Νεραντζιά: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Jaguarlaser (συζήτηση | συνεισφορές)
11.121 επεξεργασίες
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 84: Γραμμή 84:


==Ποικιλίες==
==Ποικιλίες==
*Το ''Citrus × aurantium'' υποείδος ''amara'', είναι ένας ακανθώδης αειθαλές δέντρο, ιθαγενές στο νότιο [[Βιετνάμ]], αλλά ευρέως καλλιεργούμενο. Χρησιμοποιείται ως απόθεμα μοσχεύματος για εσπεριδοειδή δέντρα, στη [[Μαρμελάδα (εσπεριδοειδών)|μαρμελάδα]] και [[λικέρ]] όπως το ''[[triple sec]]'', ''[[Grand Marnier]]'' και ''[[Curaçao (λικέρ)|Curaçao]]''. Επίσης καλλιεργείται για το αιθέριο έλαιό του που εκφράζεται από τον καρπό και για το έλαιο [[νερολί]] ''(neroli oil)''<ref group="Σημ."> Το έλαιο νερολί ''(neroli oil)'', είναι ένα [[αιθέριο έλαιο]] το οποίο αποστάζεται από τα άνθη του πορτοκαλιού Σεβίλης και που χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία.</ref> και το [[ανθόνερο]], το οποίο αποστάζεται από τα άνθη.
*Το ''Citrus × aurantium'' υποείδος ''amara'', είναι ένας ακανθώδης αειθαλές δέντρο, ιθαγενές στο νότιο [[Βιετνάμ]], αλλά ευρέως καλλιεργούμενο. Χρησιμοποιείται ως απόθεμα μοσχεύματος για εσπεριδοειδή δέντρα, στη [[Μαρμελάδα (εσπεριδοειδών)|μαρμελάδα]] και [[λικέρ]] όπως το ''[[triple sec]]'', ''[[Grand Marnier]]'' και ''[[Curaçao (λικέρ)|Curaçao]]''. Επίσης καλλιεργείται για το αιθέριο έλαιό του που εκφράζεται από τον καρπό και για το έλαιο [[νερολί]] ''(neroli oil)''<ref group="Σημ."> Το έλαιο νερολί ''(neroli oil)'', είναι ένα [[αιθέριο έλαιο]] το οποίο αποστάζεται από τα άνθη του πορτοκαλιού Σεβίλης και που χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία.</ref> και το [[ανθόνερο]], το οποίο αποστάζεται από τα [[Άνθος|άνθη]].
* Το '''πορτοκάλι της Σεβίλης''' ''(Seville orange)'', είναι ευρέως γνωστό ως τάρτα πορτοκαλιού, το οποίο φυτρώνει σε ολόκληρη την περιοχή της Μεσογείου. Έχει έναν παχύ, φλοιό με λακκάκια και εκτιμάται για την παραγωγή μαρμελάδας, έχοντας υψηλότερη πηκτίνη απ'ότι το γλυκό [[πορτοκάλι]] και συνεπώς δίνοντας καλύτερο σύνολο και υψηλότερη απόδοση. Χρησιμοποιείται επίσης σε [[κομπόστα|κομπόστες]] και σε [[λικέρ]] με άρωμα πορτοκαλιού. Κάθε χρόνο, συγκεντρώνονται τα πορτοκάλια αυτής της ποικιλίας Σεβίλης και στέλνονται δια θαλάσσης στη [[Βρετανία]], προκειμένου να γίνουν [[μαρμελάδα]].<ref>[http://www.sevilla.org/impe/sevilla/contenido?pag=/contenidos/parques_jardines/actuaciones/recogida_naranja_2009&idActivo=C663&idSeccion=C663&vE=D4268 Campaña de recogida de la naranja amarga.] sevilla.org.</ref> Παρ'όλα αυτά, ο καρπός σπανίως καταναλώνεται στην [[Ανδαλουσία]].<ref>[http://www.20minutos.es/noticia/193691/0/aprovechara/naranja/capital/ Apenas se aprovechará la naranja que se recoja en la capital este año.] 20minutos.es.</ref>
* Το '''πορτοκάλι της Σεβίλης''' ''(Seville orange)'', είναι ευρέως γνωστό ως τάρτα πορτοκαλιού, το οποίο φυτρώνει σε ολόκληρη την περιοχή της Μεσογείου. Έχει έναν παχύ, φλοιό με λακκάκια και εκτιμάται για την παραγωγή μαρμελάδας, έχοντας υψηλότερη πηκτίνη απ'ότι το γλυκό [[πορτοκάλι]] και συνεπώς δίνοντας καλύτερο σύνολο και υψηλότερη απόδοση. Χρησιμοποιείται επίσης σε [[κομπόστα|κομπόστες]] και σε [[λικέρ]] με άρωμα πορτοκαλιού. Κάθε χρόνο, συγκεντρώνονται τα πορτοκάλια αυτής της ποικιλίας Σεβίλης και στέλνονται δια θαλάσσης στη [[Βρετανία]], προκειμένου να γίνουν [[μαρμελάδα]].<ref>[http://www.sevilla.org/impe/sevilla/contenido?pag=/contenidos/parques_jardines/actuaciones/recogida_naranja_2009&idActivo=C663&idSeccion=C663&vE=D4268 Campaña de recogida de la naranja amarga.] sevilla.org.</ref> Παρ'όλα αυτά, ο καρπός σπανίως καταναλώνεται στην [[Ανδαλουσία]].<ref>[http://www.20minutos.es/noticia/193691/0/aprovechara/naranja/capital/ Apenas se aprovechará la naranja que se recoja en la capital este año.] 20minutos.es.</ref>
Γραμμή 104: Γραμμή 104:


