Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
| Γραμμή 130: | Γραμμή 130: | ||
==Εθνική Αντίσταση και Εμφύλιος== |
==Εθνική Αντίσταση και Εμφύλιος== |
||
Μέσα στη σύγχυση που ακολούθησε τη [[Γερμανική εισβολή στην Ελλάδα|γερμανική εισβολή]] το 1941 κάποια στελέχη του ΚΚΕ κατόρθωσαν να δραπετεύσουν. Έξι ανάμεσά τους, ο [[Πέτρος Ρούσος]], η [[Χρύσα Χατζηβασιλείου]], ο [[Ανδρέας Τζήμας]], ο Παντελής Καραγκίτσης, ο |
Μέσα στη σύγχυση που ακολούθησε τη [[Γερμανική εισβολή στην Ελλάδα|γερμανική εισβολή]] το 1941 κάποια στελέχη του ΚΚΕ κατόρθωσαν να δραπετεύσουν. Έξι ανάμεσά τους, ο [[Πέτρος Ρούσος]], η [[Χρύσα Χατζηβασιλείου]], ο [[Ανδρέας Τζήμας]], ο Παντελής Καραγκίτσης, ο [[Κώστας Λαζαρίδης]] και ο [[Ανδρέας Τσίπας]], ξεκίνησαν να εργάζονται για την ανασυγκρότηση του ΚΚΕ και συγκρότησαν νέα Κεντρική Επιτροπή.<ref>{{harvnb|Φλάισερ|2009|p=154}}</ref> Στην ολομέλεια της 1ης Ιουλίου 1941 απηύθυναν κάλεσμα σε όλα τα πολιτικά κόμματα για συνεργασία "σε ένα εθνικό μέτωπο απελευθέρωσης" για την υπεράσπιση της [[ΕΣΣΔ]], αντικατοχική και αντιφασιστική δράση και το σχηματισμό προσωρινής κυβέρνησης για την αποκατάσταση των δημοκρατικών ελευθεριών. Η έκκληση αυτή δε βρήκε απήχηση στους πολιτικούς των μεγάλων κομμάτων, του [[Λαϊκό Κόμμα|Λαϊκού Κόμματος]] και των [[Κόμμα Φιλελευθέρων|Φιλελευθέρων]], ενώ οι δεύτεροι αντιπρότειναν τη δημιουργία αντιμοναρχικής οργάνωσης με το βλέμμα στο μεταπελευθερωτικό σκηνικό.<ref>{{harvnb|Φλάισερ|2009|p=155-7}}</ref> |
||
Τον Σεπτέμβριο του 1941 το ΚΚΕ, μετά από διαπραγματεύσεις με τρία μικρά σοσιαλιστικά κόμματα, το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΚΕ), την [[Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας]] (ΕΛΔ) και το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας (ΑΚΕ), προχώρησε στη δημιουργία του [[Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο|Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου]]<ref>{{harvnb|Φλάισερ|2009|p=156-7}}</ref> Τον ίδιο μήνα δραπέτευσε και ο [[Γιώργης Σιάντος]], που μετά τη διάλυση της καχυποψίας των συντρόφων του χάρη στις διαβεβαιώσεις του [[Γιάννης Ιωαννίδης (στέλεχος ΚΚΕ)|Γιάννη Ιωαννίδη]], ανέλαβε την ηγεσία του ΚΚΕ.<ref>{{harvnb|Φλάισερ|2009|p=154-5}}</ref> |
Τον Σεπτέμβριο του 1941 το ΚΚΕ, μετά από διαπραγματεύσεις με τρία μικρά σοσιαλιστικά κόμματα, το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΚΕ), την [[Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας]] (ΕΛΔ) και το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας (ΑΚΕ), προχώρησε στη δημιουργία του [[Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο|Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου]]<ref>{{harvnb|Φλάισερ|2009|p=156-7}}</ref> Τον ίδιο μήνα δραπέτευσε και ο [[Γιώργης Σιάντος]], που μετά τη διάλυση της καχυποψίας των συντρόφων του χάρη στις διαβεβαιώσεις του [[Γιάννης Ιωαννίδης (στέλεχος ΚΚΕ)|Γιάννη Ιωαννίδη]], ανέλαβε την ηγεσία του ΚΚΕ.<ref>{{harvnb|Φλάισερ|2009|p=154-5}}</ref> |
||
Έκδοση από την 17:11, 19 Οκτωβρίου 2013
Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας K.K.E. | |
|---|---|
 | |
| Γενικός Γραμματέας | Δημήτρης Κουτσούμπας |
| Εκπρόσωπος Τύπου | Γιάννης Γκιόκας |
| Κοινοβουλευτικοί Εκπρόσωποι | Θανάσης Παφίλης Νίκος Καραθανασόπουλος |
| Ίδρυση | 17 Νοεμβρίου 1918 |
| Έδρα | Λ. Ηρακλείου 145 142 31 Νέα Ιωνία |
| Πτέρυγα νεολαίας | Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας |
| Ιδεολογία | Κομμουνισμός Μαρξισμός-Λενινισμός Ευρωσκεπτικισμός Προλεταριακός διεθνισμός |
| Πολιτικό φάσμα | Αριστερά |
| Ομάδα Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου | Συνομοσπονδιακή Ομάδα της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς/Αριστερά των Πρασίνων των Βορείων Χωρών |
| Χρώματα | Κόκκινο |
| Κοινοβούλιο | 12 / 300
|
| Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο | 2 / 22
|
| Περιφέρειες | 41 / 725
|
| Δήμοι | 422 / 12.978
|
| Ιστότοπος | |
| kke.gr | |
| Πολιτικό σύστημα Ελλάδας Πολιτικά κόμματα Εκλογές | |
Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας είναι ελληνικό μαρξιστικό-λενινιστικό κόμμα. Ιδρύθηκε το 1918 ως Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος και είναι το μακροβιότερο από τα πολιτικά κόμματα που δρουν στην Ελλάδα. Έμβλημά του είναι το σφυροδρέπανο.
Είναι από τα λίγα σημαντικά σε απήχηση κομμουνιστικά κόμματα της Δυτικής Ευρώπης που δεν ακολούθησαν τη γραμμή του ευρωκομμουνισμού και κατάφεραν να υπερβούν την κρίση που δημιούργησε στο κομμουνιστικό κίνημα η ανατροπή του υπαρκτού σοσιαλισμού το 1989-1991.
Σήμερα το ΚΚΕ είναι το έβδομο σε αριθμό εδρών κόμμα στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, με 12 βουλευτές[1], και ασκεί επιρροή ιδιαίτερα στις συνδικαλιστικές και κινηματικές οργανώσεις.
Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμμετέχει στην ομάδα GUE/NGL.
Ιστορία
H ιστορία του ΚΚΕ είναι συνυφασμένη με τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας. Το κόμμα και τα μέλη του έπαιξαν σημαντικό ρόλο σε πολλά κρίσιμα γεγονότα του 20ού αιώνα.
H Ίδρυση και τα πρώτα χρόνια
Το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος (ΣΕΚΕ) -μετέπειτα ΚΚΕ- ιδρύθηκε στο 1ο Σοσιαλιστικό Συνέδριο που συνήλθε στις 17-23 Νοέμβρη του 1918 στον Πειραιά, μια μόλις εβδομάδα μετά την ίδρυση της ΓΣΕΕ. Καθοριστικό ρόλο στην ίδρυσή του έπαιξαν τόσο η ανάπτυξη του εργατικού κινήματος της Ελλάδας όσο και η επίδραση της νεαρής τότε Οκτωβριανής Επανάστασης.
Σκοπός του νεοσύστατου κόμματος ήταν «να διαμορφώση τον αγώνα της εργατικής τάξεως εις αγώνα συνειδητόν και ενιαίον και να οδηγήση αυτήν εις την φυσικήν και αναγκαίαν αποστολήν της».[2]
Γρήγορα αποφασίστηκε η προετοιμασία για προσχώρηση του ΣΕΚΕ στην Γ' Κομμουνιστική Διεθνή (ΚΔ), ενώ στις 28 Νοέμβρη του 1922 ιδρύθηκε η νεολαία του ΣΕΚΕ, η Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας (ΟΚΝΕ), απόγονος της οποίας είναι η σημερινή Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας (ΚΝΕ).
Στο Τρίτο Έκτακτο Συνέδριό του, το Νοέμβρη του 1924, το ΣΕΚΕ(Κ) - ΣΕΚΕ(Κομουνιστικό) - μετονομάστηκε σε «ΚΚΕ (Ελληνικό Τμήμα Κομμουνιστικής Διεθνούς)» και αποδέχτηκε πλήρως τους όρους και τις αποφάσεις της ΚΔ, αρχίζοντας μια διαδικασία προσαρμογής του χαρακτήρα του στα πρότυπά της, που ονομάστηκε «μπολσεβικοποίηση».[3]
Το 1923 μια ομάδα μελών που συντάχθηκε με το διεθνές τροτσκιστικό ρεύμα αποχώρησε δημιουργώντας το Αρχείον του Μαρξισμού (Αρχειομαρξισμός)[4].
Η αντιπολεμική δράση κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής εκστρατείας
Το νεαρό τότε ΣΕΚΕ αντιτάχθηκε εξαρχής στη Μικρασιατική Εκστρατεία χαρακτηρίζοντάς την ιμπεριαλιστικό και τυχοδιωκτικό πόλεμο. Εκτίμησε ότι αυτή εξυπηρετεί τα συμφέροντα της ελληνικής άρχουσας τάξης και των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής, Βρετανίας και Γαλλίας, που ήθελαν να καταπνίξουν τον εθνικοαπελευθερωτικό για τους Τούρκους αγώνα του κεμαλικού κινήματος[5] και να κάνουν την Τουρκία αντισοβιετικό ορμητήριο.
Τα μέλη του ΣΕΚΕ(Κ) διεξήγαγαν δραστήρια προπαγάνδα τόσο στο μέτωπο όσο και στα μετόπισθεν, προειδοποιώντας για τις καταστρεπτικές συνέπειες της συνέχειας του πολέμου και καλώντας το λαό να αγωνιστεί για την ανατροπή του βασιλιά και την ειρήνευση στη βάση της συνεννόησης με τον τουρκικό λαό.[6]
Ο ντεφαιτισμός του ΣΕΚΕ έγινε αφορμή για σκληρές διώξεις εναντίον των μελών του που στο εξής δρούσαν σε κατάσταση ημιπαρανομίας.
