Ρήμα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
Δεν ήταν λήμμα υπό την προηγούμενη μορφή του... |
||
| Γραμμή 1: | Γραμμή 1: | ||
{{ελληνοκεντρικό}} |
{{ελληνοκεντρικό}} |
||
| ⚫ | '''Ρήμα''' είναι το [[μέρη του λόγου|μέρος του λόγου]] που δηλώνει ότι ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμα (το [[Υποκείμενο (γραμματική)|υποκείμενο]]) ενεργεί ή παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μια κατάσταση. Σε κάθε πρόταση υπάρχει ρήμα.<ref name="Γραμματική">{{cite book|last=Καρανικόλας|first=Αλέξανδρος|title=Νεοελληνική Γραμματική|year=2003|publisher=Οργανισμός Εδκόσεων Διδακτικών Βιβλίων|isbn=960-06-0024-4}}</ref> |
||
{{επιμέλεια|οι παραπομπές δεν είναι κατά τον συνηθισμένο τρόπο, σκέτοι αριθμοί, και πέρα από αυτό είναι προφανές ότι είναι υπερβολικός ο αριθμός τους, θα πρέπει να τοποθετηθούν ορθολογικά}} |
|||
| ⚫ | '''Ρήμα''' είναι το [[μέρη του λόγου|μέρος του λόγου]] που δηλώνει ότι ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμα (το [[Υποκείμενο (γραμματική)|υποκείμενο]])<ref name="Γραμματική |
||
== Χαρακτηριστικά του ρήματος == |
== Χαρακτηριστικά του ρήματος == |
||
Το ρήμα ως μέρος του λόγου στα [[Ελληνική γλώσσα|ελληνικά]] έχει τα εξής χαρακτηριστικά: |
Το ρήμα ως μέρος του λόγου στα [[Ελληνική γλώσσα|ελληνικά]] έχει τα εξής χαρακτηριστικά:<ref name="Γραμματική" /> |
||
* Διάθεση: Η οποία δηλώνει τι κάνει, τι παθαίνει ή σε ποια κατάσταση είναι το [[Υποκείμενο (γραμματική)|υποκείμενο]]. |
* Διάθεση: Η οποία δηλώνει τι κάνει, τι παθαίνει ή σε ποια κατάσταση είναι το [[Υποκείμενο (γραμματική)|υποκείμενο]]. Υπάρχουν τέσσερις διαθέσεις: |
||
** Ενεργητική: Αυτή η διάθεση δηλώνει μία ενέργεια που ξεκινάει από το [[Υποκείμενο (γραμματική)|υποκείμενο]] |
** Ενεργητική: Αυτή η διάθεση δηλώνει μία ενέργεια που ξεκινάει από το [[Υποκείμενο (γραμματική)|υποκείμενο]]. Ανάλογα με το που πηγαίνει η ενέργεια του ρήματος υπάρχουν οι εξής υποκατηγορίες: |
||
*** Αμετάβατα: Η ενέργεια που εκφράζεται από το ρήμα δε μεταβαίνει |
*** Αμετάβατα: Η ενέργεια που εκφράζεται από το ρήμα δε μεταβαίνει κάπου. |
||
*** Μεταβατικά μονόπτωτα: Η ενέργεια μεταβαίνει σε ένα αντικείμενο.<ref name="Συντακτικό |
*** Μεταβατικά μονόπτωτα: Η ενέργεια μεταβαίνει σε ένα αντικείμενο.<ref name="Συντακτικό">{{cite book|last=Καρανικόλας|first=Αλέξανδρος|title=Συντακτικό της Νέας Ελληνικής|year=2003|publisher=Οργανισμός Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων|isbn=960-06-0023-6}}</ref> |
||
*** Μεταβατικά δίπτωτα: Η ενέργεια μεταβαίνει σε δύο αντικείμενα, ένα ''άμεσο'' και ένα ''έμμεσο''. |
*** Μεταβατικά δίπτωτα: Η ενέργεια μεταβαίνει σε δύο αντικείμενα, ένα ''άμεσο'' και ένα ''έμμεσο''. |
||
** Μέση: Η ενέργεια ξεκινά από το υποκείμενο και καταλήγει στο ίδιο το υποκείμενο. |
** Μέση: Η ενέργεια ξεκινά από το υποκείμενο και καταλήγει στο ίδιο το υποκείμενο. |
||
