Ιερά Μητρόπολις Πέτρας και Χερρονήσου

Ιερά Μητρόπολις Πέτρας και Χερρονήσου
Αρχείο:Seal of Metropolis of Petra.jpg Έμβλημα Ιεράς Μητροπόλεως
Γενικές πληροφορίες
Ίδρυση	1900 μ.Χ.
Xώρα	Ελλάδα
Έδρα	Νεάπολη Λασιθίου
Υπαγωγή	Εκκλησία της Κρήτης
Αρχιερατικές περιφέρειες	3
Ενορίες	81
Ναοί	346
Μονές	11
Μητροπολιτικός ναός	Μητροπολιτικός Ναός Μεγάλης Παναγίας
Ιστοσελίδα	impeh.gr
Ιεραρχία
Μητροπολίτης	Η Μητρόπολη τελεί εν Χηρεία. Τοποτηρητής ο Αρχιεπισκοπος Κρήτης Ειρηναίος
Ιεροκήρυκες	2
Εφημέριοι	96
Διάκονοι	3

Η Ιερά Μητρόπολις Πέτρας και Χερρονήσου είναι μία από τις επτά ιστορικές Μητροπόλεις (Επισκοπάτα) της Εκκλησίας της Κρήτης, εκτός της Αρχιεπισκοπής Κρήτης, περιλαμβάνει τμήματα της περιφερειακής ενότητας Λασιθίου και περιλαμβάνει οικισμούς των δήμων Αγίου Νικολάου και Οροπεδίου Λασιθίου, καθώς και ορισμένους οικισμούς της περιφερειακής ενότητας Ηρακλείου και συγκεκριμένα του Δήμου Χερσονήσου.

Ιστορικά στοιχεία

Κατά την περίοδο της ενετοκρατίας η Μητρόπολη είχε ως έδρα το Επάνω Χωριό της Φουρνής. Μετά την επανάσταση του 1866, η έδρα τής Ἐπισκοπῆς Πέτρας μεταφέρθηκε στην Νεάπολη όπου και βρίσκεται απο τότε. Κατά το έτος 1900, μετά την απελευθέρωση της Κρήτης από τούς Τούρκους, αποδόθηκε στην Επισκοπή Πέτρας και η Επαρχία Βιάννου, αποσχισθείσα απο την Επισκοπή Αρκαδίας. Στην Κρητική Επανάσταση (1895-1898) Επίσκοπος ήταν ο Τίτος (Ζωγραφίδης) που ανέπτυξε ιδιαίτερη δράση. Το έτος 1932 η Επισκοπή Ιεράς και Σητείας συγχωνεύθηκε με την Επισκοπή Πέτρας στην Επισκοπή Νεαπόλεως.

Μετά όμως απο μία τριετία αποσπάστηκε και πάλι η Επισκοπή Ιεράς και Σητείας και στην Επισκοπή Νεαπόλεως επανήλθε το αρχικό της όνομα Πέτρας. Το 1962 η Επισκοπή Πέτρας, όπως και όλες οι Επισκοπές της Κρήτης, ανυψώθηκε σε κατ’ ἀξίαν Μητρόπολη τιμής ένεκεν. Το 1993 εκδίδεται Πατριαρχικός Τόμος, με τον οποίο ανακηρύσσονται σε εν ενεργεία Μητροπόλεις, οι μέχρι τότε τιμής ένεκεν, Ιερές Μητροπόλεις της Κρήτης.

Το 2000 λόγω ιδρύσεως τής Ιεράς Μητροπόλεως Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου από την Ιερά Μητρόπολη αποσπάσθηκε ολόκληρη η επαρχία Βιάννου και προσαρτήθηκαν σε αυτήν οι Δήμοι Χερσονήσου και Μαλίων, της πάλαι ποτέ Επισκοπής Χερρονήσου. Με Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη 981/2000, μετονομάστηκε η Ιερά Μητροπόλεως Πέτρας, σε Ιερά Μητρόπολη Πέτρας και Χερρονήσου.

Μητροπολίτης

Ο πλήρης τίτλος του εκάστοτε επισκόπου της εν λόγω Ιεράς Μητροπόλεως είναι:

"Μητροπολίτης Πέτρας καί Χερρονήσου, Υπέρτιμος και Έξαρχος Καρπαθίου πελάγους"

Λόγω Κοιμήσεως του Μητροπολίτου Νεκταρίου. Η Ιερά Μητρόπολη τέλει εν Χηρεία. Τοποτηρητής έχει οριστεί απο την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Εκκλησίας Κρήτης ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης Ειρηναίος.

Σημείωση: Τον τίτλο "υπερτίμου και εξάρχου" συμπληρούμενος με κάποια γεωγραφική περιφέρεια φέρουν στην Ελλάδα μόνο οι μητροπολίτες των λεγομένων εκκλησιαστικά "Νέων Χωρών" (όπως π.χ. Κρήτης, Δωδεκανήσου, Θράκης, Μακεδονίας και νησιών Ανατολικού Αιγαίου).

