Εργατική τάξη: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 1: Γραμμή 1:
[[Αρχείο:Working-class protest in Greece.JPG|thumb|Εργατική πολιτική διαδήλωση στο κέντρο του [[Χαλάνδρι|Χαλανδρίου]] το 2013 που απαιτούσε την επαναπρόσληψη μιας υπαλλήλου του βιβλιοπωλείου Ευριπίδης η οποία, σύμφωνα με τους διαδηλωτές, απολύθηκε λόγω του πολιτικού της ακτιβισμού υπέρ των εργαζομένων]]
[[Αρχείο:Working-class protest in Greece.JPG|thumb|Εργατική πολιτική διαδήλωση στο κέντρο του [[Χαλάνδρι|Χαλανδρίου]] το 2013 που απαιτούσε την επαναπρόσληψη μιας υπαλλήλου του βιβλιοπωλείου Ευριπίδης η οποία, σύμφωνα με τους διαδηλωτές, απολύθηκε λόγω του πολιτικού της ακτιβισμού υπέρ των εργαζομένων]]


Στην [[κοινωνιολογία]] με τον γενικό όρο '''εργατική τάξη''' χαρακτηρίζεται το σύνολο των εμμίσθων εργατών/εργαζομένων μιας κοινωνίας οι οποίοι αναγκάζονται για να μπορέσουν να ζήσουν, να πωλούν την εργατική τους δύναμη, είτε χειρωνακτική είναι αυτή, είτε διανοητική. Τα χαρακτηριστικά βάσει των οποίων διαμορφώνεται η εργατική τάξη, τα μεσαία στρώματα και η αστική τάξη, είναι τα εξής: α. Ιδιοκτησία ή όχι των μέσων παραγωγής, β. Διευθυντική θέση ή όχι στην παραγωγική διαδικασία, γ. παραγωγή ή όχι έμμεσης και άμεσης υπεραξίας, δ. ύψος μισθού.<ref>Φρ. Ένγκελς: [http://www.scribd.com/doc/116966207/%CE%97-%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82-%CF%84%CE%AC%CE%BE%CE%B7%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%91%CE%B3%CE%B3%CE%BB%CE%AF%CE%B1-%CF%84-%CE%91-%CE%92 Η κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία]</ref><ref>Κ. Μαρξ: [http://www.zontanos.gr/Karl_marx_Misthos_timi_kai_kerdos.pdf Μισθός, τιμή, κέρδος]</ref>
Στην [[κοινωνιολογία]] με τον γενικό όρο '''«εργατική τάξη»''' χαρακτηρίζεται το σύνολο των εμμίσθων εργατών/εργαζομένων μιας κοινωνίας οι οποίοι αναγκάζονται για να μπορέσουν να ζήσουν, να πωλούν την εργατική τους δύναμη, είτε χειρωνακτική είναι αυτή, είτε διανοητική. Τα χαρακτηριστικά βάσει των οποίων διαμορφώνεται η εργατική τάξη, τα μεσαία στρώματα και η αστική τάξη, είναι τα εξής: α. Ιδιοκτησία ή όχι των μέσων παραγωγής, β. Διευθυντική θέση ή όχι στην παραγωγική διαδικασία, γ. παραγωγή ή όχι έμμεσης και άμεσης υπεραξίας, δ. ύψος μισθού.<ref>Φρ. Ένγκελς: [http://www.scribd.com/doc/116966207/%CE%97-%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82-%CF%84%CE%AC%CE%BE%CE%B7%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%91%CE%B3%CE%B3%CE%BB%CE%AF%CE%B1-%CF%84-%CE%91-%CE%92 Η κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία]</ref><ref>Κ. Μαρξ: [http://www.zontanos.gr/Karl_marx_Misthos_timi_kai_kerdos.pdf Μισθός, τιμή, κέρδος]</ref>


Έτσι τα άτομα που συνιστούν την εργατική τάξη είναι υποχρεωμένα να πωλούν, ή κατά σύγχρονη αντίληψη να νοικιάζουν, την εργατική τους δύναμη, ή τέχνη, στους κατόχους των μέσων παραγωγής του κάθε συστήματος ή στους εκάστοτε διαχειριστές αυτού.
Έτσι τα άτομα που συνιστούν την εργατική τάξη είναι υποχρεωμένα να πωλούν, ή κατά σύγχρονη αντίληψη να νοικιάζουν, την εργατική τους δύναμη, ή τέχνη, στους κατόχους των μέσων παραγωγής του κάθε συστήματος ή στους εκάστοτε διαχειριστές αυτού.

