Ιδιόφωνο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
μ αφαιρέθηκε η Κατηγορία:Καμπανολογία (με το HotCat) |
||
Γραμμή 25: | Γραμμή 25: | ||
[[Κατηγορία:Οργανολογία]] |
[[Κατηγορία:Οργανολογία]] |
||
[[Κατηγορία:Ιδιόφωνα]] |
[[Κατηγορία:Ιδιόφωνα]] |
||
[[Κατηγορία:Καμπανολογία]] |
|||
[[als:Idiophon]] |
[[als:Idiophon]] |
Έκδοση από την 14:46, 9 Μαρτίου 2013
Στην ορολογία της μουσικολογίας και ειδικότερα στον κλάδο της οργανολογίας -την επιστήμη της μελέτης και ταξινόμησης των μουσικών οργάνων- ιδιόφωνα (από τα αρχαιοελληνικά ἴδιος + φωνή) ονομάζονται τα μουσικά όργανα, η ηχοπαραγωγή των οποίων οφείλεται στην δόνηση του σώματός τους αυτού καθαυτού. Τα ιδιόφωνα είναι κατασκευασμένα συνήθως από ξύλο, μέταλλο ή πέτρα, ενώ κατά κύριο λόγο δεν διαθέτουν χορδές ή μεμβράνες. Σύμφωνα με το σύστημα Χορνμπόστελ-Σακς περί ταξινόμησης μουσικών οργάνων, τα ιδιόφωνα διαιρούνται στις εξής τέσσερις κύριες κατηγορίες:
Κρουστά
Η κατηγορία των κρουστών ιδιοφώνων αποτελεί τη μεγαλύτερη του κλάδου και περιλαμβάνει όργανα τα οποία ηχούν μέσω της άμεσης κρούσης αυτών, είτε με κάποιο άλλο αντικείμενο (π.χ. με μπαγκέτα ή κόπανο, στο ξυλόφωνο και το νταούλι αντίστοιχα), είτε με ιδιοκρουσία (π.χ. πιατίνια, καστανιέτες).
Έμμεσης κρούσης
Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει όργανα στα οποία η ηχοπαραγωγή δεν οφείλεται σε άμεση κίνηση/κρούση του εκτελεστή, αλλά σείοντας ή ξύνοντας τρόπον τινά την επιφάνειά τους (π.χ. σείστρο και γκουίρο αντίστοιχα).
Νυκτά ή γλωττιδόφωνα
Τα νυκτά ιδιόφωνα δεν πρέπει να συγχέονται με τα νυκτά έγχορδα, με τα οποία εντούτοις μοιράζονται το χαρακτηριστικό της νύξης (τσίμπημα, τράβηγμα). Παραδείγματα αυτής της ομάδας περιλαμβάνουν την γκιμπάρντ ή εβραϊκή άρπα και την αφρικανική καλίμπα.
Τριφτά
Η ηχοπαραγωγή των οργάνων της κατηγορίας αυτής οφείλεται στην τριβή του σώματός τους, η οποία και τρέπει το σώμα του οργάνου να δονείται παράγοντας ήχο. Τυπικό παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι τα μουσικά ποτήρια και η πιο εξελιγμένη υάλινη αρμόνικα, ενώ δεν πρέπει να συγχέεται με την αντίστοιχη υποκατηγορία των μεμβρανόφωνων οργάνων, στα οποία δονείται μόνο η μεμβράνη (π.χ. ινδική τάμπλα).
Πνευστά
Τα πνευστά ιδιόφωνα αποτελούν μια μάλλον περιορισμένη κατηγορία, το μοναδικό γνωστό παράδειγμα της οποίας ανευρίσκεται στο αιολικό κλαβιέ (aeolsklavier). Η επινόησή του ανήκει στον Γερμανό Schortmann, ο οποίος περί το 1822 παρουσίασε ένα όργανο παρόμοιο με το πιάνο, όπου η παροχέτευση πεπιεσμένου αέρα έθετε σε κίνηση λεπτές ξύλινες λεπίδες. Το εν λόγω όργανο ήταν μάλλον αποτυχημένο εμπορικά, ωστόσο αναφέρεται πως διέθετε μαλακό και ατμοσφαιρικό ήχο.
Πηγές
- Brockhaus Riemann Musiklexikon, Band 2, S. 228.
- Baines, A. The Oxford companion to musical instruments, λήμμα Classification of musical instruments § Idiophones, Οξφόρδη, 1992 ISBN 0-19-311334-1