Παγκρεατίτιδα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Παγκρεατίτιδα
Ειδικότητα	γαστρεντερολογία
Ταξινόμηση
ICD-10	K85, K86.0–K86.1
ICD-9	577.0-577.1
OMIM	167800
DiseasesDB	24092
eMedicine	emerg/354
MeSH	D010195

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά

← Προηγούμενη διαφορά Επόμενη διαφορά →

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε

ΟπτικήΚώδικας wiki

Ενδογραμμικά

Έκδοση από την 19:46, 24 Νοεμβρίου 2015

Η παγκρεατίτιδα είναι η φλεγμονή του παγκρέατος. Διακρίνεται σε οξεία και χρονία.

Οξεία παγκρεατίτιδα

Ως οξεία παγκρεατίτιδα χαρακτηρίζεται η οξεία φλεγμονή του παγκρέατος, μη μικροβιακής αιτιολογίας, η οποία οφείλεται σε ενεργοποίηση των ενζύμων εντός του παγκρεατικού ιστού, με αποτέλεσμα την αυτοπεψία του.

Αιτιολογία

Χολόλιθοι

Οι χολόλιθοι ευθύνονται για την πλειοψηφία των περιπτώσεων οξείας παγκρεατίτιδας. Ως αιτιολογικός μηχανισμός της χολολιθιασικής παγκρεατίτιδας ενοχοποιείται η διέλευση ή ενσφήνωση λίθων στο φύμα του Vater. Η διέλευση λίθων διά του τελικού άκρου του χοληδόχου και παγκρεατικού πόρου μπορεί να προκαλέσει τραυματισμό και προσωρινή ανεπάρκεια, με αποτέλεσμα παλινδρόμηση δωδεκαδακτυλικού περιεχομένου προς τον παγκρεατικό πόρο, ενώ η ενσφήνωση λίθου προκαλεί παλινδρόμηση παγκρεατικού υγρού ή χολής. Όλες αυτές οι καταστάσεις φαίνεται να ενεργοποιούν τα παγκρεατικά ένζυμα προκαλώντας οξεία παγκρεατίτιδα.^[1]

Αλκοόλ

Αν και έχει παρατηρηθεί προσβολή οξείας παγκρεατίτιδας σε ασθενείς με βραχεία κατανάλωση αλκοόλ, τις περισσότερες φορές απαιτείται μακροχρόνια χρήση αλκοόλ για την εμφάνιση οξείας παγκρεατίτιδας. Συνήθως στους ασθενείς αυτούς συνυπάρχουν και στοιχεία χρόνιας παγκρεατίτιδας. Ο μηχανισμός πρόκλησης δεν έχει διευκρινιστεί, αλλά πιθανολογείται πως σχετίζεται η τοξική δράση της αιθανόλης (αλκοόλ) στα αδενικά κύτταρα, καθώς και η σύσπαση του σφιγκτήρα του Oddi που προκαλείται από την αιθανόλη, η οποία αυξάνει την πίεση στον παγκρεατικό πόρο.^[1]

Απόφραξη παγκρεατικού πόρου

Η πιο συχνή αιτία είναι οι χολόλιθοι. Άλλες αιτίες αποτελούν δυσλειτουργία του σφιγκτήρα του Oddi, καλοήθεις και κακοήθεις στενώσεις, και πιο σπάνια χοληδοχοκήλη, εκκολπώματα δωδεκαδακτύλου καθώς και διάφορα παράσιτα που μεταναστεύουν στον παγκρεατικό πόρο (Ascaris lumbricoides, Clonorchis sinesis).

