Χρήστης:Sevejar/πρόχειρο

ΗΛΙΑΣ ΑΡΓΥΡΙΑΔΗΣ (1910 – 1952)

Ο Ηλίας Αργυριάδης (1910 – 1952) ήταν Έλληνας κομμουνιστής, στέλεχος του ΚΚΕ. Συνελήφθη τον Νοέμβριο του 1951 στη βίλα ΑΥΡΑ στη Γλυφάδα, στο πλαίσιο της εξάρθρωσης του μηχανισμού των ασυρμάτων του παράνομου ΚΚΕ. Τον Φεβρουάριο του 1952, δικάστηκε από Διαρκές Στρατοδικείο Αθηνών μαζί με άλλους 28 συγκατηγορουμένους, στο Αρσάκειο Δικαστικό Μέγαρο, με την κατηγορία της κατασκοπείας, και καταδικάστηκε «δις εις θάνατον». Εκτελέστηκε στις 30 Μαρτίου 1952, στο Γουδή, μαζί με τους Νίκο Μπελογιάννη, Νίκο Καλούμενο και Δημήτρη Μπάτση.

Τα πρώτα χρόνια της ζωής του Ο Ηλίας Αργυριάδης, γεννήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου του 1910 στην Πέργαμο της Μικράς Ασίας. Μετά τη μικρασιατική καταστροφή του 1922, η οικογένεια Αργυριάδη ανάμεσα στο κυνηγημένο ποτάμι των χιλιάδων προσφύγων ήρθε από τη Σμύρνη στην Ελλάδα. Αρχικά, ίχνη της εντοπίζονται στον Άγιο Γεώργιο Γρεβενών όπου ο Αργυριάδης εμφαίνεται εγγεγραμμένος στα εκεί δημοτολόγια, για να καταλήξει ύστερα από περιπέτειες στην Ιστιαία της Εύβοιας. Στις 3 Νοεμβρίου 1928 κατατάχθηκε ως στρατεύσιμος και υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία. Απολύθηκε τον Μάρτιο του 1930 ως στρατιώτης τηλεφωνητής. Στη συνέχεια εργάστηκε ως μηχανικός-ηλεκτρολόγος στο εργοστάσιο της ηλεκτρικής εταιρείας Ιστιαίας της Εύβοιας. Μυαλό ευρηματικό και μεθοδικό, με ιδιαίτερες πρακτικές δεξιότητες, ήταν αδύνατο να μείνει αδιάφορος απέναντι στην άγρια εκμετάλλευση και καταπίεση της εργατικής τάξης, στην οποία και ο ίδιος ανήκε. Γρήγορα οργανώθηκε στο ΚΚΕ και αναδείχθηκε σε συνδικαλιστή, παλεύοντας για την κατάκτηση του 8ώρου και την ασφαλιστική κάλυψη των εργαζομένων. Παντρεύεται την Τριανταφυλλιά Πετρίδου, επίσης Μικρασιάτισα, και αποκτά το πρώτο του παιδί, την Ευαγγελία.

