Κίνημα της 28ης Ιουλίου 1938: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Minakar (συζήτηση | συνεισφορές)
μ Επέκταση και παραπομπή
Γραμμή 2: Γραμμή 2:
Το λεγόμενο '''κίνημα του 1938''' ή '''κίνημα των Χανίων''' ήταν ένα πολύ μικρής έκτασης κίνημα που εκδηλώθηκε στην [[Ελλάδα]] και ειδικά στα [[Χανιά]] της [[Κρήτη]]ς την περίοδο της [[Δικτατορία της 4ης Αυγούστου|Δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά]], το [[1938]], εξ ου και η ονομασία του.
Το λεγόμενο '''κίνημα του 1938''' ή '''κίνημα των Χανίων''' ήταν ένα πολύ μικρής έκτασης κίνημα που εκδηλώθηκε στην [[Ελλάδα]] και ειδικά στα [[Χανιά]] της [[Κρήτη]]ς την περίοδο της [[Δικτατορία της 4ης Αυγούστου|Δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά]], το [[1938]], εξ ου και η ονομασία του.


Συγκεκριμένα στο κίνημα αυτό συμμετείχαν πολλοί κυρίως Κρητικοί πολιτευτές του κόμματος του Βενιζέλου που είχαν ως στόχο την ανατροπή του καθεστώτος του Ι. Μεταξά, μετά την αποτυχία του προηγουμένου κινήματος του 1935.<br> Το κίνημα αυτό, το μοναδικό της περιόδου της Δικτατορίας του Μεταξά, εκδηλώθηκε στις [[28 Ιουλίου]] του [[1938]] στα [[Χανιά]], εξ ου και η ονομασία του. Την 29η του Ιουλίου του 1938, ο Σταθμς; Ασυρμάτου Χανίων εξέπεμπψε το παρακάτω διάγγελμα: «Προς την Α. Μ. τον Βασιλέα, Προς τας ενόπλους δυνάμεις,Προς τον ελληνικό λαό, Στρατός και λαός αδελφωμένοι κατέλυσαν αρχάς λαομισήτου τυραννίας εκπροσωπούμενης υπό του στρατηγού Μεταξά. Ανακτήσας ελευθερίας αυτού απευθύνεται προς την Α. Μ. τον Βασιλέα και ζητεί την άμεσον απομάκρυνσιν της τυραννικής Κυβερνήσεως Μεταξά, την αποκατάστασιν του κράτους του νόμου και των λαϊκών ελευθεριών και τον σχηματισμόν Κυβερνήσεως Εθνικής Σωτηρίας εκ των αρίστων Ελλήνων, αδιακρίτως πολιτικών παρατάξεων, προς αντιμετώπισιν των αμεσοτάτων εσωτερικών και εξωτερικών κινδύνων, τους οποίους διατρέχει η χώρα μας και διά την δημιουργίαν μιας νέας Ελλάδος, πράγματι ηνωμένης ψυχικώς και ικανής να αντιμετωπίση με σθένος και φρόνησιν τας δυσκόλους στιγμάς, που διέρχεται η ανθρωπότης. Με αδελφικόν χαιρετισμόν προς τας ενόπλους δυνάμεις και ολόκληρον τον λαόν. Ζήτω Ο Βασιλεύς, ζήτω η Ελλάς.Η Επαναστατική Επιτροπή: Μητσοτάκης, Βολουδάκης, Μουντάκης, Παΐζης, Μάντακας στρατιωτικός διοικητής»<ref>{{Cite web|url = http://www.rizospastis.gr/story.do?id=4144432|title = Το Κίνημα των Χανίων κατά της Μεταξικής Δικτατορίας}}</ref>. Πρωτεργάτης του κινήματος μεταξύ άλλων φέρονταν ο Αριστομένης Μητσοτάκης.