Το δισχιδές πάγκρεας, που εμφανίζεται στο 5-7% του πληθυσμού, μπορεί να εμποδίσει την επαρκή παροχέτευση του παγκρεατικού υγρού. Σε αυτήν την παραλλαγή, το παγκρεατικό υγρό παροχετεύεται κυρίως από τον ελάσσονα παγκρεατικό πόρο (αντί του μείζωνος στην πλειοψηφία των ανθρώπων). Ο έλασσον παγκρεατικός πόρος όμως μερικές φορές δεν είναι επαρκώς διευρυμένος, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε απόφραξη.^[1]

Ιατρογενής οξεία παγκρεατίτιδα

Ιατρογενής οξεία παγκρεατίτιδα μπορεί να προκληθεί μετά από χειρουργικές επεμβάσεις του παγκρέατος, ή πλησίον αυτού όπως βιοψία παγκρέατος, διεύρυνση χοληδόχου πόρου, γαστρεκτομή, σπληνεκτομή κ.ά. Επίσης, κατά τη διάρκεια εξωσωματικής κυκλοφορίας (σε επεμβάσεις καρδιάς) η χαμηλή ροή αίματος μπορεί να προκαλέσει θρομβώσεις και οξεία παγκρεατίτιδα. Η υποθερμία κατά τη διάρκεια επεμβάσεων είναι επίσης προδιαθεσικός παράγοντας.

Η τεχνική της ενδοσκοπικής ανάστροφης χολαγγειοπαγκρεατογραφίας (ERCP) προκαλεί οξεία παγκρεατίτιδα σε 3-5% των ασθενών. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε απόφραξη, φλεγμονή και οίδημα του τελικού άκρου του παγκρεατικού πόρου, ή και τραυματισμό των αδενικών κυττάρων από την αυξημένη πίεση έγχυσης του σκιαγραφικού. Μπορεί επίσης να οφείλεται και μικροβιακός παράγοντας, καθώς η ERCP δεν είναι στείρα τεχνική.^[1]

Μεταβολικοί παράγοντες

Η υπερασβεστιαιμία μπορεί να προκαλέσει σχηματισμό ασβεστούχων αλάτων στον παγκρεατικό πόρο. Επίσης, το ασβέστιο ενεργοποιεί τα παγκρεατικά ένζυμα και διεγείρει τη σύνθεση και την έκκρισή τους. Ο υπερπαραθυρεοειδισμός μπορεί να προκαλέσει υπερασβεστιαιμία.^[1]

Η υπερλιπιδαιμία μπορεί να προκαλέσει ενδοθηλιακή βλάβη αγγείων, καθίζηση ερυθρών αιμοσφαιρίων, στάση και παγκρεατική ισχαιμία και νέκρωση παγκρεατικών κυττάρων. Η υπερλιπιδαιμική οξεία παγκρεατίτιδα εμφανίζει φυσιολογικές τιμές αμυλάσης.^[2]

Γενετικοί παράγοντες

Μεταλλάξεις κάποιων γονιδίων όπως το γονίδιο του θρυψινογόνου (PRSS1), της κυστικής ίνωσης (CFTR), του αναστολέα της έκκρισης θρυψίνης (SPINK1) συνήθως σχετίζονται με την εμφάνιση χρόνιας παγκρεατίτιδας, αλλά μπορεί να είναι και αιτία οξείας παγκρεατίτιδας.^[1]

Λοιπές αιτίες

Άλλες αιτίες οξείας παγκρεατίτιδας αποτελούν φάρμακα (όπως οι αντιμεταβολίτες 6-μερκαπτοπουρίνη και αζαθειοπρίνη), τοξίνες (π.χ. εντομοκτόνα, δηλητήριο του σκορπιού), λοιμώξεις, τραύματα που προκαλούν άμεση βλάβη στο όργανο (σε παιδιά, αθλητές, τροχαία ατυχήματα), αυτοάνοση οξεία παγκρεατίτιδα^[1]

Ιδιοπαθής οξεία παγκρεατίτιδα

Σε ποσοστό περίπου 25% των ασθενών με οξεία παγκρεατίτιδα δεν διαπιστώνεται συγκεκριμένη αιτία. Οι ασθενείς αυτοί κατατάσσονται στην κατηγορία της οξείας παγκρεατίτιδας. Οι περισσότεροι από αυτούς τους ασθενείς φαίνεται πως έχουν λιθιασική παγκρεατίτιδα, με μικρούς όμως λίθους που ξεφεύγουν της διάγνωσης. Ακόμη, κάποιοι ασθενείς με ιδιοπαθής οξεία παγκρεατίτιδα μπορεί να είναι κρυφοί αλκοολικοί.^[1]

