Λαζαίοι: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Διορθωση νεκρού συνδέσμου, διόρθωση εσφαλμένης ανάγνωσης παραπομπής, διόρθωση χρονολογίας |
σχεδόν από την αρχή |
||
| Γραμμή 1: | Γραμμή 1: | ||
[[Image:Ano milia pirgos lazeon.jpg|thumb|Σύγχρονη κατασκευή με βρύση και διακοσμητική καμάρα στο επάνω μέρος του οικοπέδου όπου βρίσκονται τα ερείπια του Πύργου των Λαζαίων στην Άνω Μηλιά.]] |
[[Image:Ano milia pirgos lazeon.jpg|thumb|Σύγχρονη κατασκευή με βρύση και διακοσμητική καμάρα στο επάνω μέρος του οικοπέδου όπου βρίσκονται τα ερείπια του Πύργου των Λαζαίων στην Άνω Μηλιά.]] |
||
Οι '''Λαζαίοι''' ήταν οικογένεια κλεφτών και αρματολών, |
Οι '''Λαζαίοι''' ήταν οικογένεια [[Κλέφτες|κλεφτών]] και [[Αρματολοί|αρματολών]], οι οποία έδρασε στην ευρύτερη περιοχή του [[Όλυμπος|Ολύμπου]] αλλά και στη θάλασσα, πριν από την [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Επανάσταση του 1821]]. Ήταν φημισμένοι για τη γενναιότητα και την καλωσύνη τους, τους στενούς οικογενειακούς δεσμούς τους καθώς και για τη φιλία τους με τον αρματολό [[Νικοτσάρας|Νικοτσάρα]]<ref name=":0">Πολίτης 1973, σελ. 103.</ref>. Το όνομά τους φέρει ο Πολιτιστικός Σύλλογος της [[Κάτω Μηλιά Πιερίας|Κάτω Μηλιάς Πιερίας]]. |
||
== Τόλιος Λάζος == |
== Τόλιος Λάζος == |
||
Γενάρχης της οικογένειας θεωρείται ο Έξαρχος Τόλιος Λάζος (περίπου 1710-1760 ή 70<ref name=":0" />), με καταγωγή από την [[Ελασσόνα]] , ο οποίος ανέλαβε επικεφαλής των καπεταναίων στο αρματολίκι της Πιερίας, με έδρα τη [[Μηλιά Πιερίας]]. Σε κάποια έγγραφα αναφέρεται καταγωγή από τα Βοδενά (σημ. [[Έδεσσα]]), ωστόσο αυτή η πληροφορία θεωρείται εσφαλμένη<ref>[http://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/makedonika/article/view/5962 Γεώργιος Χ. Χιονίδης,"Ανέκδοτα έγγραφα και άγνωστα στοιχεία για κλεφταρματολούς και για την επανάσταση (1821-1822) στη Μακεδονία και ιδιαίτερα στον Όλυμπο", Βέροια 1979, σ. 135.]</ref>. Ο Τόλιος Λάζος έλαβε μέρος στην επιτυχημένη επιχείρηση στην [[Αιανή Κοζάνης|Κάλλιανη (Αιανή σήμερα)]] μαζί με άλλους κλέφτες. Αποτέλεσμα της επιχείρησης ήταν η λεηλασία του τσιφλικιού και η αρπαγή 94 φορτωμάτων ζώων με πλούσια λεία. Στα [[Ορλωφικά]], συγκρούστηκε με τους Τούρκους και αναγκάστηκε να καταφύγει στο [[Αιτωλικό]]. Έπειτα από τρίμηνη πολιορκία, κατάφερε να αντισταθεί και να επιστρέψει στα λημέρια του στον Όλυμπο. Απέκτησε 4 γιους |
