Προσωρινή Διοίκηση του ΚΚΕ: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε

Ενδογραμμικά

Έκδοση από την 08:06, 23 Νοεμβρίου 2013

Η Προσωρινή Διοίκηση (ΠΔ) ήταν ο υπό την καθοδήγηση των αρχών ασφαλείας μηχανισμός του ΚΚΕ, που έδρασε κατά την περίοδο της μεταξικής δικτατορίας.

Το ιστορικό υπόβαθρο

Το 1936 με το ξέσπασμα της μεταξικής δικτατορίας όλα τα κόμματα πέρασαν στην παρανομία. Ωστόσο, το δικτατορικό καθεστώς έδειξε απίστευτη αγριότητα απέναντι στο ΚΚΕ. Αρκετά στελέχη του (π.χ. Νίκος Ζαχαριάδης και Μανώλης Μανωλέας) συνελήφθησαν από τις πρώτες μέρες της δικτατορίας, ενώ όσα στελέχη διέφυγαν αρχικά τη σύλληψη έδρασαν κάτω από σκληρούς συνωμοτικούς κανόνες. Τη θέση του Γενικού Γραμματέα υπό αυτές τις συνθήκες κάλυψε μέχρι το 1938 η τριμελής Γραμματεία του ΚΚΕ που αποτελείτο από τους Βασίλη Νεφελούδη, Στέλιο Σκλάβαινα και Μήτσο Παρτσαλίδη^[1]. Ωστόσο οι συλλήψεις κλιμακώθηκαν κατά τα έτη 1938-1939, και ολόκληρος ο καθοδηγητικός μηχανισμός εξαρθρώθηκε με εξαίρεση τους Δαμιανό Μάθεση και Μήτσο Παπαγιάννη. Κατά τη φυλάκισή τους, μερικά καθοδηγητικά στελέχη λύγισαν και υπέγραψαν τις λεγόμενες δηλώσεις μετάνοιας, που ήταν έμπνευση του Μανιαδάκη. Ανάμεσα σ'αυτά τα στελέχη όμως βρίσκονταν και εκείνοι που μεταστράφηκαν, έγιναν αντικομμουνιστές και πέρασαν στην υπηρεσία της δικτατορίας συνειδητά. Ο πυρήνας αυτών των στελεχών ήταν οι Μιχάλης Τυρίμος, Μανώλης Μανωλέας, Γιάννης Μιχελίδης. Την συνεργασία με το τμήμα των πρακτόρων στους κόλπους του ΚΚΕ ανέλαβαν ο ίδιος ο Μανιαδάκης, καθώς και ο ανώτατος αξιωματικός της ασφάλειας, Σπύρος Παξινός, ο οποίος είχε εκπαιδευτεί για τη δίωξη του Κομμουνισμού στη Γκεστάπο ^[2].