===Μαγειρική===
===Μαγειρική===
Ο άγουρος καρπός του που ονομάζεται ''narthangai'', χρησιμοποιείται ευρέως στην κουζίνα της νότιας Ινδίας, ιδίως στην μαγειρική των [[Ταμίλ (λαός)|Ταμίλ]]. Γίνεται τουρσί, κόβοντάς το σε σπείρες και παστώνοντάς το στο αλάτι. Το τουρσί συνήθως καταναλώνεται με το γιαουρτόριζο ''(thayir sadam)''. Ο φρέσκος καρπός του, επίσης χρησιμοποιείται ευρέως σε ''pachadi''.<ref group="Σημ."> Το ''pachadi'' αναφέρεται σε ένα παραδοσιακό τουρσί της Νότιας [[Ινδία]]ς, που χρησιμοποιείται ως συνοδευτικό πιάτο.</ref> Ο χυμός από τον ώριμο καρπό, επίσης χρησιμοποιείται ως [[μαρινάδα]] για τα κρέατα, σε κουζίνες στη [[Νικαράγουα]], [[Κούβα]], [[Δομινικανή Δημοκρατία|Δομινικανή]] και [[Αϊτή]], όπως ήταν στο [[Περού|Περουβιανό]] σέβιτσε ''(ceviche)''<ref group="Σημ."> Το σέβιτσε (''ceviche'', Ισπανική προφορά: seˈβitʃe), είναι ένα πιάτο με θαλασσινά, δημοφιλές στις παράκτιες περιοχές της Λατινικής Αμερικής.</ref><ref name="RAE-ceviche">{{cite web | title =ceviche | work =Diccionario de la Lengua Española | publisher =Real Academia Española | url =http://lema.rae.es/drae/srv/search?id=GV8j3LjK4DXX2Exsj3Eb | accessdate = August 28, 2013}}</ref><ref name="RAE-cebiche">{{cite web | title =cebiche | work =Diccionario de la Lengua Española | publisher =Real Academia Española | url = http://lema.rae.es/drae/srv/search?id=yHlFewpn8DXX2iiD5Ep3#0_1 | accessdate = August 28, 2013}}</ref><ref name="RAE-seviche">{{cite web | title =seviche | work =Diccionario de la Lengua Española | publisher =Real Academia Española | url = http://buscon.rae.es/drae/?type=3&val=seviche&val_aux=&origen=REDRAE | accessdate = August 28, 2013}}</ref><ref name="Ross, p. 171">[[#entre el comal|González and Ross, ''Entre el comal y la olla: fundamentos de gastronomía costarricense'']], p. 171</ref> έως τη δεκαετία του 1960. Ο φλοιός του, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή πικρών ποτών ''(bitters)''. Στο [[Γιουκατάν]] ([[Μεξικό]]), είναι το κύριο συστατικό του ''cochinita pibil''.<ref group="Σημ."> Το ''cochinita pibil'' (επίσης ''puerco pibil'' ή ''cochinita con achiote'') είναι ένα παραδοσιακό μεξικάνικο αργοψημένο ψητό χοιρινό πιάτο από τη χερσόνησο του Γιουκατάν, προέλευσης των [[Μάγια]].</ref><ref>http://www.explorandomexico.com/about-mexico/4/209/</ref>
Ο άγουρος καρπός του που ονομάζεται ''narthangai'', χρησιμοποιείται ευρέως στην κουζίνα της νότιας Ινδίας, ιδίως στην μαγειρική των [[Ταμίλ (λαός)|Ταμίλ]]. Γίνεται τουρσί, κόβοντάς το σε σπείρες και παστώνοντάς το στο αλάτι. Το τουρσί συνήθως καταναλώνεται με το γιαουρτόριζο ''(thayir sadam)''. Ο φρέσκος καρπός του, επίσης χρησιμοποιείται ευρέως σε ''pachadi''.<ref group="Σημ."> Το ''pachadi'' αναφέρεται σε ένα παραδοσιακό τουρσί της Νότιας [[Ινδία]]ς, που χρησιμοποιείται ως συνοδευτικό πιάτο.</ref> Ο χυμός από τον ώριμο καρπό, επίσης χρησιμοποιείται ως [[μαρινάδα]] για τα κρέατα, σε κουζίνες στη [[Νικαράγουα]], [[Κούβα]], [[Δομινικανή Δημοκρατία|Δομινικανή]] και [[Αϊτή]], όπως ήταν στο [[Περού|Περουβιανό]] σέβιτσε ''(ceviche)''<ref group="Σημ."> Το σέβιτσε (''ceviche'', Ισπανική προφορά: seˈβitʃe), είναι ένα πιάτο με θαλασσινά, δημοφιλές στις παράκτιες περιοχές της Λατινικής Αμερικής.</ref><ref name="RAE-ceviche">{{cite web | title =ceviche | work =Diccionario de la Lengua Española | publisher =Real Academia Española | url =http://lema.rae.es/drae/srv/search?id=GV8j3LjK4DXX2Exsj3Eb | accessdate = August 28, 2013}}</ref><ref name="RAE-cebiche">{{cite web | title =cebiche | work =Diccionario de la Lengua Española | publisher =Real Academia Española | url = http://lema.rae.es/drae/srv/search?id=yHlFewpn8DXX2iiD5Ep3#0_1 | accessdate = August 28, 2013}}</ref><ref name="RAE-seviche">{{cite web | title =seviche | work =Diccionario de la Lengua Española | publisher =Real Academia Española | url = http://buscon.rae.es/drae/?type=3&val=seviche&val_aux=&origen=REDRAE | accessdate = August 28, 2013}}</ref><ref name="Ross, p. 171">[[#entre el comal|González and Ross, ''Entre el comal y la olla: fundamentos de gastronomía costarricense'']], p. 171</ref> έως τη δεκαετία του 1960. Ο φλοιός του, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή πικρών ποτών ''(bitters)''. Στο [[Γιουκατάν]] ([[Μεξικό]]), είναι το κύριο συστατικό του ''κοτσινίτα πιμπίλ'' (''cochinita pibil'').<ref group="Σημ."> Το ''cochinita pibil'' (επίσης ''puerco pibil'' ή ''cochinita con achiote'') είναι ένα παραδοσιακό μεξικάνικο αργοψημένο ψητό χοιρινό πιάτο από τη χερσόνησο του Γιουκατάν, προέλευσης των [[Μάγια]].</ref><ref>http://www.explorandomexico.com/about-mexico/4/209/</ref>