<br>Λόγω όμως του περιορισμένου χώρου και του αριθμού των μυημένων σ΄ αυτό, αλλά και του πολύ πρόχειρου σχεδιασμού του ήταν καταδικασμένο ν΄ αποτύχει, όπως και κατέρρευσε τελικά μέσα σε 12 ώρες. Ένα περίπου μήνα μετά στις 22 Αυγούστου (του 1938) όπου και κηρύχθηκε στρατιωτικός νόμος στο νομό λειτούργησε Έκτακτο Στρατοδικείο στη πόλη των Χανίων με πρόεδρο τον μετέπειτα αρχηγό Χωροφυλακής υποστράτηγο [[Κωνσταντίνος Μιχαλόπουλος|Κωνσταντίνο Μιχαλόπουλο]] και βασιλικό επίτροπο τον αντισυνταγματάρχη τότε [[Σόλων Γκίκας|Σόλωνα Γκίκα]], μετέπειτα αρχηγό ΓΕΣ και υπουργό. Φέρεται όμως ότι υπό την «ανοχή»* του Ι. Μεταξά οι μεν πρωτεργάτες Α. Μητσοτάκης κ.ά. Βενιζελικοί διέφυγαν στο εξωτερικό, οι δε λοιποί πολιτικοί όπως ο [[Κωνσταντίνος Ρέντης]] και στρατιωτικοί που συμμετείχαν σ΄ αυτό συνελήφθηκαν καταδικάστηκαν και εκτοπίστηκαν. Τον επόμενο όμως χρόνο τους δόθηκε αμνηστία.
Συγκεκριμένα στο κίνημα αυτό συμμετείχαν πολλοί κυρίως Κρητικοί πολιτευτές του κόμματος του Βενιζέλου που είχαν ως στόχο την ανατροπή του καθεστώτος του Ι. Μεταξά, μετά την αποτυχία του προηγουμένου κινήματος του 1935.<br>
Το κίνημα αυτό, το μοναδικό της περιόδου της Δικτατορίας του Μεταξά, εκδηλώθηκε στις [[28 Ιουλίου]] του [[1938]] στα [[Χανιά]], εξ ου και η ονομασία του. Πρωτεργάτης του κινήματος μεταξύ άλλων φέρονταν ο Αριστομένης Μητσοτάκης.<br>
Λόγω όμως του περιορισμένου χώρου και του αριθμού των μυημένων σ΄ αυτό, αλλά και του πολύ πρόχειρου σχεδιασμού του ήταν καταδικασμένο ν΄ αποτύχει, όπως και κατέρρευσε τελικά μέσα σε 12 ώρες. Ένα περίπου μήνα μετά στις 22 Αυγούστου (του 1938) όπου και κηρύχθηκε στρατιωτικός νόμος στο νομό λειτούργησε Έκτακτο Στρατοδικείο στη πόλη των Χανίων με πρόεδρο τον μετέπειτα αρχηγό Χωροφυλακής υποστράτηγο Κωνσταντίνο Μιχαλόπουλο και βασιλικό επίτροπο τον αντισυνταγματάρχη τότε [[Σόλων Γκίκας|Σόλωνα Γκίκα]], μετέπειτα αρχηγό ΓΕΣ και υπουργό. Φέρεται όμως ότι υπό την «ανοχή»* του Ι. Μεταξά οι μεν πρωτεργάτες Α. Μητσοτάκης κ.ά. Βενιζελικοί διέφυγαν στο εξωτερικό, οι δε λοιποί πολιτικοί όπως ο [[Κωνσταντίνος Ρέντης]] και στρατιωτικοί που συμμετείχαν σ΄ αυτό συνελήφθηκαν καταδικάστηκαν και εκτοπίστηκαν. Τον επόμενο όμως χρόνο τους δόθηκε αμνηστία.
==Σημειώσεις==
==Σημειώσεις==
* Ο όρος υπό την «ανοχή» είναι αμφίβολος, αν ήταν ανοχή τότε οι πρωτεργάτες εγκατέλειψαν, την Ελλάδα ή έφυγαν, αντί διέφυγαν. Εκφράσθηκε και η άποψη ότι ο Ι Μεταξάς τους άφησε να διαφύγουν στο εξωτερικό για να μη μείνουν εντός της χώρας.
* Ο όρος υπό την «ανοχή» είναι αμφίβολος, αν ήταν ανοχή τότε οι πρωτεργάτες εγκατέλειψαν, την Ελλάδα ή έφυγαν, αντί διέφυγαν. Εκφράσθηκε και η άποψη ότι ο Ι Μεταξάς τους άφησε να διαφύγουν στο εξωτερικό για να μη μείνουν εντός της χώρας.

