Μανώλης Μανωλέας

Ο Μανώλης Μανωλέας (1900-1944) (πραγματικό όνομα:Αντώνης Κρητικός, ψευδώνυμο:Σάμος) ήταν βουλευτής Πειραιά του Παλλαϊκού Μετώπου (ΚΚΕ) το 1932 και το 1936. Επί Δικτατορίας Μεταξά φυλακίστηκε στην Κέρκυρα στην Ακτίνα Θ', υπέγραψε δήλωση και μετατράπηκε σε πράκτορα των αρχών ασφαλείας.

Τα Κομμουνιστικά χρόνια

Ο Μανωλέας γεννήθηκε στην Καρδαμύλη το 1900. Στις αρχές της δεκαετίας του '20 εντάχθηκε στην ΟΚΝΕ και το ΚΚΕ και το 1925 εκλέχθηκε Πρόεδρος των Ναυπηγοξυλουργών της Καλαμάτας. Κατά τα χρόνια 1926-1927 διετέλεσε Γενικός Γραμματέας του Εργατικού Κέντρου του Γυθείου. Το 1929 η δράση του μετατέθηκε στον Πειραιά όπου ανέλαβε βασικές καθοδηγητικές θέσεις. Το 1932 εκλέχθηκε για πρώτη φορά βουλευτής στον Πειραιά με το Ενιαίο Μέτωπο Εργατών Αγροτών (ΕΜΕΑ). Ένα χρόνο αργότερα ταξίδεψε στην ΕΣΣΔ όπου σπούδασε στην κομματική σχολή στη Μόσχα ΚΟΥΤΒ, το Κομμουνιστικό Πανεπιστήμιο Εργαζομένων της Ανατολής. Το 1935 επέστρεψε στην Ελλάδα, και τέθηκε εκ νέου υποψήφιος του ΚΚΕ στον Πειραιά, όπου ξαναεκλέχθηκε στις εκλογές του 1936 με το Παλλαϊκό Μέτωπο. Ο Μανωλέας ήταν τόσο δημοφιλής στην περιοχή, που ο πειραιώτικος λαός πρότιμησε εκείνον ως βουλευτή και όχι τον ίδιο το Γενικό Γραμματέα Νίκο Ζαχαριάδη που τελικά δεν εκλέχθηκε. Εξάλλου τα μέλη του ΚΚΕ στον Πειραιά ήταν γνωστά ως οι Μανώληδες. Λίγο μετά την εκλογή του ξέσπασε η μεταξική δικτατορία που τον συνέλαβε.

Πράκτορας της Ασφάλειας και αντικομμουνιστής

Ο Μανωλέας ήταν από τα πρώτα ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ που συνέλαβε το καθεστώς της 4ης Αυγούστου. Κρατήθηκε, κατά σειρά, στις φυλακές Ανάφης, Αίγινας και Κέρκυρας, στην Ακτίνα Θ' μαζί με τον Ζαχαριάδη. Το Δεκέμβρη του 1938 στην Κέρκυρα υπέγραψε δήλωση αποκήρυξης του Κομμουνισμού και αποφυλακίστηκε. Σημαντικό ρόλο στην απόφασή του αυτή έπαιξε ο φριχτός θάνατος λίγες μέρες πριν του Χρήστου Μαλτέζου.

Μετά την αποφυλάκιση εντάχθηκε στην ΕΟΝ και συνεργάστηκε με τις αρχές ασφαλείας. Με εντολή του Μανιαδάκη μαζί με άλλους πρώην κομμουνιστές που είχαν ενταχθεί στην Ασφάλεια συγκρότησε το 1939 την Προσωρινή Διοίκηση του ΚΚΕ, το συνδεδεμένο με τις αρχές "καθοδηγητικό" όργανο του ΚΚΕ, με σκοπό να εξαρθρωθεί ο πραγματικός παράνομος μηχανισμός του ΚΚΕ και να συλληφθούν τα μέλη του ΚΚΕ που αγνοούσαν το ρόλο της ΠΔ.

Συμμετοχή στην ΕΣΠΟ και την αντικομμουνιστική προπαγάνδα

Το 1940 ο Μανωλέας από κοινού με άλλα στελέχη της Ασφάλειας, της χωροφυλακής και άλλα δεξιά και ακροδεξιά στοιχεία συγκρότησαν την Εθνική Σοσιαλιστική Πανελλήνια Οργάνωση (ΕΣΠΟ) στα πρότυπα άλλων ναζιστικών και φασιστικών κομμάτων. Η ΕΣΠΟ δεν κατόρθωσε να αποκτήσει μαζικό χαρακτήρα. Από το 1943 και μετά ο Μανωλέας συνεργάστηκε με τις γερμανικές ναζιστικές αρχές στο κατοχικό ραδιόφωνο και το Γραφείο Τύπου της γερμανικής πρεσβείας, ενώ διάφορα αντικομμουνιστικά και αντιεαμικά άρθρα του δημοσιεύτηκαν στον κατοχικό τύπο. Η δοσιλογική δράση του τον κατέστησε στόχο της ΟΠΛΑ, η οποία τον εκτέλεσε τον Γενάρη του 1944 έξω από το τραμ στην οδό Θησέως στην Καλλιθέα.

Πηγές

• Γρηγόρης Φαράκος: Β' Παγκόσμιος Πόλεμος: Σχέσεις ΚΚΕ και Διεθνούς Κομμουνιστικού Κέντρου, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα
• Φρέντυ Γερμανός: Το Αντικείμενο: Νίκος Ζαχαριάδης Ιστορικό μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη
• Βασίλης Νεφελούδης: Αχτίνα Θ': Αναμνήσεις 1930-1940, Εκδόσεις Βιβλιοπωλείου της Εστίας
• Άγγελος Ελεφάντης: Η επαγγελία της αδύνατης Επανάστασης: ΚΚΕ και αστισμός στο Μεσοπόλεμο, Εκδόσεις Θεμέλιο
• Αφιέρωμα σε πρώην Κομμουνιστές που έγιναν δοσίλογοι