H θέση για το Μακεδονικό ζήτημα
Μια ακόμη θέση του νεαρού ΚΚΕ ήταν αυτή για «Ενιαία και Ανεξάρτητη Μακεδονία και Θράκη», που υιοθετήθηκε το 1924 καθ' υπόδειξη της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Το σύνθημα αυτό ήταν ενταγμένο στους γενικότερους σχεδιασμούς της τελευταίας για τα Βαλκάνια, που προέβλεπαν ένοπλη εξέγερση στη Βουλγαρία και γρήγορη γενίκευση της επανάστασης σε ολόκληρη την περιοχή.
Η ηγεσία του ΚΚΕ μοιράστηκε στα δυο. Μια μερίδα της υπό τους Π. Πουλιόπουλο και Ελ. Σταυρίδη συμφώνησε πλήρως με τη θέση, ενώ μια άλλη υπό τους Γ.Κορδάτο και Θ. Αποστολίδη διαφώνησε θεωρώντας την «ανεδαφική». Τελικά, μπροστά στον κίνδυνο της απομόνωσης από το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, το ΚΚΕ επέλεξε να αποδεχτεί τη θέση αυτή, που για πολλά χρόνια αποτέλεσε αφορμή για διώξεις εναντίον των κομμουνιστών.[7]
Αργότερα, τον Απρίλη του 1935 η θέση αυτή κρίθηκε λανθασμένη και αντικαταστάθηκε από το σύνθημα για "πλήρη εθνική και πολιτική ισοτιμία σε όλες τις εθνικές μειονότητες" [8][9] στο 6ο συνέδριο, που έλαβε χώρα στην Αθήνα το Δεκέμβριο του 1935.[10]
Η σύγκρουση σταλινικών-τροτσκιστών
Την περίοδο 1926-28 ξεσπά στο ΚΚΕ η δεύτερη κρίση, ο λεγόμενος Λικβινταρισμός.
Στο 3ο Τακτικό Συνέδριο[11], το Μάρτιο του 1927, ξέσπασε μεγάλη διαμάχη με τις παρακάτω αντίπαλες ομάδες:
Ομάδα Πουλιόπουλου (τροτσκιστές)
Ομάδα Χαϊτά (σταλινικοί – αφοσιωμένοι στην Κομιντέρν)
Ομάδα Μάξιμου (κεντριστές)
Η αντιπαράθεση αυτή που ήταν ισχυρότατη αντανακλούσε την τιτανομαχία που διεξαγόταν εκείνη την εποχή στη Μόσχα μεταξύ των Στάλιν και Τρότσκι. Εκεί πλειοψηφούν οι Σταλινικοί Χαϊτάς, Ευτυχιάδης, Κολοζώφ, Σιάντος, Θέος, αλλά με την παρέμβαση των κεντριστών ανακαλείται η απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής (17/12/1926) για διαγραφή του Πουλιόπουλου. Η εσωκομματική πάλη συνεχίζεται. Ο ηγέτης της αντίπαλης ομάδας Πουλιόπουλος, πρώτος γραμματέας του ΚΚΕ στα 1924, διαγράφηκε τελικά από το κόμμα στις 25 Σεπτεμβρίου 1927 με το χαρακτηρισμό «εχθρός του προλεταριάτου – Λικβινταριστής – Τροτσκιστής», μαζί με τον Γιατσόπουλο και τους ομοϊδεάτες του, επειδή διαφωνούσε με τη γενική εκτίμηση της πολιτικής κατάστασης, την μη εφαρμογή του ενιαίου μετώπου στις εργατικές μάζες και τη διάσπαση της ΓΣΕΕ από την σταλινική γραμμή. Επίσης και η ομάδα των Κεντριστών με τους Μάξιμο, Χαϊνόγλου, Σκλάβο δέχεται τα πυρά των σταλινικών και όσοι δεν συντάσσονται με αυτούς διαγράφονται. Η νέα κεντρική επιτροπή δέχεται τα εύσημα της Κομιντέρν για την αποπομπή των Λικβινταριστών και την εξυγίανση του κόμματος. Στο κόμμα αναλαμβάνουν ηγετικές θέσεις οι απόφοιτοι των ΚΟΥΤΒ που διατηρούσαν στενές επαφές με την πρεσβεία της Σοβιετικής Ένωσης στην Αθήνα και αυτή τους κατηύθυνε στη γραμμή της Κομιντέρν.
Κεντρικό μέλημα και μόνιμη έγνοια του Πουλιόπουλου υπήρξε η δημιουργία ενός καταρτισμένου δυναμικού στελεχών της αριστεράς. Σύμφωνα με την άποψη που διατύπωσε ο Πουλιόπουλος την επομένη της απομάκρυνσής του από την ηγεσία, «το ΚΚΕ από την πρώτη του γένεση περνά μια διαρκή εσωτερική κρίση, της οποίας βασικό σύμπτωμα είναι η έλλειψη ενός ηγετικού πυρήνα από συντρόφους που να έχουν μια μαρξιστική κατάρτιση και πολιτική ικανότητα να προσαρμόσουν τις κομμουνιστικές αρχές στις συγκεκριμένες συνθήκες της χώρας»[12].
Στις 4 Νοεμβρίου 1927 συγκροτείται ομάδα αντιπολίτευσης προς το ΚΚΕ από τους διαγραμμένους Πουλιόπουλο, Μάξιμο, Γιατσόπουλο, Χαϊνόγλου, Σκλάβο και εκδίδεται το περιοδικό «Σπάρτακος». Η αντιπολιτευτική αυτή ομάδα δεν θα επηρεάσει τα εσωτερικά του κόμματος.
Η πολιτική του ΚΚΕ την δεκαετία του 1930
Η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929 επιδείνωσε σημαντικά τους όρους ζωής του ελληνικού λαού και οδήγησε σε ένα πρωτοφανές κύμα αιματηρών απεργιακών κινητοποιήσεων, στο οποίο πρωτοστάτησε το ΚΚΕ. Για να κατασταλεί το ολοένα ογκούμενο κύμα λαϊκών αγώνων, οι διώξεις των κομμουνιστών εντάθηκαν και «θεσμοθετήθηκαν» από την κυβέρνηση Βενιζέλου με την ψήφιση του νόμου 4229/1929, γνωστού και ως "ιδιωνύμου".
Το Γενάρη του 1930, εν μέσω πρωτοφανούς απεργιακού αναβρασμού, η 3η Ολομέλεια της ΚΕ έριξε το σύνθημα για γενική πολιτική απεργία και εγκαθίδρυση σοβιετικής εξουσίας. Τελικά η προσπάθεια για κήρυξη πολιτικής απεργίας απέτυχε, το απεργιακό κίνημα γρήγορα υποχώρησε και το κόμμα έχασε σημαντικό κομμάτι της επιρροής του στον λαό.
Η περίοδος της φραξιονιστικής πάλης
Τα επόμενα χρόνια χαρακτηρίστηκαν από έντονη εσωστρέφεια και απομόνωση του ΚΚΕ απ' τις μάζες. Την περίοδο 1929-31 ξεσπά στο κόμμα η τρίτη κρίση, η λεγόμενη Φραξιονιστική πάλη χωρίς αρχές, μεταξύ των δύο ομάδων της ηγεσίας του ΚΚΕ που είχε αρχίσει ήδη από το 1928. Από τη μια η ομάδα Χαϊτά-Ευτυχιάδη υποστήριζε την άμεση κήρυξη γενικής πολιτικής απεργίας με σκοπό την κατάληψη της εξουσίας, ενώ απ' την άλλη η ομάδα Σιάντου-Θέου επέμενε ότι δεν είχαν ακόμη ωριμάσει πλήρως οι συνθήκες για κάτι τέτοιο.
Η διαμάχη μεταξύ των δύο ομάδων είναι ολομέτωπη και εξασθενεί το κόμμα, έτσι η ΚΔ αποφασίζει να επέμβει. Καλεί στη Μόσχα για λογοδοσία 38 ηγετικά στελέχη από λίστα που συνέταξε ο Γιάννης Ιωαννίδης και τον Μάρτιο του 1931 διορίζει στην ηγεσία του ΚΚΕ τριμελή γραμματεία με επικεφαλής το Νίκο Ζαχαριάδη και τους Γιώργο Κωνσταντινίδη και Γιάννη Μιχαηλίδη, απόφοιτοι όλοι των ΚΟΥΤΒ.
Επίσης τον Σεπτέμβριο του 1931 διορίζει νέο Πολιτικό Γραφείο από τους Νίκο Ζαχαριάδη, Γραμματέα, και μέλη τους Γιάννη Ιωαννίδη, Στέλιο Σκλάβαινα, Γιάννη Μιχαηλίδη, Βασίλη Νεφελούδη, Γιώργο Κωνσταντινίδη και Λεωνίδα Στρίγκο. Ο μέσος όρος ηλικίας της νέας καθοδήγησης δεν ξεπερνούσε τα 27 χρόνια. Επίσης από τα μέσα του 1931 ο Ριζοσπάστης κυκλοφορεί με τίτλο Νέος Ριζοσπάστης, σαφής αναφορά στη Νέα Ηγεσία.
Η Νέα Ηγεσία θα βοηθήσει να ξεπεραστεί η κρίση. Τα χρόνια 1931-1933, αφού ανέλαβε την καθοδήγησή του ο Νίκος Ζαχαριάδης, το ΚΚΕ κατάφερε να ανασυγκροτηθεί, να ανεβάσει το κύρος του στις λαϊκές μάζες και να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στο έντονο απεργιακό κίνημα εκείνης της περιόδου. Επίσης στις εκλογές του 1932 εξέλεξε 10 βουλευτές σαν Ενιαίο Μέτωπο Εργατών Αγροτών ΕΜΕΑ.
Ο αγώνας ενάντια στο φασισμό και τον πόλεμο
Στα μέσα της δεκαετίας του 1930 οι δυνάμεις του φασισμού στην Ευρώπη κυρίως προκάλεσαν αντιδράσεις και η προοπτική του πολέμου διαφαινόταν πλέον καθαρά. Το 6ο Συνέδριο του ΚΚΕ, ακολουθώντας τη γραμμή των Λαϊκών Μετώπων που είχε επεξεργαστεί η ΚΔ στο 7ο της Συνέδριο, έθεσε ως στόχο την ευρύτερη δυνατή συσπείρωση για την αποσόβηση επερχόμενης δικτατορίας φιλοφασιστικής ιδεολογίας.
