Αζοφική Θάλασσα

Η αβαθής φαιοπράσινη παγωμένη θάλασσα Αζόφ στη Μαύρη Θάλασσα, στο ΒΑ άκρο της οποίας βρίσκεται και η ομώνυμη πόλη.

Η Θάλασσα του Αζόφ είναι το βόρειο τμήμα της Μαύρης Θάλασσας που ενώνεται μέσω του πορθμού του Κερτς. Συνορεύει από βόρεια με την Ουκρανία, ανατολικά με τη Ρωσία και δυτικά με την Κριμαία.
Πρόκειται για μεγάλη κόλπωση, 35.000 τ. χλμ. του Εύξεινου Πόντου ανάμεσα στην Κριμαία και στον Καύκασο. Είναι αβαθής θάλασσα (3-14 μ.), μοιάζει με κλειστή λίμνη και δέχεται τα νερά 20 ποταμιών (Δον κ.λπ.). Τα νερά της δεν είναι πολύ αλμυρά και τα ψάρια της νοστιμότατα. Φημισμένο είναι το χαβιάρι που βγαίνει από τους οξύρρυγχους.

Ονομασίες

Η Θάλασσα Αζόφ ή Αζοφική είναι η «Μαιώτιδα λίμνη» των αρχαίων Ελλήνων, η «Τερεμίνθα» των Σκυθών, η «Palus Maeotis» των Λατίνων, η «Μπαχρ Αζάκ» των Τούρκων, η «Ντελήκ Νταντζίκ» των Τατάρων, η «Σουράζησε Μόρε» των Ρώσων. Το όνομά της οφείλεται στην άλλοτε κραταιά πόλη Αζόφ.

Φυσικά χαρακτηριστικά

Η έκτασή της φτάνει τα 38.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα και το μέσο βάθος της τα 14 μέτρα περίπου.Η Αζοφική θάλασσα είναι η πιο ρηχή θάλασσα του κόσμου.Ο μέσος όγκος των νερών της είναι τα 320 κυβικά χιλιόμετρα.Οι ανατολικές,βόρειες και δυτικές ακτές της,ελάχιστα ανυψωμένες από τη θάλασσα,αποτελούνται από ψαμμίτη που περιέχει απολιθωμένα όστρακα.Οι νότιες ακτές είναι επί το πλείστον ανυψωμένες,με απότομες ασβεστολιθικές παραλίες.Χαρακτηριστικά των ακτών είναι οι προσχωματικές γλώσσες ξηράς,που χωρίζουν πολλούς αβαθείς κόλπους και ποταμούς από τη θάλασσα και περιέχουν κι αυτές απολιθωμένα όστρακα.Μερικοί κόλποι επικοινωνούν άμεσα με την Μαύρη θάλασσα,ενώ άλλοι χωρίζονται από αυτήν με αμμολορίδες σχηματίζοντας λιμνοθάλασσες.

Στην Αζοφική θάλασσα χύνονται οι μεγάλοι ποταμοί Ντον και Κουμπάν,καθώς και άλλοι μικρότεροι,όπως ο Μίους,ο Ομπιτσιτσνάγια,ο Γιέβα και άλλοι.

Λιμνοθάλασσες και κόλποι

Στην Αζοφική παρατηρούνται δύο είδη κολπώσεων, οι καθ' αυτού κόλποι που διανοίγονται μεταξύ δύο ακρωτηρίων με ευρύ ή στενό στόμιο με σχετικά μικρά βάθη, καθώς και λιμνοθάλασσες με μικρότερα αβαθή των κόλπων. Αυτές πλαισιώνονται από μακρές λωρίδες γης, γλώσσες που κατά την ωκεανογραφία καλούνται «προσχωματικά βέλη», αντί «προσχωματικά τόξα» που στην πραγματικότητα εκ του καμπυλόγραμμου σχήματός τους, έχουν τις έννοιες τόξο και βέλος.

Κυριότερες λιμνοθάλασσες της Αζοφικής είναι:

1. η λίμνη Ταμάν, δεξιά του εισπλέοντος τον Κιμμέριο Βόσπορο που σχηματίζεται μεταξύ των χερσαίων γλωσσών Τσέσκα και Τούζλα.
2. η λίμνη Αραμπάτ, νοτιοδυτικές ακτές της Αζοφικής, μεταξύ των ακρωτηριών Καζαντίπ και Μπιριουτσίη.

Η δυτική ακτή της κόλπωσης Αραμπάτ αποτελεί καθ΄ όλο το μήκος της, περίπου 60 μίλια, στενώτατη λωρίδα πλάτους περίπου 600 μέχρι 800 μέτρα που είναι πολύ χαμηλή την οποία και υπερλούουν (περνάνε από επάνω) τα σφοδρά από ανατολάς κύματα. Η λωρίδα αυτή ονομάζεται Αραμπάτσκα Στρέλκα (=τόξο του Αραμπάτ). Η λιμνοθάλασσα που σχηματίζεται πίσω, εξ αυτής της λωρίδας, ονομάζεται «Σιβάς» (ταταρικά) ή Γνίλοε Μόρε (ρωσικά), ονόματα που προερχονται από την αρχαία ελληνική της ονομασία «Σεσηπυία θάλασσα» ή «Σαπρά θάλασσα».

Κυριότεροι κόλποι της Αζοφικής είναι:

1. ο Γενίτσεσκ
2. ο Ουτλιούσκι, βορειοδυτικά.
3. ο Ομπιτέτσνα, βόρειο-βορειοδυτικά.
4. ο Μπερντιάνσκ
5. ο πελοσαραϊσκάγια, στο βάθος του οποίου βρίσκεται η μικρή πόλη Γιάλτα, διάφορη της ομώνυμης της Κριμαίας.
6. ο Τεμριούκ, πρώτος κόλπος δεξιά του εισπλέοντος την Αζοφική και
7. ο Ταγκανρόγκ, μεγάλη βορειοανατολική κόλπωση, γνωστότερος στους Έλληνες ναυτικούς ως κόλπος Ταϊγανίου, ο οποίος είναι και ο μεγαλύτερος της Αζοφικής.

Λιμένες Αζοφικής

Κυριότεροι λιμένες και παραθαλάσσιες πόλεις της Αζοφικής είναι

1. το Κερτς
2. το Γενί Καλέ
3. το Γενιτσέσκ
4. η Μπερδιάνσκ
5. η Μαριούπολη
6. το Ταγκανρόγκ
7. το Ροστόφ στον Ντον
8. η Αζόφ, και η
9. η Γείσκ