Μηδία

Χάρτης της Μηδίας.

Η Μηδία ήταν αρχαία χώρα της Ασίας που βρισκόταν μεταξύ της Αρμενίας, της Ασσυρίας, της Περσίας, της Παρθίας και της Υρκανίας. Βρισκόταν στη σημερινή βόρεια Περσία και Ιράκ. Η Μηδεία αναφέρεται και στην Παλαιά Διαθήκη.

Γεωγραφική περιγραφή

Ήταν κυρίως ορεινή χώρα που διασχιζόταν από οροσειρές του Ταύρου και Αντίταυρου, καθιστώντας την φυσικό οχυρό από τους γύρω εχθρούς. Παρά ταύτα σπουδαίοι ποταμοί, ο Καμβύσηςκαι ο Αμάρδος (ή Μάρδος), καθώς και μικρότεροι, ο Ματσιανός, ο Στράτων, και ο Χαρίντας καθιστούσαν τη χώρα εύφορη και περίφημη για τα άλογά της.

Πολιτική γεωγραφία

Ήταν χωρισμένη σε τρία κυρίως διαμερίσματα, την Μηδία ή και «μεγάλη Μηδία» στα νότια, την Ατροπατινή ή «Ατροπάτιο Μηδία» στα δυτικά που συνόρευε με την Αρμενία, και την υπόλοιπη περιοχή προς το βορά, στα παράλια της Κασπίας θάλασσας. Στην Ατροπάτιο Μηδεία βρίσκονταν μια μεγάλη αλμυρή λίμη, η λεγόμενη Μαρτιανή. Ο Πτολεμαίος αναφέρει ότι μια μεγάλη περιοχή ανατολικά της μεγάλης Μηδείας ονομάζονταν Χωρομιθρινή και εκτείνονταν μέχρι την Παρθία. Η δε περιοχή στα βόριεα της χώρας ονομάζονταν Ελυμαΐς. Άλλες περιοχές ήταν η Ραγιανή, η Σιγριανή, η Δαρείτις, και η Συρομηδία.

Κάτοικοί της ήταν οι Μήδοι, πολυπληθής λαός, ισχυρός και φιλοπόλεμος, ικανότατος στην τοξοβολία. Κατά τον Πτολεμαίο, οι κάτοικοι της μεγάλης Μηδείας και ιδιαίτερα της Χωρομιθρινής ονομάζονταν Σαγάρτιοι, ενώ στα βόρεια της χώρας, στην Ελυμαΐδα κατοικούσαν οι Ελυμαίοι. Ένας άλλος πληθυσμός ήταν οι Ταπουροί, που ζούσαν στα σύνορα με την Παρθία. Άλλοι πληθυσμοί ήταν οι Σίδικες και οι Ουάδασοι, οι Κάσποιοι, οι Καδούσιοι, οι Γήλες και άλλοι. Οι κάτοικοι της Μαρτίας ονομάζονταν Ματίοι ή Μαρτιανοί.

Αρχαιότατη πρωτεύουσα της Μηδείας ήταν τα Εκβάτανα, ή Αγβάτανα ή Αποβάτανα. Λόγω της στατηγηκής της θέσης αναδείχτηκε καλοκαιρινό θέρετρο των Περισκών και αργότερα των Παρθικών αυτοκρατόρων. Η πόλη ήταν καλά οχυρωμένη με πανίσχυρο φρούριο, ενώ εδώ υπήρχε το θησαυροφυλάκιο ολόκληρης της αυτοκρατορίας. Σύμφωνα με τον Ηρόδωτο επτά αλλεπάλληλες σειρές οχυρά τείχη περιέζωναν την πόλη. Άλλη πόλη, μεγαλύτερη από τα Εκβάτανα και η μεγαλύτερη όλης της επικράτειας ήταν οι Ραγαί, η οποία βρίσκονταν ανατολικά από τα Εκβάτανα. Η περιοχή ολόκληρη ονομάζονταν Ραγιανή ή Ράγαδες, και περέκλειε την μεγάλη πεδιάδα της Νισίας, το «πεδίον μέγα Νίσαιον». Οι Ράγες καταστράφηκαν προφανώς από σεισμό. Η πόλη ξανακτίστηκε από τον Σέλευκο Νικάτωρα και ονομάστηκε Ευρωπός, ο οποίος με τη σειρά του καταστράφηκε ολοσχερώς στους Παρθικούς πολέμους και επανακτίστηκε για τρίτη φορά από τον Αρσακία. Το αρχικό όνομα έμεινε παρόλαυτά ζωντανό και αναφέρεται μέχρι στο Μεσαίωνα ότι Rey ήταν μια από τις μεγαλύτερες πόλεις στην Ασία, με έπαυλη μουσουλμάνων αξιωματούχων. Η πόλη καταστράφηκε από τους Τατάρους τον 12ο αιώνα, και τα ερείπια της βρίσκονται σήμερα έξω από την Τεχεράνη. Άλλες σημαντικές πόλεις ήταν τα Βάπτανα, κτισμένα στο όρος της Καμβαδηνής, όπου υπήρχε άγαλμα και στήλη προς τιμή της Σεμίραμις, η Ηράκλεια, που κτίστηκε από τους Μακεδόνες του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η Γάζα ή Γάζακα, τα Φράατα, ή Πράασπα, τα οποία ίσως να είναι η Φρασπία, και η Ουέρα.

Χάρτης των επαρχιών της Μακεδονικής αυτοκρατορίας, με απεικόνιση της Μικρής και Μεγάλης Μηδίας

Οι Μήδοι ανέπτυξαν αξιόλογο εμπόριο και τέχνες. Η χώρα παρήγαγε μέλι, σταφύλια και κρασί, σύκα, εσπεριδοειδή, πορτοκάλια, λεμόνια και ιδίως κίτρα, τα λεγόμενα "μηδικά μήλα". Έκανε παραγωγή και εμπόριο αλλατιού. Τα αγέροχα άλογα από την πεδιάδα της Νισίας ήταν περιζήτητα, και αγοράζονταν από τους Πέρσες αυτοκράτορες. Από αυτόυς πήρανε και οι Πέρσες την αγάπη τους για τη χλιδή και τη σπατάλη.

Η θρησκεία τους, την οποία αργότερα ασπάσθηκαν και οι Πέρσες ήταν συνδεδεμένη με την αστρολογία και την αστρονομία. Οι ιερείς των Μηδών ονομάζονταν Μάγοι όπως αναφέρουν οι Ξενοφώντας, Στράβων και Αιλιανός.

Όταν το Περσικό κράτος καταλύθηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο η Μηδία διαιρέθηκε σε δύο τμήματα: το βόρειο τμήμα, που αποτέλεσε την Μικρή ή Ατροπατηνή Μηδία με πρωτεύουσα τα Γάζακα και το νότιο τμήμα, την Μεγάλη Μηδία με πρωτεύουσα τα Εκβάτανα.