Ποδόσφαιρο

Ποδόσφαιρο

Ένας επιθετικός (No. 10) προσπαθεί να στείλει την μπάλα πίσω από την γραμμή του τέρματος της αντίπαλης ομάδας για να πετύχει γκολ.
Ύψιστη διοικητική αρχή	ΦΙΦΑ
Άλλο όνομα	«Ο βασιλιάς των σπορ»
Πρώτο παιχνίδι	Μέσα του 19ου αιώνα στην Αγγλία
Χαρακτηριστικά
Επαφή	Ναι
Μέλη ομάδας	11 κάθε ομάδα
Μικτών φύλων	Ναι, διαφορετικές διοργανώσεις
Κατηγοριοποίηση	Ομαδικά αθλήματα, Αθλήματα με μπάλα
Εξοπλισμός	Μπάλα ποδοσφαίρου
Χώρος διεξαγωγής	Γήπεδο ποδοσφαίρου
Παρουσία
Χώρα ή περιοχή	Παγκόσμια
Ολυμπιακό άθλημα	Ναι, από τους Ολυμπιακούς Αγώνες 1936
Παραολυμπιακό άθλημα	Όχι

Το ποδόσφαιρο είναι ομαδικό άθλημα, που παίζεται ανάμεσα σε δύο ομάδες των έντεκα παικτών με μία σφαιρική μπάλα. Αποτελεί το πιο δημοφιλές άθλημα στον κόσμο. Στις αρχές του 21ου αιώνα, το ποδόσφαιρο παιζόταν από περισσότερους από 250 εκατομμύρια ποδοσφαιριστές σε περισσότερα από 200 κράτη.. Το παιχνίδι παίζεται σε ένα ορθογώνιο γήπεδο που καλύπτεται από γρασίδι, με δύο τέρματα στο μέσον κάθε μιας από τις μικρές πλευρές του γηπέδου. Σκοπός του παιχνιδιού είναι οι παίκτες να οδηγήσουν την μπάλα στο αντίπαλο τέρμα, δηλαδή να επιτύχουν (σκοράρουν) γκολ (από την αγγλική λέξη goal που σημαίνει σκοπός).

Το παιχνίδι παίζεται σε όλα τα επίπεδα, από φιλικά παιχνίδια λίγων (όχι κατ’ ανάγκη έντεκα με έντεκα) παιδιών, χωρίς θεατές και σε ένα οποιουδήποτε μεγέθους πεδίο, με δύο ζεύγη αντικειμένων σαν δοκάρια του τέρματος, χωρίς να ρυθμίζεται αυστηρά από τους κανονισμούς, μέχρι επαγγελματικά παιχνίδια μεταξύ ομάδων με επαγγελματίες ποδοσφαιριστές, με την παρουσία περισσοτέρων από 100.000 ενθουσιωδών θεατών, σε ένα κατάλληλα διαμορφωμένο, πολυτελές ποδοσφαιρικό γήπεδο.

Γενικά, οι τερματοφύλακες είναι οι μόνοι παίκτες που επιτρέπεται να ακουμπήσουν τη μπάλα με τα χέρια (εκτός και αν η μπάλα βγει εκτός αγωνιστικού χώρου, οπότε οι παίκτες πρέπει να επανεκκινήσουν το παιχνίδι με πλάγιο άουτ, ρίχνοντας τη μπάλα με τα χέρια). Οι υπόλοιποι παίκτες χρησιμοποιούν κυρίως τα πόδια τους για να κλωτσήσουν τη μπάλα, αλλά και τον κορμό ή το κεφάλι τους. Η ομάδα που θα επιτύχει τα περισσότερα γκολ ως το τέλος του παιχνιδιού, κερδίζει. Εάν οι δύο ομάδες πετύχουν τον ίδιο αριθμό τερμάτων, τότε το παιχνίδι τελειώνει με ισοπαλία ή το παιχνίδι οδηγείται στην παράταση ή/και στα πέναλτι, ανάλογα με τη μορφή της διοργάνωσης. Οι Κανονισμοί του Παιχνιδιού είχαν αρχικά κωδικοποιηθεί στην Αγγλία από την Ένωση Ποδοσφαίρου Αγγλίας (The Football Association) το 1863 και έχουν εξελιχθεί από τότε. Το ποδόσφαιρο διοικείται διεθνώς από τη ΦΙΦΑ (FIFA-Fédération Internationale de Football Association), η οποία διεξάγει την κορυφαία ποδοσφαιρική διοργάνωση, το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου, κάθε τέσσερα χρόνια.

Ετυμολογία και ονομασίες

Οι κανονισμοί του ποδοσφαίρου κωδικοποιήθηκαν στην Αγγλία, χώρα γέννησης και ανάπτυξης του σύγχρονου ποδοσφαίρου, από την Ένωση Ποδοσφαίρου Αγγλίας (The Football Association) το 1863. Στην αγγλική γλώσσα χρησιμοποιείτο ο όρος association football για να γίνεται διάκριση μεταξύ άλλων μορφών ποδοσφαίρου που διεξάγονταν την εποχή εκείνη και ειδικότερα από το ράγκμπι (rugby football). Επίσης, στην αγγλική γλώσσα χρησιμοποιείται ο όρος soccer που προέρχεται από την Αγγλία και πρωτοεμφανίστηκε τη δεκαετία του 1880 από τη σύντμηση των λέξεων Social Ceremony, που στα ελληνικά σημαίνει «κοινωνική τελετή».. Μερικές άλλες πηγές αναφέρουν ότι η λέξη soccer προήλθε από συντομογραφία της λέξης Association (έτσι αποκαλούσαν αρχικώς το ποδόσφαιρο για να υπάρχει διάκριση από το ράγκμπι) με την προσθήκη της κατάληξης -er, αρχικά ως Assoccer και αργότερα ως soccer. Στη σύγχρονη εποχή, στις αγγλόφωνες χώρες, ο όρος football χρησιμοποιείται αντί του όρου association football στο Ηνωμένο Βασίλειο και soccer στον Καναδά και στις ΗΠΑ. Σε άλλες αγγλόφωνες χώρες, όπως η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία μπορεί να χρησιμοποιούνται και οι δύο όροιή να υπάρχουν και τοπικά ονόματα για το άθλημα.

Τρόπος διεξαγωγής

Ένας τερματοφύλακας αποκρούει σουτ μέσα στη μεγάλη περιοχή

Το ποδόσφαιρο παίζεται βάσει ενός συνόλου κανόνων οι οποίοι είναι γνωστοί ως Κανονισμοί του Παιχνιδιού. Το παιχνίδι παίζεται με τη χρήση μιας σφαιρικής μπάλας, που είναι γνωστή ως μπάλα ποδοσφαίρου. Δύο ομάδες των έντεκα ποδοσφαιριστών διαγωνίζονται για να πάρουν τη μπάλα στο τέρμα της αντίπαλης ομάδας (μεταξύ των κάθετων δοκαριών και κάτω από το οριζόντιο), πετυχαίνοντας ένα γκολ (νοουμένου ότι προηγουμένως δεν έχει σημειωθεί παράβαση των κανονισμών του παιχνιδιού από την ομάδα που σημείωσε το τέρμα). Η ομάδα που έχει πετύχει τα περισσότερα τέρματα στο τέλος του παιχνιδιού είναι η νικήτρια ομάδα. Αν και οι δύο ομάδες έχουν σκοράρει ίσο αριθμό γκολ τότε το παιχνίδι λήγει ισόπαλο. Σε κάθε ομάδα υπάρχει ένας ποδοσφαιριστής σε ρόλο αρχηγού, με τους Κανόνες του Παιχνιδιού να ορίζουν ως τη μοναδική του ευθύνη να συμμετέχει στην κλήρωση πριν από το εναρκτήριο λάκτισμα ή το πέναλτι.