Εξόριστος στη Φολέγανδρο Έγκλειστος στην Ακροναυπλία Όμηρος στο στρατόπεδο Λάρισας Στο μεταξύ, την εξουσία καταλαμβάνει η φασιστική δικτατορία της 4ης Αυγούστου 1936. Παρά το γεγονός ότι η μεταξική δικτατορία, με τους πρωτόγνωρους σε βιαιότητα και οργάνωση μηχανισμούς της, καταστέλλει σκληρά κάθε συνδικαλιστική δραστηριότητα, ο Αργυριάδης δεν παραιτείται από τον αγώνα, εξακολουθώντας να δρα συνδικαλιστικά. Συλλαμβάνεται από το δικτατορικό καθεστώς το 1937, ενώ εργαζόταν ως μηχανικός ηλεκτρολόγος, μέσα στο εργοστάσιο της Ηλεκτρικής Εταιρείας στην Ιστιαία. Καταδικάζεται και εξορίζεται στη Φολέγανδρο, ενώ η γυναίκα του ήταν έγκυος στο δεύτερο παιδί τους, την Ευτέρπη (Έφη). Ύστερα από 6 μήνες, αρνούμενος να υπογράψει «δήλωση μετανοίας», μεταφέρεται στις φυλακές Ακροναυπλίας. Γεννιέται το δεύτερο παιδί του, η Έφη, χωρίς να την γνωρίσει. Οι σκληρές συνθήκες της Ακροναυπλίας απαιτούν οργάνωση. Ο Αργυριάδης, χάρη στην τεχνική κατάρτιση και οξυδέρκειά του (είχε τα προσωνύμια «΄Ηφαιστος» και «Χρυσοχέρης»), αναπτύσσει εξαιρετική δραστηριότητα συμβάλλοντας τα μέγιστα στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των κρατουμένων. Αναδεικνύεται σε στέλεχος. Πάμπολλες είναι οι σχετικές μαρτυρίες αγωνιστών συγκρατούμενων του Αργυριάδη. Είναι χαρακτηριστική η μαρτυρία του Θωμά Δρίτσιου: «Ο Αργυριάδης ήτανε ένας άνθρωπος που δεν μπορούσες εύκολα να τον γνωρίσεις γιατί ήταν πάντα απασχολημένος με κάποια τεχνική δουλειά. Γι’ αυτό και τον λέγαμε “Ήφαιστο”. Αλλά άμα γνώριζες τον Αργυριάδη γινόσουν φίλος του. Ήταν πολύ ζεστός άνθρωπος. Για κάθε τεχνική δουλειά στην Ακροναυπλία ίσον Αργυριάδης. Ήταν “αντιδραστικό” πνεύμα απέναντι στην ηγεσία, αλλά τον είχαν τόσο ανάγκη που δεν μπορούσαν να τον διαγράψουν ή να τον καθαιρέσουν». Ο συγκρατούμενος Ακροναυπλιώτης Αντώνης Φλούντζης, γιατρός και συγγραφέας των γνωστών έργων «Ακροναυπλία και Ακροναυπλιώτες» και «Στρατόπεδα Λάρισας- Τρικάλων 1941-1944», λέει για τον Αργυριάδη: «Ήταν εξαιρετικός χαρακτήρας και εξαιρετικός αγωνιστής. Κάναμε παρέα και τον εκτιμούσα αφάνταστα. Ήταν και άριστος τεχνίτης». Σύμφωνα με γραπτή μαρτυρία του συγκρατουμένου στην Ακροναυπλία Ορέστη Στεφανίδη , ο Αργυριάδης ήταν συντηρητής του αντλιοστασίου της Ακροναυπλίας, αφού η συντήρηση ήταν «δουλειά παρεμφερής με τη δουλειά του ως εργάτη, τεχνίτη, που γνωρίζει τη χρήση ηλεκτροκίνητων και εσωτερικής καύσης μηχανών για κάθε δουλειά. Ήταν πρακτικός, όχι πτυχιούχος, ικανότατος. Και το σπουδαιότερο για μας, ήταν οργανωμένο μέλος του Κ.Κ.Ε. σε οργάνωση της Αθήνας. Που σήμαινε έμπιστος, που έπρεπε όμως να το επιβεβαιώνει σε κάθε του ενέργεια, σκέψη, πράξη. ...Ο Αργυριάδης είχε και τούτο το καλό για τέτοιες έμπιστες δουλειές. Ήταν λιγόλογος. Όχι λαλίστατος, φλύαρος». Με την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου οι κρατούμενοι της Ακροναυπλίας δεν απελευθερώνονται. Αντίθετα, όταν οι Γερμανοί επιτίθενται και το μέτωπο καταρρέει, οι ελληνικές αρχές παραδίδουν τους κρατούμενους στους Γερμανούς κατακτητές, τον Απρίλη του 1941. Το 1942 (15 Σεπτεμβρίου αναφέρει η σχετική βεβαίωση ομηρίας του Ερυθρού Σταυρού), ο Αργυριάδης μεταφέρεται στο στρατόπεδο Λάρισας. Γράφει ο Αντώνης Φλούντζης : «Στις 16 του Σεπτέμβρη έφεραν στο στρατόπεδο της Λάρισας τους πρώτους 25 Ακροναυπλιώτες –παλιούς Μεταξοκρατούμενους κομμουνιστές. Είχαν πάρει για μεταγωγή απ’ την Ακροναυπλία στις 14.9.42, πενήντα. Κι απ’ αυτούς έστειλαν 25 στη Λάρισα και 25 στα Τρίκαλα. Ο ερχομός τους είχε πολύ ευεργετική επίδραση στη ζωή του στρατοπέδου. Κι αυτό έγινε δυνατό αν και ήταν ακόμα λίγοι, χάρη στην πλούσια πείρα τους, τη θαυμαστή οργάνωση, πειθαρχία και αλληλεγγύη τους, το ζωντανό παράδειγμά τους, καθώς και το πολύ μεγάλο κύρος που είχαν και το σεβασμό που έτρεφαν προς αυτούς οι άλλοι πολιτικοί κρατούμενοι…. …Ανάμεσα στους πρώτους 25 ήταν πολλά πεπειραμένα στελέχη του ΚΚΕ όπως οι:…Αργυριάδης (που εκτελέστηκε μαζί με τον Μπελογιάννη)… ». Μετά τη συνθηκολόγηση των Ιταλών, το στρατόπεδο Λάρισας παραδόθηκε στους Γερμανούς, το Σεπτέμβρη του 1943. Ωστόσο οι Ιταλοί είχαν μεταγάγει τον κύριο όγκο των κρατουμένων, ανάμεσά τους και τους Ακροναυπλιώτες, στο Χαϊδάρι. Το στρατόπεδο άδειασε. Όπως αναφέρει ο Φλούντζης (κατά μαρτυρία του κρατούμενου Δημητριάδη) αλλά και ο Χρήστος Βραχνιάρης στο βιβλίο του «Τα χρόνια της λαϊκής εποποιίας», ο Ηλίας Αργυριάδης ήταν από τους λίγους τελευταίους που απέμειναν στο στρατόπεδο γιατί οι Γερμανοί τον χρησιμοποιούσαν ως ηλεκτρολόγο.