Γενάρχης της οικογένειας θεωρείται ο Έξαρχος Τόλιος Λάζος (περίπου 1710-1760 ή 70<ref name=":0" />), με καταγωγή από την [[Ελασσόνα]] , ο οποίος ανέλαβε επικεφαλής των καπεταναίων στο αρματολίκι της Πιερίας, με έδρα τη [[Μηλιά Πιερίας]]. Σε κάποια έγγραφα αναφέρεται καταγωγή από τα Βοδενά (σημ. [[Έδεσσα]]), ωστόσο αυτή η πληροφορία θεωρείται εσφαλμένη<ref>[http://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/makedonika/article/view/5962 Γεώργιος Χ. Χιονίδης,"Ανέκδοτα έγγραφα και άγνωστα στοιχεία για κλεφταρματολούς και για την επανάσταση (1821-1822) στη Μακεδονία και ιδιαίτερα στον Όλυμπο", Βέροια 1979, σ. 135.]</ref>. Ο Τόλιος Λάζος έλαβε μέρος στην επιτυχημένη επιχείρηση στην [[Αιανή Κοζάνης|Κάλλιανη (Αιανή σήμερα)]] μαζί με άλλους κλέφτες. Αποτέλεσμα της επιχείρησης ήταν η λεηλασία του τσιφλικιού και η αρπαγή 94 φορτωμάτων ζώων με πλούσια λεία. Στα [[Ορλωφικά]], συγκρούστηκε με τους Τούρκους και αναγκάστηκε να καταφύγει στο [[Αιτωλικό]]. Έπειτα από τρίμηνη πολιορκία, κατάφερε να αντισταθεί και να επιστρέψει στα λημέρια του στον Όλυμπο. Απέκτησε 4 γιους, τους Γιάννης, Λιόλιο, Δήμος, Κώστα. |
||
*Γιάννης Λάζος: Σφάχτηκε στον Τύρναβο (1813) από το Βελή Πασά, μαζί με 36 άλλα μέλη της οικογένειας των Λαζαίων. Ο γιος του, Τόλιος, γλίτωσε την ομαδική σφαγή επειδή ήταν 12 ετών και αργότερα έγινε χιλίαρχος στο Θεσσαλομακεδονικό Σώμα. Πέθανε νέος στις 15 Φεβρουαρίου 1836. Ο γιος του, Γιάννης, σκοτώθηκε το 1835 σε συμπλοκή με Γκέγκηδες έξω από το Λιβάδι. |
|||
*Λιόλιος Λάζος: Απαγχονίστηκε το [[1815]] στην [[Πόλη]], μαζί με τους 2 γιους του |
|||
*Δήμος Λάζος: Σκοτώθηκε στη Μηλιά από το Βελή Πασά. Κατά μία άλλη εκδοχή, σουβλίστηκε στη Μαλαθριά, σημερινό [[Δίον Πιερίας]]. |
|||
*Κώστας Λάζος: Στάλθηκε από το Βελή Πασά στα Γιάννενα, όπου ανασκολοπίστηκε από τον Αλή Πασά |
|||
== Δράση στη θάλασσα == |
== Δράση στη θάλασσα == |
||
Το 1790, οι γιοι του Τόλιου, μη θέλοντας να υποταγούν στον [[Αλή πασάς|Αλή Πασά]], επαναστάτησαν εναντίον του και αναγκάστηκαν να αποσυρθούν στις [[Σποράδες|Βόρειες Σποράδες]], όπου έγιναν πειρατές. Στα 1798 πήραν ξανά το πατρικό τους αρματολίκι, αφού συμφιλιώθηκαν με τον Αλή, όπως και ο Νικοτσάρας. Το 1802 ο Λιόλιος Λάζος πολέμησε ως σύμμαχός του, μαζί με άλλους Έλληνες καπετάνιους, κατά των Σουλιωτών. Ωστόσο, τον Αύγουστο του 1806, η ύπαρξη ρωσικού στόλου στο Αιγαίο έγινε αφορμή να επαναστατήσουν ξανά, μαζί με τον Νικοτσάρα, και να ξαναγίνουν κουρσάροι. Τότε, σε μία από τις πειρατικές επιδρομές τους εναντίον των χωριών του Πηλίου, σκότωσαν τον ντόπιο αρματολό Μπασδέκη. Ενωμένοι με τον ρωσικό στόλο, νίκησαν την τουρκική αρμάδα στην Τένεδο, το [[1807]]. Τον Ιούλιο του 1807 σκοτώθηκε ο [[Νικοτσάρας]], καθώς και ο Γιάννης Λάζος.<ref name=":0" /> |
|||