Συγκρότηση και παρέμβαση της ΠΔ

Το 1939 η Γραμματεία του ΚΚΕ υπό τον Νίκο Ζαχαριάδη στην Αχτίνα Θ' έπειτα από πληροφορίες νεοσυλληφθέντων που αποδείκνυαν πως ο Δαμιανός Μάθεσης ήταν κι εκείνος πράκτορας των αρχών ασφαλείας, δίνει εντολή στο μέλος του Πολιτικού Γραφείου Γιάννη Μιχαηλίδη να υπογράψει δήλωση ούτως ώστε να ελευθερωθεί, να ξανασυνδεθεί με τα παράνομα μέλη του κόμματος και να ξεκαθαρίσει τον παράνομο μηχανισμό από τους πράκτορες που δρούσαν στο κόμμα. Ωστόσο, στη προσπάθεια σύνδεσης του με τον παράνομο μηχανισμό ο Μιχαηλίδης μπλέκεται στα δίχτυα της Ασφάλειας. Τότε, Μανιαδάκης και Τυρίμος αποφασίζουν τη ίδρυση του χαφιέδικου μηχανισμού και ο Μιχαηλίδης αναγκάζεται να συμμετάσχει^[3]. Στην ίδρυση της ΠΔ κομβικό ρόλο παίζει και ο Δημήτρης Κουτσογιάννης (ψευδώνυμα Δημητριάδης, Ψαράς), καθοδηγητικό στέλεχος της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας του ΚΚΕ, υπεύθυνος τυπογραφείου Ριζοσπάστη, ο οποίος ήταν πράκτορας των αρχών ασφαλείας από το 1927^[4]. Η ΠΔ, μάλιστα, αποφάσισε να εκδόσει και δικό της Ριζοσπάστη προκειμενου να προκαλέσει σύγχυση στους κόλπους των Κομμουνιστών. Η ΠΔ κατάφερε να επηρεάσει πολλά φυλακισμένα καθοδηγητικά στελέχη του ΚΚΕ, ακόμα και τον ίδιο το Νίκο Ζαχαριάδη, ο οποίος δεν υποψιαζόταν το ρόλο της, αλλά αντ'αυτού υποψιαζόταν την -καθαρή- Παλιά Κεντρική Επιτροπή (ΠΚΕ), τον άλλο παράνομο καθοδηγητικό μηχανισμό του ΚΚΕ επί μεταξικής δικτατορίας. Εντούτοις, υπήρχαν άλλα καθοδηγητικά στελέχη του ΚΚΕ τα οποία κατηγγειλαν την ΠΔ όπως ο Άρης Βελουχιώτης ο οποίος πέρασε ένα διάστημα από τους κόλπους της ^[5] και ο Πέτρος Ρούσος^[6]. Η ΠΔ βρέθηκε σε έντονη αντιπαράθεση με την ΠΚΕ, ενώ συνεχώς αντάλλασαν κατηγορίες για χαφιεδισμό. Ο ρόλος της ΠΔ άρχισε να αποκαλύπτεται στα τέλη του 1940, όταν ο πλαστός Ριζοσπάστης άρχισε να υμνεί τον Μεταξά και να αποκτά έντονο εθνικιστικό και φιλοκαθεστωτικό λόγο. Τελικά η δράση της ΠΔ έληξε με την έναρξη της γερμανικής Κατοχής το 1941. Καθοδηγητής της από το 1939 μέχρι το 1941 ήταν ο Μιχάλης Τυρίμος^[7]. Τον Μάιο του 1941 συγκροτήθηκε η λεγόμενη Νέα Κεντρική Επιτροπή, από στελέχη του κόμματος που απέδρασαν από τους τόπους κράτησής τους, που ξεκαθάρισε το τοπίο και έγινε η μόνη και αδιαμφισβήτητη καθοδήγηση του ΚΚΕ.

Τα στελέχη της ΠΔ

Μιχάλης Τυρίμος (εκτελέστηκε το 1945 από την ΟΠΛΑ)
Μανώλης Μανωλέας (εκτελέστηκε από την ΟΠΛΑ το 1944)
Γιάννης Μιχαηλίδης (δικάστηκε το 1944 από δικαστήριο του ΚΚΕ και αφέθηκε ελεύθερος)^[8]
Δημήτρης Κουτσογιάννης (εκτελέστηκε από την ΟΠΛΑ στα Δεκεμβριανά)
Γιάννης Μιχελίδης (ο ίδιος αργότερα αρνήθηκε ότι έγινε συνεργάτης της ασφάλειας και στέλεχος της ΠΔ^[9])
Τηλέμαχος Μύτλας
Π.Τιμογιαννάκης
Βύρων Καστρινός
Όλγα Μπακόλα (σκοτώθηκε το 1943 σε αντιναζιστική-αντιβουλγαρική Εαμική διαδήλωση από τον κατοχικό στρατό) ^[10]

Παραπομπές

↑ Βασίλης Νεφελούδης:Αχτίνα Θ',Αναμνήσεις 1930-1940,Εκδόσεις Βιβλιοπωλείου της Εστίας σελ.149-150
↑ Γρηγόρης Φαράκος:Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, Σχέσεις ΚΚΕ και Διεθνούς Κομμουνιστικού Κέντρου, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα σελ.38-39
↑ Αχτίνα Θ', ό.π. σελ.226-234
↑ Σχέσεις ΚΚΕ και Διεθνούς Κομμουνιστικού Κέντρου, ό.π. σελ.97
↑ Άρθρο για τον Άρη Βελουχιώτη
↑ Πέτρος Ρούσος:Η Μεγάλη Πενταετία(1940-1945)Τόμος Α',Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή,σελ.63
↑ Σχέσεις ΚΚΕ και Διεθνούς Κομμουνιστικού Κέντρου,ό.π. σελ.319-320
↑ Η Μεγάλη Πενταετία,Α' Τόμος,ό.π.,σελ.257-258
↑ Βασίλης Νεφελούδης,Αχτίναθ',Βιβλιοπωλείο της Εστίας
↑ 22 ΙΟΥΛΗ 1943:Ο λαός ματαιώνει την επέκταση της βουλγαρικής φασιστικής κατοχής