Οι αλλεπάλληλες εκκλήσεις του ΚΚΕ στα υπόλοιπα πολιτικά κόμματα για τη συγκρότηση μιας αντιδικτατορικής συμμαχίας κατέληξαν σε συμφωνία με το Αγροτικόν Κόμμα Ελλάδος (ΑΚΕ) για τη συγκρότηση του Παλλαϊκού Μετώπου. Στις εκλογές του Γενάρη 1936 το Παλλαϊκό Μέτωπο εξέλεξε 15 βουλευτές. Μετά τις εκλογές και με την αδυναμία για σχηματισμό κυβέρνησης το ΚΚΕ ήρθε και σε μετεκλογική συνεννόηση με το βενιζελικό κόμμα, που είναι γνωστό ως σύμφωνο Σοφούλη-Σκλάβαινα. Έτσι, το Παλλαϊκό Μέτωπο συμφώνησε να στηρίξει την κυβέρνηση των Φιλελευθέρων, προκειμένου να αποσοβηθεί ο ορατός πια κίνδυνος της δικτατορίας. Τελικά, η συμφωνία αυτή αθετήθηκε από την πλευρά των βενιζελικών και έτσι άνοιξε ο δρόμος προς την άνοδο του Ι. Μεταξά στην εξουσία.
Το ΚΚΕ έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αντιφασιστική πάλη αυτής της περιόδου, με αποκορύφωμα το μεγάλο απεργιακό κύμα του Μάη του 1936, χωρίς όμως να μπορέσει να ανακόψει την πορεία προς τη δικτατορία, που τελικά επιβλήθηκε την 4η Αυγούστου.
Η δικτατορία Μεταξά
Η δικτατορία του Μεταξά που επιβλήθηκε στις 4 Αυγούστου 1936 με τη συναίνεση του βασιλιά Γεωργίου Β' έβαλε στο στόχαστρο το ΚΚΕ, που τέθηκε εκτός νόμου, και εξαπέλυσε εναντίον του πρωτοφανείς διώξεις. Ο υπουργός Ασφαλείας Κωνσταντίνος Μανιαδάκης εξάρθρωσε σχετικά εύκολα όλον το μηχανισμό του κόμματος. Ο Ζαχαριάδης συνελήφθη στις 13 Σεπτεμβρίου 1936 και κρατήθηκε σε αυστηρή απομόνωση στις φυλακές της Κέρκυρας, στην Ακτίνα Θ΄. Επίσης, φυλακίστηκε ή εκτοπίστηκε σε ξερονήσια σχεδόν όλη η ηγετική ομάδα και πολλά μέλη του κόμματος.
Ο Μανιαδάκης χρησιμοποίησε τη βενιζελικής έμπνευσης “δήλωση μετανοίας και αποκήρυξης των κομμουνιστικών ιδεών”, για την υπογραφή της οποίας οι συλληφθέντες υπέστησαν βασανιστήρια (ρετσινόλαδο, καυτερή πιπεριά, ανελέητο ξύλο, πετάλωμα ακόμη και ευνουχισμός). Όσοι υπέκυψαν και υπέγραψαν στιγματίστηκαν ως “δηλωσίες” και βιώσαν την περιφρόνηση των πρώην συντρόφων τους. Στην υπηρεσία δίωξης κομμουνισμού διοικητής ήταν ο ανώτατος αξιωματικός της ασφάλειας, Σπύρος Παξινός, ο οποίος είχε εκπαιδευτεί για τη δίωξη του Κομμουνισμού στη Γερμανία από τη Γκεστάπο.
Το μεταξικό καθεστώς στράφηκε ενάντια και σε άλλα πολιτικά κόμματα όμως ιδιαίτερα κατά του ΚΚΕ, το οποίο κατηγόρησε ότι οδηγούσε τη χώρα στην αναρχία. Το ΚΚΕ πέρασε πλέον στην παρανομία. Συνολικά γύρω στα 1600 μέλη του συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν αυτή την περίοδο και οι περισσότερες οργανώσεις του εξαρθρώθηκαν [13]. Η μεγαλύτερη ομάδα κρατούμενων κομμουνιστών (600 άτομα περίπου) φυλακίστηκε στην Ακροναυπλία[14]. Ακόμη, η Ασφάλεια κατάφερε να εκμεταλλευτεί το κενό που δημιουργήθηκε από τις μαζικές συλλήψεις συγκροτώντας στα μέσα του 1939 δική της καθοδήγηση με πρώην στελέχη του κόμματος που είχαν προσχωρήσει στις αρχές ασφαλείας, όπως οι πρώην βουλευτές Μιχάλης Τυρίμος και Μανώλης Μανωλέας. Η συγκροτημένη από την ασφάλεια νέα καθοδήγηση ονομάστηκε Προσωρινή Διοίκηση (ΠΔ) και άρχισε να εκδίδει τον δικό της Ριζοσπάστη εντείνοντας έτσι τη σύγχυση στις γραμμές των κομμουνιστών [15]. Η ΠΔ ήρθε σε αντιπαράθεση με την λεγόμενη Παλιά Κεντρική Επιτροπή (ΠΚΕ) την καθοδήγηση της οποίας είχε ο Νίκος Πλουμπίδης κατηγορώντας η μια την άλλη για χαφιεδισμό. Μέσα σ' αυτό το πρωτοφανές κλίμα σύγχυσης κι αυτός ακόμα ο Ζαχαριάδης συντάχθηκε με την Προσωρινή Διοίκηση κατηγορώντας την καθαρή Παλιά Κεντρική Επιτροπή. Τα πράγματα ξεκαθάρισαν το καλοκαίρι του 1941 όταν συγκροτήθηκε η λεγόμενη Νέα Κεντρική Επιτροπή.
Ελληνοϊταλικός πόλεμος
Η κήρυξη του πολέμου το 1940 βρήκε το ΚΚΕ σε πλήρη διάλυση με την ηγεσία του αλλά και απλά μέλη σε φυλακές και ξερονήσια. Λίγες μέρες μετά την κήρυξη πολέμου από την Ιταλία, ο γενικός γραμματέας Νίκος Ζαχαριάδης, ο οποίος βρισκόταν στη φυλακή, κάλεσε τους Έλληνες σε αντιφασιστικό αγώνα μαζί με την κυβέρνηση Μεταξά για να αντιμετωπίσουν τον κατακτητή[16].
Tον Νοέμβριο του 1940 ο Ζαχαριάδης αλλάζει γραμμή και χαρακτηρίζει τον αγώνα στην Αλβανία ιμπεριαλιστικό που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των μοναρχοφασιστών και καλεί τους μαχόμενους Έλληνες να στραφούν κατά του Μεταξά επιδιώκοντας "έντιμη" ειρήνη με τους Ιταλούς με τη διαμεσολάβηση της ΕΣΣΔ (βλέπε 2η επιστολή Ζαχαριάδη). Η αλλαγή πλεύσης του Ζαχαριάδη πιθανώς να οφείλεται σε επίκριση της Σοβιετικής Ένωσης, καθώς ίσχυε ακόμα το Σύμφωνο Μολότωφ - Ρίμπεντροπ μεταξύ Στάλιν και Χίτλερ[εκκρεμεί παραπομπή].
Εθνική Αντίσταση και Εμφύλιος
Μέσα στη σύγχυση που ακολούθησε τη γερμανική εισβολή το 1941 κάποια στελέχη του ΚΚΕ κατόρθωσαν να δραπετεύσουν. Έξι ανάμεσά τους, ο Πέτρος Ρούσος, η Χρύσα Χατζηβασιλείου, ο Ανδρέας Τζήμας, ο Παντελής Καραγκίτσης, ο Κώστας Λαζαρίδης και ο Ανδρέας Τσίπας, ξεκίνησαν να εργάζονται για την ανασυγκρότηση του ΚΚΕ και συγκρότησαν νέα Κεντρική Επιτροπή.[17] Στην ολομέλεια της 1ης Ιουλίου 1941 απηύθυναν κάλεσμα σε όλα τα πολιτικά κόμματα για συνεργασία "σε ένα εθνικό μέτωπο απελευθέρωσης" για την υπεράσπιση της ΕΣΣΔ, αντικατοχική και αντιφασιστική δράση και το σχηματισμό προσωρινής κυβέρνησης για την αποκατάσταση των δημοκρατικών ελευθεριών. Η έκκληση αυτή δε βρήκε απήχηση στους πολιτικούς των μεγάλων κομμάτων, του Λαϊκού Κόμματος και των Φιλελευθέρων, ενώ οι δεύτεροι αντιπρότειναν τη δημιουργία αντιμοναρχικής οργάνωσης με το βλέμμα στο μεταπελευθερωτικό σκηνικό.[18]
Τον Σεπτέμβριο του 1941 το ΚΚΕ, μετά από διαπραγματεύσεις με τρία μικρά σοσιαλιστικά κόμματα, το Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΚΕ), την Ένωση Λαϊκής Δημοκρατίας (ΕΛΔ) και το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας (ΑΚΕ), προχώρησε στη δημιουργία του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου[19] Τον ίδιο μήνα δραπέτευσε και ο Γιώργης Σιάντος, που μετά τη διάλυση της καχυποψίας των συντρόφων του χάρη στις διαβεβαιώσεις του Γιάννη Ιωαννίδη, ανέλαβε την ηγεσία του ΚΚΕ.[20]
Το ΕΑΜ ίδρυσε τη νεολαία της ΕΠΟΝ και τον Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (ΕΛΑΣ). Στις οργανώσεις αυτές εντάχθηκε πλήθος λαού και το ΕΑΜ έγινε η μαζικότερη αντιστασιακή οργάνωση, στην οποία μάλιστα συμμετείχε πλήθος μη κομμουνιστών. Σε συνεργασία και με τις υπόλοιπες αντιστασιακές δυνάμεις, ο ΕΛΑΣ έδωσε μάχες κατά δυνάμεων των κατοχικών στρατευμάτων και κατάφερε να ασκήσει εξουσία σε μεγάλο μέρος της ελληνικής υπαίθρου. Σημαντικότερη ενέργεια γενικώς θεωρείται η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου. Ενώ η απελευθέρωση της χώρας πλησίαζε, ο ΕΛΑΣ συγκρούστηκε με τις υπόλοιπες αντιστασιακές οργανώσεις της χώρας.
Τα Δεκεμβριανά
Με το τέλος του πολέμου, η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου βρίσκεται αντιμέτωπη με το ζήτημα του αφοπλισμού των αντάρτικων ομάδων. Με τελεσίγραφό του ο στρατηγός Ρόναλντ Σκόμπι (Άγγλος διοικητής των συμμαχικών στρατευμάτων στην Ελλάδα) παραγγέλνει εντός δέκα ημερών τον πλήρη αφοπλισμό των ανταρτών, με εξαίρεση την Τρίτη Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία και τον Ιερό Λόχο, με το σκεπτικό ότι ήταν το μόνο εν λειτουργία τμήμα του τακτικού Ελληνικού Στρατού, το οποίο πολέμησε σε Βόρειο Αφρική και Ιταλία. Τα στελέχη της κυβέρνησης διχάζονται και ακολουθεί η παραίτηση των υπουργών του Ε.Α.Μ. στις 2 Δεκεμβρίου του 1944.