Ο κύριος κανονισμός του ποδοσφαίρου είναι ότι όλοι οι παίκτες εκτός από τον τερματοφύλακα δεν μπορούν να χειριστούν σκόπιμα τη μπάλα με τα χέρια τους (δηλαδή από τον ώμο μέχρι την άκρη των δακτύλων) κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού. Μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα χέρια τους στη διάρκεια επανεκκίνησης του παιχνιδιού από πλάγιο άουτ. Παρά το γεγονός ότι οι παίκτες χρησιμοποιούν συνήθως τα πόδια τους για να κυκλοφορήσουν τη μπάλα στο αγωνιστικό χώρο, μπορούν να χρησιμοποιήσουν οποιοδήποτε μέρος του σώματος τους (κυρίως πραγματοποιούν κεφαλιά με το μέτωπο τους), εκτός από τα χέρια ή τα μπράτσα τους. Όλοι οι ποδοσφαιριστές είναι ελεύθεροι να παίξουν τη μπάλα προς οποιαδήποτε κατεύθυνση και να κινούνται σε όλο τον αγωνιστικό χώρο, εκτός και αν κάποιος ποδοσφαιριστής βρεθεί σε θέση οφσάιντ.

Σε ένα ποδοσφαιρικό αγώνα, οι ποδοσφαιριστές προσπαθούν να δημιουργήσουν ευκαιρίες για επίτευξη γκολ μέσω ατομικού ελέγχου της μπάλας, όπως με ντρίμπλα, με πάσα σε ένα συμπαίκτης τους και με σουτ προς το τέρμα, το οποίο φρουρείται από τον αντίπαλο τερματοφύλακα. Οι αντίπαλοι ποδοσφαιριστές προσπαθούν να ανακτήσουν τον έλεγχο της μπάλας είτε ανακόπτοντας μια πάσα ή είτε κάνοντας τάκλιν στον αντίπαλο ποδοσφαιριστή που κατέχει τη μπάλα. Ωστόσο, η φυσική επαφή μεταξύ των αντιπάλων είναι περιορισμένη. Το ποδόσφαιρο γενικά είναι ένα παιχνίδι με ελεύθερη ροή, όπου το παιχνίδι σταματά μόνο όταν η μπάλα περάσει έξω από τον αγωνιστικό χώρο ή όταν το διακόψει ο διαιτητής για παράβαση των κανόνων. Μετά από μια διακοπή, το παιχνίδι ξαναρχίζει με ένα συγκεκριμένο τρόπο επανεκκίνησης.

Σε επαγγελματικό επίπεδο, στα περισσότερα παιχνίδια επιτυγχάνονται μόνο μερικά γκολ. Για παράδειγμα, την περίοδο 2005-06 στην αγγλική Πρέμιερ Λιγκ ο μέρος όρος γκολ ανά αγώνα ήταν 2,48. Αν και οι Κανονισμοί του Παιχνιδιού δεν καθορίζουν οποιαδήποτε θέση των ποδοσφαιριστών στο γήπεδο εκτός από τη θέση του τερματοφύλακα, υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες θέσεις στις οποίες μπορεί να αγωνιστεί κάθε ποδοσφαιριστής. Σε γενικές γραμμές, οι θέσεις αυτές περιλαμβάνουν τρεις κύριες κατηγορίες: επιθετικοί (με κύριο στόχο την επίτευξη τέρματος), αμυντικοί (που ειδικεύονται στην αποτροπή σκοραρίσματος από τους αντιπάλους) και στους μέσους, με κύριο καθήκον να διατηρήσουν την κατοχή της μπάλας, να παίρνουν την μπάλα από τους αμυντικούς και να την προωθούν στους επιθετικούς της ομάδας τους. Οι θέσεις αυτές υποδιαιρούνται περαιτέρω ανάλογα με το σημείο στο οποίο είναι τοποθετημένος κάθε ποδοσφαιριστής. Για παράδειγμα, υπάρχουν κεντρικοί αμυντικοί και αριστερός ή δεξιός ακραίος μέσος. Οι δέκα ποδοσφαιριστές στις θέσεις αυτές μπορούν να διατάσσονται σε οποιοδήποτε συνδυασμό. Ο αριθμός των ποδοσφαιριστών σε κάθε θέση καθορίζει το στυλ του παιχνιδιού κάθε ομάδας. Περισσότεροι επιθετικοί και λιγότεροι αμυντικοί δημιουργούν ένα πιο επιθετικό παιχνίδι, ενώ το αντίθετο δημιουργεί ένα πιο αμυντικό στυλ παιχνιδιού. Η διάταξη των ποδοσφαιριστών μιας ομάδας είναι γνωστή σαν σύστημα ποδοσφαίρου. Ο καθορισμός του συστήματος με το οποίο θα αγωνιστεί μια ομάδα είναι συνήθως ευθύνη του προπονητής της ομάδας.

Ιστορία

Η Εθνική Αγγλίας αντιμέτωπη με την Εθνική Σκωτίας το 1982 στο The Oval

Η ομάδα Ρόγιαλ Εντζινίρς η οποία ήταν φιναλίστ στο πρώτο τελικό του κυπέλλου Αγγλίας το 1872

Οι αγώνες που περιστρέφονται γύρω από το κλώτσημα μιας μπάλας έχουν παιχτεί σε πολλές χώρες σε όλη την ιστορία, όπως το «woggabaliri» στην Αυστραλία, το «harpastum» στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και το «cuju» στην Κίνα. Οι μοντέρνοι κανονισμοί του ποδοσφαίρου βασίζονται στις προσπάθειες που έγιναν στα μέσα του 19ου αιώνα για τυποποίηση των ποικίλων μορφών του ποδοσφαίρου που παιζόταν στα δημόσια σχολεία της Αγγλίας. Η ιστορία του ποδοσφαίρου στην Αγγλία χρονολογείται τουλάχιστον από τον όγδοο αιώνα.

Οι Κανόνες του Κέμπριτζ, που καταρτίστηκαν για πρώτη φορά στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ το 1848, είχαν μεγάλη επιρροή στην ανάπτυξη των επόμενων κανόνων του ποδοσφαίρου. Οι Κανόνες του Κέμπριτζ γράφτηκαν στο Τρίνιτι Κόλετζ (Trinity College) του Κέμπριτζ σε μια συνεδρίαση στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι από τα σχολεία Ίτον (Eton College), Χάροου (Harrow School), Ράγκμπι (Rugby School), Γουίντσεστερ (Winchester College) και Σριούσμπερι (Shrewsbury School). Δεν είχαν καθιερωθεί καθολικά, όπου δηλαδή παιζόταν το ποδόσφαιρο. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1850, πολλές ομάδες που δεν συνδέονταν με σχολεία ή πανεπιστήμιο δημιουργήθηκαν σε όλο τον αγγλόφωνο κόσμο, για να παίζουν διάφορες μορφές του ποδοσφαίρου. Μερικές ομάδες δημιούργησαν τους δικούς τους ξεχωριστούς κανόνες, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Σέφιλντ Φ.Κ., που δημιουργήθηκε από πρώην μαθητές του δημόσιου σχολείου το 1857, και που οδήγησε στη δημιουργία της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας του Σέφιλντ (Sheffield Football Association) το 1867 και των Κανόνων του Σέφιλντ. Το 1862, ο Τζον Τσαρλς Θρινκ (John Charles Thring) του σχολείου Uppingham School επινόησε επίσης ένα ισχυρό σύνολο κανόνων.