Δραπέτευση και ένταξη στον ΕΛΑΣ Κατορθώνει να δραπετεύσει από το στρατόπεδο Λάρισας και αμέσως έρχεται σε επαφή με το Πολιτικό Γραφείο, μεταβαίνοντας στην έδρα του στο συνοικισμό Ρώσση στα Πετρίλια Θεσσαλίας και μπαίνει στην ενεργό δράση, δουλεύοντας στον μηχανισμό του Γενικού Αρχηγείου του ΕΛΑΣ. Στις αρχές του 1944 τον συναντούμε στην Περιφερειακή Συνδιάσκεψη της Αγιάς, που γίνεται με την παρουσία του Κώστα Καραγιώργη από πλευράς του Θεσσαλικού Γραφείου. Ο Αργυριάδης ήταν ήδη δεύτερος γραμματέας Τυρνάβου και μετά τη Συνδιάσκεψη ανέλαβε ως δεύτερος γραμματέας της οργάνωσης Αγιάς. Να τι γράφει σχετικά ο Χρήστος Βραχνιάρης : «…Η μόνη μεταβολή που έγινε [σ.σ. στη Συνδιάσκεψη της Αγιάς] στον οργανωτικό τομέα ήταν η μετάθεση του δεύτερου γραμματέα της οργάνωσης Ανέστη Αθηναίου στην περιφέρειά του, όπου θα χρησιμοποιούνταν ανάλογα, και η τοποθέτηση στη θέση του, του δεύτερου Γραμματέα του Τυρνάβου Ηλία Αργυριάδη, παλιού αγωνιστή, γνωστού σήμερα από την υπόθεση “των ασυρμάτων” και του τραγικού του θανάτου, μαζί με τον Μπελογιάννη, τον Καλούμενο και τον Μπάτση, στις αρχές του 1952».

Απελευθέρωση Κατά την παραμονή του στον Τύρναβο, γνωρίζεται και ζει με την Κατερίνα Δάλλα, με την οποία αποκτά δύο κόρες, την Ιωάννα (1945) και την Ολυμπία (1949). Μετά την απελευθέρωση, ως στέλεχος του Κόμματος, επιστρέφει στην Αθήνα. Ακολουθούν τα γεγονότα του Δεκέμβρη του 1944 και η ήττα του ΕΛΑΣ. Συλλαμβάνεται από τους Εγγλέζους μέσα στα γραφεία του ΕΑΜ (Αμερικής 6), όπου και έμενε. Κρατείται στο «Ελληνικό» (Χασάνι), αλλά μερικές μέρες αργότερα δραπετεύει κολυμπώντας. Φτάνει στο Κατσιπόδι (σημερινή Δάφνη), από εκεί στους Ποδαράδες (σημερινή Ν. Ιωνία) για να καταλήξει στα Τρίκαλα, όπου είχε καταφύγει η ηγεσία του ΚΚΕ. Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας ξαναγυρίζει στην Αθήνα. Το 1945, έχοντας την πλήρη εμπιστοσύνη του κόμματος και προσωπικά του Ν. Ζαχαριάδη (ο οποίος είχε επιστρέψει στην Ελλάδα στις 29-5-1945), μένει μέσα στα γραφεία του ΠΓ, στην οδό Πειραιώς 7. Ιδού η μαρτυρία της Ηρώς Μπαρτζιώτα : «Στα γραφεία μας δεν υπήρχαν γραμματείς και παρατρεχάμενοι για κάθε στέλεχος. Ο Νίκος Ζαχαριάδης σήκωνε μόνος του το ακουστικό, όταν χτυπούσε το τηλέφωνό του, έκανε τις συνεργασίες του, όπως και τα άλλα μέλη της ΚΕ του ΚΚΕ ή του ΠΓ. Μόνιμοι ήμασταν ο Ν.Ι., ο Ηλίας Αργυριάδης (ακροναυπλιώτης), υπεύθυνος για την ασφάλεια και την καθαριότητα, κι εγώ. Όλοι οι άλλοι πηγαινοέρχονταν».