Έκδοση από την 13:11, 22 Φεβρουαρίου 2015

Το λεγόμενο κίνημα του 1938 ή κίνημα των Χανίων ήταν ένα πολύ μικρής έκτασης κίνημα που εκδηλώθηκε στην Ελλάδα και ειδικά στα Χανιά της Κρήτης την περίοδο της Δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά, το 1938, εξ ου και η ονομασία του.

Συγκεκριμένα στο κίνημα αυτό συμμετείχαν πολλοί κυρίως Κρητικοί πολιτευτές του κόμματος του Βενιζέλου που είχαν ως στόχο την ανατροπή του καθεστώτος του Ι. Μεταξά, μετά την αποτυχία του προηγουμένου κινήματος του 1935.
Το κίνημα αυτό, το μοναδικό της περιόδου της Δικτατορίας του Μεταξά, εκδηλώθηκε στις 28 Ιουλίου του 1938 στα Χανιά, εξ ου και η ονομασία του. Την 29η του Ιουλίου του 1938, ο Σταθμς; Ασυρμάτου Χανίων εξέπεμπψε το παρακάτω διάγγελμα: «Προς την Α. Μ. τον Βασιλέα, Προς τας ενόπλους δυνάμεις,Προς τον ελληνικό λαό, Στρατός και λαός αδελφωμένοι κατέλυσαν αρχάς λαομισήτου τυραννίας εκπροσωπούμενης υπό του στρατηγού Μεταξά. Ανακτήσας ελευθερίας αυτού απευθύνεται προς την Α. Μ. τον Βασιλέα και ζητεί την άμεσον απομάκρυνσιν της τυραννικής Κυβερνήσεως Μεταξά, την αποκατάστασιν του κράτους του νόμου και των λαϊκών ελευθεριών και τον σχηματισμόν Κυβερνήσεως Εθνικής Σωτηρίας εκ των αρίστων Ελλήνων, αδιακρίτως πολιτικών παρατάξεων, προς αντιμετώπισιν των αμεσοτάτων εσωτερικών και εξωτερικών κινδύνων, τους οποίους διατρέχει η χώρα μας και διά την δημιουργίαν μιας νέας Ελλάδος, πράγματι ηνωμένης ψυχικώς και ικανής να αντιμετωπίση με σθένος και φρόνησιν τας δυσκόλους στιγμάς, που διέρχεται η ανθρωπότης. Με αδελφικόν χαιρετισμόν προς τας ενόπλους δυνάμεις και ολόκληρον τον λαόν. Ζήτω Ο Βασιλεύς, ζήτω η Ελλάς.Η Επαναστατική Επιτροπή: Μητσοτάκης, Βολουδάκης, Μουντάκης, Παΐζης, Μάντακας στρατιωτικός διοικητής»[1]. Πρωτεργάτης του κινήματος μεταξύ άλλων φέρονταν ο Αριστομένης Μητσοτάκης.
Λόγω όμως του περιορισμένου χώρου και του αριθμού των μυημένων σ΄ αυτό, αλλά και του πολύ πρόχειρου σχεδιασμού του ήταν καταδικασμένο ν΄ αποτύχει, όπως και κατέρρευσε τελικά μέσα σε 12 ώρες. Ένα περίπου μήνα μετά στις 22 Αυγούστου (του 1938) όπου και κηρύχθηκε στρατιωτικός νόμος στο νομό λειτούργησε Έκτακτο Στρατοδικείο στη πόλη των Χανίων με πρόεδρο τον μετέπειτα αρχηγό Χωροφυλακής υποστράτηγο Κωνσταντίνο Μιχαλόπουλο και βασιλικό επίτροπο τον αντισυνταγματάρχη τότε Σόλωνα Γκίκα, μετέπειτα αρχηγό ΓΕΣ και υπουργό. Φέρεται όμως ότι υπό την «ανοχή»* του Ι. Μεταξά οι μεν πρωτεργάτες Α. Μητσοτάκης κ.ά. Βενιζελικοί διέφυγαν στο εξωτερικό, οι δε λοιποί πολιτικοί όπως ο Κωνσταντίνος Ρέντης και στρατιωτικοί που συμμετείχαν σ΄ αυτό συνελήφθηκαν καταδικάστηκαν και εκτοπίστηκαν. Τον επόμενο όμως χρόνο τους δόθηκε αμνηστία.