Τις επόμενες μέρες ακολουθούν τα γεγονότα που έχουν μείνει γνωστά ως Δεκεμβριανά: η διαδήλωση - διαμαρτυρία του Ε.Α.Μ στο κέντρο της πρωτεύουσας, μετά την αναίτια και ψυχρή δολοφονία δεκάδων διαδηλωτών του ΕΑΜ, εξελίχθηκε σε ένοπλη σύγκρουση μεταξύ των εφεδρικών δυνάμεων του ΕΛΑΣ από τη μία μεριά και των κυβερνητικών δυνάμεων από την άλλη, στις οποίες προστέθηκαν μέλη των υπόλοιπων αντιστασιακών οργανώσεων, μηχανοκίνητες μονάδες του βρετανικού στρατού, καθώς και μέλη των πρώην ταγμάτων ασφαλείας.[εκκρεμεί παραπομπή] Κατά τα Δεκεμβριανά έδρασε επίσης η οργάνωση του ΚΚΕ ΟΠΛΑ, η οποία στράφηκε, εκτός των πολιτικών και ιδεολογικών αντιπάλων του κυβερνητικού στρατοπέδου, και εναντίον τροτσκιστών μελών του ΕΑΜ και λοιπών διαφωνούντων.
Η απόφαση να προχωρήσει το ΚΚΕ σε σύγκρουση πάρθηκε μετά τις 20 Νοεμβρίου από το Πολιτικό Γραφείο και όχι στις 28Νοεμβρίου (όταν ναυάγησαν οι διαπραγματεύσεις με τον Παπανδρέου) ή στις 3 Δεκεμβρίου, όπως πιστευόταν έως πρόσφατα.[21] Πρόθεση του ΕΑΜ-ΚΚΕ ήταν η διενέργεια δημοψηφίσματος ώστε να αποφασίσει ο λαός για το πολιτειακό (επάνοδος του βασιλιά ή κατάργηση της βασιλείας) και ίσως μεταπελευθερωτική επικράτηση του σοβιετικού τύπου συστήματος. Δεν δεχόταν τη διάλυση του ΕΛΑΣ γιατί φοβόταν ότι θα άφηνε τους μαχητές του εκτεθειμένους στην ισχύ των αντιπάλων τους. Στο ερώτημα γιατί το ΚΚΕ δεν κατέλαβε την εξουσία τον Οκτώβριο του 1944, όταν ήταν σε θέση να το πετύχει, δηλαδή όταν οι βρετανικές δυνάμεις δεν είχαν αναπτυχθεί, ίσως οφείλεται στο ότι το ΚΚΕ «δεν ήθελε να συγκρουσθεί με τους Άγγλους, επειδή ήλπιζε ακόμα σε μια πιθανή κατάληψη της Ελλάδας από τον σοβιετικό στρατό, ή επειδή πίστευε πως μπορούσε να κατακτήσει την εξουσία με δικά του μέσα»[22].
Μετά τα Δεκεμβριανά, η Ελληνική Κυβέρνηση δέχτηκε να συνδιαλλαγεί με το ΕΑΜ, το οποίο πιστεύοντας ότι μπορεί να λύσει το θέμα μέσω της πολιτικής οδού υπέγραψε τη συνθήκη ανακωχής γνωστή ως Συμφωνία της Βάρκιζας. Τη Συμφωνία της Βάρκιζας υπέγραψε τελικά υπό την πίεση της πολιτικής ηγεσίας του ΚΚΕ και ο καπετάνιος του ΕΛΑΣ, Άρης Βελουχιώτης, αρνούμενος ωστόσο λίγο αργότερα την παράδοση του οπλισμού του. Το ΚΚΕ τον απομονώνει με το σύνθημα "ούτε φαΐ, ούτε νερό στον Άρη" και τον καταγγέλλει ως "τυχοδιωκτικό στοιχείο που σαν στόχο έχει την υπονόμευση της συμφωνίας της Βάρκιζας". Μαζί με τους λίγους συναγωνιστές του, διακηρύσσει την ανάγκη συνέχισης του ένοπλου αγώνα, ενάντια στο νέο διαφαινόμενο ζυγό, που δεν είναι άλλος από τους Άγγλους, αλλά και την νέα ελληνική κυβέρνηση. Τελικά ο Βελουχιώτης διαγράφεται επισήμως από το κόμμα, την ίδια ημέρα που καταδιωκόμενος από δυνάμεις της Εθνοφυλακής αυτοκτονεί [23].
Ο Εμφύλιος Πόλεμος
Τη Συμφωνία της Βάρκιζας ακολούθησε μια περίοδος διωγμών αλλά και αντεκδικήσεων εις βάρος ανταρτών και μελών του ΕΑΜ, που αναφέρεται συνήθως ως Λευκή τρομοκρατία [24]. Το ΚΚΕ υπό την ηγεσία του Νίκου Ζαχαριάδη αποφάσισε την αποχή από τις εκλογές του 1946 και με τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (ΔΣΕ) επανεκκίνησε την ένοπλη πάλη εναντίον του αστικού καθεστώτος [25].
Ο εμφύλιος πόλεμος υπήρξε πολύ βίαιος και η έκβασή του αμφίρροπη. Ο ΔΣΕ είχε την εμπειρία από τον ένοπλο αγώνα εναντίον των ναζιστικών δυνάμεων συνεπικουρούμενος από τις γειτονικές Αλβανία, Βουλγαρία και Γιουγκοσλαβία (έως τη ρίξη Τίτο-Στάλιν), καθώς και από μεγάλο μέρος σλαβομακεδόνων ανταρτών, ενώ η κυβέρνηση, αξιοποιώντας τα χρήματα της αμερικανικής βοήθειας και με την υποστήριξη της Βρετανίας και των Η.Π.Α., είχε έναν εξοπλισμένο και σαφώς πολυπληθέστερο στρατό.
Τον Δεκέμβρη του 1947, στη διάρκεια του Εμφυλίου και ύστερα από την ανακήρυξη της "προσωρινής κυβέρνησης του βουνού", το ΚΚΕ, νόμιμο έως τότε λόγω της συμφωνίας της Βάρκιζας, κηρύχτηκε παράνομο με τον Αναγκαστικό Νόμο 509 της 27ης Δεκεμβρίου 1947. Τα περισσότερα μέλη του συνελήφθησαν, φυλακίστηκαν και αρκετά εκτελέστηκαν με αποφάσεις εκτάκτων στρατοδικείων.
Ο Εμφύλιος Πόλεμος που υπήρξε η κορυφαία στιγμή ταξικής αντιπαράθεσης στην Ελλάδα, έληξε με την ήττα των δυνάμεων του ΔΣΕ. Μεγάλος αριθμός μαχητών του ΔΣΕ, στελεχών του ΚΚΕ, καθώς και πλήθος σλαβομακεδόνων αναγκάστηκαν να καταφύγουν στις χώρες του Ανατολικού Συνασπισμού ως πολιτικοί πρόσφυγες, για να μην υποστούν τις διώξεις του ελληνικού κράτους.
Μετεμφυλιακή Περίοδος
Ύστερα από τη λήξη της Κατοχής αριθμούσε 400-500.000 μέλη, στα μέσα της δεκαετίας του 1950 αριθμεί μόλις 11.000 μέλη. Είναι οργανωτικά αποσυντιθεμένο και πολιτικά περιθωριοποιημένο. Αυτά όμως δε συνεπαγόταν και την περιορισμένη κοινωνική και ιδεολογική επιρροή του. Μια επιρροή δύσκολα μετουσιοποιημένη σε οργανωτική ισχύ.[26] Κατά την περίοδο της παρανομίας τα μέλη του ΚΚΕ δρούσαν κυρίως μέσω της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ), η οποία λειτουργούσε νόμιμα από το 1951 και είχε καταστεί σταδιακά σημαντικός παράγοντας της πολιτικής σκηνής [27].
Υπόθεση Μπελογιάννη
Ένα μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, ο Νίκος Μπελογιάννης, επέστρεψε παράνομα στην Ελλάδα τον Ιούνη του 1950, για να συμβάλει στην αναδιοργάνωση του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ. Συνελήφθη τον Δεκέμβρη της ίδιας χρονιάς. Η δίκη του Μπελογιάννη και άλλων 92 συγκατηγορουμένων του στο Έκτακτο Στρατοδικείο για παράβαση το α.ν. 509/1947 άρχισε στις 19 Οκτώβρη 1951 και ολοκληρώθηκε με δώδεκα θανατικές καταδίκες στις 16 Νοέμβρη. Εκτελέστηκε μαζί με άλλους συντρόφους του το 1952, προκαλώντας την έντονη αντίδραση της διεθνούς κοινής γνώμης. Κατά της εκτέλεσής του τάχθηκαν επίσημα οι Σαρλ Ντε Γκωλ, Τσάρλι Τσάπλιν, Λουί Αραγκόν, Ζαν Πολ Σαρτρ, Πολ Ελυάρ και άλλοι[28].Αξίζει να σημειωθεί ότι ένας από τούς στρατοδίκες του Μπελογιάννη ήταν ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, ο μετέπειτα ηγέτης της χούντας του 1967, ο οποίος ψήφισε κατά της θανατικής ποινής.
Ακόμη, ο Νίκος Πλουμπίδης, επικεφαλής του τότε παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ προσφέρθηκε να παραδοθεί στις αρχές, υπό τον όρο να μετατραπεί η ποινή του Μπελογιάννη. Το ΚΚΕ κάτω από τις συνθήκες της εποχής, αδίκως θεώρησε την πράξη του αυτή ύποπτη και τον αποκήρυξε δημοσίως ως χαφιέ, ενώ ο ίδιος συνελήφθη και εκτελέστηκε λίγο καιρό αργότερα [29].
Η 6η Ολομέλεια του 1956
Τον Μάρτη του 1956, λίγες μέρες μετά το 20ό συνέδριο του ΚΚΣΕ που καταδίκασε τον σταλινισμό, συγκλήθηκε η «6η Πλατιά Ολομέλεια της ΚΕ και της ΚΕΕ του ΚΚΕ». Στις εργασίες της, στις οποίες παρουσιάστηκαν σημαντικές παρατυπίες[30], καθαιρέθηκε ο τότε ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Νίκος Ζαχαριάδης.