Έκδοση από την 23:14, 31 Ιανουαρίου 2016

Εργατική πολιτική διαδήλωση στο κέντρο του Χαλανδρίου το 2013 που απαιτούσε την επαναπρόσληψη μιας υπαλλήλου του βιβλιοπωλείου Ευριπίδης η οποία, σύμφωνα με τους διαδηλωτές, απολύθηκε λόγω του πολιτικού της ακτιβισμού υπέρ των εργαζομένων

Στην κοινωνιολογία με τον γενικό όρο «εργατική τάξη» χαρακτηρίζεται το σύνολο των εμμίσθων εργατών/εργαζομένων μιας κοινωνίας οι οποίοι αναγκάζονται για να μπορέσουν να ζήσουν, να πωλούν την εργατική τους δύναμη, είτε χειρωνακτική είναι αυτή, είτε διανοητική. Τα χαρακτηριστικά βάσει των οποίων διαμορφώνεται η εργατική τάξη, τα μεσαία στρώματα και η αστική τάξη, είναι τα εξής: α. Ιδιοκτησία ή όχι των μέσων παραγωγής, β. Διευθυντική θέση ή όχι στην παραγωγική διαδικασία, γ. παραγωγή ή όχι έμμεσης και άμεσης υπεραξίας, δ. ύψος μισθού.[1][2]

Έτσι τα άτομα που συνιστούν την εργατική τάξη είναι υποχρεωμένα να πωλούν, ή κατά σύγχρονη αντίληψη να νοικιάζουν, την εργατική τους δύναμη, ή τέχνη, στους κατόχους των μέσων παραγωγής του κάθε συστήματος ή στους εκάστοτε διαχειριστές αυτού.

Δυσκολίες σαφήνειας

Υπάρχει μια άποψη που διατυπώνεται από ορισμένους κοινωνιολόγους, ότι, παρά την σαφήνεια του παραπάνω ορισμού, προβλήματα στατιστικής δεν διευκολύνουν ένα σαφή και συνοπτικό ορισμό της εργατικής τάξης. Άλλοι μελετητές και κοινωνιολόγοι διατυπώνουν την άποψη, ότι ο όρος "εργατική τάξη" καλύπτει την κατώτερη κοινωνική τάξη (όλους όσους δουλεύουν χειρωνακτικά ως ημερομίσθιοι εργάτες ή/και διανοητικά ως εργαζόμενοι που πωλούν την διανοητική εργατική τους δύναμη, στα πλαίσια μιας περισσότερο βιομηχανικής, πολυμορφικής οικονομίας. Η άποψη αυτή -επίσης σύμφωνα με άλλους μελετητές- μπορεί να κριθεί εν μέρει κυκλική, ή όπως λέγεται ταυτολογική, με το επιχείρημα ότι το ορίζον περιέχει το οριζόμενο.

Αντιλήψεις σχετικά με την εργατική τάξη

Σύμφωνα με τον μαρξισμό, η βασική δύναμη που κινεί την ιστορία του ανθρώπου, είναι η πάλη των τάξεων, η πάλη δηλαδή ανάμεσα στην κάθε φορά κοινωνικά κυρίαρχη τάξη και τις κυριαρχούμενες/καταπιεζόμενες τάξεις. Η πάλη των τάξεων αποτελεί μια βασική κοινωνική σχέση η οποία εμφανίζεται ήδη από την αρχαιότητα, μαζί με την εμφάνιση των ταξικών κοινωνιών και του κράτους.

Υπό αυτή την λογική, παραμένει ορθή και στην εποχή μας η ανάλυση των σύγχρονων κοινωνιών βάσει της αντίληψης της ύπαρξης των τάξεων και του μεταξύ τους ανταγωνισμού (πάλης). Και αυτό, παρ' όλες τις μεγάλες αλλαγές που έχουν συντελεστεί τις τελευταίες δεκαετίες στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής και κατ' επέκταση στις καπιταλιστικές κοινωνίες. Εφ' όσον εξακολουθούν να ισχύουν οι βασικές κοινωνικές αιτίες διαμόρφωσης των τάξεων και των ταξικών διαφορών (ποιος κατέχει τα μέσα παραγωγής και ποιος όχι, ποιος έχει διευθυντική θέση στην παραγωγή και ποιος εκτελεστική, παραγωγή υπεραξίας, ύψος μισθού), τότε εξακολουθεί να ισχύει και ο χωρισμός της καπιταλιστικής κοινωνίας, σε αντιμαχόμενες κοινωνικά τάξεις.[3] [4] Η μαρξιστική θεωρία αντιλαμβάνεται τις κοινωνικές τάξεις τόσο ως κοινωνικές ομάδες, όσο και ως κοινωνικές σχέσεις.

