Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης

Το Βραβείο Νομπέλ Ειρήνης είναι ένα από τα πέντε Βραβεία Νομπέλ, που θεσπίστηκαν από τον Σουηδό βιομήχανο και εφευρέτη Άλφρεντ Νομπέλ. Με βάση τη διαθήκη του Νομπέλ το βραβείο αυτό πρέπει να δίνεται «στο πρόσωπο που είχε τη μεγαλύτερη συνεισφορά στην αδελφοποίηση των εθνών, στην κατάργηση ή τη μείωση των στρατιωτικών δυνάμεων και στη διεξαγωγή και προώθηση ειρηνευτικών διαδικασιών».

Το ινστιτούτο Νομπέλ στη Νορβηγία.

Το Νομπέλ Ειρήνης απονέμεται σε ετήσια βάση στο Όσλο, πρωτεύουσα της Νορβηγίας, και συγκεκριμένα στο δημαρχείο της πόλης. Τα υπόλοιπα βραβεία απονέμονται στην Αίθουσα Συναυλιών της Στοκχόλμης την ίδια ημέρα. Η βράβευση γίνεται στις 10 Δεκεμβρίου, επέτειο του θανάτου του Νομπέλ, παρουσία του βασιλιά της χώρας. Ο βραβευθείς παραλαμβάνει ένα αναμνηστικό δίπλωμα, ένα μετάλλιο και ένα αποδεικτικό για την είσπραξη του χρηματικού επάθλου. Την τελευταία δεκαετία η τελετή βράβευσης ακολουθείται από μία συναυλία για την ειρήνη. Η συναυλία αυτή λαμβάνει χώρα την επόμενη ημέρα από τη βράβευση, μεταδίδεται σε περισσότερες από 150 χώρες παγκοσμίως και παρακολουθείται από περισσότερες από 450 εκατομμύρια οικογένειες. Έχει λάβει διεθνή φήμη και αποτελεί πόλο έλξης διασήμων προσωπικοτήτων από τον χώρο της μουσικής.

Η επιλογή των βραβευθέντων δημιουργεί κατά καιρούς αντιδράσεις, καθώς επιλέγονται πρόσωπα που παλαιότερα είχαν προωθήσει τη βία σαν μέσο επίλυσης διαφορών και στη συνέχεια ακολούθησαν επιλεκτικά ειρηνικές μεθόδους για να επιτευχθεί η ειρήνη.

Διαδικασία βράβευσης

Ο Νομπέλ μέχρι τον θάνατό του το 1896 δεν ξεκαθάρισε ποτέ την επιλογή ενός βραβείου για την ειρήνη. Οι υπόλοιπες επιλογές του, όπως η χημεία και η φυσική, ήταν περισσότερο προφανείς, καθώς υπήρξε εκπαιδευμένος χημικός μηχανικός. Διατυπώθηκε βέβαια από ορισμένους η άποψη ότι ο Νομπέλ ζήτησε τη θέσπιση του βραβείου για να επανορθώσει για την εφεύρεση καταστροφικών υλικών. Ωστόσο κανένα από τα εκρηκτικά που εφεύρε δε χρησιμοποιήθηκε όσο ήταν ακόμα εν ζωή, με εξαίρεση ίσως τον βαλλιστίτη. Το κοινοβούλιο της Νορβηγίας, το Στόρτινγκ, διορίζει τη νορβηγική επιτροπή Νομπέλ, η οποία επιλέγει τον βραβευθέντα. Ο πρόεδρος της επιτροπής αυτής απονέμει ο ίδιος το βραβείο. Την περίοδο θανάτου του Νομπέλ η Σουηδία και η Νορβηγία αποτελούσαν μία οντότητα. Η Σουηδία ήταν αρμόδια για την εξωτερική πολιτική και η Νορβηγία για την εσωτερική της πολιτική. Ο Νομπέλ ωστόσο ποτέ δεν εξήγησε την επιθυμία του η Νορβηγία να είναι υπεύθυνη για την απόδοση αυτού του βραβείου. Πιθανόν λόγω της μη ενασχόλησης της Νορβηγίας με τα εξωτερικά, ο Νομπέλ να θεώρησε ότι μια νορβηγική επιτροπή θα ήταν ανεπηρέαστη κατά τη βράβευση.

