοτουρκική τους στάση, όπως τον Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνό, ενώ δεν δίστασε να χαρακτηρίσει τον Γεώργιο Γεμιστό Πλήθωνα ως τον «Έλληνα σοσιαλιστή της ιε΄ εκατονταετηρίδος». Ο κύριος λόγος για τον οποίο απέδιδε μεγάλη σημασία στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία ήταν το γεγονός ότι πίστευε πως αποτελούσε τον συνδετικό κρίκο μεταξύ του αρχαίου και του νέου ελληνισμού, καθώς η απόδειξη της ενότητας του ελληνικού έθνους ήταν βασική επιδίωξη του Παπαρρηγόπουλου. Για τον Παπαρρηγόπουλο «(...) Ἑλληνικόν ἔθνος ὀνομάζονται ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, ὅσοι ὁμιλοῦσι τὴν Ἑλληνικὴν γλῶσσαν, ὡς ίδίαν αὐτῶν γλώσσαν.»[31] Ένας επιπλέον λόγος για τον οποίο ο Παπαρρηγόπουλος θεωρούσε σημαντικό το Βυζάντιο ήταν και η επίτευξη της πολιτικής ενότητας των Ελλήνων, που απουσίαζε από την αρχαία Ελλάδα. Στις απόψεις του Παπαρρηγόπουλου για την εθνική ενότητα αναγνωρίζεται η επίδραση της Μεγάλης Ιδέας, αλλά και της διδασκαλίας του καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Κωνσταντίνο Σχινά, με τον οποίο ο Παπαρρηγόπουλος είχε στενή σχέση.[εκκρεμεί παραπομπή]
Επικριτές
Όταν ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος δημοσιοποίησε την πρώτη μορφή της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους, το 1853, στους περισσότερους λογίους επικρατούσε η άποψη ότι η Βυζαντινή Αυτοκρατορία ήταν ένα εκφυλισμένο κράτος, στο οποίο κυριαρχούσε η θρησκοληψία και η δεισιδαιμονία.[32] Μια άλλη μερίδα ιστορικών, με κύριο εκπρόσωπο τον Κ. Τσοποτό, θεωρούσαν ότι οι ελληνικές κοινότητες ήταν προϊόν του οθωμανικού φορολογικού συστήματος και ότι δεν υπήρχε κανένας συνδετικός κρίκος ανάμεσα στις κοινότητες του Βυζαντίου και της Νεότερης Ελλάδας. Ο Παπαρρηγόπουλος αντέκρουσε αυτές τις απόψεις με επιχειρήματα, εξετάζοντας κυρίως τον λαϊκό πολιτισμό, δηλαδή τα έθιμα, τη γλώσσα κ.ά.[εκκρεμεί παραπομπή]
Μεγάλη μερίδα λογίων της εποχής κατέκρινε την προσπάθεια του Παπαρρηγόπουλου να «ενσφηνώσει» το Βυζάντιο, το οποίο θεωρούσαν θρησκόληπτο, ανάμεσα στην αρχαία και τη νεότερη Ελλάδα. Για παράδειγμα, ο Στέφανος Κουμανούδης το 1853, λίγους μήνες μετά την έκδοση της μονότομης «Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους», σε δημοσίευμά του στράφηκε εναντίον όσων εξέφρασαν απόψεις για την σημασία του Βυζαντίου, αναφερόμενος στον Παπαρρηγόπουλο, τον Ζαμπέλιο και τον Σκαρλάτο Βυζάντιο.[33] Ο Κουμανούδης μάλιστα χρησιμοποιούσε τον όρο «Ζαμπελιοπαπαρρηγοπούλειος σχολή» όταν αναφερόταν επικριτικά στις απόψεις του. Το 1856 ο Δημήτριος Μαυροφρύδης, σε άρθρο του στην εφημερίδα Αθηνά έγραφε: «η περί ενότητος των Ελλήνων μονομανία του [Παπαρρηγόπουλου] έφθασεν εις το μη περαιτέρω» και χαρακτήριζε τις ιδέες του «φαντασιοκοπήματα».