Στη συνέχεια, τα μέλη της οικογένειας ταυτίστηκαν με τον αγώνα τους κατά του Αλή Πασά. Έτσι, οι Λαζαίοι έγιναν και κουρσάροι, με κέντρο δράσης τις Σποράδες, όπου μεταφέρθηκαν με τις οικογένειές τους. Στα [[1795]] καταφέρνουν να θέσουν υπό τον έλεγχό τους τον Παγασητικό και επιστρέφουν στα βουνά όταν ο οργισμένος Αλή πασάς στέλνει τους γιους του, Βελή και Μουχτάρ, με σκοπό να συντρίψουν τους Λαζαίους. Έπειτα, έγινε προσωρινή εκεχειρία με τον Αλή, ως το [[1804]], οπότε επιδεινώνονται ξανά οι σχέσεις της Ρωσίας με την Τουρκία. Οι Λαζαίοι έγιναν ξανά κουρσάροι και ενώθηκαν με το ρωσικό στόλο, νικώντας την τουρκική αρμάδα στην Τένεδο, το [[1807]]. Την ίδια χρονιά σκοτώθηκε ο [[Νικοτσάρας]], στενός συνεργάτης των Λαζαίων και μέχρι το [[1812]] η δράση τους συνεχίστηκε στα βουνά. |
|||
== Αιφνιδιασμός από τον Αλή Πασά == |
|||
Το 1811, οι Λιόλιος, Δήμος, Κώστας αναγκάζονται να γυρίσουν στο αρματολίκι τους στον βόρειο Όλυμπο, ξανακατέφυγαν όμως στα νησιά όταν ξέσπασε η επανάσταση του [[Βλαχάβας|Θύμιου Μπλαχάβα]], καθώς δεν ένοιωθαν ασφαλείς. Το 1811 επέστρεψαν πάλι στο αρματολίκι τους, υποτασσόμενοι στον πανίσχυρο εκείνη την εποχή Αλή Πασά. Έτσι ο Λιόλιος με τον Κώστα μετέβησαν στα Ιωάννινα για να προσκυνήσουν, με τον Κώστα να παραμένει εκεί ως όμηρος.<ref name=":0" /> |
|||
Το 1813, ο Βλαχοθόδωρος (αρματολός στη θέση του Νικοτσάρα και δολοφόνος του [[Πάνος Τσάρας|Πάνου Τσάρα]]) διέβαλλε τους Λαζαίους στον Αλή, λέγοντάς του πως είχαν σχέσεις με τον αντίπαλό του, Ισμαήλ μπέη των Σερρών. Τότε, τον Απρίλιο του 1813, ο Αλής έστειλε τον γιο του, Βελή, να επιτεθεί εναντίον των αρματολών του Ολύμπου. Αυτός επιτέθηκε τη νύχτα στη Μηλιά της Πιερίας, όπου αιφνιδίασε τους Λαζαίους με αποτέλεσμα να σκοτωθεί, αμυνόμενος, ο Δήμος και να συλληφθούν όλα τα γυναικόπαιδα της οικογένειας και των φίλων τους. Στη συνέχεια, αυτά μεταφέρθηκαν από τον Βελή στη [[Λάρισα]] ή τον [[Τύρναβος|Τύρναβο]].<ref name=":0" /> Ο Λιόλιος διέφυγε τη σύλληψη και, μαζί με άλλους κυνηγημένους αρματολούς, έγινε πάλι πειρατής. Τότε ο Αλής εκτέλεσε τον Κώστα, ο οποίος ήταν όμηρός του. Το ίδιο έκανε και ο Βελής με όλους τους αρσενικούς της οικογένειας, εκτός από τον 12χρονο Τόλιο, γιο του Γιάννη Λάζου, τον οποίο σπλαχνίστηκε λόγω της ηλικίας του. Ο [[Νικόλαος Κασομούλης|Κασομούλης]], μάλιστα, αναφέρει πως ο Βλαχοθόδωρος ζήτησε από τον Βελή να εκτελέσει και τον μικρό Τόλιο λέγοντας πως δεν είναι καλό ούτε σπορά μείνει από αυτή την οικογένεια. Ωστόσο ο Βελής απάντησε οργισμένος: «''Κερατά Βλαχοθόδωρε, αυτό το παιδί θα το αφήσω να σκοτώσει εσένα, οπού έγινες αιτία του θανάτου των πατέρων του και συγγενών και άιντε απ' εδώ να μη σε γλέπω''».<ref name=":0" /> |