Η Βελγική ''Witbier'' (λευκή [[μπύρα]]) παράγεται από [[σιτάρι]] με τον φλοιό του νεραντζιού. Οι Φινλανδοί και οι Σουηδοί χρησιμοποιούν το φλοιό του νεραντζιού στο [[ψωμί]] [[πιπερόριζα]]ς ''(pepparkakor)'', σε κάποιο Χριστουγεννιάτικο ψωμί και στο ''mämmi''.<ref group="Σημ."> Το ''mämmi'' ([[Φινλανδική γλώσσα|Φινλανδικά]]: ''mæmmi'') είναι ένα παραδοσιακό [[Πάσχα|Πασχαλινό]] επιδόρπιο από την [[Φινλανδία]].</ref> Χρησιμοποιείται επίσης στο σκανδιναβικό ζεστό κρασί ''(mulled wine'' ή ''glögg)''.<ref group="Σημ."> Το σκανδιναβικό ζεστό κρασί ''(mulled wine'' ή ''glögg)'' είναι ένα ποτό που γίνεται συνήθως από κόκκινο [[κρασί]], μαζί με διάφορα μπαχαρικά αναμεμειγμένο με σταφίδες.</ref> Στην [[Ελλάδα]] και στην [[Κύπρο]], το νεράντζι ή το κιτρόμηλον, αντιστοίχως, είναι από τα πιο περιζήτητα φρούτα που χρησιμοποιούνται στο γλυκό του κουταλιού και το δέντρο ''C. aurantium'' (νεραντζιά ή κιτρομηλιά) είναι δημοφιλές [[Καλλωπιστικά φυτά|καλλωπιστικό φυτό]]. Σε ολόκληρο το [[Ιράν]] (όπου είναι κοινώς γνωστό ως ''narenj''), ο χυμός χρησιμοποιείται ευρέως ως σάλτσα σαλάτας ''(salad dressing)'', παράγοντας όξυνσης στα βραστά κατσαρόλας και τουρσιά ή ως μαρινάδα. Τα νεαρά άνθη, συλλέγονται φρέσκα για την παρασκευή της περιζήτητης και με γλυκιά μυρωδιά, αρωματικής [[μαρμελάδα]]ς ''("Bitter orange blossom jam" Morabba Bahar-Narendj)'' ή προστίθεται στην παρασκευή τσαγιού. Στην [[Τουρκία]], ο χυμός των ώριμων καρπών, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως σάλτσα σαλάτας ''(salad dressing)'', κυρίως στην περιφέρεια της [[Κιλικία]]ς.
Η Βελγική ''Witbier'' (λευκή [[μπύρα]]) παράγεται από [[σιτάρι]] με τον φλοιό του νεραντζιού. Οι Φινλανδοί και οι Σουηδοί χρησιμοποιούν το φλοιό του νεραντζιού στο [[ψωμί]] [[πιπερόριζα]]ς ''(pepparkakor)'', σε κάποιο Χριστουγεννιάτικο ψωμί και στο ''mämmi''.<ref group="Σημ."> Το ''mämmi'' ([[Φινλανδική γλώσσα|Φινλανδικά]]: ''mæmmi'') είναι ένα παραδοσιακό [[Πάσχα|Πασχαλινό]] επιδόρπιο από την [[Φινλανδία]].</ref> Χρησιμοποιείται επίσης στο σκανδιναβικό ζεστό κρασί ''(mulled wine'' ή ''glögg)''.<ref group="Σημ."> Το σκανδιναβικό ζεστό κρασί ''(mulled wine'' ή ''glögg)'' είναι ένα ποτό που γίνεται συνήθως από κόκκινο [[κρασί]], μαζί με διάφορα μπαχαρικά αναμεμειγμένο με σταφίδες.</ref> Στην [[Ελλάδα]] και στην [[Κύπρο]], το νεράντζι ή το κιτρόμηλον, αντιστοίχως, είναι από τα πιο περιζήτητα φρούτα που χρησιμοποιούνται στο γλυκό του κουταλιού και το δέντρο ''C. aurantium'' (νεραντζιά ή κιτρομηλιά) είναι δημοφιλές [[Καλλωπιστικά φυτά|καλλωπιστικό φυτό]]. Σε ολόκληρο το [[Ιράν]] (όπου είναι κοινώς γνωστό ως ''narenj''), ο χυμός χρησιμοποιείται ευρέως ως σάλτσα σαλάτας ''(salad dressing)'', παράγοντας όξυνσης στα βραστά κατσαρόλας και τουρσιά ή ως μαρινάδα. Τα νεαρά άνθη, συλλέγονται φρέσκα για την παρασκευή της περιζήτητης και με γλυκιά μυρωδιά, αρωματικής [[μαρμελάδα]]ς ''("Bitter orange blossom jam" Morabba Bahar-Narendj)'' ή προστίθεται στην παρασκευή τσαγιού. Στην [[Τουρκία]], ο χυμός των ώριμων καρπών, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως σάλτσα σαλάτας ''(salad dressing)'', κυρίως στην περιφέρεια της [[Κιλικία]]ς.