Οι συνεχιζόμενες αυτές προσπάθειες συνέβαλαν στη δημιουργία της The Football Association (FA-Ένωση Ποδοσφαίρου Αγγλίας) το 1863, η οποία συνεδρίασε για πρώτη φορά το πρωί της 26ης Οκτωβρίου του 1863 στην Ταβέρνα των Μασόνων στην Great Queen Street του Λονδίνου. Το μόνο σχολείο στο οποίο εκπροσωπήθηκε ήταν το Charterhouse School. Η συνάντηση στην ταβέρνα ήταν η απαρχή για πέντε ακόμα συναντήσεις μεταξύ Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου, στο τέλος των οποίων παρήχθη το πρώτο ολοκληρωμένο σύνολο κανόνων. Στην τελευταία συνάντηση, ο πρώτος ταμίας της FA, ο εκπρόσωπος της ομάδας ράγκμπι Blackheath Rugby Club, απέσυρε την ομάδα του από την FA εξαιτίας της απόρριψης δύο προτάσεων. Η πρώτη επέτρεπε το τρέξιμο με την μπάλα στο χέρι και η δεύτερη επέτρεπε την παρεμπόδιση της ενέργειας αυτής με λάκτισμα στις κνήμες του αντιπάλου, τρικλοποδιά ή συγκράτηση με τα χέρια. Άλλες ποδοσφαιρικές ομάδες ράγκμπι ακολούθησαν και δεν εντάχθηκαν στην FA ή αποχώρησαν στη συνέχεια δημιουργώντας το 1871 την Ένωση Ράγκμπι (Rugby Football Union). Τα υπόλοιπα έντεκα σωματεία, κάτω από την εποπτεία του Ebenezer Cobb Morley, επικύρωσαν τους αρχικούς δεκατρείς κανόνες του παιχνιδιού. Οι κανόνες αυτοί περιλάμβαναν το χειρισμό της μπάλας με «απόκρουση» και την απουσία οριζόντιου δοκαριού και έμοιαζαν εκπληκτικά με τους κανόνες του βικτωριανού ποδοσφαίρου που αναπτύσσονταν την ίδια περίοδο στην Αυστραλία. Η Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία του Σέφιλντ διατηρούσε τους δικούς της κανόνες μέχρι τη δεκαετία του 1870 και η FA υιοθέτησε ορισμένους από τους κανόνες αυτές, μέχρι που υπήρχε μόνο μικρή διαφορά στα παιχνίδια.

Οι Κανονισμοί του Παιχνιδιού σήμερα καθορίζονται από το Διεθνές Ποδοσφαιρικό Συμβούλιο (IFAB). Το συμβούλιο συγκροτήθηκε το 1886 μετά από συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στο Μάντσεστερ μεταξύ της FA, της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας Σκωτίας, της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας Ουαλίας και της Ιρλανδικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας. Η παλαιότερη ποδοσφαιρική διοργάνωση στον κόσμο είναι το Κύπελλο Αγγλίας, το οποίο δημιουργήθηκε από τον C. W. Alcock και στο οποίο διαγωνίζονται οι αγγλικές ομάδες από το 1872. Ο πρώτος διεθνής ποδοσφαιρικός αγώνας έλαβε χώρα το 1872 μεταξύ της Εθνικής Σκωτίας και της Εθνικής Αγγλίας στη Γλασκώβη και πάλι με πρωτοβουλία του C. W. Alcock. Στην Αγγλία επίσης δημιουργήθηκε το πρώτο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου στον κόσμο, το οποίο ιδρύθηκε στο Μπέρμιγχαμ το 1888 από το διευθυντή της Άστον Βίλα William McGregor Η αρχική μορφή του πρωταθλήματος περιλάμβανε 12 σωματεία από την κεντρική και βόρεια Αγγλία. Η ΦΙΦΑ, ο διεθνώς αναγνωρισμένος οργανισμός που διοικεί το ποδόσφαιρο, ιδρύθηκε στο Παρίσι το 1904, οπότε και δηλώθηκε ότι θα τηρηθούν οι Κανόνες του Παιχνιδιού της FA. Η αυξανόμενη δημοτικότητα του διεθνούς παιχνιδιού οδήγησε στην αποδοχή εκπροσώπων της ΦΙΦΑ στο Διεθνές Ποδοσφαιρικό Συμβούλιο το 1913. Το συμβούλιο σήμερα αποτελείται από τέσσερις εκπροσώπους της ΦΙΦΑ και από ένα εκπρόσωπο από κάθε μία από τις τέσσερις ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες της Βρετανίας. Η Βρετανία είναι το μόνο κράτος που διατηρεί τέσσερις εθνικές ομάδες (Εθνική Αγγλίας, Εθνική Σκωτίας, Εθνική Ουαλίας και Εθνική Βορείου Ιρλανδίας) τιμής ένεκεν, για την προσφορά της στο άθλημα.

Σήμερα, το ποδόσφαιρο παίζεται σε επαγγελματικό επίπεδο σε όλο τον κόσμο. Εκατομμύρια κόσμου πηγαίνουν τακτικά σε γήπεδα ποδοσφαίρου για να παρακολουθήσουν τις αγαπημένες τους ομάδες και δισεκατομμύρια το παρακολουθούν από την τηλεόραση ή το διαδίκτυο. Επιπρόσθετα, ένας πολύ μεγάλος αριθμός ανθρώπων παίζουν ποδόσφαιρο σε ερασιτεχνικό επίπεδο. Σύμφωνα με μια έρευνα της ΦΙΦΑ, που δημοσιεύτηκε το 2001, περισσότερα από 240 εκατομμύρια άνθρωποι σε περισσότερα από 200 κράτη στον κόσμο παίζουν τακτικά ποδόσφαιρο. Το ποδόσφαιρο έχει το μεγαλύτερο παγκόσμιο τηλεοπτικό κοινό στον αθλητισμό.

Σε πολλά μέρη του κόσμου το ποδόσφαιρο προκαλεί μεγάλα πάθη και παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή των φιλάθλων, σε κοινότητες, ακόμα και σε έθνη. Ο R. Kapuscinski αναφέρει ότι οι άνθρωποι που είναι ευγενικοί, μετριοπαθείς ή ακόμη και ταπεινοί στην Ευρώπη πέφτουν εύκολα στη μανία να παίξουν ή να παρακολουθήσουν ποδοσφαιρικά παιχνίδια. Η Εθνική Ακτής Ελεφαντοστού βοήθησε στην εξασφάλιση ανακωχής στον εμφύλιο πόλεμο της χώρας το 2006 με την πρόκρισή της στην τελική φάση του Παγκοσμίου Κυπέλλου 2006 και συνέβαλε στην περαιτέρω μείωση των εντάσεων μεταξύ της κυβέρνησης και των ανταρτών το 2007, παίζοντας ένα αγώνα (προκριματικά κυπέλλου Εθνών Αφρικής 2008) στην πρωτεύουσα των ανταρτών, Μπουακέ, μια ευκαιρία που έφερε τους δύο στρατούς μαζί, ειρηνικά για πρώτη φορά. Ωστόσο, το ποδόσφαιρο ευρέως θεωρείται ότι ήταν η αφορμή για τον πόλεμο του ποδοσφαίρου τον Ιούνιο του 1969 μεταξύ του Ελ Σαλβαδόρ και της Ονδούρας. Επίσης, το άθλημα επιδείνωσε τις εντάσεις στις αρχές του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία τη δεκαετία του 1990, όταν ένας αγώνας μεταξύ της Ντιναμό Ζάγκρεμπ και του Ερυθρού Αστέρα Βελιγραδίου εξελίχθηκε σε ταραχές το Μάιο του 1990.