Υποψηφιότητες

Οι υποψηφιότητες για το βραβείο μπορούν να προταθούν από μια ευρεία ομάδα ειδικών, όπως παλαιότερους βραβευθέντες, μέλη εθνικών συνελεύσεων και κοινοβουλίων, πανεπιστημιακούς ορισμένων ειδικοτήτων, διεθνείς δικαστές και ειδικοί σύμβουλοι της επιτροπής βράβευσης. Μερικές χρονιές οι προτάσεις έχουν αγγίξει τις 199. Η επιτροπή διατηρεί μυστικές τις προτάσεις και ζητά βέβαια και από αυτούς που τις υπέβαλλαν να πράξουν το ίδιο. Κατά καιρούς πολλοί χαρακτηρίζονται σαν υποψήφιοι για το βραβείο αλλά δεν προέκυψε ποτέ επίσημη τεκμηρίωση για αυτό. Για την περίοδο 1901 – 1955 όμως οι υποψηφιότητες δημοσιοποιήθηκαν σε μία βάση δεδομένων . Μ ε τη δημοσίευση των δεδομένων αυτών αποκαλύφθηκε ότι το 1939 ο Έρικ Μπραντ, Σουηδός πολιτικός είχε προτείνει τον Αδόλφο Χίτλερ. Απέσυρε όμως την πρόταση του τέσσερεις ημέρες αργότερα. Άλλες διάσημες υποψηφιότητες περιλαμβάνουν τον Ιωσήφ Στάλιν και το Μπενίτο Μουσολίνι. Βέβαια εφόσον κάθε υποψηφιότητα προτείνεται από ένα μεμονωμένο πρόσωπο, τέτοιες υποψηφιότητες δεν εκφράζουν την άποψη της νορβηγικής επιτροπής.

Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα βραβεία, με τα οποία αναγνωρίζεται η ολοκληρωμένη συνεισφορά ενός προσώπου, το βραβείο αυτό μπορεί να απονεμηθεί σε πρόσωπα ή οργανισμούς κατά τη διάρκεια της προσπάθειας τους για αντιμετώπιση συγκρούσεων ή τη δημιουργία ειρήνης. Ελλοχεύει βέβαια ο κίνδυνος οι διαπραγματεύσεις να μην οδηγήσουν στο προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Γι αυτό και ορισμένα βραβεία ήρθαν αντιμέτωπα με την έντονη κριτική του κοινού. Για παράδειγμα τα βραβεία που δόθηκαν στους Θεόδωρο Ρούσβελτ, Σιμόν Πέρες, Γιτζάκ Ράμπιν, Γιασέρ Αραφάτ και στους Χένρι Κίσινγκερ και Λι Ντουκ Το. Το τελευταίο βραβείο μάλιστα οδήγησε σε παραίτηση δύο μέλη της επιτροπής.

Το 2005 δημιουργήθηκε το Κέντρο Νομπέλ Ειρήνης. Σκοπός του είναι η παρουσίαση των βραβευθέντων και της συνεισφοράς τους καθώς και τις τρέχουσες διαμάχες και πολέμους ανά την υφήλιο.

Διαμάχες

Το Νομπέλ Ειρήνης έχει γίνει αντικείμενο διαφωνιών κατά τη διάρκεια της ιστορίας του. Υποστηρίζεται ότι το κοινοβούλιο της Νορβηγίας, που διορίζει την επιτροπή βράβευσης, είναι το ίδιο κοινοβούλιο, που αποφάσισε το 1949 τη συμμετοχή τη χώρας στο ΝΑΤΟ, τη φιλοξενία δυνάμεων του ΝΑΤΟ στη χώρα και την παροχή λιμανιών και χωρικών υδάτων στα βαλλιστικά υποβρύχια των ΗΠΑ το 1983.Ωστόσο το κοινοβούλιο δεν έχει λόγο στην τελική επιλογή. Ένα μέλος του κοινοβουλίου δε μπορεί ταυτόχρονα να είναι μέλος της επιτροπής και η επιτροπή περιλαμβάνει μέλη από όλα τα μεγάλα κόμματα, και συνεπώς συμπεριλαμβάνει και αυτά που αντιτίθενται στη συμμετοχή της χώρας στο ΝΑΤΟ.