Έκδοση από την 22:16, 18 Νοεμβρίου 2015

Κιτρέα η νεραντζέα
(Citrus × aurantium)
Καρποί Νεραντζιάς.
Καρποί Νεραντζιάς.
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Φυτά (Plantae)
Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Angiosperms)
Κλάδος: Δικοτυλήδονα (Eudicots )
Κλάδος: [[..]] (Rosids)
Τάξη: Σαπινδώδη (Sapindales)
Οικογένεια: Ρυτοειδή (Rutaceae)
Γένος: Κιτρέα (Citrus)
Είδος: Κ. η νεραντζέα (C. × aurantium)
Διώνυμο
Κιτρέα η νεραντζέα
(C. × aurantium)
Κάρολος Λινναίος (L.)[1]

Η νεραντζιά, η πορτοκαλιά της Σεβίλης, η ξυνή πορτοκαλιά ή η πικρή πορτοκαλιά, είναι μερικές από τις ονομασίες που αναφέρονται στο εσπεριδοειδές δέντρο Κιτρέα η νεραντζέα (Citrus × aurantium). Στην δε Κύπρο, είναι γνωστό και με τις ονομασίες κιτρομηλιά ή ξινονεραντζιά. Μοιάζει πολύ με την πορτοκαλιά και η καταγωγή της είναι από το Βιετνάμ, αλλά σήμερα είναι πολύ κοινή και καλλιεργείται σε πολλές χώρες και ιδιαίτερα στις τροπικές περιοχές και στις χώρες της Μεσογείου. Το δέντρο είναι ανθεκτικό τόσο στο ψύχος όσο και στην ξηρασία και είναι πολύ συνηθισμένο οι πορτοκαλιές, λεμονιές και μανταρινιές, να είναι εμβολιασμένες πάνω σε νεραντζιά.

Το νεράντζι, το πορτοκάλι της Σεβίλης, το ξυνό πορτοκάλι ή το πικρό πορτοκάλι και στην Κύπρο το κιτρόμηλο ή το ξινονέραντζο, είναι μερικές μόνο από τις ονομασίες που αναφέρονται στον καρπό του εσπεριδοειδούς δέντρου Κιτρέα η νεραντζέα (Citrus × aurantium) και που εξωτερικά μοιάζει με το πορτοκάλι, αλλά η διαφορά του είναι κυρίως στη γεύση.

Είναι ένα υβρίδιο μεταξύ του Citrus maxima (φράπα) και του Citrus reticulata (μανταρίνι).[2] Πολλές ποικιλίες από τα νεράντζια χρησιμοποιούνται για αιθέριο έλαιο και βρίσκονται ως άρωμα, όπου χρησιμοποιούνται είτε ως αρωματικό είτε ως διαλύτης. Η ποικιλία των πορτοκαλιών της Σεβίλης, χρησιμοποιείται στην παραγωγή μαρμελάδας.