[34] Συχνά είχε επιστημονικές διαφωνίες και με τον Κωνσταντίνο Σάθα. Κατηγορήθηκε από πολλούς ως σλαβόφιλος,[35] ενώ εναντίον του εκφράστηκαν και προσωπικές επιθέσεις με αφορμή μη επιστημονικά ζητήματα, όπως ότι επιβουλευόταν την πανεπιστημιακή περιουσία (σε ανώνυμο φυλλάδιο του 1871, που αποκαλύφθηκε ότι ήταν κείμενο του Γεωργίου Μιστριώτη, με αφορμή την υποψηφιότητά του για την πρυτανεία),[36] ότι εξασφάλιζε κρατική χρηματοδότηση για να εκφράζει φιλοκυβερνητική πολιτική στην εφημερίδα «Ο Έλλην» και ότι είχε πολιτικές βλέψεις.[37]
Πολλές από τις επικρίσεις έγιναν από τοπικιστικό πνεύμα: ο Μαργαρίτης Δήμιτσας διορθώνει στα 1874, στοιχεία σχετικά με τη Μακεδονία. Ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης το 1876 διατυπώνει παρατηρήσεις σχετικά με τον Μωριά, ενώ ο Π. Βεργώτης επισημαίνει ελλείψεις της Ιστορίας του Παπαρρηγόπουλου σχετικά με τα Επτάνησα. Ο Παύλος Καρολίδης, δυσφορεί, το 1888, για την αυστηρή κριτική του ιστοριογράφου περί των αρχαίων Μικρασιατών. Ο Νικόλαος Δραγούμης, επίσης, διαφώνησε με τα στοιχεία που παρέθετε σχετικά με την ένωση των Επτανήσων με το Ελληνικό κράτος.[38]
Δημοσιογραφική καριέρα
Ξεκίνησε να ασχολείται με τη δημοσιογραφία το 1833, αρθρογραφώντας στην εφημερίδα «Τριπτόλεμος» του Ναυπλίου[26]. Στα επόμενα χρόνια ο Παπαρρηγόπουλος έγινε εκδότης, για μικρό χρονικό διάστημα, σε δύο εφημερίδες, τις «Εθνική» (1847)[39], εφημερίδα φιλική προς τον Ιωάννη Κωλέττη και «Έλλην» (1858-1860), δική του εφημερίδα με πολιτικό και φιλολογικό περιεχόμενο, η οποία υποστήριζε την πολιτική του Όθωνα. Εκεί δημοσίευσε και την μελέτη του σχετικά με τον Γεώργιο Καραϊσκάκη. Ήταν συνιδρυτής και από το 1853 διευθυντής της γαλλόφωνης εφημερίδας « Spectateur de l'Orient », που ενημέρωνε τους ξένους για τα ελληνικά ζητήματα.[40] Από το 1856 έως το 1858 ο Παπαρρηγόπουλος ήταν ανταποκριτής στην Αθήνα της ελληνικής εφημερίδας της Τεργέστης «Ημέρα» του Ιωάννη Σκυλίτση.[41]
Η σοβαρότερη παρουσία του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου στον δημοσιογραφικό στίβο είναι η συνεργασία του με το φιλολογικό περιοδικό Πανδώρα (από την άνοιξη του 1850)[42], το οποίο θεωρείται ως το σπουδαιότερο ελληνικό φύλλο του ΙΘ΄ αιώνα. Συνιδρυτές και εκδότες του περιοδικού ήταν οι Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής και Νικόλαος Δραγούμης. Στο περιοδικό ο Παπαρρηγόπουλος ασχολιόταν κυρίως με ιστοριογραφικά θέματα και με βιβλιοκριτικές. Επίσης παρουσίαζε πολλές φορές διάφορες μελέτες του με θέμα την ιστορία. Τα κείμενά του στην Πανδώρα υπολογίζονται ότι είναι περίπου 50, αλλά είναι δύσκολο να προσδιοριστεί με ακρίβεια ο αριθμός τους, αφού άφηνε πολλά ανυπόγραφα. Η ουσιαστική του συνεργασία με το περιοδικό τέλειωσε το 1861, όταν και σταμάτησε να γράφει κείμενα. Παρ' όλα αυτά περιστασιακά[43] έγραφε στο περιοδικό, ενώ συμμετείχε ενεργά, με δικές του δημοσιεύσεις, στην έκδοση των αθηναϊκών περιοδικών: «Παρνασσός», «Εστία» κ.ά.