Μία κοινώς αποδεκτή αδυναμία του βραβείου αυτού είναι η αμεσότητα της βράβευσης. Τα επιστημονικά και λογοτεχνικά Νομπέλ απονέμονται συχνά μετά την παρέλευση δύο ή και τριών δεκαετιών από το αναγνωρισμένο επίτευγμα. Αντίθετα το Νομπέλ Ειρήνης απονέμεται την ίδια χρονιά ή την αμέσως επόμενη. Ορισμένοι σχολιαστές επισημαίνουν ότι αυτό μπορεί να είναι άδικο ή και ειρωνικό καθώς οι κριτές δεν μπορούν να είναι πλήρως αμερόληπτοι. Υπάρχει όμως και η αντίθετη άποψη με βάση την οποία η άμεση απονομή εστιάζει το γενικό ενδιαφέρον σε ένα σημαντικό διεθνές πρόβλημα και πιθανότατα ενισχύει τις προσπάθειες για την ειρήνη. Μια κοντινότερη ματιά στους νομπελίστες μας δίνει διαφορετικές περιπτώσεις ανθρώπων. Κάποιοι όπως ο Άλμπερτ Σβάιτσερ (1952), ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ (1964), η Μητέρα Τερέζα (1979) και η Αούνγκ Σαν Σούου Κίι (1991) αφιέρωσαν τη ζωή τους σε ανθρωπιστικά ζητήματα. Άλλοι, όπως ο Τζίμμυ Κάρτερ (2002) και ο Μοχάμεντ ελ Μπαραντέι (2005) επιλέχτηκαν για την ασταμάτητη προσπάθεια τους. Άλλοι πάλι θεωρούνται αμφιλεγόμενοι, ακόμη και σήμερα, εξαιτίας κυρίως της πολιτικής τους δραστηριότητας. Στην τελευταία κατηγορία περιλαμβάνονται πρόσωπα όπως ο Χένρι Κίσινγκερ (1973), ο Μοχάμεντ Ανουάρ ελ-Σαντάτ και ο Μεναχέμ Μπέγκιν (1978), ο Γιτζάκ Ράμπιν και ο Γιασέρ Αραφάτ (1994).

Ένα άλλο θέμα είναι οι αξιοσημείωτες απουσίες, δηλαδή η μη βράβευση διεθνώς αναγνωρισμένων προσωπικοτήτων. Η λίστα περιλαμβάνει τον Μαχάτμα Γκάντι, τον Πάπα Ιωάννη ΚΓ, τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄, τον Στιβ Μπίκο, τον Ραφαέλ Λέμκιν, τον Χέρμερτ Χούβερ, τον Σέσαρ Τσάβες, τον Χοσέ Φερέρ και τον Όσκαρ Ρομέρο. Ιδιαίτερη αίσθηση είχε προκαλέσει η παράλειψη του Γκάντι. Υπήρξαν μάλιστα και επίσημες ανακοινώσεις της επιτροπής για το θέμα. νωστοποιήθηκε μάλιστα από την επιτροπή ότι ο Γκάντι ήταν υποψήφιος το 1937, το 1938, το 1939, το 1947 και τον Ιανουάριο του 1948, λίγες μέρες πριν δολοφονηθεί. Αργότερα νέα μέλη της επιτροπής εξέφρασαν δημόσια τη λύπη τους για την παράλειψη βράβευσης του Γκάντι Στις περισσότερες περιπτώσεις οι παραλείψεις αυτές προέκυψαν εξαιτίας του όρου της διαθήκης του Νομπέλ, με βάση την οποία μόνο πρόσωπα εν ζωή μπορούν να τιμηθούν με το βραβείο.

Έρευνα του ανθρωπολόγου Ντείβιντ Στολ σχετικά με την Ριγομπέρτα Μεντσού, η οποία βραβεύθηκε το 1992 αποκάλυψε μερικά κατασκευασμένα στοιχεία στην αυτοβιογραφία της με τίτλο «Το όνομά μου είναι Ριγομπέρτα Μεντσού και έτσι δημιουργήθηκε η συνείδησή μου (Me llamo Rigoberta Menchú y así me nació la conciencia)». Η Μεντσού αργότερα παραδέχτηκε ότι άλλαξε ορισμένα στοιχεία του βιογραφικού της. Μετά την αρχική διαμάχη, η επιτροπή βράβευσης αποφάσισε ότι δεν πρέπει να ανακαλέσει τη βράβευση της Μεντσού, εξαιτίας των διαφορών αυτών. Ο γραμματέας της επιτροπής δήλωσε ότι η βράβευση της δε βασίστηκε πρωταρχικά ή αποκλειστικά στην αυτοβιογραφία..