|||
== Ενέδρα του Αλή Πασά == |
|||
Η ηρωική οικογένεια βρήκε το θάνατο σε ενέδρα του Αλή Πασά, ο οποίος έπεισε να μεταβούν στα [[Ιωάννινα]] για διαπραγματεύσεις οι Λιόλιος και Κώστας Λάζος μαζί με τον 12χρονο Τόλιο Λάζο, γιο του Γιάννη Λάζου, που ήταν ο πρωτότοκος γιος του γενάρχη της οικογένειας, Λάζου. Το [[1813]] ο Αλής έστειλε το γιο του Βελή στη Μηλιά της Πιερίας, όπου σκοτώθηκε ο Δήμος Λάζος, πολεμώντας κατά του κατακτητή. Διασώθηκαν ο Λιόλιος και ο 12χρονος Τόλιος, ενώ τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στον Τύρναβο και έπειτα στη [[Λάρισα]]. Η καταστροφή της ιστορικής οικογένειας συντελέστηκε στο "μακελείο" της Λάρισας, όπου σφαγιάστηκαν. Ο Κώστας Λάζος κατακρεουργήθηκε στα Ιωάννινα και η γυναίκα του Λιόλιου ήταν αιχμάλωτη του Αλή. Ο Λιόλιος έγινε ξανά πειρατής και πολιορκήθηκε στην Πάρο από τον Ομέρ Πασά της Καρύστου. Πιάστηκε και οδηγήθηκε στο Σουλτάνο, όπου απαγχονίστηκε. Η οικογένεια του Λιόλιου μαζί με 50 ακόμα συγγενείς του αιχμαλωτίστηκε και όλοι μαζί κάηκαν στα αμπάρια της τούρκικης ναυαρχίδας, η οποία ανατινάχθηκε από τον Κανάρη, το [[1822]]. Ο Μητροπολίτης Χίου κατόρθωσε να εξαγοράσει μόνο τους 2 ανήλικους γιους του Λιόλιου, τον Τόλιο Λάζο και το Δήμο Λάζο. |
|||
Ο Λιόλιος έγινε ξανά πειρατής και πολιορκήθηκε στην Πάρο από τον Ομέρ Πασά της Καρύστου. Πιάστηκε και οδηγήθηκε στο Σουλτάνο, όπου απαγχονίστηκε. Η οικογένεια του Λιόλιου μαζί με 50 ακόμα συγγενείς του αιχμαλωτίστηκε και όλοι μαζί κάηκαν στα αμπάρια της τούρκικης ναυαρχίδας, η οποία ανατινάχθηκε από τον Κανάρη, το [[1822]]. Ο Μητροπολίτης Χίου κατόρθωσε να εξαγοράσει μόνο τους 2 ανήλικους γιους του Λιόλιου, τον Τόλιο Λάζο και το Δήμο Λάζο. |
|||
==Η Σφαγή της Λάρισας== |
|||
Ο γιος του Αλή Πασά, [[Βελής πασάς|Βελής]] από τα Τρίκαλα έφτασε στην [[Ραψάνη Λάρισας|Ραψάνη]] στους πρόποδες του Ολύμπου. Ο Βελής φτάνοντας έδωσε αμέσως εντολή να γίνει πανηγύρι. Παράλληλα διέταξε να πιαστούν οι Λαζόπουλοι και να αποκεφαλιστούν επί τόπου. Ενώ το πανηγύρι φούντωνε, οι τρεις Λαζόπουλοι μαζί με άλλους τριάντα έξι συγγενείς τους βρήκαν φρικτό θάνατο.<ref name=mittheilungenau00dergoog>{{Cite book |
|||
| editor = |
|||
| title = Mittheilungen aus der Geschichte und Dichtung der Neu-Griechen. Zweiter Band |
|||
| publisher = Jacob Hölscher |
|||
| location = Coblenz |
|||
| year = 1825 |
|||
| pages = |
|||
| language = |
|||
| origyear = |
|||
| url = http://www.archive.org/details/mittheilungenau00dergoog |
|||
|accessdate = 28 Μαρτίου 2010 |
|||
}}</ref> |
|||
== Τόλιος και Δήμος Λάζος == |
== Τόλιος και Δήμος Λάζος == |
