Σαλούτιος (νεοπλατωνικός)

Άγαλμα του Σαλλούστιου στη Λ' Άκουιλα

Ο Σαλλούστιος (Gaius Sallustius Crispus, 1 Οκτωβρίου 86 π.Χ. - 13 Μαΐου 34 π.Χ.) ήταν Ρωμαίος ιστορικός και πολιτικός από πληβεία οικογένεια.

Το 52 π.Χ. εξελέγη δήμαρχος (tribunus plebis) και ήρθε σε ρήξη με τον Κικέρωνα με αφορμή ένα πολιτικό έγκλημα.

Το 50 ο τιμητής Άππιος Κλαύδιος Πούλχερ τον απέβαλε από την Σύγκλητο λόγω ανηθικότητος και ο Σαλλούστιος προσκολλήθηκε στον Καίσαρα. Ως χιλίαρχος και πραίτωρ πολέμησε στο πλευρό του Καίσαρα στον εμφύλιο πόλεμο κατά του Πομπήιου και συμμετείχε το 46 στην εκστρατεία της Αφρικής. Μολονότι μετριότατος στρατηγός, όταν δημιουργήθηκε η επαρχία Africa Nova ο Σαλλούστιος τοποθετήθηκε πρώτος ανθύπατός της.

Το 44 επέστρεψε στην Ρώμη και έχτισε μια πολυτελή έπαυλη που περιβαλλόταν από τους περίφημους Horti Sallustiani (Κήπους του Σαλλούστιου). Δεν ήταν φρόνιμη ενέργεια γιατί έδωσε την αφορμή να κατηγορηθεί για καταπίεση και λαφυραγώγηση της επαρχίας του, αλλά και πάλι ο Καίσαρ τον έσωσε. Εδώ τελείωσε η πολιτική του σταδιοδρομία. Αποσύρθηκε για να αφοσιωθεί στην συγγραφή.

Το πρώτο έργο του ήταν Η συνωμοσία του Κατιλίνα, σχετικά με την πραξικοπηματική απόπειρα του πατρίκιου Σέργιου Κατιλίνα να καταλάβει την εξουσία. Η παρακμή των αρχαίων ηθών ήταν μια ευκαιρία για τον Σαλλούστιο να ασκήσει δριμεία κριτική κατά της τάξεως των πατρικίων.

Στον Ιουγουρθικό Πόλεμο, που περιγράφει τον πόλεμο κατά του βασιλιά της Νουμιδίας Ιουγούρθα, το βάρος δίνεται στην διαμάχη Μάριου και Σύλλα, που απετέλεσε την απαρχή των εμφυλίων πολέμων της Ρώμης. Και εδώ ασκεί κριτική κατά της συγκλητικής αριστοκρατίας αλλά και κατά της σύγκρουσης των φατριών που την θεωρεί αποτέλεσμα της παρακμής των αρχαίων πολιτικών ηθών.

Από το έργο του Ιστορίαι, που αναφέρεται στην ιστορία της Ρώμης από το 78 μέχρι το 67 π.Χ., σώζονται αποσπάσματα μόνο.

Ο Σαλλούστιος είχε επικριτές, αλλά οι θαυμαστές του όπως ο Τάκιτος και ο Κοιντιλιανός τον παρομοίαζαν με τον Θουκυδίδη ως προς την φιλαλήθεια και την αμεροληψία του. Δεν ξέρουμε κατά πόσον ισχύει αυτό, το βέβαιο όμως είναι είναι ότι μιμήθηκε τον Θουκυδίδη στις δημηγορίες του.

Έργα

• De coniuratione Catilinae aut Bellum Catilinae (Η συνωμοσία του Κατιλίνα ή Ο πόλεμος του Κατιλίνα)
• Bellum Iugurthinum (Ο Ιουγουρθικός Πόλεμος)
• Historiae (Ιστορίαι)

Ελληνικές μεταφράσεις

• Η συνωμοσία του Κατιλίνα :
  • Περικλής Ροδάκης ("Παρασκήνιο")
  • Ν.Πετρόχειλος ("Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης")
• Ο Ιουγουρθικός Πόλεμος : Ν.Πετρόχειλος στην ως άνω έκδοση όπου συμπεριλαμβάνονται τέσσερις λόγοι και δύο επιστολές πολιτικών.