Στο δίκτυο των ασυρμάτων: Η σύλληψη – Η αυτοκτονία της γυναίκας του Κατερίνας Δάλλα – Η δολοφονία Αργότερα (1946), το Κόμμα, σκοπεύοντας να προετοιμάσει τον παράνομο μηχανισμό των ασυρμάτων, τον εγκαθιστά στη βίλα «Αύρα» στη Γλυφάδα, στο γνωστό σπίτι, όπου θα εξελιχθούν πολλά από τα συγκλονιστικά κατοπινά γεγονότα. Εκεί, σκάβει υπόγεια κρύπτη (βοηθούμενος από τον νεαρό τότε Τάκη Λαζαρίδη, συλληφθέντα μετά την ανακάλυψη των ασυρμάτων και καταδικασθέντα σε θάνατο), όπου εγκαθίστανται οι ασύρματοι μαζί με δικής του κατασκευής πολύγραφο. Το Ιούλιο του 1947 συλλαμβάνεται στην ΑΥΡΑ μαζί με τον Τ. Λαζαρίδη και εξορίζονται στην Ικαρία. Με εντολή του Κόμματος υπογράφει δήλωση και επιστρέφει για να συνεχίσει την παράνομη δουλειά. Γράφει ο Τ. Λαζαρίδης : «Συνέλαβαν εμένα και τον Αργυριάδη και μας πήγαν μαζί με χιλιάδες άλλους στην Ψυτάλλεια, όπου ψηθήκαμε όλη μέρα στον καυτό ήλιο χωρίς τροφή αλλά κυρίως χωρίς νερό. Το βράδυ μας φόρτωσαν κοπαδιαστά στ’ αμπάρια ενός αρματαγωγού και το πρωί βρεθήκαμε στην Ικαρία. Σε λίγες μέρες ο Αργυριάδης έκανε “δήλωση” και αφέθηκε ελεύθερος. Δεν χρειαζόταν φιλοσοφία για να καταλάβω ότι αυτό έγινε ύστερα από υπόδειξη του Βαβούδη προκειμένου να συνεχιστεί απρόσκοπτα η λειτουργία του ασυρμάτου».

Τη νύχτα της 13ης προς 14η Νοεμβρίου του 1951, όργανα της Ασφάλειας Αθηνών, καθώς και πολυάριθμη δύναμη χωροφυλάκων και στρατού, με επικεφαλής τον υπουργό εσωτερικών Ρέντη, τον συλλαμβάνει στη βίλα ΑΥΡΑ, στη Γλυφάδα. Επίσης, στο πλαίσιο της ίδιας επιχείρησης συλλήψεων για τη διάλυση του μηχανισμού των ασυρμάτων του παράνομου ΚΚΕ, συλλαμβάνονται ταυτόχρονα στον Πειραιά η Τριανταφυλλιά Αργυριάδη, ο αδελφός της Βασίλης Πιτήρας και οι εξαδέλφοί της Σάββας Λαζόπουλος και Δημήτρης Προδρομίδης, ενώ στην περιοχή Μακρυγιάννη συλλαμβάνεται ο Βασίλης Αργυριάδης, αδελφός του Ηλία. Την επόμενη ημέρα, περικυκλωμένος από τις δυνάμεις ασφαλείας, αυτοκτονεί στην κρύπτη του σπιτιού της Καλλιθέας ο επικεφαλής του κλιμακίου των ασυρμάτων Ν. Βαβούδης και συλλαμβάνονται ο Νίκος Καλούμενος, παλαιό στέλεχος του ΚΚΕ, και τα μέλη της οικογένειάς του.