Κανόνες

Το Διεθνές Ποδοσφαιρικό Συμβούλιο έχει καθορίσει 17 κανονισμούς, οι οποίοι είναι γνωστοί σαν οι Κανονισμοί του Παιχνιδιού. Κάθε κανονισμός περιέχει μια συλλογή από προδιαγραφές και κατευθυντήριες γραμμές. Οι ίδιοι κανονισμοί έχουν σχεδιαστεί για να εφαρμοστούν σε όλα τα επίπεδα του ποδοσφαίρου, αν και επιτρέπονται ορισμένες τροποποιήσεις για ομάδες παίδων, παλαιμάχων, γυναικών και ατόμων με ειδικές αδυναμίες. Οι κανονισμοί συχνά δίνονται σε γενικές γραμμές, επιτρέποντας έτσι την ευελιξία στην εφαρμογή τους ανάλογα με τη φύση του παιχνιδιού. Οι Κανονισμοί του Παιχνιδιού δημοσιεύονται από τη ΦΙΦΑ, αλλά καθορίζονται από το Διεθνές Ποδοσφαιρικό Συμβούλιο. Εκτός από τους 17 κανονισμούς, πολλές από τις αποφάσεις και οδηγίες του Διεθνές Ποδοσφαιρικού Συμβουλίου συμβάλλουν στη ρύθμιση του παιχνιδιού.

Ο αγωνιστικός χώρος

Δεδομένου ότι οι Κανονισμοί του Παιχνιδιού διατυπώθηκαν στην Αγγλία και αρχικώς αποφασίζονταν από τις τέσσερις βρετανικές ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες και το Διεθνές Ποδοσφαιρικό Συμβούλιο, οι τυποποιημένες διαστάσεις ενός ποδοσφαιρικού γηπέδου εκφράζονταν σε βρετανικές μονάδες μέτρησης. Στη σύγχρονη εποχή οι Κανονισμοί του Παιχνιδιού εκφράζονται σε διεθνείς, κατά προσέγγιση ισοδύναμες, διαστάσεις. Ωστόσο, υπάρχει η τάση χρήσης των παραδοσιακών μονάδων σε αγγλόφωνες χώρες.

Το γήπεδο ποδοσφαίρου και οι διαστάσεις του

Ο αγωνιστικός χώρος διεξαγωγής του ποδοσφαίρου είναι ένα γήπεδο σε σχήμα ορθογώνιου παραλληλόγραμμου (βλ. εικόνα), το οποίο πρέπει να χαράσσεται με γραμμές. Οι γραμμές αυτές ανήκουν στις περιοχές των οποίων αποτελούν τα όρια. Όλες οι γραμμές πρέπει να έχουν το ίδιο πλάτος, το οποίο δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 12 εκατοστά. Οι δύο μεγαλύτερες σε μήκος γραμμές ονομάζονται πλάγιες γραμμές. Οι δύο μικρότερες σε μήκος γραμμές ονομάζονται γραμμές τέρματος. Για διεθνείς ποδοσφαιρικούς αγώνες ενηλίκων το μήκος της πλάγιας γραμμής πρέπει να κυμαίνεται από 100 μέχρι 110 μέτρα και η γραμμή τέρματος από 64 μέχρι 75 μέτρα. Για μη διεθνείς ποδοσφαιρικούς αγώνες η πλάγια γραμμή μπορεί να έχει μήκος 90 έως 120 μέτρα και η γραμμή τέρματος από 45 έως 90 μέτρα, με την προϋπόθεση ότι ο αγωνιστικός χώρος δεν θα γίνει τετράγωνο (το μήκος της πλάγιας γραμμής πρέπει να είναι πάντα μεγαλύτερο από το μήκος της γραμμής τέρματος). Παρόλο που το Διεθνές Ποδοσφαιρικό Συμβούλιο ενέκρινε, το 2008, τυποποιημένα μεγέθη (105 μέτρα για την πλάγια γραμμή και 68 μέτρα για τη γραμμή τέρματος) για διεθνές αγώνες επιπέδου Α, αλλά η απόφαση αυτή δεν εφαρμόστηκε ποτέ.

Ο αγωνιστικός χώρος χωρίζεται σε δύο τμήματα με μία διχοτόμο γραμμή (γραμμή κέντρου), η οποία συναντά το μέσο κάθε πλάγιας γραμμής. Το σημείο του κέντρου βρίσκεται στη μέση της διχοτόμου γραμμής. Γύρω από αυτό σημειώνεται ένας κύκλος με ακτίνα 9,15 μέτρα.

Κάθετα προς τη γραμμή τέρματος χαράσσονται δύο γραμμές που αρχίζουν από απόσταση 5,50 μέτρων από το εσωτερικό κάθε κάθετου δοκαριού. Οι γραμμές αυτές εκτείνονται μέσα στον αγωνιστικό χώρο σε απόσταση 5,50 μέτρων και ενώνονται με μία γραμμή παράλληλη με τη γραμμή τέρματος. Η περιοχή που καθορίζεται από τις γραμμές αυτές και την γραμμή τέρματος αποτελεί την «περιοχή τέρματος» ή «μικρή περιοχή».

Κάθετα προς τη γραμμή τέρματος χαράσσονται δύο γραμμές που αρχίζουν από απόσταση 16,50 μέτρων από το εσωτερικό κάθε κάθετου δοκαριού. Οι γραμμές αυτές εκτείνονται μέσα στον αγωνιστικό χώρο, σε απόσταση 16,50 μέτρων και ενώνονται με μία γραμμή παράλληλη με τη γραμμή τέρματος. Η περιοχή που καθορίζεται από τις γραμμές αυτές και τη γραμμή τέρματος αποτελεί την περιοχή πέναλτι ή την μεγάλη περιοχή. Μέσα σε κάθε περιοχή πέναλτι, αποτυπώνεται το σημείο του πέναλτι, σε απόσταση 11 μέτρων από τη μέση μεταξύ των κάθετων δοκαριών και σε ίση απόσταση από αυτά. Έξω από την περιοχή πέναλτι χαράσσεται ένα τόξο κύκλου με ακτίνα 9,15 μέτρων από το κέντρο κάθε σημείου πέναλτι.

Σε κάθε γωνία (κόρνερ) του αγωνιστικού χώρου τοποθετείται ένα κοντάρι ύψους το λιγότερο 1,5 μέτρα, χωρίς αιχμηρή κορυφή, με σημαία. Κοντάρια με σημαία επιτρέπεται να τοποθετηθούν στο κάθε άκρο της διχοτόμου γραμμής σε απόσταση το λιγότερο 1 μέτρο έξω από την πλάγια γραμμή. Στο εσωτερικό τμήμα του αγωνιστικού χώρου χαράσσεται ένα τεταρτημόριο κύκλου με ακτίνα 1 μέτρο από κάθε κοντάρι με σημαία του κόρνερ.