Βραβευθέντες

Έτος	Όνομα	Χώρα καταγωγής	Σημειώσεις
1901	Ερρίκος (Ανρί) Ντυνάν	Ελβετία	ιδρυτής του Ερυθρού Σταυρού
	Φρεντερίκ Πασσύ	Γαλλία	ιδρυτής και πρόεδρος της Διακοινοβουλευτικής Ενωσης,.
1902	Ελί Ντικομέν Σαρλ Αλμπέρ Γκομπά	Ελβετία	εξέχοντα μέλη του Διεθνούς Μόνιμου Γραφείου για την Ειρήνη
1903	Ουίλιαμ Ράνταλ Κρέμερ	Ηνωμένο Βασίλειο	γραμματέας της Ένωσης Διεθνούς Διαιτησίας.
1904	Ινστιτούτο Διεθνούς Δικαίου	Βέλγιο
1905	Μπέρτα φον Ζούτνερ	Αυστροουγγαρία	επίτιμη πρόεδρος του Διεθνούς Μόνιμου Γραφείου για την Ειρήνη
1906	Θεόδωρος (Θίοντορ) Ρούζβελτ	ΗΠΑ	Πρόεδρος των ΗΠΑ, πρωτοστάτης στην ίδρυση του Διεθνούς Διαιτητικού Δικαστηρίου της Χάγης
1907	Ερνέστο Τεοντόρο Μονέτα	Ιταλία	μέλος του Διεθνούς Γραφείου για την Ειρήνη
	Λουί Ρενό	Γαλλία	καθηγητής διεθνούς δικαίου, δικαστής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης
1908	Κλας Πόντους Άρνολντσον	Σουηδία	ιδρυτής της Σουηδικής Επιτροπής Διαιτησίας και Ειρήνης
	Φρέντρικ Μπάγερ	Δανία	επίτιμος πρόεδρος του Διεθνούς Γραφείου Ειρήνης
1909	Ογκύστ Μαρί Φρανσουά Μπερνέρ	Βέλγιο	μέλος του Διεθνούς Διαιτητικού Δικαστηρίου
	Πολ Ανρί Μπαλουέ ντ' Ετουρνέλ, Βαρόνος ντε Κονστάν	Γαλλία	ιδρυτής και πρόεδρος της επιτροπής διαιτησίας του γαλλικού κοινοβουλίου
1910	Διεθνές Γραφείο Ειρήνης	Ελβετία	με έδρα τη Βέρνη
1911	Τομπίας Μίκαελ Κάρελ Άσερ	Ολλανδία	Πρωθυπουργός της Ολλανδίας, πρωτοστάτης σε διεθνείς διασκέψεις για τη επίλυση νομικών διαφορών μεταξύ των εθνών
	Αλφρεντ Χέρμαν Φριντ	Αυστροουγγαρία	μέλος του Διεθνούς Γραφείου για την Ειρήνη
1912	Ελάιχου Ρουτ	ΗΠΑ	«για το ξεκίνημα πολλών διαιτητικών συμφωνιών»
1913	Aνρί λα Φοντέν	Βέλγιο	πρόεδρος του Διεθνούς Γραφείου για την Ειρήνη
1914	Δεν απονεμήθηκε
1915	Δεν απονεμήθηκε
1916	Δεν απονεμήθηκε
1917	Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού	Ελβετία
1918	Δεν απονεμήθηκε
1919	Γούντροου Ουίλσον	ΗΠΑ	πρόεδρος των ΗΠΑ, πρωτεργάτης των Ηνωμένων Εθνών
1920	Λεόν Μπουρζουά	Γαλλία	πρόεδρος του συμβουλίου των Ηνωμένων Εθνών
1921	Γιάλμαρ Μπράντινγκ	Σουηδία	Σουδός πρωθυπουργός και ειδικός παρατηρητής της Κοινωνίας των Εθνών
	Κρίστιαν Λους Λάνγκε	Νορβηγία	γενικός γραμματέας της Διακοινοβουλευτικής Ενωσης των Βρυξελλών
1922	Φρίντγιοφ Νάνσεν	Νορβηγία	Νορβηγός ειδικός απεσταλμένος των Ηνωμένων Εθνών, ιδρυτής του Διεθνούς Γραφείου Νάνσεν για τους Πρόσφυγες και δημιουργός του διαβατηρίου Νάνσεν για τους πρόσφυγες
1923	Δεν απονεμήθηκε
1924	Δεν απονεμήθηκε
1925	Σερ Όστιν Τσάμπερλεν	Ηνωμένο Βασίλειο	«για τις Συνθήκες του Λοκάρνο»
	Τσαρλς Γκέιτς Ντόουζ	ΗΠΑ	πρόεδρος της επιτροπής αποζημιώσεων μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και οργανωτής του σχεδίου Ντόους
1926	Αριστίντ Μπριάν	Γαλλία	«για τη συνθήκη του Λοκάρνο»
	Γκούσταφ Στρέσεμαν	Γερμανία
1927	Φερντινάν Μπουισόν	Γαλλία	ιδρυτής και πρόεδρος της Κοινωνίας των Εθνών.
	Λούντβιχ Κβίντε	Γερμανία	ειδικός απεσταλμένος σε πολλές διαπραγματεύσεις για την ειρήνη
1928	Δεν απονεμήθηκε
1929	Φρανκ Κέλογκ	ΗΠΑ	«για τη συνθήκη Κέλογκ – Μπριάντ»
1930	Νάθαν Σέντερμπλομ	Σουηδία	ηγέτης του κινήματος του οικουμενισμού στον 20ό αιώνα
1931	Τζειν Ανταμς	ΗΠΑ	ιδρύτρια και πρόεδρος της Παγκόσμιας Οργάνωσης Γυναικών για την Ειρήνη και την Ελευθερία
	Νίκολας Μάρεϊ Μπάτλερ	ΗΠΑ	για την προώθηση της συνθήκης Κέλογκ – Μπριάντ
1932	Δεν απονεμήθηκε
1933	Νόρμαν Έιντζελ	Ηνωμένο Βασίλειο	συγγραφέας, μέλος της εκτελεστικής Επιτροπής του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και του Διεθνούς Συμβουλίου Ειρήνης
1934	Αρθουρ Χέντερσον	Ηνωμένο Βασίλειο	πρόεδρος της Διάσκεψης για τον Αφοπλισμό του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών
1935	Καρλ φον Οσίτσκι	Γερμανία	Γερμανός δημοσιογράφος και πρωτοπόρος του κινήματος για την ειρήνη
1936	Κάρλος Σααβέδρα Λάμας	Αργεντινή	πρόεδρος της Κοινωνίας των Εθνών και διαμεσολαβητής στον πόλεμο μεταξύ Παραγουάης και Βολιβίας.
1937	Ρόμπερτ Σέσιλ	Ηνωμένο Βασίλειο	ιδρυτής και πρόεδρος της Διεθνούς εκστρατείας για την Ειρήνη
1938	Διεθνές Γραφείο Νάνσεν για τους Πρόσφυγες	Ελβετία
1939	Δεν απονεμήθηκε
1940	Δεν απονεμήθηκε
1941	Δεν απονεμήθηκε
1942	Δεν απονεμήθηκε
1943	Δεν απονεμήθηκε
1944	Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού	Ελβετία	απονεμήθηκε το 1945
1945	Κόρντελ Χαλ	ΗΠΑ	«για τη συμμετοχή του στην ίδρυση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών»
1946	Έμιλι Γκριν Μπολτς	ΗΠΑ	Επίτιμη διεθνής πρόεδρος της Παγκόσμιας Οργάνωσης Γυναικών για την Ειρήνη και την Ελευθερία
	Τζον Ράλι Μοτ	ΗΠΑ	πρόεδρος του Διεθνούς Ιεραποστολικού Συμβουλίου και της Παγκόσμιας Ένωσης των Χριστιανικών Αδελφοτήτων Νεολαίας
1947	Αμερικανική Επιτροπή Φιλικής Βοήθειας (Αμερικανοί Κουακέροι)	ΗΠΑ	εκ μέρους της οργάνωσης των Κουακέρων
	Συμβούλιο Φιλικής Βοήθειας (Κουακέροι της Βρετανίας)	Ηνωμένο Βασίλειο
1948	Δεν απονεμήθηκε
1949	Τζον Μπόιντ-Ορ, Πρώτος Βαρώνος Μπόιντ-Ορ	Ηνωμένο Βασίλειο	Γενικός διοικητής του Οργανισμού Τροφίμων και Αγροτικών Προϊόντων, πρόεδρος του Διεθνούς Συμβουλίου για την ειρήνη, πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Οργανισμών για την Ειρήνη
1950	Ραλφ Μπαντς	ΗΠΑ	«για την επιτυχή διαμεσολάβησή του μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων, που είχε αποτέλεσμα την υπογραφή συνθήκης ανακωχής το 1948»
1951	Λεόν Ζουό	Γαλλία	πρόεδρος της Διεθνούς επιτροπής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αντιπρόεδρος της Διεθνούς Συνομοσπονδίας των Ελεύθερων Σωματείων
1952	Άλμπερτ Σβάιτσερ	Γαλλία	«για την φιλοσοφία του σχετικά με το «σεβασμό της ζωής» , η οποία εκφράστηκε μέσα από πολλούς τρόπους και κυρίως με την ίδρυση του νοσοκομείου Λαμπέν στη Γκαμπόν»
1953	Τζορτζ Κάτλετ Μάρσαλ	ΗΠΑ	για το σχέδιο Μάρσαλ
1954	Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες	Ηνωμένα Έθνη
1955	Δεν απονεμήθηκε
1956	Δεν απονεμήθηκε
1957	Λέστερ Μπόουλς Πίρσον	Καναδάς	προέδρος της έβδομης γενικής συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών για την αποστολή ειρηνευτικών δυνάμεων στην αντιμετώπισης της κρίσης στο Σουέζ
1958	Ζωρζ Πιρ	Βέλγιο	ηγέτης του Τάγματος των Δομινικανών, οργανισμού με σκοπό την ανακούφιση των προσφύγων
1959	Φίλιπ Νόελ-Μπέικερ	Ηνωμένο Βασίλειο	«για τη μακρόχρονη συνεισφορά του στη διεθνή ειρήνη και συνεργασία»
1960	Αλμπερτ Λουτούλι	Νότια Αφρική	πρόεδρος του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου
1961	Νταγκ Χάμαρσκελντ	Σουηδία	γενικός γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών
1962	Λάινους Πόλινγκ	ΗΠΑ	«για την εκστρατεία του ενάντια στις δοκιμές πυρηνικών όπλων»
1963	Διεθνής Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού	Ελβετία
	Ένωση Ομάδων Ερυθρού Σταυρού	Ελβετία
1964	Μάρτιν Λούθερ Κινγκ	ΗΠΑ	ηγέτης της Συνδιάσκεψης της Χριστιανικής Ηγεσίας των Πολιτειών του Νότου, οργανωτής εκστρατειών για τα ανθρώπινα δικαιώματα
1965	Διεθνές Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών Άμεσου Παιδικής Βοήθειας (UNICEF)	Ηνωμένα Έθνη
1966	Δεν απονεμήθηκε
1967	Δεν απονεμήθηκε
1968	Ρενέ Κασέν	Γαλλία	πρόεδρος του Ευρωπαικού Δικαστήρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
1969	Διεθνής Οργανισμός Εργασίας	Ελβετία
1970	Νόρμαν Μπόρλογκ	ΗΠΑ	«για την έρευνα που διεξήγε στο διεθνές κέντρο βελτίωσης καλαμποκιού και σιταριού »