Κλινική εικόνα

Ο πόνος είναι το κύριο σύμπτωμα της οξείας παγκρεατίτιδας και εμφανίζεται στην πλειοψηφία των ασθενών (95%). Είναι διαξιφιστικός και εμφανίζεται κυρίως στο επιγάστριο με αντανάκλαση στην οσφύ. Έχει ζωστηροειδή κατανομή στα 2/3 των ασθενών. Κατά την ψηλάφηση κοιλίας μπορεί να παρατηρηθεί ευαισθησία κυρίως στο επιγάστριο αλλά και γενικευμένη. Οι εντερικοί ήχοι μπορεί να είναι μειωμένοι ή και απόντες. Ανάλογα με τη βαρύτητα της νόσου μπορεί να παρατηρηθούν ταχυκαρδία, ταχύπνοια και χαμηλός πυρετός. Ταχύπνοια ή δύσπνοια μπορεί να σημαίνει ύπαρξη πλευριτικής συλλογής ή οξείας αναπνευστικής ανεπάρκειας (ARDS). Η ορθοστατική υπόταση, ταχυκαρδία, ολιγουρία και καταπληξία αποτελούν κακή πρόγνωση και απαιτούν νοσηλεία σε μονάδα εντατικής θεραπείας καθώς σημαίνουν μεγάλη απώλεια υγρών και αιμοδυναμική αστάθεια. Σπανιότερα συμπτώματα αποτελούν η διανοητική και πνευματική διαταραχή. Ίκτερος μπορεί να εμφανιστεί εάν υπάρχει απόφραξη του χοληδόχου πόρου είτε από τον λίθο που προκάλεσε παγκρεατίτιδα είτε από πίεση του χοληδόχου πόρου λόγω οιδήματος της φλεγμονής του παγκρέατος.

Διάγνωση και θεραπεία

Για τη διάγνωση χρησιμοποιείται από τις εξετάσεις αίματος, η αμυλάση (η οποία βρίσκεται αυξημένη) και από ακτινολογικές εξετάσεις το υπερηχογράφημα.

Η θεραπεία είναι κυρίως συντηρητική (περιλαμβάνει ενυδάτωση, νηστεία, αναλγητικά, αντιβίωση (ιμιπενέμη, κεφτριαξόνη) και ρύθμιση της οξεοβασικής ισορροπίας) ή χειρουργική ειδικά σε νεκρωτική παγκρεατίτιδα ή άλλες επιπλοκές.

Οι επιπλοκές της Οξείας Παγκρεατίτιδας είναι η φλεγμονώδης νέκρωση, η μη φλεγνομώδης νέκρωση, η ψευδοκύστη, το απόστημα, τα συρίγγια (παγκρεατικά και εντερικά), η απόφραξη του χοληδόχου πόρου, η εντερική απόφραξη.

Χρόνια παγκρεατίτιδα

Χρόνια παγκρεατίτιδα είναι η χρόνια φλεγμονή του παγκρέατος, η οποία χαρακτηρίζεται από υποτροπιάζοντα ή συχνό κοιλιακό πόνο, με ανεπάρκεια τόσο της εξωκρινούς, όσο και της ενδοκρινούς, μοίρας του παγκρέατος. Η ασθένεια σχετίζεται στενά με την υπερβολική, χρόνια, κατανάλωση αλκοόλ.

Αιτιολογία

Κατάχρηση αλκοόλ

Η χρόνια κατάχρηση αλκοόλ ευθύνεται για την πλειοψηφία (70-90%) των περιπτώσεων χρόνιας παγκρεατίτιδας. Η κατανάλωση αλκοόλ που απαιτείται για την ανάπτυξη χρόνιας παγκρεατίτιδας ποικίλει, αλλά φαίνεται πως 150g ημερησίως για 5 έτη είναι ικανά να προκαλέσουν τη νόσο. 5-15% των αλκοολικών αναπτύσσουν χρόνια παγκρεατίτιδα. Ο μηχανισμός πρόκλησης είναι παρόμοιος με αυτόν της οξείας αλκοολικής παγκρεατίτιδας. Επανειλημμένα επεισόδια οξείας αλκοολικής παγκρεατίτιδας μπορεί επίσης να προκαλέσουν χρόνια παγκρεατίτιδα.

