Δικαστής

Δικαστές του Διεθνούς Δικαστήριου της Χάγης φορώντας τους χαρακτηριστικούς δαντελλένιους κροσσούς.

Δικαστής είναι ο λειτουργός ο οποίος ασκεί τη δικαστική εξουσία είτε μόνος του είτε ως μέρος μιας πολυμελούς συνθέσεως. Οι εξουσίες, τα καθήκοντα, τον τρόπο διορισμού, η πειθαρχία και η κατάρτιση των δικαστών ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό μεταξύ των διαφόρων δικαιοδοσιών.

Στην Ελλάδα

Σύμφωνα με το Ελληνικό Σύνταγμα, οι δικαστές είναι ισόβιοι κρατικοί λειτουργοί, που απολαμβάνουν προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας. Οι δικαστές κατά την άσκηση των καθηκόντων τους στην εφαρμογή των πάσης φύσεως νομοθετημάτων ουσιαστικά εκφράζουν άμεσα και ελεύθερα την πολιτειακή βούληση χωρίς εξάρτηση από φορείς άλλων εξουσιών.

Κατά το υφιστάμενο σύστημα λειτουργίας της ελληνικής δικαιοσύνης και των διακρίσεων αυτής , οι Έλληνες δικαστές διακρίνονται σε δύο κατηγορίες :

• στους Δικαστές της πολιτικής και ποινικής δικαιοσύνης

Διακρίνονται στους δικαστές των πολιτικών και ποινικών δικαστηρίων.

Κατά φθίνουσα σειρά αρχαιότητας υπηρετούν: α) Στον Άρειο Πάγο.: ο Πρόεδρος, οι Αντιπρόεδροι και οι Αρεοπαγίτες, β) Στα Εφετεία: Οι Πρόεδροι Εφετών και οι Εφέτες και γ) Στα Πρωτοδικεία: οι Πρόεδροι Πρωτοδικών και οι Πρωτοδίκες. Επίσης υπάρχουν και οι πάρεδροι πρωτοδικείου (πρόκειται για όσους αποφοιτούν από την Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών και μετά από μια περίοδο δοκιμασίας , κατά την οποία ασκούν περιορισμένα καθήκοντα πρωτοδίκη, εφόσον κριθούν ικανοί προάγονται σε πρωτοδίκες).

και στους ειρηνοδίκες

Κατά φθίνουσα σειρά αρχαιότητας υπηρετούν στα ειρηνοδικεία και πταισματοδικεία  : Οι Ειρηνοδίκες Α', Β', Γ', Δ' τάξης. Επίσης υπάρχουν και οι δόκιμοι ειρηνοδίκες (πρόκειται για τους όσους επιτύχουν στο διαγωνισμό ειρηνοδικών και μετά από μια περίοδο δοκιμασίας , εφόσον κριθούν ικανοί προάγονται σε ειρηνοδίκες Δ΄ τάξης).

• στους Δικαστές της διοικητικής δικαιοσύνης.
  

Διακρίνονται στους δικαστές :

στο Συμβούλιο της Επικρατείας στο οποίο (κατά φθίνουσα σειρά αρχαιότητας) υπηρετούν: α) ο Πρόεδρος, οι Αντιπρόεδροι, οι Σύμβουλοι, οι Πάρεδροι και οι Εισηγητές. Επίσης υπάρχουν και οι Δόκιμοι Εισηγητές

πρόκειται για τους όσους αποφοιτούν από την Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών και μετά από μια περίοδο δοκιμασίας , κατά την οποία ασκούν περιορισμένα καθήκοντα Εισηγητή, εφόσον κριθούν ικανοί προάγονται σε Εισηγητές).

στο Ελεγκτικό Συνέδριο στο οποίο (κατά φθίνουσα σειρά αρχαιότητας) υπηρετούν: α) ο Πρόεδρος, οι Αντιπρόεδροι, ο Επίτροπός της Επικράτειας, οι Σύμβουλοι, οι Αντεπίτροποι της Επικράτειας, οι Πάρεδροι και οι Εισηγητές. Επίσης υπάρχουν και οι Δόκιμοι Εισηγητές. Πρόκειται για όσους αποφοιτούν από την Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών και μετά από μια περίοδο δοκιμασίας , κατά την οποία ασκούν περιορισμένα καθήκοντα Εισηγητή, εφόσον κριθούν ικανοί προάγονται σε Εισηγητές).

και στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια στα οποία (κατά φθίνουσα σειρά αρχαιότητας) υπηρετούν: α) Στα Εφετεία: Οι Πρόεδροι Εφετών και οι Εφέτες και β) Στα Πρωτοδικεία: οι Πρόεδροι Πρωτοδικών και οι Πρωτοδίκες. Επίσης υπάρχουν και οι πάρεδροι πρωτοδικείου (πρόκειται για όσους αποφοιτούν από την Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών και μετά από μια περίοδο δοκιμασίας , κατά την οποία ασκούν περιορισμένα καθήκοντα πρωτοδίκη, εφόσον κριθούν ικανοί προάγονται σε πρωτοδίκες).

• Ιδιαίτερη κατηγορία δικαστών είναι οι λειτουργοί της στρατιωτικής δικαιοσύνης.