Το νεράντζι χρησιμοποιείται επίσης στην ιατρική των βοτάνων ως διεγερτικό και κατασταλτικό της όρεξης, λόγω του δραστικού συστατικού, synephrine.[3][4] Τα συμπληρώματα από νεράντζι, έχουν συνδεθεί με μια σειρά από σοβαρές παρενέργειες και θανάτους, ώστε οι ενώσεις των καταναλωτών, συμβουλεύουν τους καταναλωτές τους να αποφεύγουν να χρησιμοποιούν τον καρπό για ιατρικούς λόγους.[5]

Συνώνυμα

  • Aurantium × acre Mill.
  • Aurantium × bigarella Poit. & Turpin
  • Aurantium × corniculatum Mill.
  • Aurantium × corniculatum Poit. & Turpin
  • Aurantium × coronatum Poit. & Turpin
  • Aurantium × distortum Mill.
  • Aurantium × humile Mill.
  • Aurantium × myrtifolium Descourt.
  • Aurantium × orientale Mill.
  • Aurantium × silvestre Pritz.
  • Aurantium × sinense (L.) Mill.
  • Aurantium × variegatum Barb.Rodr.
  • Aurantium × vulgare (Risso) M. Gómez
  • Citrus bigaradia Risso & Poit.
  • Citrus humilis (Mill.) Poir.
  • Citrus × amara Link
  • Citrus × aurata Risso
  • Citrus × benikoji Yu.Tanaka
  • Citrus × bigaradia Loisel.
  • Citrus × calot Lag.
  • Citrus × canaliculata Yu.Tanaka
  • Citrus × changshan-huyou Y.B.Chang
  • Citrus × communis Poit. & Turpin
  • Citrus × dulcimedulla Pritz.
  • Citrus × dulcis Pers.
  • Citrus × florida Salisb.
  • Citrus × funadoko Yu.Tanaka
  • Citrus × fusca Lour.
  • Citrus × glaberrima Yu.Tanaka
  • Citrus × humilis (Mill.) Poir.
  • Citrus × intermedia Yu.Tanaka
  • Citrus × iwaikan Yu.Tanaka
  • Citrus × iyo Yu.Tanaka ονομ. μη έγκυρη
  • Citrus × karna Raf.
  • Citrus × keraji Yu.Tanaka ονομ. μη έγκυρη
  • Citrus × kotokan Hayata
  • Citrus × medioglobosa Yu.Tanaka
  • Citrus × mitsuharu Yu.Tanaka
  • Κιτρέα η μυρτόφυλλος (Citrus × myrtifolia) (Ker Gawl.) Raf.
  • Citrus × natsudaidai (Yu.Tanaka) Hayata
  • Citrus × omikanto Yu.Tanaka
  • Citrus × pseudogulgul Shirai
  • Citrus × reshni (Engl.) Yu.Tanaka
  • Citrus × rokugatsu Yu.Tanaka
  • Citrus × rumphii Risso
  • Citrus × sinograndis Yu.Tanaka ονομ. μη έγκυρη
  • Citrus × subcompressa (Tanaka) Yu.Tanaka
  • Citrus × sulcata Yu.Tanaka ονομ. μη έγκυρη
  • Citrus × taiwanica Yu.Tanaka & Shimada
  • Citrus × tangelo J.W.Ingram & H.E.Moore
  • Citrus × tengu Yu.Tanaka ονομ. μη έγκυρη
  • Citrus × tosa-asahi Yu.Tanaka
  • Citrus × truncata Yu.Tanaka
  • Citrus × vulgaris Risso
  • Citrus × yatsushiro Yu.Tanaka
  • Citrus × yuge-hyokan Yu.Tanaka[6]

