Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας

Socijalistička Federativna Republika Jugoslavija
Социјалистичка Федеративна Република Југославија
Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας
Τα ονόματα της ΣΟΔΓ στις γλώσσες όλων των ΓΔ

Εθνικό σύνθημα: Bratstvo i jedinstvo! (Αδελφοσύνη και ενότητα!)
Επίσημη Γλώσσα	Σερβοκροατικά Σλαβομακεδονικά Σλοβενικά
Πρωτεύουσα	Βελιγράδι
Έκταση  - Oλική  - % νερό	77η στην παγκόσμια κατάταξη 266,183 km² 0,73%
Πληθυσμός  - Oλικός  - Πυκνότητα	3η στην παγκόσμια κατάταξη 23,725,919 92,7/km²
Νόμισμα	Γιουγκοσλαβικό Δηνάριο
Ζώνη Ώρας	UTC από +1 εώς +2
Εθνικός ύμνος	(στα 1977) Ύμνος Γιουγκοσλαβίας
Internet TLD	.yu

Η Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας ήταν το γιουγκοσλαβικό κράτος που ιδρύθηκε κατά το δεύτερο εξάμηνο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και έπαψε επισήμως να υπάρχει το 1992 κατά τη διάρκεια των γιουγκοσλαβικών πολέμων. Ήταν ένα σοσιαλιστικό ομοσπονδιακό κράτος αποτελούμενο από έξι δημοκρατίες, τις Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κροατία, Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Μαυροβούνιο, Σερβία και Σλοβενία.

Αρχικά, η Γιουγκοσλαβία βρίσκεται κάτω από το καθεστώς του Ανατολικού Μπλοκ, όμως υπό την ηγεσία του Γιόσιπ Μπροζ Τίτο, η Γιουγκοσλαβία, ακολούθησε μια πολιτική ουδετερότητας κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και έγινε ένα από τα ιδρυτικά μέλη των Αδέσμευτων Χωρών.

Γεωγραφία

Η Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας συνόρευε βόρεια με την Ιταλία και την Αυστρία, βορειοανατολικά με την Ουγγαρία, ανατολικά με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, νότια με την Ελλάδα, νοτιοδυτικά με την Αλβανία και βρεχόταν από την Αδριατική θάλασσα στα δυτικά. Η πιο σημαντική αλλαγή στα σύνορα της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας ήταν η προσάρτηση της περιοχής της Τεργέστης (Τριέστε) το 1954. Το 1991-1992 το έδαφος της Γιουγκοσλαβίας χωρίστηκε στις, Σλοβενία, Κροατία, Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Μόνο οι δημοκρατίες της Σερβίας και του Μαυροβουνίου παρέμειναν στην συνομοσπονδία και αποτέλεσαν την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας.

Επίσημες Ονομασίες

Τα επίσημα ονόματα της χώρας ήταν:

• Λαϊκή Ομοσπονδία της Γιουγκοσλαβίας (Demokrativna Federativna Jugoslavija), από το όνομα της κυβέρνησης αντίστασης που δημιουργήθηκε το 1943 όταν ακόμη η χώρα ήταν υπό την κατοχή του Άξονα. Το μέτωπο υπό την ηγεσία των κομμουνιστών θα ελέγξει ολόκληρο το έδαφος της Γιουγκοσλαβίας το Μάιο του 1945.
• Στις 27 Νοεμβρίου 1945, Ομοσπονδιακή Λαϊκή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας (Federativna Narodna Republika Jugoslavija).
• Στις 7 Απριλίου 1963 η χώρα θα λάβει το όνομα, Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας (Socijalistička Federativne Republika Jugoslavija), θα διατηρηθεί έως και τις 15 Ιανουαρίου 1992 όπου θα εγκαταλειφθεί οποιαδήποτε αναφορά στη λέξη σοσιαλιστική.