Άλλες αιτίες

Άλλες αιτίες χρόνιας παγκρεατίτιδας αποτελούν η χολολιθίαση, γενετικοί παράγοντες, τροπική παγκρεατίτιδα (πιθανότατα λόγω υποσιτισμού ή διατροφικών συνηθειών). Τέλος υπάρχει και η ιδιοπαθής χρόνια παγκρεατίτιδα όταν υπάρχει αδυναμία εύρεσης αιτίας, ή αν ο ασθενής αποκρύπτει κατάχρηση αλκοόλ.

Συμπτώματα και θεραπεία

Εκτός από τον πόνο, οι ασθενείς παρουσιάζουν απώλεια βάρους, λιπαρές κενώσεις και υπεργλυκαιμία. Επιπλοκές μπορεί να είναι ο διαβήτης, ο ίκτερος, η στένωση του δωδεκαδακτύλου και οι ψευδοκύστεις.

Η θεραπεία είναι συντηρητική (αντιμετώπιση του πόνου και του διαβήτη) ή χειρουργική.

Βιβλιογραφία

Παπαδημητρίου, "Σύγχρονη γενική χειρουργική", εκδόσεις Μ. Παρισιάνου. ISBN 960-394-018-6

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Βώρος, Διονύσης Κ. (2014). Χειρουργική. Αθήνα: Επιστημονικές εκδώσεις Παρισάνου Α.Ε. σελίδες 562–592. ISBN 978-960-394-976-3.
↑ Σπανός, Π.· Δαλαΐνας, Β. (2012). ΕΠΙΤΟΜΗ ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ / Τομέας Χειρουργικής Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ. Θεσσαλονίκη: University Studio Press. σελίδες 662–674. ISBN 978-960-12-2086-4.

[:0-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 Βώρος, Διονύσης Κ. (2014). Χειρουργική. Αθήνα: Επιστημονικές εκδώσεις Παρισάνου Α.Ε. σελίδες 562–592. ISBN 978-960-394-976-3.

[2] Σπανός, Π.· Δαλαΐνας, Β. (2012). ΕΠΙΤΟΜΗ ΓΕΝΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ / Τομέας Χειρουργικής Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ. Θεσσαλονίκη: University Studio Press. σελίδες 662–674. ISBN 978-960-12-2086-4.

[1]

[2]