Ποικιλίες

  • Το Citrus × aurantium υποείδος amara, είναι ένας ακανθώδης αειθαλές δέντρο, ιθαγενές στο νότιο Βιετνάμ, αλλά ευρέως καλλιεργούμενο. Χρησιμοποιείται ως απόθεμα μοσχεύματος για εσπεριδοειδή δέντρα, στη μαρμελάδα και λικέρ όπως το triple sec, Grand Marnier και Curaçao. Επίσης καλλιεργείται για το αιθέριο έλαιό του που εκφράζεται από τον καρπό και για το έλαιο νερολί (neroli oil)[Σημ. 1] και το ανθόνερο, το οποίο αποστάζεται από τα άνθη.
  • Το πορτοκάλι της Σεβίλης (Seville orange), είναι ευρέως γνωστό ως τάρτα πορτοκαλιού, το οποίο φυτρώνει σε ολόκληρη την περιοχή της Μεσογείου. Έχει έναν παχύ, φλοιό με λακκάκια και εκτιμάται για την παραγωγή μαρμελάδας, έχοντας υψηλότερη πηκτίνη απ'ότι το γλυκό πορτοκάλι και συνεπώς δίνοντας καλύτερο σύνολο και υψηλότερη απόδοση. Χρησιμοποιείται επίσης σε κομπόστες και σε λικέρ με άρωμα πορτοκαλιού. Κάθε χρόνο, συγκεντρώνονται τα πορτοκάλια αυτής της ποικιλίας Σεβίλης και στέλνονται δια θαλάσσης στη Βρετανία, προκειμένου να γίνουν μαρμελάδα.[7] Παρ'όλα αυτά, ο καρπός σπανίως καταναλώνεται στην Ανδαλουσία.[8]
  • Το Chinotto (Citrus myrtifolia), από την Κιτρέα τη μυρτόφυλλο, (C. aurantium ποικ. myrtifolia), χρησιμοποιείται για το συνώνυμο Ιταλικό ανθρακούχο αναψυκτικό.[9] Αυτό, μερικές φορές θεωρείται ξεχωριστό είδος.
  • Το Daidai (C. aurantium ποικ. daidai), χρησιμοποιείται στην Κινεζική ιατρική και τους εορτασμούς τής Ιαπωνικής Πρωτοχρονιάς. Τα αρωματικά άνθη προστίθενται στο τσάι.[10]
Το νεράντζι, ολόκληρο και σε διατομές.
  • Η νεραντζιά της άγριας Φλόριντα (Wild Florida) βρίσκεται πλησίον μικρών ρεμάτων, σε γενικά απομονωμένα και δασώδη μέρη της Φλόριντα και στις Μπαχάμες. Εισήχθη στην περιοχή από την Ισπανία.[10]
  • Το Περγαμόντο (Bergamot orange), είναι πιθανώς υβρίδιο από νεράντζι και γλυκό λεμόνι (limetta)· καλλιεργείται στην Ιταλία για την παραγωγή ελαίου περγαμόντου, είναι συστατικό πολλών εμπορικών σημάτων σε αρώματα και τσάγια, ειδικά το τσάι Earl Grey.

Χρήσεις

Νεράντζια.

Αυτό το νεράντζι χρησιμοποιείται ως ρίζωμα (rootstock)[Σημ. 2] σε περιβόλια από γλυκές πορτοκαλιές.[10] Οι καρποί και τα φύλλα γίνονται αφρός και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως σαπούνι.[10] Το σκληρό λευκό ή ανοικτό κίτρινο ξύλο του, χρησιμοποιείται στην ξυλουργική και στην Κούβα, κατασκευάζονται ρόπαλα του μπέιζμπολ.[10]

Η νεραντζιά επίσης καλλιεργείται ως καλλωπιστικό δέντρο σε πάρκα και πεζοδρόμια, κυρίως των μεγαλουπόλεων.

Μαγειρική

Ο άγουρος καρπός του που ονομάζεται narthangai, χρησιμοποιείται ευρέως στην κουζίνα της νότιας Ινδίας, ιδίως στην μαγειρική των Ταμίλ. Γίνεται τουρσί, κόβοντάς το σε σπείρες και παστώνοντάς το στο αλάτι. Το τουρσί συνήθως καταναλώνεται με το γιαουρτόριζο (thayir sadam). Ο φρέσκος καρπός του, επίσης χρησιμοποιείται ευρέως σε pachadi.[Σημ. 3] Ο χυμός από τον ώριμο καρπό, επίσης χρησιμοποιείται ως μαρινάδα για τα κρέατα, σε κουζίνες στη Νικαράγουα, Κούβα, Δομινικανή και Αϊτή, όπως ήταν στο Περουβιανό σέβιτσε (ceviche)[Σημ. 4][11][12][13][14] έως τη δεκαετία του 1960. Ο φλοιός του, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή πικρών ποτών (bitters). Στο Γιουκατάν (Μεξικό), είναι το κύριο συστατικό του κοτσινίτα πιμπίλ (cochinita pibil).[Σημ. 5][15]

Η Βελγική Witbier (λευκή μπύρα) παράγεται από σιτάρι με τον φλοιό του νεραντζιού. Οι Φινλανδοί και οι Σουηδοί χρησιμοποιούν το φλοιό του νεραντζιού στο ψωμί πιπερόριζας (pepparkakor), σε κάποιο Χριστουγεννιάτικο ψωμί και στο mämmi.[Σημ. 6] Χρησιμοποιείται επίσης στο σκανδιναβικό ζεστό κρασί (mulled wine ή glögg).[Σημ. 7] Στην Ελλάδα και στην Κύπρο, το νεράντζι ή το κιτρόμηλον, αντιστοίχως, είναι από τα πιο περιζήτητα φρούτα που χρησιμοποιούνται στο γλυκό του κουταλιού και το δέντρο C. aurantium (νεραντζιά ή κιτρομηλιά) είναι δημοφιλές καλλωπιστικό φυτό. Σε ολόκληρο το Ιράν (όπου είναι κοινώς γνωστό ως narenj), ο χυμός χρησιμοποιείται ευρέως ως σάλτσα σαλάτας (salad dressing), παράγοντας όξυνσης στα βραστά κατσαρόλας και τουρσιά ή ως μαρινάδα. Τα νεαρά άνθη, συλλέγονται φρέσκα για την παρασκευή της περιζήτητης και με γλυκιά μυρωδιά, αρωματικής μαρμελάδας ("Bitter orange blossom jam" Morabba Bahar-Narendj) ή προστίθεται στην παρασκευή τσαγιού. Στην Τουρκία, ο χυμός των ώριμων καρπών, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως σάλτσα σαλάτας (salad dressing), κυρίως στην περιφέρεια της Κιλικίας.