Σημειώσεις

  • Ο όρος υπό την «ανοχή» είναι αμφίβολος, αν ήταν ανοχή τότε οι πρωτεργάτες εγκατέλειψαν, την Ελλάδα ή έφυγαν, αντί διέφυγαν. Εκφράσθηκε και η άποψη ότι ο Ι Μεταξάς τους άφησε να διαφύγουν στο εξωτερικό για να μη μείνουν εντός της χώρας.
  • Με την κατάληψη των Χανίων από τους κινηματίες εστάλη τηλεγράφημα "προς τον Βασιλέα, τις ένοπλες δυνάμεις και τον Ελληνικό λαό , και εζητείτο η απομάκρυνση της κυβερνήσεως Ι.Μεταξά . Το τηλεγράφημα έφερε την υπογραφή "Η επαναστατική επιτροπή Μητσοτάκης, Βολουδάκης, Μουντάκης, Παΐζης, Μάντακας στρατιωτικός διοικητής." Ο στρατηγός Εμμ. Μάντακας [2] μετά την αποτυχία του κινήματος συνελήφθη αλλά ελευθερώθηκε από ομάδα ενόπλων συγχωριανών του, καταδικάστηκε δε ερήμην σε ισόβια Σε φύλλο του "Ριζοσπάστη"[3] αναφέρονται διεξοδικά τα του κινήματος και της αποτυχίας αυτού. Βασικά η αποτυχία οφείλεται στο ότι ενώ είχε γίνει κάποια πανελλαδική προεργασία, τούτο εκδηλώθηκε μόνο στα Χανιά. Σημειώνεται ότι ο Στρατηγός Μάντακας χρημάτισε μετέπειτα 1943-45 ως γραμματέας στρατιωτικών της κυβέρνησης του βουνού (Π.Ε.Ε.Α)
  • Σύμφωνα με τα αρχεία της Χωροφυλακής λίγο καιρό πριν την εκδήλωση του κινήματος είχε φθάσει στη Κρήτη ο Μάρκος Βαφειάδης για την εκεί οργάνωση του ΚΚΕ.
  • Συνέχεια αυτού του κινήματος, από τα τέλη του ίδιου έτους άρχισε να προπαρασκευάζεται ένα άλλο κίνημα που όμως δεν πρόλαβε να εκδηλωθεί και που παρέμεινε στην ιστορία ως «συνωμοσία των γερμανοφίλων» στην οποία φερόταν ως πρωτεργάτης ο Περικλής Κάβδας, απόστρατος και «εν ενεργεία» υπουργός του Ι. Μεταξά.

Παραπομπές

Πηγές

  • "Ιστορικό Λεύκωμα" - 28η Οκτωβρίου 1940 εκδ. Μέτρον , 2007. σελ.60
  • Φαίδων Βρανάς (επιμέλεια) "Ιωάννης Μεταξάς. Το προσωπικό του ημερολόγιο" τομ.4ος,
  • Αλεξ. Δρεμπέλας "Ελληνικό Αστυνομικό Πρόβλημα - Αρχεία Χωροφυλακής" Αθήναι 1977, σελ.89