Τόμας Μορ

Τόμας Μορ
Ο Τόμας Μορ (πίνακας του Χανς Χόλμπαϊν, 1527).
Γέννηση	1478
Θάνατος	1535
Περίοδος	Αναγέννηση
Περιοχή	Αγγλία
Σχολή	Αναγεννησιακός ουμανισμός
Επιδράσεις	Πλάτων

Ο Τόμας Μορ (Sir Thomas More, 1478-1535), ήταν Άγγλος πολιτικός και φιλόσοφος, άγιος της Καθολικής Εκκλησίας.

Βιογραφία

Γιος δικαστή, σπούδασε στην Οξφόρδη και υπήρξε μέλος του κύκλου του Τζον Μόρτον, αρχιεπισκόπου του Καντέρμπουρυ. Ευρύτατης μόρφωσης, θεολογικής και κλασσικής, έγινε δικηγόρος, μέλος του Κοινοβουλίου και αναδείχθηκε σε διάφορα διοικητικά και δικαστικά αξιώματα. Το 1529 έγινε αρχικαγκελλάριος.

Ένθερμος καθολικός, ο Μορ άσκησε δριμεία κριτική με τα έργα του κατά του Προτεσταντισμού και του Λούθηρου προσωπικά. Αυτά όσο ο βασιλιάς Ερρίκος Η΄ ήταν κι αυτός ένθερμος καθολικός. Όταν όμως ο Ερρίκος ήρθε σε ρήξη με τον Πάπα, που αρνήθηκε να θεωρήσει άκυρο τον γάμο του με την Αικατερίνη της Αραγωνίας και ν' αναγνωρίσει τον νέο γάμο του με την Άννα Μπολέϋν, και ανακήρυξε τον εαυτό του αρχηγό της αγγλικής Εκκλησίας, ο Μορ παραιτήθηκε αρνούμενος να δεχτεί ένα κοσμικό πρόσωπο ως κεφαλή της θρησκείας.

Η αντίθεσή του με τον φοβερό βασιλιά σήμανε το τέλος του. Την 1 Ιουλίου 1535 δικάστηκε για την παραπάνω άρνησή του και στις 6 Ιουλίου αποκεφαλίστηκε. Η κεφαλή του στήθηκε σε πάσαλο στην γέφυρα του Λονδίνου και παρέμεινε εκεί έναν οόκληρο μήνα, μέχρι που αποκρεμάστηκε κατόπιν εξαγοράς από την θυγατέρα του.

Όλη η Ευρώπη συγκλονίστηκε από την θανάτωσή του, ο Έρασμος τον θρήνησε και τον απεκάλεσε omnium horarum homo (άνθρωπο για όλες τις εποχές) και οι ιστορικοί ανεξαρτήτως δόγματος απέρριψαν την κατηγορία της προδοσίας. Το 1935 ανακηρύχθηκε άγιος της Καθολικής Εκκλησίας.

Η Ουτοπία

Το 1516 εκδόθηκε στην Λουβαίν των Κάτω Χωρών το έργο του Μορ Ουτοπία στα λατινικά. Την έκδοση επιμελήθηκε ο Έρασμος, στενός φίλος του Μορ. Ο τίτλος που είχε δώσει ο Μορ στο έργο του ήταν Nusquam (Πουθενά) αλλά κατά την έκδοση, πιθανώς με την ουμανιστική παρέμβαση του Έρασμου, εμφανίστηκε ως Utopia, από τις ελληνικές λέξεις ου και τόπος. Πρόκειται για την περιγραφή μιας ιδανικής κοινωνίας ισότητας, κοινοκτημοσύνης, θρησκευτικής ανοχής (υπό περιορισμούς όμως), όπου η εργασία θα είναι εξάωρη και δεν θα υπάρχουν χρήμα, δικηγόροι και εκμετάλλευση. Αυτή η ιδανική σοσιαλιστική κοινωνία είναι και μια κριτική της αγγλικής κοινωνίας της εποχής του Μορ, που ισχύει βέβαια καθολικά μέχρι σήμερα. Αλλά ο ίδιος ο συγγραφέας διατυπώνει τις επιφυλάξεις του για το κατά πόσον είναι δυνατή η αφθονία αγαθών χωρίς την ύπαρξη κινήτρων και για την αδιαφορία των οκνηρών που θα επιβαρύνει τους εργατικούς. Τελικά μεταθέτει την πραγμάτωση της ουτοπίας του στο απώτερο μέλλον «όταν όλοι οι άνθρωποι θα είναι καλοί».

Επιλογή έργων

• De optimo statu reipublicae, deque nova insula Utopia (Περί της αρίστης καταστάσεως του κράτους και περί της νέας νήσου Ουτοπίας, 1516)
• Λατινικά ποιήματα, 1518
• Responsio ad Lutherum (Απάντηση στον Λούθηρο, 1523)
• A Dialogue Concerning Heresies (Ένας διάλογος σχετικά με τις αιρέσεις, 1529)
• The Confutation of Tyndale's Answer (Η ανασκευή της απάντησης του Τύνταλ, 1532)
• A Dialogue of Comfort Against Tribulation (Ένας διάλογος παρηγορίας κατά της δοκιμασίας, 1534, γραμμένο στην φυλακή, εκδόθηκε μεταθανάτια)

Την Ουτοπία μετέφρασε στα Ελληνικά ο Γιώργος Καραγιάννης ("Κάλβος", 1970)

Λογοτεχνικές αναπλάσεις

(της διαμάχης του Μορ με τον Ερρίκο Η΄)

• Robert Bolt : A Man for All Seasons (Ρόμπερτ Μπολτ Ένας άνθρωπος για όλες τις εποχές, δράμα, 1960
• Karl Zuchardt : Stirb du Narr! (Καρλ Τσούχαρντ Πέθανε, ανόητε !, ιστορικό μυθιστόρημα, 1960)