1971	Βίλλυ Μπραντ	Δυτική Γερμανία	«για την πολιτική της Δυτικής Γερμανίας, που άσκησε, η οποία εμπεριείχε μία αναθεωρημένη αντιμετώπιση απέναντι στην ανατολική Ευρώπη και την ανατολική Γερμανία
1972	Δεν απονεμήθηκε
1973	Χένρυ Κίσινγκερ Λε Ντουκ Θο (αρνήθηκε το βραβείο)	ΗΠΑ  Βιετνάμ	για την επίτευξη της ειρήνης στο Βιετνάμ
1974	Σιν Μακ Μπράιντ Εϊσάκου Σάτο	Ιρλανδία  Ιαπωνία	πρόεδρος της Διεθνούς Αμνηστείας του Διεθνούς Γραφείου Ειρήνης στη Γενεύη και επικεφαλής της επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών στη Ναμίμπια. πρωθυπουργός της Ιαπωνίας
1975	Αντρέι Ζαχάρωφ	Σοβιετική Ένωση	«για τις εκστρατείες του για τα ανθρώπινα δικαιώματα»
1976	Μπέτι Ουίλιαμς Μέιριντ Κόριγκαν	Ηνωμένο Βασίλειο	ιδρύτριες της Κοινότητας του Λαού της Ειρήνης
1977	Διεθνής Αμνηστία	Ηνωμένο Βασίλειο	«για την εκστρατεία της ενάντια στην αιχμαλωσία»
1978	Μοχάμεντ Ανουάρ ελ-Σαντάτ Μεναχέμ Μπέγκιν	Αίγυπτος Ισραήλ	«για τις διαπραγματεύσεις τους στη διαμάχη μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ»
1979	Μητέρα Τερέζα	Αλβανία  Ινδία	«για τις εκστρατείες της σχετικά με την ενημέρωση για τη φτώχεια»
1980	Αδόλφο Πέρες Εσκιβέλ	Αργεντινή	«για τον αγώνα του για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων»
1981	Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες	Ηνωμένα Έθνη
1982	Άλβα Μίρνταλ Αλφόνσο Γκαρσία Ρόμπλες	Σουηδία  Μεξικό	απεσταλμένοι του γραφείου αφοπλισμού του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών
1983	Λεχ Βαλέσα	Πολωνία	ιδρυτής του Αλληλεγγύη (συνδικάτο της Πολωνίας)
1984	Ντέσμοντ Τούτου	Νότια Αφρική	«για τη συνεισφορά του στην αντιμετώπιση του απαρτχάιντ»
1985	Διεθνής Γιατροί για την Αποφυγή Πυρηνικού Πολέμου	ΗΠΑ	«για τη γνωστοποίηση των καταστροφικών επιπτώσεων της καταστροφικών συνεπειών των πυρηνικών»
1986	Eλί Βίζελ	ΗΠΑ  Ρουμανία	συγγραφέας του βιβλίου Η νύχτα, στο οποίο περιγράφει πως επέζησε από το ολοκαύτωμα
1987	Όσκαρ Άριας	Κόστα Ρίκα	για τις προσπάθειές του ώστε να τερματιστούν οι εμφύλιες συρράξεις στα κράτη της Κεντρικής Αμερικής
1988	Eιρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ	Ηνωμένα Έθνη	για τη συμμετοχή τους στην αντιμετώπιση πολυάριθμων διαμαχών από το 1956. Μέχρι τη στιγμή της βράβευσης 736 άνθρωποι διαφόρων εθνικοτήτων είχαν χάσει τη ζωή τους σε ειρηνευτικές αποστολές.
1989	Τεντζίν Γκιάτσο, ο 14ος Δαλάι Λάμα	Θιβέτ	για τη συνεχή αντίσταση του στη χρήση όπλων από το λαό του στον αγώνα τους για την απελευθέρωσή τους
1990	Μιχαήλ Γκορμπατσώφ	Σοβιετική Ένωση	«για τον ηγετικό του ρόλο στην επικράτηση της ειρήνης, που σήμερα χαρακτηρίζει πολλά μέρη της διεθνούς κοινότητας»
1991	Αούνγκ Σαν Σου Κι	Μιανμάρ	«για τον ειρηνικό και μη-βίαιο αγώνα της κατά της στρατιωτικής δικτατορίας»
1992	Ριγομπέρτα Μεντσού	Γουατεμάλα	«για τη συνεισφορά της στην κοινωνική δικαιοσύνη και τις διαπραγματεύσεις της για τα δικαιώματα των Ινδιάνων»
1993	Νέλσον Μαντέλα Φρεντερίκ Ντε Κλερκ	Νότια Αφρική	«για τη συνεισφορά τους στον ειρηνικό τερματισμό του απαρτχάιντ και για τη θεμελίωση μιας νέας δημοκρατικής Νότιας Αφρικής»
1994	Γιασέρ Αραφάτ Σιμόν Πέρες Γιτζάκ Ράμπιν	Κράτος της Παλαιστίνης Ισραήλ Ισραήλ	«για το ρόλο τους στις ειρηνευτικές συνομιλίες ανάμεσα σε Ισραηλινούς και Παλαιστινίους»
1995	Γιόζεφ Ρότμπλατ Συνέδρια στο Pugwash για την Επιστήμη και τα Ζητήματα του Κόσμου	Πολωνία  Ηνωμένο Βασίλειο  Καναδάς	«για τη συνεισφορά τους στην εξάλλειψη του ρόλου των πυρηνικών όπλων στη διεθνή πολιτική»
1996	Κάρλος Φιλίπε Χιμένες Μπέλο Ζοζέ Ράμος Όρτα	Ανατολικό Τιμόρ	«για την προσπαθειά τους προς μία ειρηνική επίλυση των διαφορών στο Ανατολικό Τιμόρ»
1997	Διεθνής Εκστρατεία για την Απαγόρευση των Ναρκών Τζόντι Ουίλιαμς	ΗΠΑ	«για τη συνεισφορά τους στην απαγόρευση και τον αφοπλισμό ναρκών εδάφους»