Ένα ορθογώνιο τέρμα είναι τοποθετημένη στο μέσο κάθε γραμμής τέρματος. Τα δύο κάθετα δοκάρια της εστίας βρίσκονται σε ίση απόσταση από κάθε κοντάρι με σημαία του κόρνερ και οι κορυφές τους ενώνονται από ένα οριζόντιο δοκάρι. Οι κάθετες και η οριζόντια δοκός πρέπει να είναι κατασκευασμένες από ξύλο, μέταλλο ή άλλο εγκεκριμένο υλικό. Επιτρέπεται να έχουν σχήμα τετράγωνο, ορθογώνιο, κυκλικό ή ελλειπτικό και δεν πρέπει να είναι επικίνδυνα για τους παίκτες. Η απόσταση μεταξύ των κάθετων δοκαριών είναι 7,32 μέτρα και η απόσταση από το χαμηλότερο άκρο του οριζόντιου δοκαριού μέχρι το έδαφος είναι 2,44 μέτρα. Και τα δύο κάθετα δοκάρια και το οριζόντιο δοκάρι έχουν το ίδιο πλάτος και πάχος, όχι μεγαλύτερο από 12 εκατοστά. Οι γραμμές τέρματος πρέπει να έχουν το ίδιο πλάτος με τα κάθετα δοκάρια και το οριζόντιο δοκάρι. Στο τέρμα και στο έδαφος πίσω από το τέρμα επιτρέπεται να αναρτηθούν δίχτυα (αν και δεν είναι απαραίτητα σύμφωνα με τους Κανονισμούς του Παιχνιδιού), με την προϋπόθεση ότι είναι καλά στερεωμένα και δεν εμποδίζουν τον τερματοφύλακα. Το χρώμα των κάθετων και οριζόντιων δοκαριών πρέπει να είναι λευκό. Τα τέρματα πρέπει να είναι αγκυρωμένα με ασφάλεια στο έδαφος. Επιτρέπεται η χρήση μεταφερόμενων τερμάτων, εφόσον πληρούν αυτή την προϋπόθεση.

Η μπάλα

Αρχείο:Adidas-JABULANI.jpg

Η μπάλα Adidas JABULANI που χρησιμοποιήθηκε στο Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου 2010

Σύμφωνα με τους Κανονισμούς του Παιχνιδιού, η μπάλα πρέπει να έχει σφαιρικό σχήμα, να είναι κατασκευασμένη από δέρμα ή άλλο κατάλληλο υλικό και να έχει περιφέρεια το πολύ 70 εκατοστά και το λιγότερο 28 εκατοστά. Το βάρος της πρέπει να μην ξεπερνά τα 450 γραμμάρια και να μην είναι λιγότερο από 410 γραμμάρια κατά την έναρξη του αγώνα. Επιπρόσθετα, πρέπει να έχει πίεση ίση με 0,6 - 1,1 ατμόσφαιρες σε επίπεδο θάλασσας.

Αν κατά τη διάρκεια του αγώνα η μπάλα σκάσει ή καταστεί αντικανονική, ο αγώνας διακόπτεται και ξαναρχίζει με ελεύθερο του διαιτητή, με τη νέα μπάλα να τοποθετείται στο σημείο που η αρχική μπάλα κατέστη ελαττωματική, εκτός αν το παιχνίδι διακόπηκε μέσα στην περιοχή τέρματος, περίπτωση κατά την οποία ο διαιτητής αφήνει τη νέα μπάλα να πέσει στη γραμμή της περιοχής του τέρματος που είναι παράλληλη με τη γραμμή τέρματος στο πλησιέστερο σημείο όπου βρισκόταν η αρχική μπάλα όταν διακόπηκε το παιχνίδι.

Εάν η μπάλα σκάσει ή καταστεί αντικανονική κατά τη διάρκεια ενός λακτίσματος πέναλτι ή ενός λακτίσματος από το σημείο πέναλτι καθώς κινείται εμπρός και πριν ακουμπήσει κάποιον παίκτη ή το δοκάρι ή το τέρμα, το λάκτισμα επαναλαμβάνεται. Αν η μπάλα σκάσει ή καταστεί αντικανονική σε διακοπή του αγώνα, σε εναρκτήριο λάκτισμα, από τέρματος λάκτισμα, γωνιακό λάκτισμα (κόρνερ), ελεύθερο λάκτισμα, λάκτισμα πέναλτι ή επαναφορά της μπάλας από τα πλάγια ο αγώνας ξαναρχίσει ανάλογα με την περίπτωση.

Δεν επιτρέπεται η αλλαγής της μπάλας κατά τη διάρκεια του αγώνα χωρίς την έγκριση του διαιτητή.

Ο αριθμός των ποδοσφαιριστών

Κάθε ομάδα αποτελείται κατ' ανώτατο όριο από έντεκα ποδοσφαιριστές (με εξαίρεση τους αναπληρωματικούς), ένας εκ των οποίων πρέπει να αγωνίζεται στη θέση του τερματοφύλακα. Οι κανόνες της διοργάνωσης μπορεί να καθορίζουν ένα ελάχιστο αριθμό ποδοσφαιριστών που μπορεί να θεωρηθούν ομάδα. Ο αριθμός αυτός είναι συνήθως 7 ποδοσφαιριστές. Οι τερματοφύλακες είναι οι μόνοι ποδοσφαιριστές που επιτρέπεται να παίξουν τη μπάλα με τα χέρια τους, υπό την προϋπόθεση ότι βρίσκονται μέσα στην μεγάλη περιοχή μπροστά από τη δική τους εστία. Αν και υπάρχει μια πληθώρα από θέσεις που οι υπόλοιποι ποδοσφαιριστές (εκτός από τον τερματοφύλακα) μπορούν να τοποθετηθούν από ένα προπονητή, οι θέσεις αυτές δεν καθορίζονται ούτε απαιτούνται από τους Κανονισμούς του Ποδοσφαίρου.

Ένας αριθμός ποδοσφαιριστών μπορεί να αντικατασταθεί από τους αναπληρωματικούς ποδοσφαιριστές κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού. Ο μέγιστος αριθμός αλλαγές που επιτρέπονται στα περισσότερα πιο ανταγωνιστικά διεθνή και τοπικά πρωταθλήματα είναι τρεις για κάθε ομάδα. Σε άλλες διοργανώσεις ή σε φιλικά παιχνίδια ο αριθμός αυτός μπορεί να διαφέρει.

Κοινοί λόγοι για αλλαγή ενός ποδοσφαιριστή είναι ο τραυματισμός, η κούραση, η αναποτελεσματικότητα, η αλλαγή στην τακτική της ομάδα ή η προσπάθεια να κερδηθεί χρόνος προς το τέλος του παιχνιδιού όταν το αποτέλεσμα βολεύει την ομάδα του. Στα παιχνίδια ενηλίκων, ο ποδοσφαιριστής που έχει αντικατασταθεί συνήθως δεν μπορεί να λάβει περαιτέρω μέρος στο παιχνίδι. Το Διεθνές Ποδοσφαιρικό Συμβούλιο συνιστά ότι ένας αγώνας δεν θα πρέπει να συνεχιστεί, εάν υπάρχουν λιγότεροι από επτά παίκτες σε τουλάχιστον μία από τις δύο ομάδες. Η απόφαση για τους βαθμούς σε παιχνίδια που έχουν διακοπεί για τον πιο πάνω λόγω επαφίεται στις επιμέρους ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες.