Ιστορία

Νίκη του Τίτο

Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, οι δυνάμεις του Άξονα εισέβαλαν στο Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας και διαμέλισαν το έδαφός της. Ένας σκληρός πόλεμος της αντίστασης οδήγησε σύντομα τους Παρτιζάνους με επικεφαλής τον κομμουνιστή ηγέτη Τίτο, στο να αποτελέσουν το πιο σημαντικό κίνημα της αντίστασης. Το Κομμουνιστικό Κόμμα Γιουγκοσλαβίας, το Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο (Jedinstveni narodnooslobodilačk), αναπτύσσει το Νοέμβριο του 1942, ένα αντιπροσωπευτικό πολιτικό όργανο, το αντιφασιστικό Συμβούλιο Εθνικής Απελευθέρωσης της Γιουγκοσλαβίας (Antifašističko Vijeće Narodnog Oslobođenja Jugoslavije). (AVNOJ) Από τις 21 έως 29 Νοεμβρίου 1943, το Συμβούλιο Εθνικής Απελευθέρωσης της Γιουγκοσλαβίας στη δεύτερη συνεδρίασή του στη Jajce θεσπίζει ένα πολιτικό πρόγραμμα, που περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός ομοσπονδιακού γιουγκοσλαβικού κράτους, τη Δημοκρατική Ομοσπονδία της Γιουγκοσλαβίας, και επίσης τη διεξαγωγή μετά τον πόλεμο δημοψηφίσματος με το ερώτημα εάν θα πρέπει να διατηρηθεί η μοναρχία. Δημιουργείται μια προσωρινή κυβέρνηση, η Εθνική Επιτροπή για την Απελευθέρωση της Γιουγκοσλαβίας (Nacionalni Komitet Oslobođenja Jugoslavije). Ο Τίτο, ανακηρύσσεται σε στρατάρχη της Γιουγκοσλαβίας και είναι ο πρωθυπουργός της χώρας. Η διάσκεψη της Τεχεράνης, η οποία πραγματοποιήθηκε την ίδια εποχή, παρέχει ένα αποφασιστικό πλεονέκτημα στους Παρτιζάνους, οι οποίοι αναγνωρίζονται από τους Συμμάχους ως η κύρια δύναμη αντίστασης. Τον Ιούνιο του 1944, ο βασιλιάς Πέτρος Β' αναγνωρίζει με τη σειρά του τον Τίτο ως νόμιμο ηγέτη των Γιουγκοσλαβικών ενόπλων δυνάμεων. Με μια συμφωνία που επετεύχθη με τον Ivan Subasic, πρωθυπουργό της εξόριστης μοναρχικής κυβέρνησης σχηματίζεται μια μεταπολεμική κυβέρνηση συνασπισμού, με τον Subasic να είναι Υπουργός Εξωτερικών. Οι δυνάμεις του Τίτο κερδίζουν σταθερά έδαφος και το φθινόπωρο του 1944, συνεπικουρούμενοι από τον Κόκκινο Στρατό ελευθερώνουν το Βελιγράδι. Την άνοιξη του 1945, οι δυνάμεις του Άξονα και οι συνεργάτες τους έχουν ηττηθεί. Ο Τίτο σχηματίζει επίσημα την κυβέρνησή του στις 8 Μαρτίου. Οι τελευταίες συγκρούσεις λαμβάνουν χώρα το Μάιο του 1945 όταν ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος φτάνει στο τέλος του και επίσημα στην Ευρώπη. Τα στρατεύματα του Τίτο διαπράττουν εκκαθαρίσεις. Τις επόμενες εβδομάδες με την εισβολή των Παρτιζάνων στη Σλοβενία, ο Τίτο ισχυρίζεται ότι απελευθερώνονται οι γιουγκοσλάβοι πρόσφυγες από την αυστριακή Καρινθία. Περίπου 12.000 με 15.000 Σλοβένους (συμπεριλαμβανομένων των μελών της Εθνικής Φρουράς της Σλοβενίας), περίπου 7.000 Σέρβοι και οι 150.000 με 200.000 Κροάτες (περίπου 40.000 Ουστάσι) αναγκάζονται από τους Βρετανούς για να διασχίζουν τα σύνορα. Από τις 12 έως 16 Μαΐου 1945, περίπου 120.000 άνθρωποι σφαγιάστηκαν από τους κομμουνιστές. Το πρώτο έτος της κυριαρχίας του Τίτο, μετά από μια περίοδο πολέμου ιδιαίτερα βίαιη, είχε ως αποτέλεσμα την εκκαθάριση 775.000 ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων 260.000 ταχέων εκτελέσεων.

Δημογραφία

Η Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας αναγνώριζε τις έννοιες "έθνη" (narodi) και "εθνικότητες" (narodnosti) ως διαφορετικές. Στο πρώτο περιλαμβάνονταν οι σλαβικές εθνότητες που αποτελούσαν την ΣΟΔΓ ενώ στο δεύτερο άλλες σλαβικές ή μη ομάδες όπως Ούγγροι και Αλβανοί.

Οι βασικές εθνότητες ήταν οι εξής:

• Σλοβενία (Σλοβένοι)
• Κροατία (Κροάτες, Σέρβοι)
• Βοσνία-Ερζεγοβίνη (Βόσνιοι, Σέρβοι, Κροάτες)
• Σερβία (Σέρβοι, Αλβανοί, Ούγγροι, Βόσνιοι, Μαυροβούνιοι)
  • Κεντρική Σερβία (Σέρβοι, Βόσνιοι)
  • Κόσοβο (Αλβανοί, Σέρβοι, Τούρκοι, Βόσνιοι, Μαυροβούνιοι)
  • Βοϊβοντίνα (Σέρβοι, Ούγγροι, Σλοβάκοι, Ρουμάνοι, Ρούθοι, Κροάτες)
• Μαυροβούνιο (Μαυροβούνιοι, Βόσνιοι, Σέρβοι, Κροάτες)
• Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (Σλαβομακεδόνες, Αλβανοί, Τούρκοι)

Ο όρος Γιουγκοσλάβος, προσδιόριζε όλους τους κατοίκους της χώρας αλλά και άτομα που είχαν γεννηθεί από μεικτούς γάμους.