** Παθητική: Το υποκείμενο δέχεται μία ενέργεια. |
** Παθητική: Το υποκείμενο δέχεται μία ενέργεια. Συνήθως στην πρόταση υπάρχει και [[ποιητικό αίτιο]]. |
||
** Ουδέτερη: Το υποκείμενο βρίσκεται σε μία κατάσταση. |
** Ουδέτερη: Το υποκείμενο βρίσκεται σε μία κατάσταση. |
||
* Φωνή: Υπάρχουν δύο φωνές η ενεργητική και η παθητική. |
* Φωνή: Υπάρχουν δύο φωνές η ενεργητική και η παθητική. Γενικά, ρήματα σε ενεργητική φωνή είναι ενεργητικής διάθεσης, ενώ ρήματα σε παθητική φωνή είναι παθητικής διάθεσης. Τα ρήματα ενεργητικής διάθεσης λήγουν στο πρώτο πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα σε ''-ω'', ενώ τα ρήματα παθητικής διάθεσης λήγουν σε ''-μαι''.<ref name="Γραμματική"/> |
||
* [[Έγκλιση]]: Δηλώνει πώς θέλουμε να παρουσιάσουμε τη σημασία του ρήματος. |
* [[Έγκλιση]]: Δηλώνει πώς θέλουμε να παρουσιάσουμε τη σημασία του ρήματος. Υπάρχουν τρεις εγκλίσεις, απαρέμφατο και μετοχή: |
||
** [[Οριστική]]: Δηλώνει το πραγματικό και το βέβαιο (απλή οριστική). |
** [[Οριστική]]: Δηλώνει το πραγματικό και το βέβαιο (απλή οριστική). Φανερώνει το δυνατό (δυνητική οριστική), το πιθανό (πιθανολογική οριστική), ευχή (ευχετική οριστική), παράκληση. |
||
** [[Υποτακτική]]: Δηλώνει ενδεχόμενο |
** [[Υποτακτική]]: Δηλώνει ενδεχόμενο, το επιθυμητό και άλλες συγγενικές σημασίες (προτροπή (προτρεπτική υποτακτική), παραχώρηση (παραχωρητική υποτακτική), ευχή (ευχετική υποτακτική), το δυνατό (δυνητική υποτακτική), απορία (απορηματική υποτακτική), το πιθανό (πιθανολογική υποτακτική), προσταγή (προστακτική υποτακτική)> ή απαγόρευση (απαγορευτική υποτακτική). Η υποτακτική συνοδεύεται από [[μόριο (γλώσσα)|μόρια]]. |
||
** [[Προστακτική]]: Δηλώνει προσταγή |
** [[Προστακτική]]: Δηλώνει προσταγή. Η προσταγή μπορεί να γίνει: προτροπή, απαγόρευση, παράκληση, ευχή, έντονη ενέργεια |
||
** [[Απαρέμφατο]]: Άκλιτος τύπος που χρησιμοποιείται στο σχηματισμό ορισμένων χρόνων. |
** [[Απαρέμφατο]]: Άκλιτος τύπος που χρησιμοποιείται στο σχηματισμό ορισμένων χρόνων. |
||
** [[Μετοχή (γραμματική)|Μετοχή]]: Όνομα επίθετο και ρήμα |
** [[Μετοχή (γραμματική)|Μετοχή]]: Όνομα επίθετο και ρήμα. Μετοχή έχει ο ενεστώτας στην ενεργητική και στην παθητική φωνή και ο παρακείμενος στην παθητική. |
||
* [[Χρόνος (γραμματική)|Χρόνος]]: Δηλώνει το χρόνο<ref name="Γραμματική |
* [[Χρόνος (γραμματική)|Χρόνος]]: Δηλώνει το χρόνο του συμβάντος.<ref name="Γραμματική"/> |
||
** Ενεστώτας: Παροντικός και εξακολουθητικός χρόνος |
** Ενεστώτας: Παροντικός και εξακολουθητικός χρόνος. |
||
** Παρατατικός: Παρελθοντικός και εξακολουθητικός χρόνος |
** Παρατατικός: Παρελθοντικός και εξακολουθητικός χρόνος. |
||
** Αόριστος: Παρελθοντικός και στιγμιαίος χρόνος |
** Αόριστος: Παρελθοντικός και στιγμιαίος χρόνος. |
||
** Στιγμιαίος Μέλλοντας: Μελλοντικός και στιγμιαίος χρόνος |
** Στιγμιαίος Μέλλοντας: Μελλοντικός και στιγμιαίος χρόνος. |
||
** Εξακολουθητικός Μέλλοντας: Μελλοντικός και εξακολουθητικός χρόνος |
** Εξακολουθητικός Μέλλοντας: Μελλοντικός και εξακολουθητικός χρόνος. |
||