Παραπομπές και σημειώσεις
- ↑ 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb14524787s. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ Faceted Application of Subject Terminology. 194588. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ LIBRIS. 344454. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ Πολίτης, Α. (1998). Ρομαντικά χρόνια. Ιδεολογίες και νοοτροπίες στην Ελλάδα του 1830-1880. Αθήνα: ΕΜΝΕ-Μνήμων. σελ. 39 & 47.
- ↑ Δημαράς, Κωνσταντίνος Θ. (1986). Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος. Αθήνα: εκδ. ΜΙΕΤ. σελ. 109.
- ↑ Δημαράς, 1986, σελ. 110
- ↑ Τα οκτώ παιδιά ήταν οι Σκαρλάτος, Νικόλαος, Πέτρος, Λουκία, Ζωή, Ραλλού, Ελένη και Ευφροσύνη. Δημαράς, 1986, σελ. 109-110
- ↑ Δημαράς, 1986, σελ. 111
- ↑ Δημαράς, 1986, σελ. 111, «ούτε Πανεπιστημίου, ούτε Γυμνασίου, ούτε Ελληνικού σχολείου, ούτε αλληλοδιδακτικού»
- ↑ Δημαράς, 1986, σελ. 114, 116-117, Παρίσταται στη δίκη του Κολοκοτρώνη με σκοπό να συντάσσει στα γαλλικά, για λογαριασμό του Υπουργείου τα Πρακτικά της δίκης.
- ↑ Δημαράς, 1986, σελ. 137
- ↑ Δημαράς, 1986, σελ. 138
- ↑ Δημαράς, 1986, σελ. 138-139
- ↑ Δημαράς, 1986, σελ. 140
- ↑ Δημαράς, 1986, σελ. 455
- ↑ Δημαράς, 1986, σελ. 257
- ↑ «Πρυτάνεις Πανεπιστημίου Αθηνών». Επετηρίδα Πανεπιστημιακών Ετών 2012-2013 (Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών): σ. 25. 2015. http://www.uoa.gr/fileadmin/user_upload/PDF-files/organa/Epethrida_2014.pdf. Ανακτήθηκε στις 16-10-2016.
- ↑ Δημαράς, 1986, σελ. 329
- ↑ Δημαράς, 1986, σελ. 193
- ↑ «Το γραφείο του προέδρου του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσού». lsparnas.gr. Ανακτήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 2016.
- ↑ Δημαράς, 1986, σελ. 118
- ↑ Δημαράς, 1986, σελ. 414
- ↑ Παπαρρηγόπουλος, Κωνσταντίνος (1843). Περί της εποικήσεως Σλαβικών τινών φυλών εις την Πελοπόννησον. Εν Αθήναις: Εκ του Τυπογραφείου Εμ. Αντωνιάδου.
- ↑ 25,0 25,1 Δημαράς, 1986, σελ. 120
- ↑ 26,0 26,1 Δημαράς, 1986, σελ. 118
- ↑ Δημαράς, 1986, σελ. 118-119
- ↑ Δημαράς, 1986, σελ. 129
- ↑ Η «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» του Κ. Παπαρρηγόπουλου δεν πρέπει να συγχέεται με το μεταγενέστερο ομώνυμο πολύτομο έργο της Εκδοτικής Αθηνών
- ↑ Δημαράς, 1986, σελ. 99 κ. εξ
- ↑ Παπαρρηγόπουλος, Κωνσταντίνος (1870). Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ ἔθνους. Αθήνα: χ.ε. σελ. 33.