Μητροπολιτικός Ναός

Ο μεγαλοπρεπής Ιερός Μητροπολιτικός Ναός της Μεγάλης Παναγίας βρίσκεται στην Νεάπολη, άρχισε να χτίζεται το έτος 1888 απο τον Επίσκοπο Πέτρας Μελέτιο και εγκαινιάστηκε το 1927 απο τον Επίσκοπο Πέτρας Διονύσιο. Δίπλα του βρίσκεται μιά σύγχρονη, μικρή, καμαροσκεπής εκκλησία, η Παναγία η Φερμαλίνα που έχει κτιστεί στα θεμέλια παλιού τρίκλιτου ναού, στη θέση που υπήρχε παλιότερα η Μονή της Μεγάλης Παναγίας. Ο Ι. Ναός διαθέτει κιονόκρανα εξαιρετικής τέχνης.

Αρχιερατικές περιφέρειες

Η εκκλησιαστική περιφέρεια της Ιεράς Μητροπόλεως διαιρείται στις ακόλουθες τρεις περιφέρειες, που φέρουν ελληνική κεφαλαιογράμματη αρίθμηση:

Α΄ Αρχιερατική Περιφέρεια Μεραμβέλλου. Περιλαμβάνει 47 ενορίες.

Β΄ Αρχιερατική Περιφέρεια Λασιθίου. περιλαμβάνει 18 ενορίες.

Γ΄ Αρχιερατική Περιφέρεια Χερρονήσου. περιλαμβάνει 17 ενορίες.

Επισκοπικός Κατάλογος

1. Ραφαήλ από (;) – 1688
2. Αθανάσιος 1688 – (;)
3. Ζαχαρίας
4. Γεράσιμος
5. Μελέτιος
6. Γεράσιμος (Ραφτόπουλος)
7. Ιωακείμ (Κλώντζας)
8. Δωρόθεος (Διαμαντίδης) 1825 – 1855
9. Μελέτιος (Χλαπουτάκης) 1855 – 1889
10. Τίτος (Ζωγραφίδης) 1889 – 1922
11. Διονύσιος (Μαραγκουδάκης) 1923 – 1953
12. Δημήτριος (Μπουρλάκης)1956 – 1990
13. Νεκτάριος (Παπαδάκης) 1990 - 2015

Ενορίες και Ιεροί Ναοί

Στην περιφέρεια της Ιεράς Μητροπόλεως υφίστανται 81 Ενοριακοί ναοί, 78 Παρεκκλήσια, 170 Εξωκλήσια, 14 Ναοί κοιμητηρίων, 3 Μετόχια, που υπηρετούνται από 94 περίπου κληρικούς.

Ιερές Μονές

Στην περιφέρεια της Ιεράς Μητρόπολης στην οποία και υπάγονται φέρονται οι ακόλουθες Ιερές Μονές:

Ανδρώες Μονές

1. Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος Αρετίου.

2. Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Σελληνάρι.

3. Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Κρουσταλλένιας.

4. Ιερά Μονή Αγίου Ανδρέα Φινοκαλιά.

5. Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Πόλεως Αγίου Νικολάου.

6. Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής Βιδιανής.

Γυναικείες Μονές

1. Ιερά Μονή Παναγίας Θεογγενήτορος Μοχού.

2. Ιερά Μονή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Κουφής Πέτρας.

3. Ιερά Μονή Μιχαήλ και Γαβριήλ Ταξιαρχών Κρεμαστών.

4. Ιερά Μονή Γενεσίου της Θεοτόκου Καρδιωτίσσης η Κεράς.

Μετόχια έτερων Ιερών Μονών

1. Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Ξηρών Ξύλων της Ιεράς Μονής Αγίου Γεωργίου Επανωσήφη.

2. Ιερά Μονή Κυρίας Ελεούσας της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Αγκαράθου.

3. Ιερά Μονή Kοιμήσεως της Θεοτόκου Γκουβερνιώτισσας του Παναγίου Τάφου.

Τοπικοί Άγιοι

1. Η Αγία Νεομάρτυς Μαρία η Μεθυμοπούλα

2. Ο Άγιος Νεομάρτυς Νικηφόρος εκ Κριτσάς

3. Ο Άγιος Ιωακείμ Επισκόπου Πέτρας

4. Ο Άγιος Ιωακείμ Επισκόπου Χερρονήσου

5. O Άγιος Νεόφυτος Επισκόπου Κνωσσού

Εικόνες Περίπυστοι

1. Ιερού Ναού Αγίου Κωνσταντίνου Δωριών.

2. Ιερού Ναού Αγίου Ιωάννου Θεολόγου Κριτσάς.

3. Ιεράς Μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου Γκουβερνιωτίσσης.

4. Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος Αρετίου.

5. Ιεράς Μονής Εισοδίων Θεοτόκου Γαλατιανής Μαλίων.

6. Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Κρούστα.

Ιστορικά Μνημεία

1. Σπήλαιον Μιλάτου, τιμώμενο την Κυριακή του Θωμά.

2. ­Σπήλαιον Αγίας Φωτεινής Σαμαρείτιδος εις Αβδού, τιμώμενο την Κυριακή τής Σαμαρείτιδος.

Πηγές

• Κονιδάρης Γ. Ι., Αι επισκοπαί της Κρήτης μέχρι του ι΄ αιώνος, Κρητικά Χρονικά, τομ. 7 (1953),σελ.462-478
• Παπαγεωργίου Κωνσταντίνος, Δικαιϊκές πηγές του καθεστώτος της Εκκλησίας Κρήτης, εκδ. Επέκταση, Κατερίνη, 2004

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ιστοσελίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Πέτρας καί Χερρονήσου
• Ιστολόγιο της Σχολής Βυζαντινής Μουσικής της Μητροπόλεως