Γιάννης Ζέβγος

Ο Γιάννης Ζέβγος (πραγματικό όνομα Γιάννης Ταλαγάνης), (1897 - 1947), ήταν Έλληνας δάσκαλος, δημοσιογράφος, ιστορικός και ανώτατο στέλεχος του ΚΚΕ και του ΕΑΜ έχοντας διατελέσει Υπουργός Γεωργίας στην πρώτη μετακατοχική κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου. Στα πρώτα του γραπτά υπέγραφε ως "Πολύβιος" ενώ στον κομματικό τύπο αρθρογραφούσε μαζί με τη σύζυγό του Καίτη υπογράφοντας ως ζεύγος - ζέβγος για συνωμοτικούς λόγους. Το προσωνύμιό τους αυτό έγινε τελικά το επώνυμο τους.

Βιογραφία

Γεννήθηκε στο χωριό Δόριζα της Αρκαδίας το 1897. Εργάστηκε ως δάσκαλος τόσο στην Αρκαδία όσο και στην Μακεδονία. Ήταν παντρεμένος με την Καίτη Νισυρίου-Ζέβγου.

Εντάχθηκε στο ΣΕΚΕ το 1919 ενώ ήταν στρατιώτης. Το 1921 υπηρετούσε ως δάσκαλος στη Βησότσιανη, ένα μικρό χωριό στο νομό Δράμας. Εκεί ήρθε σε επαφή με τον Ελ. Σταυρίδη και έγινε μέλος του τμήματος ΣΕΚΕ της Δράμας. Το 1922 συμμετέχοντας στη Μικρασιατική εκστρατεία και ευρισκόμενος στο πολεμικό μέτωπο ανέπτυξε έντονη αντιπολεμική δράση οργανώνοντας αντιπολεμικούς στρατιωτικούς πυρήνες. Κατά τη δικτατορία του Πάγκαλου εξορίστηκε στη Φολέγανδρο. Μετά την επιστροφή του από την εξορία έγινε μέλος του Γραφείου της Επιτροπής Πόλης της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας (ΚΟΑ) και υπεύθυνος του εκδοτικού οίκου του ΚΚΕ Λαϊκό Βιβλιοπωλείο. Το 1926 μετά από σύσταση του τότε Γραμματέα του ΚΚΕ Ελ. Σταυρίδη θα μεταβεί σε σανατόριο στη Σοβιετική Ένωση για θεραπεία από τη φυματίωση που έπασχε. Θα νοσηλευτεί σε σανατόριο του Καυκάσου και θα θεραπευτεί από τη φυματίωση. Στη συνέχεια θα φοιτήσει και στις κομματικές σχολές ΚΟΥΤΒ στη Μόσχα και θα επιστρέψει στην Ελλάδα το 1930.

Το 1934 ανέλαβε τη διεύθυνση του περιοδικού του ΚΚΕ "Κομμουνιστική Επιθεώρηση". Θεωρείται ένας από τους συντελεστές της Απόφασης της 6ης Ολομέλειας του 1934 με την οποία το ΚΚΕ επιχείρησε μια ολοκληρωμένη μαρξιστική ανάλυση της ελληνικής κοινωνίας. Την ίδια επίσης εποχή αρθρογραφούσε στον "Ριζοσπάστη", καθώς και στα περιοδικά "Αναγέννηση" και "Πρωτοπόροι".

Στη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά, κατά την εντατικοποίηση του Ν.4229 περί ιδιωνύμου, (που είχε ψηφισθεί από την κυβέρνηση Ε. Βενιζέλου το 1929) συνελήφθη και αρχικά κρατήθηκε στην Ασφάλεια και στη συνέχεια οδηγήθηκε στις φυλακές της Αίγινας και αργότερα στης Κέρκυρας. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος του 1940 μεταφέρθηκε στην Ακροναυπλία. Εκεί έγραψε σειρά μαθημάτων φιλοσοφίας για τους συγκρατούμενους του. Μολονότι δεν ήταν φιλόλογος ούτε ιστορικός εκεί ξεκίνησε να γράφει την ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης, το έργο του αυτό όμως χάθηκε. Αργότερα έγραψε μια επιτομή της ελληνικής ιστορίας που εκδόθηκε με τον τίτλο Σύντομη μελέτη της νεοελληνικής ιστορίας.

Το 1943 μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο της Αθήνας από όπου μπόρεσε να δραπετεύσει και να ενταχθεί πάλι στην ηγεσία του ΚΚΕ. Στη διάρκεια της Κατοχής ήταν μέλος της γραμματείας του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ, κορυφαίο στέλεχος του ΕΑΜ και εκλεγμένος Εθνοσύμβουλος της ΠΕΕΑ στη Βίνιανη της Ευρυτανίας τον Απρίλιο του 1944.

Λίγο πριν την απελευθέρωση της Ελλάδας, στις 2 Σεπτεμβρίου του 1944 διορίστηκε Υπουργός Γεωργίας στην κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου που συγκροτήθηκε στο Κάιρο τον Μάιο του 1944 και στη συνέχεια συμμετείχε στη Συμφωνία της Καζέρτας, (Ιταλία), στις 26 Σεπτεμβρίου του 1944. Αμέσως μετά επέστρεψε στην Ελλάδα μαζί με τον Θ. Τσάτσο προκειμένου να προετοιμάσουν την υποδοχή της εξόριστης κυβέρνησης που έγινε στις 18 Οκτώβρη του 1944. Η κατάσταση τότε στην Ελλάδα ήταν στα πρόθυρα του εμφυλίου, σημειώνεται ότι στον παραπάνω ενδιάμεσο χρόνο είχαν γίνει στην Πελοπόννησο οι αιματηρές μάχες του ΕΛΑΣ με τα δωσιλογικά Τάγματα Ασφαλείας, με αποκορύφωμα την τριήμερη μάχη του Μελιγαλά στις 11-13 Σεπτεμβρίου.