Άλλες πηγές

Άγγελος Ελεφάντης:Η επαγγελία της αδύνατης Επανάστασης:ΚΚΕ και αστισμός στο Μεσοπόλεμο, Εκδόσεις Θεμέλιο

[1] Βασίλης Νεφελούδης:Αχτίνα Θ',Αναμνήσεις 1930-1940,Εκδόσεις Βιβλιοπωλείου της Εστίας σελ.149-150

[2] Γρηγόρης Φαράκος:Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, Σχέσεις ΚΚΕ και Διεθνούς Κομμουνιστικού Κέντρου, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα σελ.38-39

[3] Αχτίνα Θ', ό.π. σελ.226-234

[4] Σχέσεις ΚΚΕ και Διεθνούς Κομμουνιστικού Κέντρου, ό.π. σελ.97

[5] Άρθρο για τον Άρη Βελουχιώτη

[6] Πέτρος Ρούσος:Η Μεγάλη Πενταετία(1940-1945)Τόμος Α',Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή,σελ.63

[7] Σχέσεις ΚΚΕ και Διεθνούς Κομμουνιστικού Κέντρου,ό.π. σελ.319-320

[8] Η Μεγάλη Πενταετία,Α' Τόμος,ό.π.,σελ.257-258

[9] Βασίλης Νεφελούδης,Αχτίναθ',Βιβλιοπωλείο της Εστίας

[10] 22 ΙΟΥΛΗ 1943:Ο λαός ματαιώνει την επέκταση της βουλγαρικής φασιστικής κατοχής