Εξοπλισμός ποδοσφαιριστή

Οι Κανονισμοί του Παιχνιδιού καθορίζουν το βασικό εξοπλισμό που πρέπει να φοριέται από όλους τους ποδοσφαιριστές στον Κανονισμό 4: Ο Εξοπλισμός του Ποδοσφαιριστή. Αναφέρονται πέντε ξεχωριστά αντικείμενα: φανέλα ή κοντομάνικη φανέλα, παντελονάκι, κάλτσες, υποδήματα και επικαλαμίδες. Επίσης, επιτρέπεται οι τερματοφύλακες να φοράνε μακριές φόρμες αντί για κοντά παντελονάκια. Οι περισσότεροι ποδοσφαιριστές φοράνε ποδοσφαιρικά παπούτσια με καρφιά αν και οι Κανονισμοί του Παιχνιδιού δε διευκρινίζουν ότι απαιτούνται. Οι φανέλες πρέπει να έχουν μανίκια (είτε κοντά είτε μακριά) και ο κάθε τερματοφύλακας πρέπει να φέρει χρώματα τα οποία θα τον ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους παίκτες, το διαιτητή και τους βοηθούς διαιτητές. Μπορούν επίσης να φορεθούν κάτω από το παντελονάκι εφαρμοστά εσώρουχα («κολλάν»), εφόσον έχουν το ίδιο χρώμα με το παντελονάκι αλλά δεν πρέπει να είναι μακρύτερα από το γόνατο. Οι επικαλαμίδες πρέπει να καλύπτονται πλήρως από τις κάλτσες, να είναι κατασκευασμένες από καουτσούκ, πλαστικό ή παρόμοιο υλικό και «να παρέχουν ικανοποιητικό βαθμό προστασίας». Επιπρόσθετα, οι Κανονισμοί του Παιχνιδιού θέτουν τον περιορισμό ότι ένας ποδοσφαιριστής δεν μπορεί να χρησιμοποιεί ή να φέρει εξοπλισμό που είναι επικίνδυνος για τον ίδιο ή κάποιο άλλο ποδοσφαιριστή.

Διαιτητής και βοηθοί διαιτητές

Ο Αυστριακός βοηθός διαιτητής Clemens Schüttengruber υποδεικνύει οφσάιντ

Ένα παιχνίδι ελέγχεται από ένα διαιτητή, ο οποίος έχει την πλήρη εξουσία να επιβάλει τους Κανονισμούς του Παιχνιδιού στο παιχνίδι στο οποίο έχει οριστεί (Κανονισμός 5) και του οποίου οι αποφάσεις είναι τελεσίδικες. Κινείται σε όλο των αγωνιστικό χώρο και ελέγχει το παιχνίδι χρησιμοποιώντας σφυρίχτρα και κάνοντας σήματα με τα χέρια του. Ο διαιτητής δέχεται βοήθεια από δύο βοηθούς διαιτητές, οι οποίοι κινούνται κατά μήκος των πλάγιων γραμμών. Υποδεικνύουν παραβάσεις με μια σημαία. Σε παιχνίδια υψηλού επιπέδου υπάρχει ακόμη και ο τέταρτος διαιτητής ο οποίος βοηθά το διαιτητή και μπορεί να τον αντικαταστήσει σε περίπτωση ανάγκης.

Διάρκεια του αγώνα

Αρχείο:Резервный рефери.jpg

Ο τέταρτος διαιτητής υποδεικνύει ότι θα υπάρξουν τουλάχιστον δύο λεπτά χρόνου καθυστέρησης.

Ένα παιχνίδι ποδοσφαίρου αποτελείται από δύο περιόδους των 45 λεπτών έκαστη, γνωστές ως ημίχρονα. Ο χρόνος κάθε ημιχρόνου τρέχει συνεχώς, χωρίς να σταματάει όταν η μπάλα είναι εκτός παιχνιδιού. Μεταξύ των δύο ημιχρόνων υπάρχει ένα διάλειμμα, το οποίο συνήθως έχει διάρκεια 15 λεπτά. Ο διαιτητής είναι ο επίσημος χρονομέτρης του αγώνα και μπορεί να προσθέσει περαιτέρω χρόνο (μερικά λεπτά) σε κάθε ημίχρονο εξαιτίας του χρόνου που χάνεται για τις αλλαγές των ποδοσφαιριστών, τους τραυματισμούς που χρήζουν προσοχής ή για άλλες διακοπές του παιχνιδιού. Ο χρόνος που προστίθεται από το διαιτητή συνήθως αναφέρεται ως «χρόνος καθυστερήσεων» ή «καθυστερήσεις του αγώνα». Η διάρκεια του χρόνου αυτού είναι στη διακριτική ευχέρεια του διαιτητή. Μόνο ο διαιτητής σηματοδοτεί το τέλος του αγώνα. Εάν στον αγώνα έχει οριστεί και τέταρτος διαιτητής, προς το τέλος κάθε ημιχρόνου ο διαιτητής κάνει σύνθημα στον τέταρτο διαιτητή για το πόσα λεπτά καθυστερήσεων προτίθεται να προσθέσει. Έπειτα, ο τέταρτος διαιτητής ενημερώνει τους ποδοσφαιριστές και τους θεατές, κρατώντας μια πινακίδα που δείχνει τον αριθμό των λεπτών των καθυστερήσεων. Ο αριθμός αυτός μπορεί να παραταθεί από τον διαιτητή. Ο χρόνος των καθυστερήσεων εισήχθη εξαιτίας ενός περιστατικού που συνέβη το 1891 κατά τη διάρκεια ενός αγώνα μεταξύ της Στόουκ Σίτι Φ.Κ. και της Άστον Βίλα. Το σκορ του αγώνα ήταν 1-0 και υπολείπονταν δύο λεπτά για να συμπληρωθεί το ενενηντάλεπτο. Η Στόουκ κέρδισε πέναλτι. Ο τερματοφύλακας της Άστον Βίλα κλώτσησε την μπάλα εκτός γηπέδου και μέχρι να επαναφερθεί εντός γηπέδου, ο χρόνος των ενενήντα λεπτών είχε εξαντληθεί. Ο κανονισμός καθορίζει ακόμη ότι σε περίπτωση που πρέπει να εκτελεστεί ή επαναληφθεί ένα πέναλτι, η διάρκεια κάθε ημιχρόνου παρατείνεται μέχρι να εκτελεστεί το πέναλτι.