1998	Τζων Χιουμ Ντειβίντ Τριμπλ	Ηνωμένο Βασίλειο	«για την προσπάθεια τους προς εξεύρεση λύσης στις διαμάχες της Βόρειας Ιρλανδίας»
1999	Γιατροί Χωρίς Σύνορα	Βέλγιο	«για την αναγνώριση της πρωτοπόρου ανθρωπιστικής τους συνεισφοράς σε πολλές ηπείρους»
2000	Κιμ Ντέ-τζουνγκ	Νότια Κορέα	«για τη συνεισφορά του στην επικράτηση της δημοκρατίας και την εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σ τη Νότια Κορέα και στην Ανατολική Ασία γενικότερα και για τις ειρηνικές του διαπραγματεύσεις με τη Βόρεια Κορέα»
2001	Ηνωμένα Έθνη Κόφι Ανάν	Ηνωμένα Έθνη  Γκάνα	«για τη δουλειά τους στη δημιουργία ενός ειρηνικότερου και καλύτερα οργανωμένου κόσμου»
2002	Τζίμι Κάρτερ	ΗΠΑ	«για την επί δεκαετίες προσπάθεια του να βρει ειρηνικές λύσεις σε διεθνείς διαμάχες, να προάγει τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα και να προωθήσει την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη»
2003	Σιρίν Εμπάντι	Ιράν	«για την προσπάθεια της για την επικράτηση της δημοκρατίας και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Και ιδιαίτερα για τον αγώνα της για τα δικαιώματα των γυναικών και των παιδιών»
2004	Ουανγκάρι Μαατάι	Κένυα	«για τη συνεισφορά της στην αειφόρο ανάπτυξη, τη δημοκρατία και την ειρήνη»
2005	Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας Μοχάμεντ Ελ Μπαραντέι	Ηνωμένα Έθνη  Αίγυπτος	«για τις προσπάθειες τους στην αποτροπή της χρήσης πυρηνικών όπλων για στρατιωτικούς σκοπούς και στη διασφάλιση ότι η χρήση της πυρηνικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς θα γίνεται με τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια»
2006	Μοχάμεντ Γιουνούς Τράπεζα Γκραμίν	Μπανγκλαντές	«για τη δημιουργία οικονομικών και κοινωνικών ευκαιριών για τους φτωχούς, και ιδίως για τις γυναίκες, μέσω της καινοτόμου εργασίας τους στη χορήγηση μικρών δανείων και εγγυήσεων»
2007	Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή Αλ Γκορ	Ηνωμένα Έθνη  ΗΠΑ	«για την προσπάθεια τους να αντληθεί γνώση σχετικά με τις κλιματικές αλλαγές που προκλήθηκαν από τον ανθρώπινο παράγοντα και για το ότι έβαλαν τα θεμέλια για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών»
2008	Μάρτι Αχτισάαρι	Φινλανδία	«για τις μεσολαβητικές προσπάθειες 30 ετών για την επίλυση διεθνών συγκρούσεων σε Ευρώπη και Ασία»
2009	Μπαράκ Ομπάμα	ΗΠΑ	«τις εξαιρετικές προσπάθειές του να ενδυναμώσει τη διεθνή διπλωματία και τη συνεργασία μεταξύ των λαών
2010	Λιου Σιαομπό	Κίνα	«για τον μακροχρόνιο και ειρηνικό αγώνα του για τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα στην Κίνα»
2011	Έλεν Τζόνσον-Σίρλιφ	Λιβερία	«για τον ειρηνικό αγώνα τους με στόχο την ασφάλεια των γυναικών και για το δικαίωμα των γυναικών στην πλήρη συμμετοχή τους στο έργο για την οικοδόμηση της ειρήνης.»
	Λέιμα Γκμπόουι	Λιβερία
	Ταουακούλ Κάρμαν	Υεμένη
2012	Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ)	Ευρώπη	«για τη συνεισφορά επί 6 και πλέον δεκαετίες στην προαγωγή της ειρήνης και της συμφιλίωσης, της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρώπη»
2013	Οργανισμός για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων	ΟΗΕ	«για τις εκτεταμένες προσπάθειές του για την εξάλειψη των χημικών όπλων»
2014	Καϊλάς Σατυάρτι	Ινδία	«για τον αγώνα τους εναντίον του περιορισμού των δικαιωμάτων των παιδιών και των νέων και για το δικαίωμα των παιδιών στην εκπαίδευση»
	Μαλάλα Γιουσαφζάι	Πακιστάν
2015	Τυνησιακό Εθνικό Κουαρτέτο Διαλόγου	Τυνησία	«για την αποφασιστική του συνεισφορά στην οικοδόμηση της πλουραλιστικής δημοκρατίας στην Τυνησία μετά την Επανάσταση των Γιασεμιών το 2011»