** Παρακείμενος: Παροντικός και συντελεσμένος χρόνος |
** Παρακείμενος: Παροντικός και συντελεσμένος χρόνος. |
||
** Υπερσυντέλικος: Παρελθοντικός και συντελεσμένος χρόνος. |
** Υπερσυντέλικος: Παρελθοντικός και συντελεσμένος χρόνος. |
||
** Συντελεσμένος μέλλοντας: Μελλοντικός και συντελεσμένος χρόνος. |
** Συντελεσμένος μέλλοντας: Μελλοντικός και συντελεσμένος χρόνος. |
||
* [[Αριθμός (γραμματική)|Αριθμός]]: Δηλώνει αν το υποκείμενο είναι ένα ή πολλά πρόσωπα, ζώα ή πράγματα<!--το υποκείμενο είναι πάντα ένα!-- |
* [[Αριθμός (γραμματική)|Αριθμός]]: Δηλώνει αν το υποκείμενο είναι ένα ή πολλά πρόσωπα, ζώα ή πράγματα.<!--το υποκείμενο είναι πάντα ένα!--> Υπάρχουν δύο αριθμοί ρημάτων, ο ενικός και ο πληθυντικός.<ref name="Γραμματική"/> |
||
* [[Πρόσωπο (γραμματική)|Πρόσωπο]]: Δηλώνει τα πρόσωπα της ομιλίας.<ref name="Γραμματική |
* [[Πρόσωπο (γραμματική)|Πρόσωπο]]: Δηλώνει τα πρόσωπα της ομιλίας. Υπάρχουν τρία πρόσωπα:<ref name="Γραμματική"/> |
||
** α΄ πρόσωπο |
|||
** |
** β΄ πρόσωπο |
||
** |
** γ΄ πρόσωπο |
||
** γ΄ πρόσωπο<ref name="Γραμματική" group="ΟΕΔΒ"/> |
|||
* [[Ποιόν ενέργειας (γραμματική)|Ποιόν ενέργειας]]: Ο τρόπος που παρουσιάζεται η ενέργεια του ρήματος |
* [[Ποιόν ενέργειας (γραμματική)|Ποιόν ενέργειας]]: Ο τρόπος που παρουσιάζεται η ενέργεια του ρήματος |
||
| Γραμμή 47: | Γραμμή 45: | ||
== Βοηθητικά ρήματα == |
== Βοηθητικά ρήματα == |
||
Στην ελληνική γλώσσα βοηθητικά ρήματα είναι τα ρήματα ''είμαι'' και ''έχω'' όταν χρησιμοποιούνται για τον περιφραστικό σχηματισμό των χρόνων.<ref name="Γραμματική" |
Στην ελληνική γλώσσα βοηθητικά ρήματα είναι τα ρήματα ''είμαι'' και ''έχω'' όταν χρησιμοποιούνται για τον περιφραστικό σχηματισμό των χρόνων.<ref name="Γραμματική" /> |
||
| ⚫ | |||
<references/> |
|||
<references group="ΟΕΔΒ"/> |
|||
| ⚫ | |||
{{παραπομπές}} |
|||
{{Μέρη του λόγου}} |
{{Μέρη του λόγου}} |
||
Έκδοση από την 14:21, 2 Οκτωβρίου 2015
 |
Αυτό το λήμμα παρουσιάζει το θέμα από ελληνική οπτική γωνία ή δίνει δυσανάλογο βάρος στην ελληνική πτυχή ενός παγκόσμιου θέματος. Προσπαθήστε να το ανασκευάσετε ή και να προσθέσετε πληροφορίες έτσι ώστε να καλύπτει πληρέστερα και περισσότερο ουδέτερα το θέμα. Παρακαλούμε δείτε τη σχετική συζήτηση στη σελίδα συζήτησης του λήμματος. |
Ρήμα είναι το μέρος του λόγου που δηλώνει ότι ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμα (το υποκείμενο) ενεργεί ή παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μια κατάσταση. Σε κάθε πρόταση υπάρχει ρήμα.[1]
Χαρακτηριστικά του ρήματος
Το ρήμα ως μέρος του λόγου στα ελληνικά έχει τα εξής χαρακτηριστικά:[1]
- Διάθεση: Η οποία δηλώνει τι κάνει, τι παθαίνει ή σε ποια κατάσταση είναι το υποκείμενο. Υπάρχουν τέσσερις διαθέσεις:
- Ενεργητική: Αυτή η διάθεση δηλώνει μία ενέργεια που ξεκινάει από το υποκείμενο. Ανάλογα με το που πηγαίνει η ενέργεια του ρήματος υπάρχουν οι εξής υποκατηγορίες:
- Αμετάβατα: Η ενέργεια που εκφράζεται από το ρήμα δε μεταβαίνει κάπου.
