Πολιτιστική Επανάσταση

Απεικόνιση τριών ερυθροφρουρών από τη Πολιτιστική Επανάσταση

H Μεγάλη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση ή απλούστερα Πολιτιστική Επανάσταση (Κινέζικα: 文化大革命, πινγίν: Wénhuà Dàgémìng) ήταν μια κοινωνικο-πολιτική κίνηση που έλαβε χώρα στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας από το 1966 μέχρι το 1976. Την άρχισε ο πρόεδρος του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας Μάο Τσετούνγκ, με στόχο να ενδυναμώσει τον κομμουνισμό στη χώρα με την άρση του καπιταλισμού, παραδοσιακών και πολιτιστικών στοιχείων την κινεζικής κοινωνίας και την επιβολή του Μαοϊσμού μέσα στο Κόμμα. Η επανάσταση σηματοδότησε την επιστροφή του Μάο Τσε Τουνγκ σε θέση εξουσίας μετά το αποτυχημένο Μεγάλο Άλμα προς τα Εμπρός. Η κίνηση παρέλυσε την Κίνα πολιτικά και επηρέασε σημαντικά τη χώρα οικονομικά και κοινωνικά.

Η επανάσταση ξεκίνησε το Μάιο του 1966. Ο Μάο ισχυρίστηκε ότι αστικά στοιχεία διείσδυσαν στην κυβέρνηση και την κοινωνία γενικότερα, με σκοπό την επαναφορά του καπιταλισμού. Επέμεινε ότι αυτοί οι «αναθεωρητές» πρέπει να απομακρυθούν μέσω μιας βίαιης ταξικής πάλης. Η νεολαία της Κίνας απάντησε στην έκκληση του Μάο σχηματίζοντας ομάδες ερυθροφρουρών σε όλη τη χώρα. Το κίνημα εξαπλώθηκε στο στρατό, τους εργαζόμενους στις πόλεις και την ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος. Αυτό οδήγησε σε μεγάλες διαμάχες σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. Στην κορυφή της ηγεσίας, οδήγησε σε μια μαζική εκκαθάριση των ανωτέρων υπαλλήλων οι οποίοι είχαν κατηγορηθεί για τη λήψη ενός «καπιταλιστικού δρόμου», κυρίως του Λιου Σάο Σι και του Τενγκ Σιαοπίνγκ. Την ίδια περίοδο, η προσωπολατρία του Μάο έλαβε τεράστιες διαστάσεις.

Εκατομμύρια άνθρωποι διώχτηκαν με βίαιους φραξιονιστικούς αγώνες που ακολούθησαν σε όλη τη χώρα, και υπέστησαν ένα ευρύ φάσμα των κακοποιήσεων, συμπεριλαμβανομένων του δημόσιου εξευτελισμού, αυθαίρετες φυλακίσεις, βασανιστήρια, συνεχείς παρενοχλήσεις και την κατάσχεση των περιουσιών. Ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού που είχε εκτοπιστεί διά της βίας μετακινήθηκε στις αγροτικές περιοχές. Ιστορικά κειμήλια και έργα τέχνης καταστράφηκαν, ενώ πολιτιστικοί και θρησκευτικοί χώροι λεηλατήθηκαν.

Ο Μάο κήρυξε επισήμως ότι η Πολιτιστική Επανάσταση τελείωσε το 1969, αλλά η ενεργή φάση του κράτησε μέχρι το θάνατο του στρατιωτικού ηγέτη Λιν Μπιάο το 1971. Η πολιτική αστάθεια μεταξύ του 1971 και της σύλληψης της Συμμορίας των Τεσσάρων το 1976 θεωρείται σήμερα ευρέως ως μέρος της Επανάστασης. Μετά το θάνατο του Μάο το 1976, μεταρρυθμιστές με επικεφαλής τον Τενγκ Σιαοπίνγκ επέκτησαν εξέχουσα θέση. Οι περισσότερες από τις μεταρρυθμίσεις που συνδέθηκαν με τη μαοϊκή Πολιτιστική Επανάσταση είχαν εγκαταλειφθεί μέχρι το 1978. Η Πολιτιστική Επανάσταση έχει θεωρείται έκτοτε ως αρνητικό γεγονός.