Η εποχή μετά τον Ζαχαριάδη
Το 1958 η νέα ηγεσία του ΚΚΕ αποφάσισε να διαλύσει όλες τις Κομματικές Οργανώσεις που δρούσαν στην Ελλάδα και να εντάξει το σύνολο των μελών της στην Ελλάδα υπό τη σκέπη της ΕΔΑ. Επρόκειτο για μια απόφαση ανάγκης, λόγω της μεγάλης οργανωτικής συρρίκνωσης. Η Ε.Δ.Α. δεν ήταν παρά μια προσωρινή και μεταβατική κατάσταση μέχρι να ομαλοποιηθεί η κατάσταση. Επρόκειτο για έναν οργανωτικό δυϊσμό: από τη μια στο εξωτερικό βρισκόταν η παραδοσιακή ηγεσία, από την άλλη στην Ελλάδα, η βάση και η νέα ηγεσία.[31][32]. Πρόκειται για εξελίξεις που οδήγησαν μεγάλο μέρος στελεχών και το μεγαλύτερο μέρος των μελών του ΚΚΕ, που διαγράφηκαν από το Κόμμα (πολλές φορές δεχόμενοι ιδιαίτερα σκληρή βία από τους πρώην συντρόφους τους και που στη συνέχεια εντάχθηκαν στον αντιρεβιζιονιστικό ή μαρξιστικό - λενινιστικό χώρο, το χώρο που αποκλήθηκε και ως «ζαχαριαδικός - μαοϊκός») να θεωρήσουν πως από τον Μάρτη του 1956 το επαναστατικό - διεθνιστικό ΚΚΕ, το κόμμα του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ διαλύθηκε και στη θέση του δημιουργήθηκε ένα αστικό - ρεβιζιονιστικό κόμμα, με την ίδια επωνυμία. Προπαγανδιστές της άποψης αυτής ήταν και οι δύο μεγαλύτερες οργανώσεις του αντιρεβιζιονιστικού χώρου στην Ελλάδα, το Επαναστατικό Κομμουνιστικό Κίνημα Ελλάδας (ΕΚΚΕ) και η Οργάνωση Μαρξιστών Λενινιστών Ελλάδας (ΟΜΛΕ). [εκκρεμεί παραπομπή]
Η κρίση των Ιουλιανών
Η ηγεσία του Κ.Κ.Ε αν και δεν διαφωνεί με την πρόταση των 5 σημείων της Ε.Δ.Α[33] και με την μη ανικήνηση πολιτειακού ζητήματος, παρασκηνιακά και στο εσωτερικό του κόμματος υποστηρίζει πως από τη στιγμή που από τα ίδια τα γεγονότα έχει τεθεί ένα τέτοιο θέμα θα μπορούσε η Ε.Δ.Α. να το προβάλει λίγο περισσότερο. Επίσης στο Κ.Κ.Ε.κρίνουν ως κατάλληλη τη συγκυρία να θέσουν θέμα νομιμοποιήσης του κόμματος. Έτσι όλο το βάρος πέφτει στην συγκρότηση ή ανασυγκρότηση ξεχωριστών οργανώσεων του Κ.Κ.Ε., που θα οδηγούσε σε μια de facto αναγνώρισή του μετά τις εκλογές του 1967. Όπως παρατηρεί ο Λέκτορας της πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, Χριστόφορος Βερναρδάκης, η κομματική γραφειοκρατία του Κ.Κ.Ε. ήταν απομακρυσμένη από την ελληνική πραγματικότητα και ιεραρχούσε τα δικά της συμφέροντα.[34]
Η αριστερά στις παραμονές του πραξικοπήματος
Η ηγεσία του Κ.Κ.Ε. που βρίσκεται στο εξωτερικό προσπαθεί να ελέγχξει την ηγεσία της Ε.Δ.Α. Έτσι με την έγκριση του Σοβιετικού Κ.Κ. συγκαλεί στα μέσα του Δεκεμβρίου του 1966, στο Βουκουρέστι τη 10η ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής. Πρόκειται για την τελευταία που θα πραγματοποιηθεί πριν από την Δικτατορία. Θα κληθούν να παρακολουθήσουν και μέλη της Κ.Ε. από την Ελλάδα όπως, ο Μανώλης Γλέζος, ο Μπάμπης Δρακόπουλος, ο Αντώνης Μπριλάκης. Οι συζητήσεις μαραθώνιες και θυελώδεις αφορούν τον χαρακτήτα της Ένωσης Κέντρου, την πολιτική της Ε.Δ.Α. και την αυτονομία του αριστερού κινήματος στην Ελλάδα. Προκειμένου να εξασφαλισθεί ο απόλυτος έλεγχος της Ε.Δ.Α. θα προτείνει ο Κωνσταντίνος Κολιγιάννης τη διαγραφή των διαφωνούντων Δημήτρη Παρτσαλίδη Π. Δημητρίου, Στ. Καρά και άλλων. Τα μέλη του Γραφείου Εσωτερικού (Γλέζος, Δρακόπουλος) παρεμβαίνουν συμβιβαστικά, και ενώ η καθαίρεση εγκαταλείπεται, καταργείται η τριμελής γραμματεία της Κεντρικής Επιτροπής Οι απόφάσεις της Ολομέλειας καταψηφίστηκαν από δύο μέλη του Κλιμακίου Εσωτερικού. Η Ε.Δ.Α. προωθεί τη γραμή της ηγεσίας του Κ.Κ.Ε. για νομιμοποίησή του, διακηρύσσοντας πως θα κατεβάσει στις εκλογές συνδυασμούς σε όλες τις εκλογικές περιφέρειες. Παράλληλα οξύνει την κριτική προς την Ένωση Κέντρου.[35] Η πτώση της κυβέρνησης Παρασκευόπουλου και η διαδοχή της από εκείνη του Κανελλόπουλου ήλθε για την αριστερά ως κάτι αιφινιδιαστικό. Στις εκκρεμότητες της κατάστασης, για την Αριστερά, ήταν: η ψήφιση της απλής αναλογικής, η αναβολή ή διεξαγωγή των εκλογών, ο χαρακτήρας της νέας κυβέρνησης (μονοκομματική της μειοψηφούσας Ε.Ρ.Ε, κι όχι υπηρεσιακή κοινής αποδοχής ή οικουμενική)[36]
Η περίοδος του αντιδικτατορικού αγώνα
Η Χούντα των Συνταγματαρχών, που με πρόσχημα την «κομμουνιστική απειλή» κηρύχθηκε την 21η Απριλίου 1967, βρήκε το ΚΚΕ απροετοίμαστο με τις κομματικές του οργανώσεις διαλυμένες από δεκαετίας.
Το 1968 η πολιτική και ιδεολογική κρίση που προκάλεσε στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα η εισβολή της ΕΣΣΔ και άλλων μελών του Συμφώνου της Βαρσοβίας στην Τσεχοσλοβακία είχε αγγίξει και το ΚΚΕ. Στη διάρκεια της 12ης Ολομέλειας μια ομάδα στελεχών συντάχθηκε με τη γραμμή του Ευρωκομμουνισμού και αποχώρησαν δημιουργώντας το ΚΚΕ-Γραφείο Εσωτερικού (γνωστό μετά τη μεταπολίτευση ως ΚΚΕ Εσωτερικού).[37][38]
Η δράση αυτής της περιόδου επικεντρώθηκε στην κατεύθυνση της ευρύτερης δυνατής δημοκρατικής ενότητας για την ανατροπή της δικτατορίας και την εγκαθίδρυση μιας νέας Δημοκρατίας, όμως οι άλλες αντιχουντικές δυνάμεις κράτησαν αρνητική στάση απέναντι στις επανειλημμένες εκκλήσεις του ΠΑΜ και του ΚΚΕ για κοινή δράση.[39].
Από το 1967 μέχρι το 1971 επανασυστάθηκαν οι παράνομες κομματικές οργανώσεις και ιδρύθηκαν η ΚΝΕ, η Μαθητική Οργάνωση Δημοκρατικής Νεολαίας Ελλάδος (ΜΟΔΝΕ), το Πανελλήνιο Αντιδικτατορικό Μέτωπο (ΠΑΜ), η Ενιαία Αντιδικτατορική Συνδικαλιστική Κίνηση (ΕΣΑΚ) και η Αντιδικτατορική ΕΦΕΕ (ΑντιΕΦΕΕ), προκειμένου να συμβάλουν στην κινητοποίηση λαϊκών μαζών ενάντια στη χούντα.
Μέσω των μαζικών οργανώσεων που ήλεγχε, το ΚΚΕ κατάφερε να ηγηθεί στις κινητοποιήσεις εργαζομένων, αγροτών, φοιτητών και διανοουμένων που αναπτύχθηκαν κυρίως μετά το 1970. Η ΚΝΕ, αν και υποσκελιζόμενη από το ΕΚΚΕ και την ΟΜΛΕ, έπαιξε θετικό ρόλο στις κορυφαίες εκδηλώσεις του αντιδικτατορικού αγώνα, την κατάληψη της Νομικής και του Πολυτεχνείου[40] που, παρόλο που δεν κατάφεραν να ανατρέψουν το καθεστώς, ενέτειναν την κρίση του.
Μεταπολίτευση
Μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας το 1974 η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή νομιμοποίησε το ΚΚΕ. Το 1974 το ΚΚΕ, η ΕΔΑ και το ΚΚΕ Εσωτερικού συμμετείχαν από κοινού στην εκλογική διαδικασία ως Ενωμένη Αριστερά λαμβάνοντας ποσοστό 9,47%.
Στην περίοδο που ακολούθησε τη μεταπολίτευση, το ΚΚΕ κατάφερε να ενισχύσει τις θέσεις του στο συνδικαλιστικό και το φοιτητικό κίνημα και να ηγηθεί των κινητοποιήσεων εκείνης της περιόδου.
Κεντρικό σύνθημα αυτής της περιόδου υπήρξε η Αλλαγή, που ερμηνευόταν ως ένα στάδιο δημοκρατικού μετασχηματισμού που υπό προϋποθέσεις θα οδηγούσε στον σοσιαλισμό. Σε αυτή τη βάση υπήρξε συνεργασία στο συνδικαλιστικό επίπεδο με τις δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ. Αργότερα και ιδίως μετά το 1985, το ΠΑΣΟΚ θεωρήθηκε ότι αθέτησε τις προεκλογικές του υποσχέσεις για φιλολαϊκές μεταρρυθμίσεις και κατεγράφη από το ΚΚΕ ως δύναμη ενσωματωμένη στο σύστημα.