- Μεταβατικά μονόπτωτα: Η ενέργεια μεταβαίνει σε ένα αντικείμενο.[2]
- Μεταβατικά δίπτωτα: Η ενέργεια μεταβαίνει σε δύο αντικείμενα, ένα άμεσο και ένα έμμεσο.
- Μέση: Η ενέργεια ξεκινά από το υποκείμενο και καταλήγει στο ίδιο το υποκείμενο.
- Παθητική: Το υποκείμενο δέχεται μία ενέργεια. Συνήθως στην πρόταση υπάρχει και ποιητικό αίτιο.
- Ουδέτερη: Το υποκείμενο βρίσκεται σε μία κατάσταση.
- Ενεργητική: Αυτή η διάθεση δηλώνει μία ενέργεια που ξεκινάει από το υποκείμενο. Ανάλογα με το που πηγαίνει η ενέργεια του ρήματος υπάρχουν οι εξής υποκατηγορίες:
- Φωνή: Υπάρχουν δύο φωνές η ενεργητική και η παθητική. Γενικά, ρήματα σε ενεργητική φωνή είναι ενεργητικής διάθεσης, ενώ ρήματα σε παθητική φωνή είναι παθητικής διάθεσης. Τα ρήματα ενεργητικής διάθεσης λήγουν στο πρώτο πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα σε -ω, ενώ τα ρήματα παθητικής διάθεσης λήγουν σε -μαι.[1]
- Έγκλιση: Δηλώνει πώς θέλουμε να παρουσιάσουμε τη σημασία του ρήματος. Υπάρχουν τρεις εγκλίσεις, απαρέμφατο και μετοχή:
- Οριστική: Δηλώνει το πραγματικό και το βέβαιο (απλή οριστική). Φανερώνει το δυνατό (δυνητική οριστική), το πιθανό (πιθανολογική οριστική), ευχή (ευχετική οριστική), παράκληση.
- Υποτακτική: Δηλώνει ενδεχόμενο, το επιθυμητό και άλλες συγγενικές σημασίες (προτροπή (προτρεπτική υποτακτική), παραχώρηση (παραχωρητική υποτακτική), ευχή (ευχετική υποτακτική), το δυνατό (δυνητική υποτακτική), απορία (απορηματική υποτακτική), το πιθανό (πιθανολογική υποτακτική), προσταγή (προστακτική υποτακτική)> ή απαγόρευση (απαγορευτική υποτακτική). Η υποτακτική συνοδεύεται από μόρια.
- Προστακτική: Δηλώνει προσταγή. Η προσταγή μπορεί να γίνει: προτροπή, απαγόρευση, παράκληση, ευχή, έντονη ενέργεια
- Απαρέμφατο: Άκλιτος τύπος που χρησιμοποιείται στο σχηματισμό ορισμένων χρόνων.
- Μετοχή: Όνομα επίθετο και ρήμα. Μετοχή έχει ο ενεστώτας στην ενεργητική και στην παθητική φωνή και ο παρακείμενος στην παθητική.
- Χρόνος: Δηλώνει το χρόνο του συμβάντος.[1]
- Ενεστώτας: Παροντικός και εξακολουθητικός χρόνος.
- Παρατατικός: Παρελθοντικός και εξακολουθητικός χρόνος.
- Αόριστος: Παρελθοντικός και στιγμιαίος χρόνος.
- Στιγμιαίος Μέλλοντας: Μελλοντικός και στιγμιαίος χρόνος.
- Εξακολουθητικός Μέλλοντας: Μελλοντικός και εξακολουθητικός χρόνος.
- Παρακείμενος: Παροντικός και συντελεσμένος χρόνος.
- Υπερσυντέλικος: Παρελθοντικός και συντελεσμένος χρόνος.
- Συντελεσμένος μέλλοντας: Μελλοντικός και συντελεσμένος χρόνος.
- Αριθμός: Δηλώνει αν το υποκείμενο είναι ένα ή πολλά πρόσωπα, ζώα ή πράγματα. Υπάρχουν δύο αριθμοί ρημάτων, ο ενικός και ο πληθυντικός.[1]
- Ποιόν ενέργειας: Ο τρόπος που παρουσιάζεται η ενέργεια του ρήματος
Βοηθητικά ρήματα
Στην ελληνική γλώσσα βοηθητικά ρήματα είναι τα ρήματα είμαι και έχω όταν χρησιμοποιούνται για τον περιφραστικό σχηματισμό των χρόνων.[1]
Παραπομπές
| ||||||||
|