Τρομοκρατία

Η τρομοκρατία (αγγλ. terrorism), εκ του τρόμος + κράτος, αν και δεν υπάρχει διεθνώς συμφωνημένος ορισμός, γενικά αποτελεί τη «συστηματική» χρήση, ή την απειλή χρήσης, βίας που συμβαίνει πάντα ως αντίδραση, ή άσκηση πίεσης, από οργανωμένες ομάδες με πολιτικά, θρησκευτικά ή άλλα ιδεολογικά κίνητρα (ως υπόβαθρο/βάση) αλλά ακόμη και από ολόκληρους κρατικούς μηχανισμούς, εναντίον ατόμων, ομάδων ή περιουσιών, με απώτερο στόχο τις κυβερνήσεις από τις οποίες προσδοκούν κάποια αντίστοιχα (των κινήτρων) οφέλη/κέρδη. Η κάθε πράξη επ' αυτού χαρακτηρίζεται τρομοκρατική πράξη και οι επιχειρούντες αυτήν τρομοκράτες.

Γενικά

Στις τρομοκρατικές πράξεις περιλαμβάνονται ανατινάξεις, πειρατείες, ομηρίες, φόνοι, δολιοφθορές, εμπρησμοί κ.λπ. σημαντικών στόχων καθώς και άλλες παράλληλες εγκληματικές πράξεις, όπως απαγωγές ή ληστείες κ.λπ. που εκτελούνται από τις ίδιες τρομοκρατικές ομάδες, (όχι όμως την κατάληψη εδάφους).

Η τρομοκρατία έχει χρησιμοποιηθεί πολλάκις ακόμη και από κυβερνήσεις, από τις μυστικές υπηρεσίες, καλούμενες γενικά στη περίπτωση αυτή κρατική τρομοκρατία που έχει παρατηρηθεί από την αρχαιότητα και που διαιωνίζεται μέχρι σήμερα. Βασικά χαρακτηριστικά της σύγχρονης εκδηλωμένης τρομοκρατίας, (εκτός της κρατικής), είναι η ανωνυμία και η μυστικότητα των μελών όχι όμως και των οργανώσεων, που αντίθετα σπεύδουν και δημοσιοποιούν τις εκάστοτε πράξεις τους για να διατηρούν το "γόητρό" τους.

Τα τρομοκρατικά πλήγματα γενικά προκαλούν πανικό και αποδιοργάνωση. Αποτελούν μεμονωμένα απρόβλεπτα πλήγματα εκφοβισμού, όπως δολοφονίες, βομβιστικές ενέργειες, αεροπειρατείες, απαγωγές, κτλ. Δεν είναι σπάνιες οι φορές που τέτοιες πράξεις πλήττουν ακόμη και αθώους ανυποψίαστους πολίτες. π.χ. καταλήψεις σχολείων με ομήρους παιδιά.

Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου στις 9/11 αμέσως μετά από την κατάρρευση του δεύτερου πύργου

Ιστορικά, η τρομοκρατία ποτέ δεν μπόρεσε να ανατρέψει καθεστώς. Αποτελεί μικρότερο κίνδυνο για την κατεστημένη τάξη/εξουσία από τον ανταρτοπόλεμο. Πάντως, τα τρομοκρατικά πλήγματα βασίζονται στον αιφνιδιασμό και στον ιδεολογικό φανατισμό, ή στον θρησκευτικό, ενώ για την υλοποίησή τους απαιτείται πρόσβαση σε κάποιους οικονομικούς πόρους δια των οποίων πολλοί δίοδοι του διεθνούς εμπορίου παραμένουν ανοικτοί.

Πολλοί πιστεύουν, ότι ο πόλεμος εναντίον της τρομοκρατίας δεν είναι στην πραγματικότητα πόλεμος, και η τρομοκρατία θα πρέπει να αντιμετωπίζεται κυρίως με διακρατική συνεργασία, με ανταλλαγή πληροφοριών (intelligence), καθώς και με αστυνομικά και διπλωματικά μέσα. Όμως, το αξιοπερίεργο είναι ότι μετά από την 11η Σεπτεμβρίου 2001 υποστηρίζεται κυρίως από τις ΗΠΑ, ότι τα μέσα αυτά δεν αρκούν από μόνα τους, και μάλλον απαιτούνται επιπρόσθετα προληπτικά μέτρα (pre-emptive measures), τα οποία έχουν κυρίως άμεσο επιθετικό χαρακτήρα (πχ οι ενέργειες της Δύσης στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ), θέσεις και απόψεις που έγιναν αμέσως αποδεκτές απ΄ όλες τις χώρες ακόμα και από μη προσκείμενες φιλικά προς τις ΗΠΑ, π.χ. Κούβα, Λιβύη κ.λπ.

