Κοινωνικός φιλελευθερισμός

Κοινωνικός φιλελευθερισμός ή σοσιαλφιλελευθερισμός (αγγλ.: social liberalism) είναι η πεποίθηση ότι ο φιλελευθερισμός πρέπει να περιλαμβάνει κοινωνική δικαιοσύνη. Ο κοινωνικός φιλελευθερισμός επιδιώκει να εξισορροπήσει την ατομική ελευθερία και την κοινωνική δικαιοσύνη. Λέγεται και μοντέρνος φιλελευθερισμός και είναι η επικρατούσα μορφή φιλελευθερισμού σήμερα στις ΗΠΑ. Όπως ο κλασσικός φιλελευθερισμός, ενστερνίζεται την οικονομία της αγοράς και την επέκταση των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, αλλά διαφέρει στο ότι πιστεύει πως ο θεσμικός ρόλος του κράτους πρέπει να επεκτείνεται στη διευθέτηση κοινωνικών ζητημάτων όπως η ανεργία, η υγειονομική περίθαλψη και η μόρφωση. Σύμφωνα με τον κοινωνικό φιλελευθερισμό, το καλό της κοινότητας είναι σε αρμονία με την ελευθερία του ατόμου. Ο κοινωνικός φιλελευθερισμός έχει επίσης συνδεθεί στην Ευρώπη με την υπεράσπιση όλων των ατομικών δικαιωμάτων που δεν ανήκουν στην οικονομική σφαίρα (διαχωρισμός κράτους - εκκλησίας, αποποινικοποίηση της χρήσης τοξικοεξαρτητικών ουσιών, αναγνώριση δικαιωμάτων στα ζευγάρια του ίδιου φύλου κ.α.).

Ο κοινωνικός φιλελευθερισμός, όπως είπαμε, βασίζεται στην έννοια της κοινωνικής δικαιοσύνης, η οποία επιδιώκει να περιλαμβάνει τόσο τις αρχές της κοινωνικής ισότητας και αλληλεγγύης, όσο και τα ατομικά δικαιώματα. Μια διατύπωση της αρχής της κοινωνικής δικαιοσύνης υπό το πρίσμα αυτό δίνεται από τον Τζον Ρωλς και συνοψίζεται ως εξής:

Το κάθε άτομο κατέχει απαραβίαστο (δικαίωμα), που βασίζεται στη δικαιοσύνη, το οποίο ούτε η ευημερία του συνόλου της κοινωνίας δεν μπορεί να υπερβεί. Για το λόγο αυτό, η δικαιοσύνη αρνείται το ότι απώλεια της (οικονομικής) ελευθερίας κάποιων δικαιολογείται από ένα υψηλότερο κοινό καλό των άλλων.

Κοινωνικά φιλελεύθερες πολιτικές έχουν υιοθετηθεί ευρέως σε μεγάλο μέρος του καπιταλιστικού κόσμου, ιδιαίτερα μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι κοινωνικά φιλελεύθερες ιδέες και τα κόμματα τείνουν να θεωρούνται κεντρώα ή κεντροαριστερά. Ο όρος κοινωνικός φιλελευθερισμός συχνά χρησιμοποιείται εναλλακτικά με τον όρο μοντέρνος ή νέος φιλελευθερισμός για να διαφοροποιηθεί από τον παλαιό ή κλασικό φιλελευθερισμό.

Μια αντίδραση κατά του κοινωνικού φιλελευθερισμού στα τέλη του εικοστού αιώνα, που συχνά αποκαλείται νεοφιλελευθερισμός, οδήγησε σε μονεταριστικές οικονομικές πολιτικές και στη μείωση της παροχής των υπηρεσιών της κυβέρνησης. Ωστόσο, αυτή η αντίδραση δεν είχε ως αποτέλεσμα την επάνοδο του κλασικού φιλελευθερισμού, καθώς οι κυβερνήσεις συνέχισαν να παρέχουν κοινωνικές υπηρεσίες και να διατηρούν τον έλεγχο επί της οικονομικής πολιτικής.