||
Στα χρόνια τους έδρα του αρματολικιού έγινε το Λιβάδι Ελασσόνας. Ο Τόλιος (1803-1878) ξαναδημιούργησε με τον αδερφό του το αρματολίκι του Ολύμπου, το 1826 και κατέφυγαν το 1841 στη Νέα Πέλλα Αταλάντης. Ο Δήμος (1804-1865) έλαβε μέρος |
Στα χρόνια τους έδρα του αρματολικιού έγινε το Λιβάδι Ελασσόνας. Ο Τόλιος (1803-1878) ξαναδημιούργησε με τον αδερφό του το αρματολίκι του Ολύμπου, το 1826 και κατέφυγαν το 1841 στη Νέα Πέλλα Αταλάντης. Ο Δήμος (1804-1865) έλαβε μέρος, όπως και ο αδερφός του, στην Επανάσταση της Θεσσαλίας. Γιοι του Δήμου ήταν ο Γιάννης Λάζος , γιατρός (1839-1921) και ο στρατιωτικός Αλέξανδρος Λάζος (1844-1925). Οι δύο αυτοί Λαζαίοι πολέμησαν στην Επανάσταση του Ολύμπου (1878). |
||
== Λαζαίοι και παράδοση == |
== Λαζαίοι και παράδοση == |
||
Η ιστορία και η δράση των Λαζαίων τροφοδότησε δημοτικά τραγούδια |
Η ιστορία και η δράση των Λαζαίων τροφοδότησε δημοτικά τραγούδια. Το επεισόδιο της σύλληψης και της μεταφοράς των γυναικοπαίδων των Λαζαίων στον Τύρναβο έγινε αφορμή για το τραγούδι ''Οι γυναίκες των Λαζαίων'', από το οποίο προέρχεται το παρακάτω απόσπασμα<ref>Όπως διασώθηκε στην παραλλαγή που κατέγραψε ο Passow, βλ. Πολίτης 1973, σ. 106.</ref>: |
||
:«''Τι’ ναι τούτο το κακό ,που πάθαμε εμείς οι μαύροι κλέφτες;'' |
:«''Τι’ ναι τούτο το κακό ,που πάθαμε εμείς οι μαύροι κλέφτες;'' |
||
Έκδοση από την 23:41, 19 Ιανουαρίου 2016
Οι Λαζαίοι ήταν οικογένεια κλεφτών και αρματολών, οι οποία έδρασε στην ευρύτερη περιοχή του Ολύμπου αλλά και στη θάλασσα, πριν από την Επανάσταση του 1821. Ήταν φημισμένοι για τη γενναιότητα και την καλωσύνη τους, τους στενούς οικογενειακούς δεσμούς τους καθώς και για τη φιλία τους με τον αρματολό Νικοτσάρα[1]. Το όνομά τους φέρει ο Πολιτιστικός Σύλλογος της Κάτω Μηλιάς Πιερίας.
Τόλιος Λάζος
Γενάρχης της οικογένειας θεωρείται ο Έξαρχος Τόλιος Λάζος (περίπου 1710-1760 ή 70[1]), με καταγωγή από την Ελασσόνα , ο οποίος ανέλαβε επικεφαλής των καπεταναίων στο αρματολίκι της Πιερίας, με έδρα τη Μηλιά Πιερίας. Σε κάποια έγγραφα αναφέρεται καταγωγή από τα Βοδενά (σημ. Έδεσσα), ωστόσο αυτή η πληροφορία θεωρείται εσφαλμένη[2]. Ο Τόλιος Λάζος έλαβε μέρος στην επιτυχημένη επιχείρηση στην Κάλλιανη (Αιανή σήμερα) μαζί με άλλους κλέφτες. Αποτέλεσμα της επιχείρησης ήταν η λεηλασία του τσιφλικιού και η αρπαγή 94 φορτωμάτων ζώων με πλούσια λεία. Στα Ορλωφικά, συγκρούστηκε με τους Τούρκους και αναγκάστηκε να καταφύγει στο Αιτωλικό. Έπειτα από τρίμηνη πολιορκία, κατάφερε να αντισταθεί και να επιστρέψει στα λημέρια του στον Όλυμπο. Απέκτησε 4 γιους, τους Γιάννης, Λιόλιο, Δήμος, Κώστα.