Ιστορικά, τρομοκρατικές πράξεις αποδόθηκαν για πρώτη φορά στους ασασίνους (ισμαηλιτική αίρεση Νιζάρι), μίας πολιτικο-θρησκευτικής ισλαμικής αίρεσης στη Μέση Ανατολή του 11ου-13ου αιώνα (εποχή δράσης των Ναϊτών ιπποτών).

Μόνο μέσα στον 20ο αιώνα μέχρι σήμερα, έχουν υπάρξει δεκάδες τρομοκρατικές ενέργειες εναντίον του παγκόσμιου καπιταλισμού (και ανάλογη αντοχή των χρηματιστηριακών αγορών):

• 16 Σεπτεμβρίου 1920, τρομοκράτες τοποθέτησαν εκρηκτικό μηχανισμό στη Wall Street, στα γραφεία της J.P. Morgan, προκαλώντας το θάνατο 40 επενδυτών.

• 1972, Μόναχο, τρομοκράτες χτύπησαν τους Ολυμπιακούς αγώνες (Σφαγή του Μονάχου).

• 1985, Ακίλε Λάουρο.

• 1988, χτύπημα της πτήσης PanAm 103, στη Σκωτία (Lockerbie).

• 1993, βόμβα στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου.

• 1995, χτύπημα στην Οκλαχόμα, από τον Timothy McVeigh.

• 1996, χτύπημα στην Ολυμπιάδα της Ατλάντα.

• 1998, Κένυα, Τανζανία, Κωνσταντινούπολη, Καζαμπλάνκα.

• 11 Σεπτεμβρίου 2001, Επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001

• 2002, Μπαλί, Ινδονησία

• 2003, Κωνσταντινούπολη

• 2004, Μαδρίτη.

• 2005, Λονδίνο, Μπαλί.

Παραδοσιακά, το ιδεολογικό υπόβαθρο της τρομοκρατίας είναι θρησκευτικό και πολιτικό. Όμως, στη σημερινή παγκόσμια πραγματικότητα, λόγω της αύξησης του ρήγματος μεταξύ των φτωχών και πλουσίων κοινωνιών/στρωμάτων/κρατών, προστίθεται ένας νέος λόγος υποστήριξης των τρομοκρατικών οργανώσεων, για τον οποίο υπάρχει ο κίνδυνος η τρομοκρατία να αποκτήσει υποστήριξη από τη λαϊκή βάση.

Στη σημερινή εποχή η τρομοκρατία είναι ιδιαίτερα εξελιγμένη ως προς τις μεθόδους και την τεχνολογία που χρησιμοποιεί. Ο ακριβής αριθμός των μελών των τρομοκρατικών οργανώσεων που δρουν διεθνώς είναι άγνωστος. Καθημερινά, φαίνεται ότι αυξάνονται οι υποστηρικτές της τρομοκρατίας, κυρίως μεταξύ των φτωχών στρωμάτων της κοινωνίας. Οι βασικοί στόχοι της σημερινής διεθνούς τρομοκρατίας (αντίδρασης) είναι κυρίως η κάποια δράση ορισμένων κρατών των δυτικών κοινωνιών και η αυθαίρετη παγκοσμιοποίηση που εκείνες θέλουν να επιβάλλουν.

Δείτε επίσης

• Κρατική τρομοκρατία
• Βιομηχανία του τρόμου
• Τρομοκρατία στην Ελλάδα

Βιβλιογραφία

• Νίκος Κλειτσίκας, Andrea Speranzoni, "Φαινόμενα Τρομοκρατίας - Ο ελληνικός νεοφασισμός μέσα από τα αρχεία των Μυστικών Υπηρεσιών", Προσκήνιο, Αθήνα 2003.
• Schmid, Alex (Ed.) [1], Forum on Crime and Society. Special Issue on Terrorism. 2004, Vol 4:1/2.