Παράλληλα και μέχρι το 1946 ο Γιάννης Ζέβγος είχε την καθοδήγηση της οργάνωσης σ΄ όλη την Πελοπόννησο. Ασχολούταν με την τρέχουσα πολιτική αρθρογραφία που δημοσιευόταν στον «Ριζοσπάστη» και στην «ΚΟΜΕΠ».

Ως αναπληρωματικό μέλος του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ το Φεβρουάριο του 1947 πήγε στη Θεσσαλονίκη για να παρακολουθήσει το έργο της Επιτροπής του ΟΗΕ που ήταν εγκαταστημένη στην πόλη και διερευνούσε την κατάσταση στη χώρα μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας (12 Φεβρουαρίου 1945). Εκεί δολοφονήθηκε από παρακρατικούς το 1947. Η αστυνομία τότε απέδωσε τη δολοφονία του σε "ξεκαθάρισμα λογαριασμών κομμουνιστών". Είχε προηγηθεί και άλλη απόπειρα εναντίον του το 1946.

Η δολοφονία

Το πρωί της 20ης Μαρτίου 1947, ο Ζέβγος δολοφονήθηκε στη Θεσσαλονίκη στην οδό Αγίας Σοφίας, ενώ επέστρεφε στο ξενοδοχείο «Αστόρια», από τον Χρήστο Βλάχο ο οποίος τον πυροβόλησε από κοντινή απόσταση αλλά συνελήφθη από πολίτες και έναν χωροφύλακα που τον καταδίωξαν. Σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες είχε δύο συνεργούς. Ο δράστης υποστήριξε στους αστυνομικούς ότι σκότωσε το Ζέβγο από αγανάκτηση για τα βασανιστήρια που υπέστη στο Στρατόπεδο συγκέντρωσης για απείθαρχους κομμουνιστές στο Μπούλκες της Γιουγκοσλαβίας. Σε άλλο σημείο της απολογίας του ισχυρίστηκε ότι οι κομμουνιστές είχαν εξωθήσει στην πορνεία τη γυναίκα του, την οποία είχε χωρίσει κάτι που όμως εκείνη αρνήθηκε, ενώ υποστήριξε ότι αιτία του διαζυγίου ήταν ότι ο πρώην σύζυγός της ήταν προδότης.

Για το φιλοκυβερνητικό τύπο επρόκειτο για «ξεκαθάρισμα λογαριασμών» στους κόλπους της Αριστεράς, ενώ για τον «Ριζοσπάστη» ήταν έγκλημα των «μοναρχοφασιστών». Στις 3 Απριλίου 1947, ο «Ριζοσπάστης» δημοσίευσε γράμμα του Νίκου Σιδηρόπουλου, πρώην κομμουνιστή και τροφίμου στο Μπούλκες, που συμμετείχε στη δολοφονία του Ζέβγου, σύμφωνα με τον οποίο η δολοφονία οργανώθηκε από την ΕΣΑ και το Α2 του Γ' Σώματος Στρατού υπό την εποπτεία του Υπουργού Δημόσιας Τάξης Ναπολέοντος Ζέρβα, αρχηγού του ΕΔΕΣ κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Η δολοφονία του Ζεύγου εντασσόταν κατά το Σιδηρόπουλο σε ένα ευρύτερο σχέδιο που περιελάμβανε και τις δολοφονίες των Γιάννη Πασαλίδη και Αλέξανδρου Σακελλαρόπουλου, ο οποίος αργότερα έγινε πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών. Ο Χρήστος Βλάχος καταδικάστηκε το 1948 σε φυλάκιση δύο ετών. Δραπέτευσε όμως από τη φυλακή και κατέφυγε στην Αργεντινή. Επέστρεψε στην Ελλάδα πολλά χρόνια αργότερα και σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Ακρόπολις» στις 20 Σεπτεμβρίου του 1981, ενώ ήταν τρόφιμος στο ψυχιατρείο της Λέρου υποστήριξε ότι δούλευε για την ελληνική και τη συμμαχική αντικατασκοπία και σκότωσε το Ζέβγο εκτελώντας σχετική εντολή των ανωτέρων του.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/culture/personalities/zevgos.htm
• http://sansimera.gr/articles/231

Πηγές

• Ε/Ιστορικά, Ένθετο της Εφημερίδας Ελευθεροτυπία, Πολιτικές δολοφονίες-μέρος τρίτο, 22 Ιανουαρίου 2004
• Ιστορία της Αντίστασης 1940-45, Εκδόσεις Αυλός, Αθήνα 1979
• Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος ΙΣΤ, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 2000
• Γιάννης Μανούσακας: Ακροναυπλία, Εκδ. ΔΩΡΙΚΟΣ, Αθήνα 1978
• Ελ. Σταυρίδης: Τα Παρασκήνια του ΚΚΕ, Εκδ. Ελεύθερη Σκέψις, Αθήνα 1988