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

@@ Γραμμή 2: / Γραμμή 2: @@
 == Το ιστορικό υπόβαθρο ==
-Το [[1936]] με το ξέσπασμα της μεταξικής δικτατορίας όλα τα κόμματα πέρασαν στην παρανομία. Ωστόσο, το δικτατορικό καθεστώς έδειξε απίστευτη αγριότητα απέναντι στο ΚΚΕ. Αρκετά στελέχη του (π.χ. [[Νίκος Ζαχαριάδης]] και [[Μανώλης Μανωλέας]]) συνελήφθησαν από τις πρώτες μέρες της δικτατορίας, ενώ όσα στελέχη διέφυγαν αρχικά τη σύλληψη έδρασαν κάτω από σκληρούς συνωμοτικούς κανόνες. Τη θέση του Γενικού Γραμματέα υπό αυτές τις συνθήκες κάλυψε μέχρι το [[1938]] η τριμελής Γραμματεία του ΚΚΕ που αποτελείτο από τους [[Βασίλης Νεφελούδης|Βασίλη Νεφελούδη]], [[Στέλιος Σκλάβαινας|Στέλιο Σκλάβαινα]] και [[Μήτσος Παρτσαλίδης|Μήτσο Παρτσαλίδη]]<ref>Βασίλης Νεφελούδης:Αχτίνα Θ',Αναμνήσεις 1930-1940,Εκδόσεις Βιβλιοπωλείου της Εστίας σελ.149-150</ref>. Ωστόσο οι συλλήψεις κλιμακώθηκαν κατά τα έτη 1938-[[1939]], και ολόκληρος ο καθοδηγητικός μηχανισμός εξαρθρώθηκε με εξαίρεση τους [[Δαμιανός Μάθεσης|Δαμιανό Μάθεση]] και [[Δημήτρης Παπαγιάννης|Μήτσο Παπαγιάννη]]. Κατά τη φυλάκισή τους, πολλά καθοδηγητικά στελέχη λύγισαν και υπέγραψαν τις λεγόμενες [[Δήλωση μετάνοιας|δηλώσεις μετάνοιας]], που ήταν έμπνευση του [[Κωνσταντίνος Μανιαδάκης|Μανιαδάκη]]. Ανάμεσα σ'αυτά τα στελέχη όμως βρίσκονταν και εκείνοι που μεταστράφηκαν, έγιναν [[Αντικομμουνισμός|αντικομμουνιστές]] και πέρασαν στην υπηρεσία της δικτατορίας συνειδητά. Ο πυρήνας αυτών των στελεχών ήταν οι [[Μιχάλης Τυρίμος]], Μανώλης Μανωλέας, Γιάννης Μιχελίδης. Την συνεργασία με το τμήμα των πρακτόρων στους κόλπους του ΚΚΕ ανέλαβαν ο ίδιος ο Μανιαδάκης, καθώς και ο ανώτατος αξιωματικός της ασφάλειας, Σπύρος Παξινός, ο οποίος είχε εκπαιδευτεί για τη δίωξη του [[Κομμουνισμός|Κομμουνισμού]] στη [[Γκεστάπο]] <ref>Γρηγόρης Φαράκος:Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, Σχέσεις ΚΚΕ και Διεθνούς Κομμουνιστικού Κέντρου, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα σελ.38-39</ref>.
+Το [[1936]] με το ξέσπασμα της μεταξικής δικτατορίας όλα τα κόμματα πέρασαν στην παρανομία. Ωστόσο, το δικτατορικό καθεστώς έδειξε απίστευτη αγριότητα απέναντι στο ΚΚΕ. Αρκετά στελέχη του (π.χ. [[Νίκος Ζαχαριάδης]] και [[Μανώλης Μανωλέας]]) συνελήφθησαν από τις πρώτες μέρες της δικτατορίας, ενώ όσα στελέχη διέφυγαν αρχικά τη σύλληψη έδρασαν κάτω από σκληρούς συνωμοτικούς κανόνες. Τη θέση του Γενικού Γραμματέα υπό αυτές τις συνθήκες κάλυψε μέχρι το [[1938]] η τριμελής Γραμματεία του ΚΚΕ που αποτελείτο από τους [[Βασίλης Νεφελούδης|Βασίλη Νεφελούδη]], [[Στέλιος Σκλάβαινας|Στέλιο Σκλάβαινα]] και [[Μήτσος Παρτσαλίδης|Μήτσο Παρτσαλίδη]]<ref>Βασίλης Νεφελούδης:Αχτίνα Θ',Αναμνήσεις 1930-1940,Εκδόσεις Βιβλιοπωλείου της Εστίας σελ.149-150</ref>. Ωστόσο οι συλλήψεις κλιμακώθηκαν κατά τα έτη 1938-[[1939]], και ολόκληρος ο καθοδηγητικός μηχανισμός εξαρθρώθηκε με εξαίρεση τους [[Δαμιανός Μάθεσης|Δαμιανό Μάθεση]] και [[Δημήτρης Παπαγιάννης|Μήτσο Παπαγιάννη]]. Κατά τη φυλάκισή τους, μερικά καθοδηγητικά στελέχη λύγισαν και υπέγραψαν τις λεγόμενες [[Δήλωση μετάνοιας|δηλώσεις μετάνοιας]], που ήταν έμπνευση του [[Κωνσταντίνος Μανιαδάκης|Μανιαδάκη]]. Ανάμεσα σ'αυτά τα στελέχη όμως βρίσκονταν και εκείνοι που μεταστράφηκαν, έγιναν [[Αντικομμουνισμός|αντικομμουνιστές]] και πέρασαν στην υπηρεσία της δικτατορίας συνειδητά. Ο πυρήνας αυτών των στελεχών ήταν οι [[Μιχάλης Τυρίμος]], Μανώλης Μανωλέας, Γιάννης Μιχελίδης. Την συνεργασία με το τμήμα των πρακτόρων στους κόλπους του ΚΚΕ ανέλαβαν ο ίδιος ο Μανιαδάκης, καθώς και ο ανώτατος αξιωματικός της ασφάλειας, Σπύρος Παξινός, ο οποίος είχε εκπαιδευτεί για τη δίωξη του [[Κομμουνισμός|Κομμουνισμού]] στη [[Γκεστάπο]] <ref>Γρηγόρης Φαράκος:Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, Σχέσεις ΚΚΕ και Διεθνούς Κομμουνιστικού Κέντρου, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα σελ.38-39</ref>.
 == Συγκρότηση και παρέμβαση της ΠΔ ==