@@ Γραμμή 57: / Γραμμή 57: @@
 ==== Ιδιοπαθής οξεία παγκρεατίτιδα ====
 Σε ποσοστό περίπου 25% των ασθενών με οξεία παγκρεατίτιδα δεν διαπιστώνεται συγκεκριμένη αιτία. Οι ασθενείς αυτοί κατατάσσονται στην κατηγορία της οξείας παγκρεατίτιδας. Οι περισσότεροι από αυτούς τους ασθενείς φαίνεται πως έχουν λιθιασική παγκρεατίτιδα, με μικρούς όμως λίθους που ξεφεύγουν της διάγνωσης. Ακόμη, κάποιοι ασθενείς με ιδιοπαθής οξεία παγκρεατίτιδα μπορεί να είναι κρυφοί αλκοολικοί.<ref name=":0" />
+===Κλινική εικόνα===
+Ο πόνος είναι το κύριο σύμπτωμα της οξείας παγκρεατίτιδας και εμφανίζεται στην πλειοψηφία των ασθενών (95%). Είναι διαξιφιστικός και εμφανίζεται κυρίως στο επιγάστριο με αντανάκλαση στην οσφύ. Έχει ζωστηροειδή κατανομή στα 2/3 των ασθενών. Κατά την ψηλάφηση κοιλίας μπορεί να παρατηρηθεί ευαισθησία κυρίως στο επιγάστριο αλλά και γενικευμένη. Οι εντερικοί ήχοι μπορεί να είναι μειωμένοι ή και απόντες. Ανάλογα με τη βαρύτητα της νόσου μπορεί να παρατηρηθούν ταχυκαρδία, ταχύπνοια και χαμηλός πυρετός. Ταχύπνοια ή δύσπνοια μπορεί να σημαίνει ύπαρξη πλευριτικής συλλογής ή οξείας αναπνευστικής ανεπάρκειας (ARDS). Η ορθοστατική υπόταση, ταχυκαρδία, ολιγουρία και καταπληξία αποτελούν κακή πρόγνωση και απαιτούν νοσηλεία σε μονάδα εντατικής θεραπείας καθώς σημαίνουν μεγάλη απώλεια υγρών και αιμοδυναμική αστάθεια. Σπανιότερα συμπτώματα αποτελούν η διανοητική και πνευματική διαταραχή. Ίκτερος μπορεί να εμφανιστεί εάν υπάρχει απόφραξη του χοληδόχου πόρου είτε από τον λίθο που προκάλεσε παγκρεατίτιδα είτε από πίεση του χοληδόχου πόρου λόγω οιδήματος της φλεγμονής του παγκρέατος.
 === Διάγνωση και θεραπεία ===
@@ Γραμμή 68: / Γραμμή 71: @@
 Χρόνια παγκρεατίτιδα είναι η χρόνια [[φλεγμονή]] του [[Πάγκρεας|παγκρέατος]], η οποία χαρακτηρίζεται από υποτροπιάζοντα ή συχνό κοιλιακό πόνο, με ανεπάρκεια τόσο της εξωκρινούς, όσο και της ενδοκρινούς, μοίρας του παγκρέατος. Η ασθένεια σχετίζεται στενά με την υπερβολική, χρόνια, κατανάλωση [[αλκοόλ]].
+===Αιτιολογία===
+====Κατάχρηση αλκοόλ====
+Η χρόνια κατάχρηση αλκοόλ ευθύνεται για την πλειοψηφία (70-90%) των περιπτώσεων χρόνιας παγκρεατίτιδας. Η κατανάλωση αλκοόλ που απαιτείται για την ανάπτυξη χρόνιας παγκρεατίτιδας ποικίλει, αλλά φαίνεται πως 150g ημερησίως για 5 έτη είναι ικανά να προκαλέσουν τη νόσο. 5-15% των αλκοολικών αναπτύσσουν χρόνια παγκρεατίτιδα. Ο μηχανισμός πρόκλησης είναι παρόμοιος με αυτόν της οξείας αλκοολικής παγκρεατίτιδας. Επανειλημμένα επεισόδια οξείας αλκοολικής παγκρεατίτιδας μπορεί επίσης να προκαλέσουν χρόνια παγκρεατίτιδα.
+====Άλλες αιτίες====
+Άλλες αιτίες χρόνιας παγκρεατίτιδας αποτελούν η χολολιθίαση, γενετικοί παράγοντες, τροπική παγκρεατίτιδα (πιθανότατα λόγω υποσιτισμού ή διατροφικών συνηθειών). Τέλος υπάρχει και η ιδιοπαθής χρόνια παγκρεατίτιδα όταν υπάρχει αδυναμία εύρεσης αιτίας, ή αν ο ασθενής αποκρύπτει κατάχρηση αλκοόλ.
+===Συμπτώματα και θεραπεία===
 Εκτός από τον πόνο, οι ασθενείς παρουσιάζουν απώλεια βάρους, λιπαρές κενώσεις και [[υπεργλυκαιμία]]. Επιπλοκές μπορεί να είναι ο [[Διαβήτης (ασθένεια)|διαβήτης]], ο [[ίκτερος]], η στένωση του [[Δωδεκαδάκτυλο|δωδεκαδακτύλου]] και οι ψευδοκύστεις.