Η περίοδος του Ενιαίου Συνασπισμού
Το 1989 στη βάση του Κοινού Πορίσματος ΚΚΕ-ΕΑΡ συγκροτήθηκε ο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου ως συμμαχία ανάμεσα στο ΚΚΕ, την ΕΑΡ (μετεξέλιξη του ΚΚΕ Εσωτερικού) και άλλες μικρότερες οργανώσεις της Αριστεράς[41]
Ο Συνασπισμός συμμετείχε για τρεις μήνες από κοινού με τη Νέα Δημοκρατία στην κυβέρνηση Τζαννετάκη με σκοπό την άρση της ασυλίας του Ανδρέα Παπανδρέου και την παραπομπή του σε δίκη για το Σκάνδαλο Κοσκωτά και έξι μήνες στην οικουμενική κυβέρνηση Ζολώτα (ΝΔ/ΠΑΣΟΚ/Συνασπισμός).[42].
Η διάσπαση του 1989
Η συμμετοχή του Συνασπισμού στην κυβέρνηση Τζανετάκη με τη ΝΔ και μετά στην οικουμενική κυβέρνηση υπό τον Ξ. Ζολώτα με τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ ήταν η αφορμή που οδήγησε στη διάσπαση του ΚΚΕ και της ΚΝΕ. Ένα μεγάλο μέρος αυτών των αγωνιστών προχώρησε στη δημιουργία του Νέου Αριστερού Ρεύματος(ΝΑΡ). Επίσης η πλειοψηφία της ΚΝΕ που συντάχτηκε με το ΝΑΡ μετονομάστηκε στο 5ο Συνέδριο σε ΚΝΕ-ΝΑΡ, τίτλο που κράτησε έως το Συνέδριο μετεξέλιξης το 1995, οπότε μετονομάστηκε σε Νεολαία Κομμουνιστική Απελευθέρωση(ΝΚΑ). Η διάσπαση αυτή υπήρξε σχετικά μικρή για το ΚΚΕ, αλλά τεράστια για την ΚΝΕ, η οποία μετά από καιρό επανέκτησε ένα μέρος από την δύναμη της.[43][44].
Η διάσπαση του 1991
Εν τω μεταξύ, στο περιβάλλον σύγχυσης και απογοήτευσης που διαμόρφωναν οι εξελίξεις στις λεγόμενες σοσιαλιστικές χώρες, μια ομάδα στελεχών (που ονομάστηκε από τον Τύπο «ανανεωτική») τάχθηκε ανοιχτά υπέρ της εκ των βάθρων ανανέωσης ακι μετεξέλιξης της ιδεολογίας και της κομμουνιστικής φυσιογνωμίας του κόμματος και επιχείρησε να εργαστεί το ΚΚΕ σκληρότερα για τη μετατροπή του Ενιαίου Συνασπισμού σε ενιαίο κόμμα, από συνασπισμός κομμάτων, όπως είχε αρχικά συγκροτηθεί[45].
Το 1991, σε συνθήκες έντονης ιδεολογικής και πολιτικής διαπάλης, στο 13ο Συνέδριο [46] η λεγόμενη ομάδα των ανανεωτών μειοψήφησε οριακά, με την πολιτική της πρόταση για απόφαση να την ψηφίζει το 48% των συνέδρων του ΚΚΕ. Τελικά, εξελέγη Γενική Γραμματέας η Αλέκα Παπαρήγα. Μετά το Νίκο Ζαχαριάδη, είναι η γενική γραμματέας με τη μεγαλύτερη θητεία στη θέση (1991-2013).
Έτσι, το ΚΚΕ αποχώρησε από τον Συνασπισμό με την απώλεια ενός μεγάλου αριθμού στελεχών και μελών του, μεταξύ των οποίων 39 μέλη της ΚΕ του και 5 βουλευτές. Ανάμεσα στους αποχωρήσαντες ήταν ο πρώην ΓΓ Γρηγόρης Φαράκος και η Μαρία Δαμανάκη, τότε πρόεδρος του Συνασπισμού.
Η περίοδος της ανασυγκρότησης
Τον Δεκέμβρη του ίδιου χρόνου συνήλθε το 14ο Συνέδριο που εκτίμησε τους παράγοντες που οδήγησαν στην κρίση και έθεσε ως στόχο την υπέρβαση της την ανασυγκρότηση του κόμματος. Παράλληλα, άρχισε μια διαδικασία μελέτης της οικοδόμησης του σοσιαλισμού τον 20ό αιώνα και των αιτιών που οδήγησαν στην ανατροπή του.[47].
Το 1996 στο 15ο Συνέδριό του, το ΚΚΕ διαμόρφωσε νέα στρατηγική (βλ. Πρόγραμμα) και στόχους πάλης. Το 16ο Συνέδριο (2000)προχώρησε σε πιο αναλυτική επεξεργασία της πολιτικής συμμαχιών του κόμματος. Εντούτοις, κατά τη διάρκειά του δημιουργήθηκαν τριβές στο εσωτερικό του ΚΚΕ σχετικά με την τακτική του κόμματος στο συνδικαλιστικό κίνημα και στη διαδικασία συγκρότησης συμμαχιών στα πλαίσια του Μετώπου. Αυτές οι τριβές οδήγησαν στην αποχώρηση ή τη διαγραφή στελεχών, όπως οι Μήτσος Κωστόπουλος και Γιάννης Θεωνάς [48]. Οι εσωκομματικές διαμάχες ολοκληρώθηκαν δύο χρόνια αργότερα με την αποχώρηση του πρώην υπεύθυνου Γραφείου Τύπου του Κόμματος Μάκη Κοψίδη[49]. Με το 17ο Συνέδριο (2004) ολοκληρώθηκε η φάση της ανασυγκρότησης και τέθηκε ως κύριος στόχος η περαιτέρω ισχυροποίηση του.
Σημαντική πτυχή της πιο πρόσφατης δραστηριότητας του ΚΚΕ θεωρείται η ίδρυση του ΠΑΜΕ (Πανεργατικό Αγωνιστικό Μέτωπο) τον Απρίλιο του 1999. Το ΠΑΜΕ είναι μια συσπείρωση εργατικών συνδικαλιστικών οργανώσεων με πανελλαδικά χαρακτηριστικά που διακηρύττει την ταξική πάλη και στοχεύει στην ανασυγκρότηση του εργατικού κινήματος. Κρατάει έντονα κριτική στάση απέναντι στην ηγεσία της ΓΣΕΕ, την οποία καταγγέλλει ως συμβιβασμένη. Το Δεκέμβρη, μάλιστα, του 2009 το ΠΑΜΕ χαρακτήρισε απεργοσπαστική την ΓΣΕΕ, καθώς δεν κάλυψε την απεργία που είχαν προκηρύξει μια σειρά από πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια σωματεία της χώρας [50].
Το πρόσφατο 18ο Συνέδριο του ΚΚΕ, που συνήλθε στην έδρα της Κ.Ε. στον Περισσό, εκτίμησε ότι ολοκληρώθηκε η διαδικασία ανασυγκρότησης και έθεσε ως νέο στόχο την ισχυροποίηση του ΚΚΕ μέσα από την παράλληλη αντεπίθεση του εργατικού και λαϊκού κινήματος[51] . Ακόμη, τις εργασίες του συνεδρίου απασχόλησε η μελέτη του σοσιαλισμού που οικοδομήθηκε τον 20ό αιώνα με επίκεντρο την ΕΣΣΔ και των αιτιών της ανατροπής του[52], παράλληλα με τον εμπλουτισμό της προγραμματικής αντίληψης του ΚΚΕ για το σοσιαλισμό στην Ελλάδα.
Εκλογικά αποτελέσματα
Βουλή των Ελλήνων
| Έτος | Γενικός Γραμματέας | Αριθμός ψήφων | Ποσοστό ψήφων | Έδρες στην Βουλή | Σημειώσεις/Θέση στην Βουλή |
|---|---|---|---|---|---|
| 1974 | Χαρίλαος Φλωράκης | 464.787 | 9,47 | 5 / 300
|
αντιπολίτευση, μέλος της Ενωμένης Αριστεράς |
| 1977 | Χαρίλαος Φλωράκης | 480.272 | 9,36 | 11 / 300 (+6)
|
αντιπολίτευση |
| 1981 | Χαρίλαος Φλωράκης | 620.302 | 10,93 (+1,57) | 13 / 300 (+2)
|
αντιπολίτευση |
| 1985 | Χαρίλαος Φλωράκης | 629.518 | 9,89 (-1,04) | 12 / 300 (-1)
|
αντιπολίτευση |
| Ιούνιος 1989 | Χαρίλαος Φλωράκης | 855.944 | 13,1 | 28 / 300
|
Κυβέρνηση σε συνεργασία με την Νέα Δημοκρατία ως μέλος του "Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου" |
| Νοέμβριος 1989 | Γρηγόρης Φαράκος | 734,611 | 11.0 | 21 / 300
|
Μέλος οικουμενικής κυβέρνησης ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΣΥΝ ως μέλος του "ΣΥΝ" |
| 1990 | Γρηγόρης Φαράκος | 677.059 | 10,3 | 19 / 300
|
αντιπολίτευση, μέλος του "ΣΥΝ" |
| 1993 | Αλέκα Παπαρήγα | 313.001 | 4,53 | 9 / 300
|
αντιπολίτευση |
| 1996 | Αλέκα Παπαρήγα | 380.167 | 5,61 (+1,08) | 11 / 300 (+2)
|
αντιπολίτευση |
| 2000 | Αλέκα Παπαρήγα | 379.454 | 5,52 (-0,09) | 11 / 300 (0)
|
αντιπολίτευση |
| 2004 | Αλέκα Παπαρήγα | 436.573 | 5,9 (+0,4) | 12 / 300 (+1)
|
αντιπολίτευση |
| 2007 | Αλέκα Παπαρήγα | 583.750 | 8,15 (+2,26) | 22 / 300 (+10)
|
αντιπολίτευση |
| 2009 | Αλέκα Παπαρήγα | 517.154 | 7,54 (-0,61) | 21 / 300 (-1)
|
αντιπολίτευση |
| Μάιος 2012 | Αλέκα Παπαρήγα | 536.072 | 8,48 (+0,94) | 26 / 300 [53] (+5)
|
αντιπολίτευση |
| Ιούνιος 2012 | Αλέκα Παπαρήγα | 277.015 | 4,50% (-3,98) | 12 / 300 [54] (-14)
|
αντιπολίτευση |
Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο
| Έτος | Αριθμός ψήφων | Ποσοστό ψήφων | Έδρες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο |
|---|---|---|---|
| 1981 | 729.052 | 12,84% | 3 / 24 |
| 1984 | 693.304 | 11,64% | 3 / 24 |
| 1989 | 941.9131 | 14,31%1 | 4 / 24 |
| 1994 | 410.741 | 6,29% | 2 / 25 |
| 1999 | 557.365 | 8,67% | 3 / 25 |
| 2004 | 580.396 | 9,28% | 3 / 24 |
| 2009 | 428.283 | 8,35% | 2 / 22 |
1 Συμμετοχή στον Συνασπισμό της Αριστεράς και της Προόδου.