Σε μερικές περιπτώσεις, όπου στο παιχνίδι πρέπει οπωσδήποτε να βγει κάποιος νικητής (π.χ. σε τελικό κυπέλλου ή νοκ-άουτ αγώνες), το παιχνίδι μπορεί να παραταθεί μετά το τέλος των 90 λεπτών (και των καθυστερήσεων), οπότε παίζεται επί πλέον χρόνος που ονομάζεται παράταση (σήμερα η παράταση διαρκεί μισή ώρα και χωρίζεται σε δύο δεκαπεντάλεπτα ημίχρονα, που και γι’ αυτά υπάρχει η δυνατότητα περαιτέρω ολιγόλεπτης επέκτασης). Αν και πάλι δεν προκύψει νικητής, το παιχνίδι οδηγείται στην διαδικασία των πέναλτι. Εκεί η κάθε ομάδα εκτελεί διαδοχικά πέναλτι. Σε διοργανώσεις νοκ-άουτ όπου κάθε ομάδα διαγωνίζεται εντός και εκτός έδρας με την αντίπαλη ομάδα, το συνολικό σκορ των δύο αγώνων καθορίζει την πρόκριση. Όταν το συνολικό σκορ για κάθε ομάδα είναι ίσο, μπορεί να εφαρμοστεί ο κανόνας του εκτός έδρας γκολ για να καθοριστεί ο νικητής. Στην περίπτωση αυτή νικήτρια είναι η ομάδα που έχει επιτύχει τα περισσότερα εκτός έδρας γκολ. Αν το αποτέλεσμα είναι και πάλι ίσο, προστίθεται παράταση και αν το αποτέλεσμα παραμείνει ισόπαλο εκτελούνται πέναλτι.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και στις αρχές της δεκαετίας του 2000, το Διεθνές Ποδοσφαιρικό Συμβούλιο πειραματίστηκε με διάφορους τρόπους καθορισμού του νικητή, χωρίς να απαιτείται η διαδικασία των πέναλτι, η οποία συχνά θεωρείται ως ένας ανεπιθύμητος τρόπος για να ολοκληρωθεί ένας αγώνας. Σύμφωνα με τους κανόνες αυτούς ένα παιχνίδι ολοκληρώνεται πριν να ολοκληρωθεί η παράταση, είτε όταν μια ομάδα πετύχει γκολ (χρυσό γκολ), είτε αν μια ομάδα κατέχει το προβάδισμα στο τέλος του πρώτου ημιχρόνου της παράτασης (ασημένιο γκολ). Το χρυσό γκολ χρησιμοποιήθηκε στο Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου 1998 και το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου 2002. Το πρώτο παιχνίδι του Παγκοσμίου Κυπέλλου που κρίθηκε με το χρυσό γκολ ήταν η νίκη της Εθνικής Γαλλίας επί της Εθνική Παραγουάης το 1998. Η Εθνική Γερμανίας ήταν η πρώτη ομάδα που σκόραρε χρυσό γκολ σε σημαντική διοργάνωση, κερδίζοντας την Εθνική Τσεχίας στον τελικό του Euro 1996. Το ασημένιο γκολ χρησιμοποιήθηκε στο Euro 2004 με την Εθνική Ελλάδος να κερδίζει την Εθνική Τσεχίας στον ημιτελικό και να προκρίνεται στον τελικό. Και τα δύο αυτά πειράματα διακόπηκαν από το Διεθνές Ποδοσφαιρικό Συμβούλιο.

Η μπάλα εντός και εκτός παιχνιδιού

Σύμφωνα με τους Κανονισμούς του Παιχνιδιού, οι δύο βασικές καταστάσεις του παιχνιδιού κατά τη διάρκεια του είναι «μπάλα εντός» και «μπάλα εκτός» παιχνιδιού. Η μπάλα είναι εκτός παιχνιδιού, δηλαδή «δεν παίζει», όταν περάσει ολόκληρη έξω από τη γραμμή τέρματος ή την πλάγια γραμμή, είτε στο έδαφος, είτε στον αέρα και όταν το παιχνίδι έχει διακοπεί από τον διαιτητή. Η μπάλα είναι εντός παιχνιδιού, δηλαδή «παίζει», σε όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων όπου η μπάλα αναπηδάει από ένα κάθετο ή οριζόντιο δοκάρι ή το κοντάρι με τη σημαία και παραμείνει μέσα στα αγωνιστικό χώρο ή όταν αναπηδήσει είτε επάνω στο διαιτητή ή ένα βοηθό διαιτητή όταν βρίσκονται μέσα στον αγωνιστικό χώρο.

Όταν η μπάλα είναι εκτός παιχνιδιού, το παιχνίδι επαναρχίζει με ένα από τους οκτώ τρόπους επανεκκίνηση, ανάλογα με το πώς βγήκε από το παιχνίδι:

Ένας ποδοσφαιριστής εκτελεί άμεσο ελεύθερο λάκτισμα και οι αντίπαλοι ποδοσφαιριστές κάνουν «τοίχος» για να μπλοκάρουν την μπάλα.

• Εναρκτήριο λάκτισμα (Σέντρα): Πραγματοποιείται στην αρχή κάθε ημιχρόνου ή μετά από την επίτευξη τέρματος από την αντίπαλη ομάδα.
• Επαναφορά από την πλάγια γραμμή (Πλάγιο άουτ): Πραγματοποιείται όταν η μπάλα περάσει την πλάγια γραμμή. Εκτελείται με τα χέρια από ποδοσφαιριστή της αντίπαλης ομάδας του ποδοσφαιριστή που άγγιξε τελευταίος την μπάλα πριν περάσει την πλάγια γραμμή.
• Από τέρματος λάκτισμα (Άουτ): Πραγματοποιείται όταν η μπάλα περάσει εξολοκλήρου τη γραμμή τέρματος (χωρίς να έχει επιτευχθεί τέρμα) και όταν ο τελευταίος που την άγγιξε ήταν ποδοσφαιριστής της επιτιθέμενης ομάδας. Εκτελείται από την αμυντική ομάδα.
• Το γωνιαίο λάκτισμα (Κόρνερ): Πραγματοποιείται όταν η μπάλα περάσει εξολοκλήρου τη γραμμή τέρματος (χωρίς να έχει επιτευχθεί τέρμα) και όταν ο τελευταίος που την άγγιξε ήταν ποδοσφαιριστής της αμυνόμενης ομάδας. Εκτελείται από την επιτιθέμενη ομάδα.
• Έμμεσο ελεύθερο λάκτισμα: Εκτελείται από την αντίπαλη ομάδα μετά από φάουλ που δεν είναι πέναλτι, ορισμένες τεχνικές παραβάσεις ή όταν το παιχνίδι έχει διακοπεί προκειμένου να παρατηρηθεί ένας ποδοσφαιριστής, χωρίς να έχει συμβεί ένα συγκεκριμένο φάουλ. Δεν μπορεί να σημειωθεί απευθείας τέρμα από έμμεσο ελεύθερο λάκτισμα, αν δεν αγγίξει την μπάλα κάποιος άλλος ποδοσφαιριστής πρώτα.
• Άμεσο ελεύθερο λάκτισμα: Εκτελείται από την ομάδα εις βάρος της οποίας έγινε φάουλ (αλλά δεν είναι πέναλτι). Μπορεί να επιτευχθεί τέρμα από άμεσο ελεύθερο λάκτισμα.
• Επανορθωτικό λάκτισμα (Πέναλτι): Το πέναλτι επιβάλλεται σε βάρος μιας ομάδας που διαπράττει οποιαδήποτε από τις παραβάσεις για τις οποίες επιβάλλεται ένα άμεσο ελεύθερο λάκτισμα, ενώ η μπάλα βρίσκεται μέσα στη δική της περιοχή πέναλτι (μεγάλη περιοχή). Ο ποδοσφαιριστής τοποθετεί την μπάλα σε απόσταση 11 μέτρων από το τέρμα της αντίπαλης ομάδας (στο σημείο του πέναλτι) και προσπαθεί με ένα ελεύθερο κτύπημα να βάλει γκολ στον αντίπαλο τερματοφύλακα. Οι υπόλοιποι ποδοσφαιριστές και των δύο ομάδων πρέπει να βρίσκονται έξω από τη μεγάλη περιοχή και πίσω από το σημείο του πέναλτι, σε απόσταση τουλάχιστον 9,15 μέτρα από αυτό.
• Ελεύθερο διαιτητή: Πραγματοποιείται όταν ο διαιτητής έχει διακόψει το παιχνίδι για οποιοδήποτε λόγο, όπως ο τραυματισμός ενός ποδοσφαιριστή, παρεμβολές από εξωτερικούς παράγοντες ή όταν η μπάλα γίνει ελαττωματική.