Σημειώσεις

^α Όλες τις χρονιές που δεν απονεμήθηκε το βραβείο, το αντίστοιχο ποσό κατατέθηκε στο Ειδικό Ταμείο για την Ειρήνη.

^β Το 1948, έτος θανάτου του Γκάντι, η επιτροπή βράβευσης απέφυγε να απονείμει βραβείο με τον ισχυρισμό ότι εκείνη τη χρονιά δεν υπήρχε κατάλληλος εν ζωή υποψήφιος. Αργότερα, το 1989, ο πρόεδρος της επιτροπής ισχυρίστηκε ότι ήταν ένα είδος φόρου τιμής προς το πρόσωπό του. Πολλοί ισχυρίζονται πάντως ότι ο Γκάντι θα βραβευόταν εκείνη τη χρονιά, αλλά η δολοφονία του απέτρεψε τη βράβευση του.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Βραβεία Νομπέλ για την ειρήνη:Εκατό χρόνια ιστορίας (αφιέρωμα του in.gr)
• Κατάλογος των βραβευθέντων με το Βραβείο Νομπέλ Ειρήνης (Αγγλικά)
• Οι τελετές βράβευσης των βραβείων Νομπέλ (Αγγλικά)
• Επίσημη ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Νομπέλ (Αγγλικά)
• Τα μετάλλια των βραβείων Νομπέλ κα του Βραβείου Νομπέλ Ειρήνης (άρθρο της Μπριγκίτε Λεμέλ για την ιστορία και τη σχεδίαση των μεταλλίων) (Αγγλικά)
• Βάση δεδομένων με τις υποψηφιότητες για το βραβείο την περίοδο 1901-1955 (Αγγλικά)
• Ιστοσελίδα της νορβηγικής επιτροπής Νομπέλ (Αγγλικά)
• Τι κερδίζουν οι βραβευθέντες με το βραβείο (Αγγλικά)