Πρόγραμμα
Το τρέχον Πρόγραμμα[55] του ΚΚΕ είναι αυτό που ψηφίστηκε στο 19ο Συνέδριο του ΚΚΕ, τον Απρίλη του 2013 και οι βασικοί του άξονες είναι οι εξής:
Ο χαρακτήρας της εποχής που ζούμε ορίζεται ως εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό, πως η δουλειά του Κόμματος σε μη επαναστατικές συνθήκες είναι να προετοιμάζει τον υποκειμενικό παράγοντα δηλαδή να καθοδηγεί το λαό ώστε στις επαναστατικές συνθήκες να πάρει την εξουσία. Ακόμα ο ελληνικός καπιταλισμός εκτιμάται ότι βρίσκεται σε ενδιάμεση και θέση στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα.
Θεωρείται ότι έχει ωριμάσει η αναγκαιότητα για μια άλλη εξουσία, που αναφέρεται ως Λαϊκή Εξουσία και θα έχει σοσιαλιστικό χαρακτήρα. Η εξουσία αυτή θα προκύψει επαναστατικά και θα πραγματοποιηθεί από το Λαϊκή Συμμαχία. Η Λαϊκή Συμμαχία είναι μια συμμαχία αποτελούμενη από τις τάξεις και τα κοινωνικά στρώματα εκείνα που πλήττονται απ' την πολιτική των μονοπωλίων, δηλαδή την εργατική τάξη, τα μικρομεσαία στρώματα του χωριού και της πόλης, τη νεολαία, τις γυναίκες.
Η εξουσία αυτή θα οργανώσει την κοινωνία και την οικονομία προς όφελος του λαού κοινωνικοποιώντας όλα τα μέσα παραγωγής και θα έρθει σε σύγκρουση με τα μονοπώλια και τους διεθνείς οικονομικούς ή στρατιωτικούς τους οργανισμούς, όπως η ΕΕ και το ΝΑΤΟ.
Γενικοί γραμματείς και πρώτοι γραμματείς της ΚΕ
| ΣΕΚΕ | ||
|---|---|---|
| 1. | Νίκος Δημητράτος | Νοέμβριος 1918 - 1922 |
| 2. | Γιάννης Κορδάτος | Φεβρουάριος - Νοέμβριος 1922 |
| 3. | Νίκος Σαργολόγος | Νοέμβριος 1922 - Σεπτέμβριος 1923 |
| 4. | Θωμάς Αποστολίδης | Σεπτέμβριος 1923 - Δεκέμβριος 1924 |
| ΚΚΕ | ||
| 1. | Παντελής Πουλιόπουλος | Δεκέμβριος 1924 - Σεπτέμβριος 1925 |
| 2. | Λευτέρης Σταυρίδης | Σεπτέμβριος 1925 - Σεπτέμβριος 1926 |
| 3. | Παστιάς Γιατσόπουλος | Σεπτέμβριος 1926 - Μάρτιος 1927 |
| 4. | Ανδρόνικος Χαϊτάς | Μάρτιος 1927 - Νοέμβριος 1931 |
| 5. | Νίκος Ζαχαριάδης | Νοέμβριος 1931 - 1936 |
| 6. | Ανδρέας Τσίπας | Ιούλιος 1941 - Σεπτέμβριος 1941 |
| 7. | Γιώργης Σιάντος | Ιανουάριος 1942 - 1945 |
| - | Νίκος Ζαχαριάδης | 1945 - 1956 |
| 8. | Απόστολος Γκρόζος | 1956 |
| 9. | Κώστας Κολιγιάννης | 1956 - 1972 |
| 10. | Χαρίλαος Φλωράκης | 1972-1989 |
| 11. | Γρηγόρης Φαράκος | 1989-1991 |
| 12. | Αλέκα Παπαρήγα | 1991 - 2013 |
| 13. | Δημήτρης Κουτσούμπας | 2013 - |
Κομματικά μέσα - έντυπα
- Ριζοσπάστης, καθημερινή εφημερίδα όργανο της Κεντρικής του Επιτροπής
- Κομμουνιστική Επιθεώρηση (ΚΟΜΕΠ), διμηνιαία πολιτική και θεωρητική επιθεώρηση
- Θέματα Παιδείας, διμηνιαία επιθεώρηση θεμάτων παιδείας και παιδαγωγικής
- Σύγχρονη Εποχή, εκδοτικός οίκος και βιβλιοπωλείο
- 902 TV, τηλεοπτικός σταθμός
- 902 Αριστερά στα FM, ραδιοφωνικός σταθμός
- 902.gr, διακτυακό ειδησεογραφικό portal. Ξεκίνησε τη λειτουργία του στις 16 Νοέμβρη 2012.
- Διεθνής Κομμουνιστική Επιθεώρηση[56], (συμμετοχή με άλλα Κομμουνιστικά Κόμματα)
Σημειώσεις
- ↑ Η λίστα με τους εκλεγμένους βουλευτές του ΚΚΕ υπάρχει στο: http://www.kke.gr/boylh/
- ↑ Το πρώτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ, Πρακτικά, σ.138
- ↑ Οι 21 όροι και οι αποφάσεις που ασπάστηκε το ΣΕΚΕ για την ένταξή του στην ΚΔ υπάρχουν αναλυτικά στο βιβλίο: Κομμουνιστικής Διεθνής - Θέσεις και καταστατικό όπως ψηφίστηκαν στο Β' Συνέδριο (6-25 Ιουλίου 1920), Σύγχρονη Εποχή.
- ↑ Αν.Γκίκας, Αρχειομαρξισμός-Το κύριο ρεύμα του τροτσκισμού στην Ελλάδα, ΚΟΜΕΠ, 2003, τ.6. Διαθέσιμο στη διεύθυνση: http://www.kke.gr/2003_6/arxeiomarksismos_-_to_kyrio_reyma_toy_trotskismoy_sthn_ellada_toy_mesopolemoy
- ↑ Ιδεολογική Επιτροπή της ΚΕ του ΚΚΕ, Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Α' τόμος, σελ.113 και εξής
- ↑ Στο φύλλο του "Ριζοσπάστη" της 12/7/1935 ο Νίκος Ζαχαριάδης έγραφε: «Αν δεν νικιόμασταν στη Μικρασία, ή Τουρκία θά τανε σήμερα πεθαμένη και 'μεις Μεγάλη Ελλάδα. Γι αυτό, εμείς όχι μόνο δεν λυπηθήκαμε για την άστο-τσιφλικάδικη ήττα στη Μικρασία, μα και την επιδιώξαμε.»
- ↑ Α.Δάγκας-Γ.Λεοντιάδης, Κομιντέρν και Μακεδονικό ζήτημα: το ελληνικό παρασκήνιο, 1924, Τροχαλία, σελ.91.
- ↑ Ιδεολογική Επιτροπή της ΚΕ του ΚΚΕ, Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Α' Τόμος, Σύγχρονη Εποχή, σ.286
- ↑ Σπυρίδων Σφέτας (16-03-2008). Καθημερινή. http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_11_16/03/2008_263067. Ανακτήθηκε στις 14-09-2013.
- ↑ Μοσκώφ, Κωστής (1985). Εισαγωγικά στην Ιστορία του κινήματος της εργατικής τάξης: η διαμόρφωση της εθνικής και κοινωνικής συνείδησης στην Ελλάδα. Αθήνα: Καστανιώτης. σελ. 453.
- ↑ Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ, Α' Τόμος (2012), σελ.185-190
- ↑ Λέανδρος Μπόλαρης, ΣΕΚΕ, Εκδόσεις Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο, Αθήνα 2008, σελ.121-128
- ↑ Βασίλης Νεφελούδης: Ακτίνα Θ' Εκδόσεις Βιβλιοπωλείου της Εστίας: Εκτενής παρουσίαση των συνθηκών σύλληψης και φυλάκισης των Κομμουνιστών από το αυταρχικό καθεστώς
- ↑ Ιστορία της Αντίστασης 1940-45, εκδόσεις Αυλός, Αθήνα 1979
- ↑ Άρθρο της Εποχής με αναφορές στην Προσωρινή Διοίκηση
- ↑ Γράμμα Ν.Ζ. "Προς το λαό της Ελλάδας", Αθήνα 31 του Οχτώβρη 1940. Διαθέσιμο εδώ:http://www.marxists.org/ellinika/archive/zachariadis/1940/10/31.htm
- ↑ Φλάισερ 2009, σελ. 154
- ↑ Φλάισερ 2009, σελ. 155-7
- ↑ Φλάισερ 2009, σελ. 156-7
- ↑ Φλάισερ 2009, σελ. 154-5
- ↑ Βασίλειος Κόντης, «Η σύγκρουση του Δεκεμβρίου 1944», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ.ΙΣΤ, 2000, σελ.103-104. Βλέπε επίσης, Γιάννης Ιωαννίδης, Αναμνήσεις, επιμ. Αλέκος Παπαναγιώτου, Αθήνα,1974, σελ.256 Γρηγόρης Φαράκος, «Απελευθέρωση και ένοπλη σύγκρουση: η στάση και οι θέσεις του ΚΚΕ», στο Δεκέμβρης του 44, Αθήνα, 1996, σελ.92 Ιορντάν Μπάεφ, Ο Εμφύλιος πόλεμος στην Ελλάδα, εκδ. Φιλίστωρ, Αθήνα, 1997, σελ.77-78 όπου έκθεση του Πέτρου Ρούσου προς τη βουλγαρική ηγεσία.