Πολιτική

Γιουγκοσλαβικές Δημοκρατίες

Η γιουγκοσλαβική ομοσπονδία αποτελείτο από τις έξι σοσιαλιστικές δημοκρατίες που δημιουργήθηκαν το 1944 καθώς και από δύο αυτόνομες περιοχές, το Κόσοβο και τη Βοϊβοντίνα, επιμέρους επαρχίες της Σερβίας. Ομοσπονδιακή πρωτεύουσα ήταν το Βελιγράδι.

Όνομα	Πρωτεύουσα	Σημαία	Εθνόσημο	Περιοχή
Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης	Σεράγεβο
Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Κροατίας	Ζάγκρεμπ
Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας	Σκόπια
Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Μαυροβουνίου	Τίτογκραντ
Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Σερβίας *Αυτόνομη Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Κοσόβου *Αυτόνομη Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Βοϊβοντίνα	Βελιγράδι Πρίστινα Νόβι Σαντ
Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Σλοβενίας	Λιουμπλιάνα

Εξωτερική Πολιτική

Υπό τον Τίτο, η Γιουγκοσλαβία υιοθέτησε μια πολιτική ουδετερότητας κατά τη διάρκεια του Ψυχρού πολέμου. Ανέπτυξε στενές σχέσεις με τις χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου (Ομάδα Αδέσμευτων Χωρών), ενώ παράλληλα βελτίωσε τις σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τις δυτικοευρωπαϊκές χώρες. Ο Στάλιν θεωρούσε τον Τίτο προδότη και γι' αυτό το λόγο είχε καταδικαστεί από το Κρεμλίνο. Το 1968, μετά τη σοβιετική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία, προστέθηκε επιπλέον αμυντική γραμμή στα σύνορα με τις χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Την 1η Ιανουαρίου 1967, η Γιουγκοσλαβία ήταν η πρώτη κομμουνιστική χώρα που άνοιξε τα σύνορά της για όλους τους ξένους επισκέπτες και μάλιστα χωρίς απαίτηση βίζας. Την ίδια χρονιά ο Τίτο προωθούσε μια ειρηνική επίλυση των Αραβοϊσραηλινών διαφορών. Πρότεινε στις αραβικές χώρες να αναγνωρίσουν το Ισραήλ με αντάλλαγμα να δοθούν πίσω τα εδάφη που είχε κατακτήσει. Οι αραβικές χώρες απέρριψαν την πρόταση ειρήνης.

Οι σχέσεις της Γιουγκοσλαβίας με την Αλβανία του Εμβέρ Χότζα ήταν αρκετά καλές. Οι δυο χώρες είχαν εμπορικές σχέσεις, με την Γιουγκοσλαβία να απαιτεί τη διδασκαλία των σερβοκροατικών στα σχολεία. Εκείνη την περίοδο ήταν στα σκαριά η δημιουργία μιας βαλκανικής ομοσπονδίας μεταξύ Γιουγκοσλαβίας, Αλβανίας και Βουλγαρίας. Η Αλβανία ήταν σε πλήρη οικονομική εξάρτηση από την Γιουγκοσλαβία, για τη χρηματοδότηση δημιουργίας υποδομών στη χώρα. Οι σχέσεις κλονίστηκαν όταν οι Αλβανοί διαμαρτυρήθηκαν θεωρώντας ότι οι Γιουγκοσλάβοι πλήρωναν πολύ φθηνά τους αλβανικούς φυσικούς πόρους. Από το 1948 και έπειτα, η Σοβιετική Ένωση ήταν στο "πλευρό" της Αλβανίας με σκοπό να βρίσκεται απέναντι από τη "αποσχιθείσα" Γιουγκοσλαβία. Σχετικά με το αλβανόφωνο Κόσοβο, οι δύο χώρες προσπαθούσαν να αμβλύνουν τις διαφορές τους με σκοπό να μειώσουν τον εθνικισμό που αναπτυσσόταν. Ο Χότζα αν και ήταν αντίθετος με την καλλιέργεια εθνικισμού στην Αλβανία μιας και ήταν πιστός στα κομμουνιστικά ιδεώδη της αδελφότητας των λαών, τη δεκαετία του 1980 με μερικές εμπρηστικές ομιλίες για του αλβανόφωνους του Κοσόβου και εναντίον της γιουγκοσλαβικής κυβέρνησης, προκάλεσε τα αντίθετα αποτελέσματα.

Το 1992, τα Ηνωμένα Έθνη, επέβαλαν κυρώσεις στη Γιουγκοσλαβία λόγω των πολεμικών συγκρούσεων. Οι κυρώσεις περιελάμβαναν από εμπορικό εμπάργκο έως και αποκλεισμό ποδοσφαιρικών ομάδων από διεθνείς διοργανώσεις.