Δράση στη θάλασσα
Το 1790, οι γιοι του Τόλιου, μη θέλοντας να υποταγούν στον Αλή Πασά, επαναστάτησαν εναντίον του και αναγκάστηκαν να αποσυρθούν στις Βόρειες Σποράδες, όπου έγιναν πειρατές. Στα 1798 πήραν ξανά το πατρικό τους αρματολίκι, αφού συμφιλιώθηκαν με τον Αλή, όπως και ο Νικοτσάρας. Το 1802 ο Λιόλιος Λάζος πολέμησε ως σύμμαχός του, μαζί με άλλους Έλληνες καπετάνιους, κατά των Σουλιωτών. Ωστόσο, τον Αύγουστο του 1806, η ύπαρξη ρωσικού στόλου στο Αιγαίο έγινε αφορμή να επαναστατήσουν ξανά, μαζί με τον Νικοτσάρα, και να ξαναγίνουν κουρσάροι. Τότε, σε μία από τις πειρατικές επιδρομές τους εναντίον των χωριών του Πηλίου, σκότωσαν τον ντόπιο αρματολό Μπασδέκη. Ενωμένοι με τον ρωσικό στόλο, νίκησαν την τουρκική αρμάδα στην Τένεδο, το 1807. Τον Ιούλιο του 1807 σκοτώθηκε ο Νικοτσάρας, καθώς και ο Γιάννης Λάζος.[1]
Αιφνιδιασμός από τον Αλή Πασά
Το 1811, οι Λιόλιος, Δήμος, Κώστας αναγκάζονται να γυρίσουν στο αρματολίκι τους στον βόρειο Όλυμπο, ξανακατέφυγαν όμως στα νησιά όταν ξέσπασε η επανάσταση του Θύμιου Μπλαχάβα, καθώς δεν ένοιωθαν ασφαλείς. Το 1811 επέστρεψαν πάλι στο αρματολίκι τους, υποτασσόμενοι στον πανίσχυρο εκείνη την εποχή Αλή Πασά. Έτσι ο Λιόλιος με τον Κώστα μετέβησαν στα Ιωάννινα για να προσκυνήσουν, με τον Κώστα να παραμένει εκεί ως όμηρος.[1]
Το 1813, ο Βλαχοθόδωρος (αρματολός στη θέση του Νικοτσάρα και δολοφόνος του Πάνου Τσάρα) διέβαλλε τους Λαζαίους στον Αλή, λέγοντάς του πως είχαν σχέσεις με τον αντίπαλό του, Ισμαήλ μπέη των Σερρών. Τότε, τον Απρίλιο του 1813, ο Αλής έστειλε τον γιο του, Βελή, να επιτεθεί εναντίον των αρματολών του Ολύμπου. Αυτός επιτέθηκε τη νύχτα στη Μηλιά της Πιερίας, όπου αιφνιδίασε τους Λαζαίους με αποτέλεσμα να σκοτωθεί, αμυνόμενος, ο Δήμος και να συλληφθούν όλα τα γυναικόπαιδα της οικογένειας και των φίλων τους. Στη συνέχεια, αυτά μεταφέρθηκαν από τον Βελή στη Λάρισα ή τον Τύρναβο.[1] Ο Λιόλιος διέφυγε τη σύλληψη και, μαζί με άλλους κυνηγημένους αρματολούς, έγινε πάλι πειρατής. Τότε ο Αλής εκτέλεσε τον Κώστα, ο οποίος ήταν όμηρός του. Το ίδιο έκανε και ο Βελής με όλους τους αρσενικούς της οικογένειας, εκτός από τον 12χρονο Τόλιο, γιο του Γιάννη Λάζου, τον οποίο σπλαχνίστηκε λόγω της ηλικίας του. Ο Κασομούλης, μάλιστα, αναφέρει πως ο Βλαχοθόδωρος ζήτησε από τον Βελή να εκτελέσει και τον μικρό Τόλιο λέγοντας πως δεν είναι καλό ούτε σπορά μείνει από αυτή την οικογένεια. Ωστόσο ο Βελής απάντησε οργισμένος: «Κερατά Βλαχοθόδωρε, αυτό το παιδί θα το αφήσω να σκοτώσει εσένα, οπού έγινες αιτία του θανάτου των πατέρων του και συγγενών και άιντε απ' εδώ να μη σε γλέπω».[1]
Ο Λιόλιος έγινε ξανά πειρατής και πολιορκήθηκε στην Πάρο από τον Ομέρ Πασά της Καρύστου. Πιάστηκε και οδηγήθηκε στο Σουλτάνο, όπου απαγχονίστηκε. Η οικογένεια του Λιόλιου μαζί με 50 ακόμα συγγενείς του αιχμαλωτίστηκε και όλοι μαζί κάηκαν στα αμπάρια της τούρκικης ναυαρχίδας, η οποία ανατινάχθηκε από τον Κανάρη, το 1822. Ο Μητροπολίτης Χίου κατόρθωσε να εξαγοράσει μόνο τους 2 ανήλικους γιους του Λιόλιου, τον Τόλιο Λάζο και το Δήμο Λάζο.