- ↑ Βασίλειος Κόντης, όπ.π. σελ.103
- ↑ Χαριτόπουλος Διονύσης: Άρης ο αρχηγός των ατάκτων
- ↑ Άρθρο του Ηλία Νικολακόπουλου στην Αυγή για τις συνθήκες στης εποχής
- ↑ Συνέντευξη του Μάρκου Βαφειάδη με αναφορές στις συνθήκες συγκρότησης του ΔΣΕ
- ↑ Χρηστόφορος Βερναρδάκης,« ΕΔΑ και ΚΚΕ στη δεκαετία του '60. Ο ιδεολογικός, πολιτικός και οργανωτικός δυϊσμός της παραδοσιακής Αριστεράς και οι επιδράσεις του στην Κρίση των Ιουλιανών»,στο συλλογικό τόμο του Ιδρύματος Κ.Μητσοτάκη Από τον ανένδοτο στην Δικτατορία, εκδ. Παπαζήση,2009,σελ.368,369
- ↑ Άρθρο της Αυγής για τον Αντώνη Μπριλλάκη και την ΕΔΑ
- ↑ Άρθρο του Βήματος για την Έλλη Παππά και το Νίκο Μπελογιάννη
- ↑ Άρθρο των Νέων για την Έλλη Παππά με αναφορές στο Νίκο Πλουμπίδη
- ↑ «Η καθαίρεση του Νίκου Ζαχαριάδη (επέμβαση του ΚΚΣΕ στο ΚΚΕ»), Εκδόσεις ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ-Άγγελος Σιδεράτος, Αθήνα 2003
- ↑ Κείμενο Χρήστου Βερναρδάκη για το ΚΚΕ και την ΕΔΑ
- ↑ Άρθρο της Ελευθεροτυπίας για τα 90χρονα του ΚΚΕ
- ↑ Για τις προτάσεις της ΕΔΑ βλέπε, Σπύρος Λιναρδάτος, Από τον εμφύλιο στη χούντα, τ. Ε' (1964-1967), Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1986, σελ.324-327
- ↑ Χρηστόφορος Βερναρδάκης, ΕΔΑ και ΚΚΕ στη δεκαετία του '60. Ο ιδεολογικός, πολιτικός και οργανωτικός δυϊσμός της παραδοσιακής Αριστεράς και οι επιδράσεις του στην Κρίση των Ιουλιανών,στο συλλογικό τόμο του Ιδρύματος Κ.Μητσοτάκη Από τον ανένδοτο στην Δικτατορία, εκδ. Παπαζήση,2009,σελ.378
- ↑ Σπύρος Λιναρδάτος, Από τον εμφύλιο στην χούντα,τομ.Ε', 1964-1967, εκδ.Παπαζήσης,Αθήνα, χ.χ. σελ.401-402
- ↑ Ιωάννα Παπαθανασίου, « Η Βουλή εμανταλώθη...εκτροπή ολοκληρώθη....Αριστερές αυταπάτες πριν από το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου», στο Η σύντομη δεκαετία του 60. Θεσμικό πλαίσιο, κομματικές στρατηγικές, κοινωνικές συγκρούσεις, πολιτισμικές διεργασίες, Ελληνική Εταιρεία Πολιτικής Επιστήμης, (επιμ.Άλκης Ρήγος, Σεραφείμ Σεδεριάδης, Ευάνθης Χατζηβασιλείου),εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα, 2008, σελ.190-191
- ↑ Η ονομασία «ΚΚΕ εσωτερικού» ποτέ δεν έγινε αποδεκτή από το ΚΚΕ, καθώς θεωρήθηκε προσβλητικός ο υπαινιγμός που περιείχε το όνομα ότι το ΚΚΕ καθοδηγούνταν από κέντρα του «εξωτερικού», θέση που διατυπώθηκε ανοιχτά από τους αποχωρήσαντες.
- ↑ Αφιέρωμα του "Ιού" της Ελευθεροτυπίας στη διάσπαση του "Κ"ΚΕ το 1968
- ↑ Εξήντα χρόνια αγώνων και θυσιών - χρονικό του ΚΚΕ, τόμος Β', εκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ, σελ. 388-389
- ↑ Όσον αφορά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, τον Νοέμβρη του 1973, παρόλο που η καθοδήγηση της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας κράτησε αρχικά μια επιφυλακτική στάση, στη συνέχεια έπαιξε σημαντικό ρόλο ως 3η δύναμη στην Συντονιστική Επιτροπή της Κατάληψης, μετά το ΕΚΚΕ και την ΟΜΛΕ. Βλ. Έκθεση και Συμπεράσματα για τα γεγονότα του Νοέμβρη 1973 όπως εγκρίθηκαν στην 4η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ τον Ιούλη του 1976, εκδόσεις Οδηγητής, 1983. To κείμενο υπάρχει επίσης στη διεύθυνση: http://www.kke.gr/istoria/ekthesh_kai_symperasmata_gia_ta_gegonota_toy_noembrh_1973
- ↑ Οι οργανώσεις, πλην του ΚΚΕ και της ΕΑΡ, που συναποτελούσαν τον Ενιαίο Συνασπισμό ήταν οι: ΕΔΑ, ΕΣΠΕ, ΑΚΕ, με τη συμμετοχή και των διαγραμμένων «Αμυνιτών» του ΠΑΣΟΚ Στ. Γιώτα, Μ. Δρεττάκη, Στ. Νέστορα και Ν. Κωνσταντόπουλου.
- ↑ Άρθρο του Γιώργου Δελαστίκ στο Έθνος για τη συμμετοχή του Ενιαίου Συνασπισμού στις κυβερνήσεις Τζαννετάκη και Ζολώτα
- ↑ Ριζοσπάστης 15/7/2001, σ.10. Διαθέσιμο εδώ: http://www.rizospastis.gr/story.do?id=873584&publDate=15/7/2001
- ↑ Σύντομο ιστορικό συγκρότησης του ΝΑΡ
- ↑ Διακήρυξη της ΚΕ για τα 90χρονα του ΚΚΕ, 20/10/2007. Διαθέσιμο εδώ: http://www1.rizospastis.gr/page.do?publDate=11/11/2007&id=9114&pageNo=2&direction=1
- ↑ Ριζοσπάστης 17/7/2001 Διαθέσιμο στο: http://www.rizospastis.gr/page.do?id=1965&publDate=17%2F7%2F2001&direction=&pageNo=10
- ↑ Το 1995 έγινε Πανελλαδική Συνδιάσκεψη με αυτό το θέμα και διατύπωσε κάποιες πρώτες εκτιμήσεις (βλ. Εκτιμήσεις και προβληματισμοί για τους παράγοντες που καθόρισαν την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη - Η αναγκαιότητα και επικαιρότητα του σοσιαλισμού, υλικά της Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης, Αθήνα 1995)
- ↑ Τα κακά παιδιά του Περισσού
- ↑ Οχτασέλιδο κατηγορώ του Μάκη Κοψίδη
- ↑ Άρθρο της Ελευθεροτυπίας για τις συγκρούσεις ΚΚΕ και διοίκησης ΓΣΕΕ
- ↑ "Πολιτική Απόφαση του 18ου Συνεδρίου του ΚΚΕ," Tο 18ο Συνέδριο του KKE, Αθήνα (19 Φλεβάρη 2009)].
- ↑ Απόφαση του 18ου Συνεδρίου του ΚΚΕ για το Σοσιαλισμό, διαθέσιμη στο http://www.kke.gr/18o_synedrio/apofash_toy_18oy_synedrioy_toy_kke_gia_to_sosialismo?act=3&morf=1&tab=1
- ↑ Αποτελέσματα Εθνικών Εκλογών 2012, από το Υπουργείο Εσωτερικών, 7 Μαΐου 2012.
- ↑ Αποτελέσματα Εθνικών Εκλογών 2012, από το Υπουργείο Εσωτερικών, 17 Ιουνίου 2012.
- ↑ Το κείμενο του Προγράμματος βρίσκεται στη διεύθυνση: http://www.kke.gr/taytothta/
- ↑ Η έκδοση του πρώτου τεύχους της «Διεθνούς Κομμουνιστικής Επιθεώρησης» εκφράζει την αναγκαιότητα συνεργασίας ανάμεσα σε θεωρητικά και πολιτικά περιοδικά Κομμουνιστικών Κομμάτων που έχουν κοινές θέσεις για μια σειρά θεμελιώδη θεωρητικά και ιδεολογικά ζητήματα. Αυτή η αναγκαιότητα που ωρίμασε αξιολογώντας την περίοδο υποχώρησης του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος το διάστημα που ακολούθησε με τη νίκη της αντεπανάστασης στην ΕΣΣΔ και τις χώρες της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης , αλλά και από τα ζητήματα που θέτει εμπρός στο κομμουνιστικό κίνημα η ανάπτυξη της σύγχρονης ταξικής πάλης.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- Επίσημη Ιστοσελίδα του ΚΚΕ
- Επίσημη Ιστοσελίδα της ΚΝΕ
- Ιστοσελίδα της Εφημερίδας "Ριζοσπάστης"
- ΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, του Κώστα Χατζόπουλου
- Χρηστόφορος Βερναρδάκης, Γίαννης Μαυρής, Από τη «Λαοκρατία» στην «Αλλαγή». Το ΚΚΕ και οι σχέσεις εκπροσώπησης με το ΕΑΜικό κοινωνικό μπλοκ 1941 - 1967,Θέσεις τ/χ 22(Ιανουάριος-Μάρτιος 1988)
- Χρηστόφορος Βερναρδάκης, ΕΔΑ και ΚΚΕ στη δεκαετία του '60. Ο ιδεολογικός, πολιτικός και οργανωτικός δυϊσμός της παραδοσιακής Αριστεράς,στο συλλογικό τόμο του Ιδρύματος Κ.Μητσοτάκη ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΕΝΔΟΤΟ ΣΤΗ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ, εκδ. Παπαζήση,2009
- Ζωή του Νίκου Κιτσίκη (1)
- Ζωή του Νίκου Κιτσίκη(2)
- Ζωή του Νίκου Κιτσίκη (4)
- Τρεις πτυχές του ελληνικού εργατικού κινήματος, του Χάρη Αθανασιάδη
- Σπυρίδων Σφέτας - Η Γένεση του «Μακεδονισμού» στον Μεσοπόλεμο
- Ανακοινώσεις για εξάρθρωση παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ (04/09/1954 )- Εθνικό Οπτικοακουστικό Αρχείο [1]
- Οι Φάκελοι του Αλέξη Παπαχελά-Ελληνική Αριστερά: 1968-1989 α΄μέρος
- Οι Φάκελοι του Αλέξη Παπαχελά-Ελληνική Αριστερά: 1989-2008 β΄μέρος
- Γιαννακόπουλος, Γεώργιος, Οι οργανώσεις της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1956 - 1981, Διδακτορική διατριβή, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, 2002 [2]
Bιβλιογραφία
|
|
|
| |||||
| |||||
| |||||