- ↑ Δημαράς, Κωνσταντίνος Θ. (1994). «Η ιδεολογική υποδομή του νεοελληνικού κράτους». Στο: Ηλιού, Φίλιππος. Ελληνικός Ρωμαντισμός. Αθήνα: εκδ. Ερμής. σελ. 376.
- ↑ Το 1851 ο Βυζάντιος σε έκδοση βιβλίου του για την ιστορία της Κωνσταντινούπολης διατύπωνε την άποψη ότι η η βυζαντινή ιστορία είναι αναπόσπαστο τμήμα της ελληνικής ιστορίας[εκκρεμεί παραπομπή]
- ↑ Δημαράς 1994, σελ. 366
- ↑ Δημαράς, Κωνσταντίνος Θ. (1970). «Εισαγωγή». Προλεγόμενα. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας. σελ. 27.
- ↑ Δημαράς, Κωνσταντίνος (1980). «Η ανάσχεση του Διαφωτισμού και ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος». Νεοελληνικός Διαφωτισμός. Αθήνα: εκδ. Ερμής. σελ. 409.
- ↑ Δημαράς 1970, σ. 26
- ↑ Δημαράς, 1986, σελ. 319-322
- ↑ Δημαράς, 1986, σελ. 125-127
- ↑ Δημαράς, 1986, σελ. 176-177
- ↑ Δημαράς, 1986, σελ. 197-198
- ↑ Δημαράς, 1986, σελ. 139
- ↑ Τις περιόδους 1862-1865 και 1867-1872 απουσίαζε εντελώς από την έκδοση του περιοδικού, με εξαίρεση μια βιβλιοκριτική του το 1870.[εκκρεμεί παραπομπή]
Πηγές
- Κ. Θ. Δημαράς, Κωνταντίνος Παπαρρηγόπουλος, εκδ. ΜΙΕΤ, Αθήνα, 1986
- Αλέξης Πολίτης, Ρομαντικά χρόνια. Ιδεολογίες και νοοτροπίες στην Ελλάδα του 1830-1880, ΕΜΝΕ-Μνήμων, Αθήνα, 1998
Βιβλιογραφία
- Παπαρρηγόπουλος, Κωνσταντίνος Δ., Ιστορία του ελληνικού έθνους: Από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερα / Κ. Παπαρρηγόπουλου, Π. Καρολίδη, Γ. Αναστασιάδη, Ν. Μουτσόπουλου., 2η έκδ., Αθήνα, Αλέξανδρος, 2001 (15 τόμοι) ISBN 960-8092-13-2.
- Κουμπουρλής Ιωάννης, «Εννοιολογικές πολυσημίες και πολιτικό πρόταγμα: ένα παράδειγμα από τον Κ. Παπαρρηγόπουλο», Τα Ιστορικά, τόμος 15ος, τχ. 28-29 (Ιούνιος-Δεκέμβριος 1998), σσ. 31-58.
- Πελεκίδου- Νυσταζοπούλου, Μαρία, «Οι βυζαντινὲς ιστορικὲς σπουδὲς στην Ἑλλάδα. Απὸ τον Σπυρίδωνα Ζαμπέλιο στον Διονύσιο Ζακυθηνό», Μνήμη Δ. Α. Ζακυθηνού, Βυζαντινά Σύμμεικτα, τομ. 9B΄ (1994), σσ. 153-176.
- Φωτιάδης Ε., «Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος-Βιογραφικά», στο Νεοελληνική Ιστοριογραφία, τομ.Β΄ <Βασική Βιβλιοθήκη 38>, εκδ. Αετός, Αθήναι, χ.χ., σσ. 7-14.
- Μιχαηλάρης Παναγιώτης, «Mια σύγκριση ανάμεσα στις δύο εκδόσεις της Iστορίας του Kων. Παπαρρηγόπουλου», O Eρανιστής, 9 (1971), σσ. 73-78.
- Αφιέρωμα στον Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο: 100 χρόνια από το θάνατό του, Νέα Εστία, τομ .130, τχ.1546.
|