Στην ΑΥΡΑ κρατούνται φρουρούμενοι η Κατίνα Δάλλα, με την οποία ζούσε ο Αργυριάδης, και τα τρία από τα τέσσερα παιδιά του: η Έφη, η Ιωάννα και η Ολυμπία. Το βράδυ της 15ης Νοεμβρίου 1951, οι διαβόητοι ασφαλίτες αξιωματικοί Αγγελόπουλος και Λάμπρου, πηγαίνουν στην ΑΥΡΑ και ανακρίνουν την Έφη Αργυριάδη . Γύρω στα μεσάνυχτα, αφού διαπιστώνουν ότι δεν μπορούν να μάθουν τίποτε, επιβιβάζουν στο αυτοκίνητο της Ασφάλειας τη δωδεκάχρονη Έφη και οδηγώντας την σε νταμάρι της περιοχής, στους πρόποδες του Υμηττού, την υποβάλλουν στο ψυχολογικό έγκλημα της εικονικής εκτέλεσης! Επιστρέφοντας, αφήνουν την Έφη στην ΑΥΡΑ με τις άλλες δύο αδελφές της και μεταφέρουν την Κατίνα Δάλλα στη Γενική Ασφάλεια (στην οδό Στουρνάρη). Όταν, μετά από κάποιες μέρες, αποφασίζουν να την αφήσουν ελεύθερη, οι ασφαλίτες μεταφέρουν την Έφη στη Γενική Ασφάλεια για να την παραλάβει. Της έχουν τυλίξει το κεφάλι με επιδέσμους. Είναι σε φρικτή κατάσταση… «Τι έπαθε αυτή;», λέει ειρωνικά απευθυνόμενος στην Έφη ο αμερικανοσπουδαγμένος Λάμπρου. «Έχει περάσει καμιά αρρώστια; Χτυπούσε το κεφάλι της στον τοίχο»! Με αυτοκίνητο της ασφάλειας και πάντοτε με συνοδεία ασφαλιτών επιστρέφουν στο σπίτι στη Γλυφάδα. Την επόμενη μέρα, 27-11-1951, η Κατίνα Δάλλα αυτοκτονεί. Μη αντέχοντας, κατάπιε χάπια αντεπρίνης και έπεσε από το μπαλκόνι της ΑΥΡΑΣ, αφήνοντας την τελευταία της πνοή στα χέρια της Έφης… Τον Φεβρουάριο του 1952, ο Ηλίας Αργυριάδης δικάζεται, μαζί με άλλους 28 συγκατηγορούμενους, από έκτακτο στρατοδικείο και, ύστερα από μια δίκη-παρωδία, καταδικάζεται δις εις θάνατο. Στις 4.15 τα ξημερώματα της Κυριακής, 30ής Μαρτίου 1952, εκτελείται-δολοφονείται στο Γουδή από στρατιωτικό απόσπασμα, υπό το φως των προβολέων των στρατιωτικών οχημάτων, μαζί με τους Ν. Μπελογιάννη (δις εις θάνατο), Ν. Καλούμενο και Δ. Μπάτση.

Εξαφάνισαν τα δύο μικρά παιδιά του Αλλά το έγκλημα δεν σταματά εδώ. Μετά την εκτέλεση, η οικογένεια του Αργυριάδη εξακολουθεί να πληρώνει το βαρύ τίμημα: Οι κρατικές υπηρεσίες, με πρώτο και καλύτερο το ΠΙΚΠΑ (που τελούσε «υπό την υψηλήν προστασίαν της Α.Μ. του Βασιλέως»), από τον Δεκέμβριο του 1951, έδωσαν, επί πληρωμή, σε ξένη οικογένεια - τροφό (η οποία διέμενε στη Δάφνη), τις δύο μικρές κόρες του Αργυριάδη, Ιωάννα (ετών 6) και Ολυμπία (ετών 3). Στο τέλος του 1953 αποκόβουν βίαια την Έφη Αργυριάδη από κάθε επαφή με τις αδελφές της και σκαρώνοντας παράνομη (όχι μόνο κατ’ ουσία αλλά και κατά το γράμμα του νόμου) υιοθεσία το 1955, τις εξαφανίζουν. Μόλις τον Δεκέμβριο του 1980, ύστερα από μαραθώνιες άκαρπες προσπάθειες 26 χρόνων της αδελφής τους ΄Εφης, και στο πλαίσιο έρευνας της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία», αποκαλύφθηκε ότι τα δύο παιδιά είχαν δοθεί σε πλούσιο ομογενή επιχειρηματία στη Λυν της Μασαχουσέτης των ΗΠΑ για να γλιτώσουν από το… «μίασμα» του κομμουνισμού.