Φυτικό τονωτικό

Το εκχύλισμα από το νεράντζι (και τον φλοιό νεραντζιού) έχει κυκλοφορήσει στην αγορά ως συμπλήρωμα διατροφής παριστάνοντας πως δρα ως βοήθημα για την απώλεια βάρους και κατασταλτικό της όρεξης. Το νεράντζι περιέχει τυραμίνη (tyramine), μεταβολίτες Ν-Μεθυλτυραμίνης (metabolites N-Methyltyramine), οκτωπαμίνης (octopamine) και συνεφρίνης (synephrine),[16] ουσίες παρόμοιες με την επινεφρίνη (epinephrine), που ενεργούν στον υποδοχέα a1 adrenergic receptor ώστε να συστέλλονται τα αιμοφόρα αγγεία και να αυξάνουν την αρτηριακή πίεση και τους καρδιακούς παλμούς.[17][18] Η p-Synephrine από μόνη της ή σε συνδυασμό με την καφεΐνη ή άλλες ουσίες, έχει αποδειχθεί μετριόφρονα, ότι έχει αυξήσει την απώλεια βάρους, σε αρκετές χαμηλής ποιότητας κλινικές δοκιμές.[19] Μετά από τις απαγορεύσεις στις ΗΠΑ, Καναδά και αλλαχού, για το φυτικό τονωτικό εφέδρα (ephedra), το νεράντζι έχει υποκατασταθεί σε φυτικά προϊόντα απώλειας βάρους "άνευ εφέδρας", από τους παρασκευαστές των συμπληρωμάτων διατροφής.[20] Όπως και στα περισσότερα συστατικά των διαιτητικών συμπληρωμάτων, το νεράντζι δεν έχει υποβληθεί σε επίσημες δοκιμές ασφαλείας, αλλά πιστεύεται ότι προκαλεί το ίδιο φάσμα των ανεπιθύμητων συμβάντων όπως και η εφέδρα (ephedra).[21] Αναφορές περιστατικών, έχουν συνδέσει τα συμπληρώματα νεραντζιού με εγκεφαλικά επεισόδια,[22][23] κυνάγχη[16] και ισχαιμική κολίτιδα.[24] Το Εθνικό Κέντρο για τη Συμπληρωματική και Ολοκληρωμένη Υγεία των ΗΠΑ (National Center for Complementary and Integrative Health), διαπίστωσε ότι "προς το παρόν υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία ότι το νεράντζι είναι ασφαλέστερο να χρησιμοποιηθεί από ότι η εφέδρα."[4] Το νεράντζι ενδέχεται να έχει σοβαρές αλληλεπιδράσεις με φάρμακα όπως οι στατίνες, κατά παρόμοιο τρόπο με το [γκρέιπ φρουτ]].[25]

Μετά από ένα περιστατικό στο οποίο ένας υγιής νεαρός άνδρας υπέστη έμφραγμα του μυοκαρδίου (καρδιακή προσβολή) που συνδέθηκε με το νεράντζι, μια περιπτωσιολογική μελέτη, βρήκε ότι οι κατασκευαστές των διαιτητικών συμπληρωμάτων, είχαν αντικαταστήσει την εφέδρα (ephedra) με τα ανάλογά της από το νεράντζι.[26]

Σημειώσεις

  1. ↑ Το έλαιο νερολί (neroli oil), είναι ένα αιθέριο έλαιο το οποίο αποστάζεται από τα άνθη του πορτοκαλιού Σεβίλης και που χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία.
  2. ↑ Το ρίζωμα είναι μέρος ενός φυτού, συχνά το υπόγειο τμήμα του, από το οποίο μπορεί να παραχθεί νέα αύξηση άνωθεν του εδάφους.
  3. ↑ Το pachadi αναφέρεται σε ένα παραδοσιακό τουρσί της Νότιας Ινδίας, που χρησιμοποιείται ως συνοδευτικό πιάτο.
  4. ↑ Το σέβιτσε (ceviche, Ισπανική προφορά: seˈβitʃe), είναι ένα πιάτο με θαλασσινά, δημοφιλές στις παράκτιες περιοχές της Λατινικής Αμερικής.
  5. ↑  Το cochinita pibil (επίσης puerco pibil ή cochinita con achiote) είναι ένα παραδοσιακό μεξικάνικο αργοψημένο ψητό χοιρινό πιάτο από τη χερσόνησο του Γιουκατάν, προέλευσης των Μάγια.
  6. ↑ Το mämmi (Φινλανδικά: mæmmi) είναι ένα παραδοσιακό Πασχαλινό επιδόρπιο από την Φινλανδία.
  7. ↑ Το σκανδιναβικό ζεστό κρασί (mulled wine ή glögg) είναι ένα ποτό που γίνεται συνήθως από κόκκινο κρασί, μαζί με διάφορα μπαχαρικά αναμεμειγμένο με σταφίδες.