Στον αντίποδα του μαρξισμού, κατά ορισμένους μελετητές, η περιγραφή της τάξης σαν κεντρικής κοινωνικής σχέσης των σύγχρονων κοινωνιών, έχει περιθωριοποιηθεί στη σύγχρονη ανάλυση. Κριτικοί του μαρξισμού έχουν μιλήσει για τον θάνατο της τάξης και μαρξιστές θεωρητικοί του σύγχρονου καπιταλισμού για τον παροπλισμό της (demobilization). Κατά μία άποψη, αυτό που έχει πεθάνει ή παροπλισθεί είναι η μυθοπλασία (fiction) της εργατικής τάξης. Αυτή η έννοια έχει αποδομηθεί από την κριτική και άλλες ιστορικές εξελίξεις [5] και καθώς πολλαπλά κοινωνικά “κέντρα” αλληλοσυγκρουόμενων δυνάμεων έχουν καταλάβει το ιστορικό προσκήνιο, η έννοια της εργατικής τάξης έχει περιφερειοποιηθεί και απενεργοποιηθεί. Επίσης, θεωρίες που εκτοπίζουν την οικονομική ουσία της κοινωνίας έχουν επίσης εκτοπίσει τα στοιχεία του μετασχηματισμού της κοινωνίας. Η μιλιταριστική εικόνα της μαζικής ενότητας των εργατών θεωρείται μέρος μιας ξεπερασμένης αντίληψης της κοινωνίας και ξεπερασμένων πολιτικών αλλαγής.

Μια ακόμα ανάλυση θεωρεί ότι μπορεί να πραγματευτεί μια μεγάλη ποικιλία καπιταλιστικών και μή-καπιταλιστικών διαδικασιών που συμβαίνουν στις βιομηχανικές κοινωνίες. Σύμφωνα με αυτή, τα άτομα μπορεί να συμμετέχουν ταυτόχρονα σε διάφορες τάξεις. Επίσης, σύμφωνα με αυτούς τους μελετητές, προβλήματα ανακύπτουν και σε άλλους ορισμούς π.χ. "χαμηλά στρώματα" μιας κοινωνίας και η διακίνηση ατόμων προς και από τα στρώματα αυτά με δεδομένο ότι υφίσταται η διαδικασία της κοινωνικής κινητικότητας (π.χ. ένας εργάτης μπορεί σε κάποια στιγμή της ζωής του να γίνει εργολάβος, ή ένας τεχνίτης υπάρχει μια περίπτωση να αναλάβει μια αντιπροσωπεία). Αντίστοιχα γίνεται αντιληπτή με διαφορετικό τρόπο η έννοια της “πάλης των τάξεων” η οποία αποσυνδέεται από την πολεμική συμβολική και θεωρείται ότι μπορεί να εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους, όπως π.χ. με τις διαφωνίες μεταξύ συζύγων.[6] Σχετική είναι και η θεώρηση της έννοιας της “πάλης των τάξεων” ως μύθου, από ορισμένους αναλυτές.[7]

Δείτε επίσης

Πηγές

  1. Φρ. Ένγκελς: Η κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία
  2. Κ. Μαρξ: Μισθός, τιμή, κέρδος
  3. Ευτ. Μπιτσάκης: Ανθρώπινη φύση και κομμουνισμός
  4. Ντ. Χάρβεϊ: Το αίνιγμα του κεφαλαίου
  5. Graham J. (1991) Fordism/post-Fordism, Marxism/post-Marxism: The second cultural divide? Rethinking Marxism 4 (1): 39-58, και Graham J (1992b) Post-Fordism as politics: The political consequences of narratives on the left. Environment and Planning D: Society and Space 10, αναφέρονται στο Katherine Gibson & Julie Graham, Rethinking Class in Industrial Geography: Creating a Space for an Alternative Politics of Class, Economic Geography, Vol. 68, No. 2, Industrial Geography (Apr., 1992), σελ. 124, 125.
  6. Katherine Gibson & Julie Graham, Rethinking Class in Industrial Geography: Creating a Space for an Alternative Politics of Class, Economic Geography, Vol. 68, No. 2, Industrial Geography (Apr., 1992), σελ. 124, 125.
  7. A.W. Metcalfe, Myths of Class Struggle: The Metaphor of War and the Misunderstanding of Class
  • "Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica" τομ.56ος, σελ.344.