Τόλιος και Δήμος Λάζος
Στα χρόνια τους έδρα του αρματολικιού έγινε το Λιβάδι Ελασσόνας. Ο Τόλιος (1803-1878) ξαναδημιούργησε με τον αδερφό του το αρματολίκι του Ολύμπου, το 1826 και κατέφυγαν το 1841 στη Νέα Πέλλα Αταλάντης. Ο Δήμος (1804-1865) έλαβε μέρος, όπως και ο αδερφός του, στην Επανάσταση της Θεσσαλίας. Γιοι του Δήμου ήταν ο Γιάννης Λάζος , γιατρός (1839-1921) και ο στρατιωτικός Αλέξανδρος Λάζος (1844-1925). Οι δύο αυτοί Λαζαίοι πολέμησαν στην Επανάσταση του Ολύμπου (1878).
Λαζαίοι και παράδοση
Η ιστορία και η δράση των Λαζαίων τροφοδότησε δημοτικά τραγούδια. Το επεισόδιο της σύλληψης και της μεταφοράς των γυναικοπαίδων των Λαζαίων στον Τύρναβο έγινε αφορμή για το τραγούδι Οι γυναίκες των Λαζαίων, από το οποίο προέρχεται το παρακάτω απόσπασμα[3]:
- «Τι’ ναι τούτο το κακό ,που πάθαμε εμείς οι μαύροι κλέφτες;
- Μας χάλασε ο Βελή Πασάς, μας πήρε σε γαζέπι,
- μας πήρε τες γυναίκες μας, μας πήρε τα παιδιά μας...»
- «Ποιές είν' αυτές οι κλέφτισσες, κι οι καπεταναρέισσες;»
- —«Σκλάβες σου είν' αφέντη μου, γυναίκες των Λαζαίων.»
- Για τους Λαζαίους επίσης υπάρχει το παρακάτω δημοτικό τραγούδι[εκκρεμεί παραπομπή]:
Παραπομπές
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Πολίτης 1973, σελ. 103.
- ↑ Γεώργιος Χ. Χιονίδης,"Ανέκδοτα έγγραφα και άγνωστα στοιχεία για κλεφταρματολούς και για την επανάσταση (1821-1822) στη Μακεδονία και ιδιαίτερα στον Όλυμπο", Βέροια 1979, σ. 135.
- ↑ Όπως διασώθηκε στην παραλλαγή που κατέγραψε ο Passow, βλ. Πολίτης 1973, σ. 106.
Πηγές
- Αλέξης Πολίτης, Το δημοτικό τραγούδι - Κλέφτικα, Εκδοτική Ερμής Ε.Π.Ε., 1973, ανατύπωση 1981
Βιβλιογραφία
- Η Μηλιά στη διαδρομή των αιώνων, πρακτικά Συνεδρίου του Μορφωτικού και Πολιτιστικού Συλλόγου Κάτω Μηλιάς "Οι Λαζαίοι", 7-8 Απριλίου 2001, εκδ. ΜΑΤΙ.
- Ράπτης Γ., Όλυμπος, Πιέρια Βέρμιο και Άθως στη ζωή των Μακεδόνων, εκδ. Όλυμπος, 1996.