Παραπομπές

  1. ↑ «Citrus × aurantium L». Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture. 17 Δεκεμβρίου 1999. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2010. 
  2. ↑ "Plant Profile for Citrus ×aurantium L. (pro sp.), http://plants.usda.gov/java/profile?symbol=CIAU8
  3. ↑ Sharpe PA, Granner ML, Conway JM, Ainsworth BE, Dobre M (December 2006). «Availability of weight-loss supplements: Results of an audit of retail outlets in a southeastern city». Journal of the American Dietetic Association 106 (12): 2045–51. doi:10.1016/j.jada.2006.09.014. PMID 17126636. 
  4. ↑ 4,0 4,1 «Bitter Orange». National Center for Complementary and Integrative Health. Απριλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2008. 
  5. ↑ «Dangerous Supplements: Twelve Supplements You Should Avoid». Consumer Reports Magazine. Σεπτεμβρίου 2010. 
  6. ↑ «The Plant List: A Working List of All Plant Species». Ανακτήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 2015. 
  7. ↑ Campaña de recogida de la naranja amarga. sevilla.org.
  8. ↑ Apenas se aprovechará la naranja que se recoja en la capital este año. 20minutos.es.
  9. ↑ Roger M. Grace. «Cadbury Schweppes Reigns Supreme Over Orange Soda Market». metnews.com. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 C. aurantium. Purdue Horticulture.
  11. ↑ «ceviche». Diccionario de la Lengua Española. Real Academia Española. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2013. 
  12. ↑ «cebiche». Diccionario de la Lengua Española. Real Academia Española. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2013. 
  13. ↑ «seviche». Diccionario de la Lengua Española. Real Academia Española. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2013. 
  14. ↑ González and Ross, Entre el comal y la olla: fundamentos de gastronomía costarricense, p. 171
  15. ↑ http://www.explorandomexico.com/about-mexico/4/209/
  16. ↑ 16,0 16,1 Gange CA, Madias C, Felix-Getzik EM, Weintraub AR, Estes NA (April 2006). «Variant angina associated with bitter orange in a dietary supplement». Mayo Clinic Proceedings 81 (4): 545–8. doi:10.4065/81.4.545. PMID 16610576. 
  17. ↑ Bui LT, Nguyen DT, Ambrose PJ (January 2006). «Blood pressure and heart rate effects following a single dose of bitter orange». The Annals of Pharmacotherapy 40 (1): 53–7. doi:10.1345/aph.1G488. PMID 16317106. 
  18. ↑ Hess AM, Sullivan DL (March 2005). «Potential for toxicity with use of bitter orange extract and guarana for weight loss». The Annals of pharmacotherapy 39 (3): 574–5. doi:10.1345/aph.1E249. PMID 15657116. 
  19. ↑ Stohs SJ, Preuss HG, Shara M (August 2012). «A review of the human clinical studies involving Citrus aurantium (bitter orange) extract and its primary protoalkaloid p-synephrine.». Int J Med Sci 9 (7): 527–538. doi:10.7150/ijms.4446. PMID 22991491. 
  20. ↑ Duenwald, Mary (2005-10-11). «Bitter Orange Under Scrutiny as New Ephedra». New York Times. http://www.nytimes.com/2005/10/11/health/policy/11cons.html. Ανακτήθηκε στις 2008-11-03. 
  21. ↑ Jordan S, Murty M, Pilon K (October 2004). «Products containing bitter orange or synephrine: suspected cardiovascular adverse reactions». Canadian Medical Association Journal 171 (8): 993–4. PMID 15497209. http://www.cmaj.ca/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=15497209.  [νεκρός σύνδεσμος]
  22. ↑ Bouchard NC, Howland MA, Greller HA, Hoffman RS, Nelson LS (April 2005). «Ischemic stroke associated with use of an ephedra-free dietary supplement containing synephrine». Mayo Clinic Proceedings 80 (4): 541–5. doi:10.4065/80.4.541. PMID 15819293. 
  23. ↑ Holmes RO, Tavee J (July 2008). «Vasospasm and stroke attributable to ephedra-free xenadrine: case report». Military Medicine 173 (7): 708–10. PMID 18700609. 
  24. ↑ Sultan S, Spector J, Mitchell RM (December 2006). «Ischemic colitis associated with use of a bitter orange-containing dietary weight-loss supplement». Mayo Clinic Proceedings 81 (12): 1630–1. doi:10.4065/81.12.1630. PMID 17165643. 
  25. ↑ Mayo clinic: article on interference between grapefruit and medication
  26. ↑ Thomas JE, Munir JA, McIntyre PZ, Ferguson MA (2009). «STEMI in a 24-Year-Old Man after Use of a Synephrine-Containing Dietary Supplement: A Case Report and Review of the Literature». Tex Heart Inst J. 36 (6): 586–90. PMID 20069086. 

Πηγές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι (στα Αγγλικά)

CC-BY-SA
Μετάφραση 		Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Bitter orange (έκδοση 683335351) της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες).
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Νεραντζιά&oldid=5535575"