Οφσάιντ

Το οφσάιντ (αγγ.: offside) ή στα ελληνικά «εκτός πεδιάς» είναι ο 11ος κανονισμό του ποδοσφαίρου, που έχει ως σκοπό να περιορίσει το πόσο μπροστά μπορούν να βρεθούν οι παίκτες της επιτιθέμενης ομάδας όταν επηρεάζουν τη φάση που εξελίσσεται στο παιχνίδι. Με απλά λόγια, ο κανονισμός ορίζει ότι ένας παίκτης δεν μπορεί να αποκτήσει πλεονέκτημα περιμένοντας κοντά στο τέρμα του αντιπάλου, έχοντας μόνο τον τερματοφύλακα μεταξύ του ιδίου και του τέρματος (στη συνηθισμένη περίπτωση που ο τερματοφύλακας είναι όντως ο τελευταίος αμυνόμενος παίκτης).

Η κίνηση του βοηθού διαιτητή που υποδεικνύει παράβαση του κανονισμού για το οφσάιντ, από παίκτη που βρισκόταν στο μέσον της απόστασης του βοηθού από την άλλη άκρη του γηπέδου.

Σύμφωνα με τους Κανονισμούς του Παιχνιδιού, το γεγονός και μόνο ότι ένας παίκτης βρίσκεται σε θέση οφσάιντ, δεν αποτελεί παράπτωμα. Για να αποτελεί παράπτωμα πρέπει ο ποδοσφαιριστής αυτός να είναι πλησιέστερα στην αντίπαλη γραμμή τέρματος από τη μπάλα και τον προτελευταίο αντίπαλο. Ένας ποδοσφαιριστής δεν βρίσκεται σε θέση οφσάιντ αν βρίσκεται στο μισό γήπεδο της δικής του ομάδας, αν βρίσκεται στην ίδια ευθεία με τον προτελευταίο αντίπαλο ή αν βρίσκεται στην ίδια ευθεία με τους δύο τελευταίους αντιπάλους. Ένας ποδοσφαιριστής που βρίσκεται σε θέση οφστάιντ τιμωρείται μόνο αν τη στιγμή που η μπάλα αγγίξει ή μεταβιβαστεί από έναν συμπαίκτη του, αυτός συμμετέχει ενεργά στο παιχνίδι, κατά την άποψη του διαιτητή, με το να επηρεάζει το παιχνίδι ή με το να επηρεάζει έναν αντίπαλο του ή με το να αποκτά πλεονέκτημα ευρισκόμενος στη θέση αυτή. Ένας ποδοσφαιριστής που βρίσκεται σε θέση οφσάιντ δεν τιμωρείται αν δεχθεί τη μπάλα απευθείας από τέρματος λάκτισμα ή από επαναφορά της μπάλας από τα πλάγια ή από γωνιακό λάκτισμα (κόρνερ). Σε περίπτωση παράβασης οφσάιντ, ο διαιτητής καταλογίζει ένα έμμεσο ελεύθερο λάκτισμα υπέρ της αντίπαλης ομάδας, το οποίο εκτελείται από το σημείο στο οποίο διαπράχθηκε η παράβαση.

Το οφσάιντ είναι ένας από τους πρώτους κανονισμούς που εδραιώθηκαν στο ποδόσφαιρο, πριν αυτό πάρει τη μορφή με την οποία το ξέρουμε σήμερα και έχει καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τη μοντέρνα μορφή του ποδοσφαίρου. Θεωρείται από τους πιο περίπλοκους κανονισμούς του ποδοσφαίρου και πολλές φορές παίκτες, προπονητές και θεατές θέτουν υπό αμφισβήτηση τις αποφάσεις που λαμβάνονται από το διαιτητή και τους βοηθούς του σε έναν αγώνα. Έχουν γίνει πολλές προσπάθειες αναθεώρησης του κανονισμού από το Διεθνές Ποδοσφαιρικό Συμβούλιο ώστε ο κανονισμός να είναι αποτελεσματικός και να βελτιώνει την ποιότητα του ποδοσφαίρου ως θέαμα. Εντούτοις, κάθε νέα αναθεώρηση δεν αφομοιώνεται εύκολα και έχουν υπάρξει αντιδράσεις. Τα τελευταία χρόνια ο κανονισμός του οφστάιντ έχει δεχτεί κριτική και υπάρχουν προπονητές, παίκτες ή αναλυτές που τείνουν προς την κατάργηση ή την αλλαγή του.

Παραβάσεις και ανάρμοστη συμπεριφορά

Εντός αγωνιστικού χώρου

Οι ποδοσφαιριστές προειδοποιούνται με μια κίτρινη κάρτα και αποβάλλονται με μια κόκκινη κάρτα. Αυτά τα χρώματα εισήχθησαν για πρώτη φορά στο Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου 1970 και από τότε χρησιμοποιούνται συνεχώς.

Ένας ποδοσφαιριστής σκοράρει πέναλτι που δόθηκε μετά από παράβαση στη μεγάλη περιοχή.

Μια παράβαση (φάουλ) συμβαίνει όταν ένας ποδοσφαιριστής υποπίπτει σε μία από τις αναφερόμενες στους Κανονισμούς του Παιχνιδιού, ενώ η μπάλα είναι εντός παιδιάς (δηλαδή «παίζει»). Οι παραβάσεις που τιμωρούνται με κτύπημα φάουλ αναφέρονται στον Κανονισμό 12:Παραβάσεις και ανάρμοστη συμπεριφορά. Ο σκόπιμος χειρισμός της μπάλας με το χέρι, το κράτημα ή το σπρώξιμο του αντιπάλου είναι παραδείγματα παραβάσεων που τιμωρούνται με κτύπημα φάουλ και εκτελούνται από την αντίπαλη ομάδα με άμεσο ελεύθερο λάκτισμα, εκτός αν η παράβαση έγινε στην μεγάλη περιοχή, οπότε το φάουλ τιμωρείται με χτύπημα πέναλτι από την αντίπαλη ομάδα. Άλλα φάουλ τιμωρούνται με έμμεσο ελεύθερο λάκτισμα. Ο διαιτητής μπορεί να τιμωρήσει την ανάρμοστη συμπεριφορά ενός ποδοσφαιριστή ή ενός αναπληρωματικού με μια προειδοποίηση (κίτρινη κάρτα) ή με αποβολή από το παιχνίδι (κόκκινη κάρτα). Μια δεύτερη κίτρινη κάρτα στο ίδιο παιχνίδι για τον ίδιο ποδοσφαιριστή οδηγεί σε μια κόκκινη κάρτα και σε αποβολή. Όταν ένας παίκτης δεχτεί κίτρινη ή κόκκινη κάρτα σημειώνεται από το διαιτητή στο επίσημο σημειωματάριο του. Εάν ένας ποδοσφαιριστής αποβληθεί, δεν μπορεί να αντικατασταθεί από ένα άλλο ποδοσφαιριστή, οπότε η ομάδα του αγωνίζεται με ένα λιγότερο ποδοσφαιριστή. Παραβάσεις μπορεί να συμβούν ανά πάσα στιγμή. Παρόλο που οι παραβάσεις που οδηγούν σε καταλογισμό κτυπήματος φάουλ είναι καταγεγραμμένες, οι ορισμοί είναι ευρείς. Συγκεκριμένα, η παράβαση της «αντιαθλητικής συμπεριφοράς» μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τα γεγονότα που παραβιάζουν το πνεύμα του παιχνιδιού, ακόμα και αν δεν είναι καταγεγραμμένα σαν συγκεκριμένες παραβάσεις. Οι προπονητές, βοηθοί προπονητές και το υπόλοιπο προσωπικό μιας ομάδας δεν δέχεται κίτρινη ή κόκκινη κάρτα, αλλά μπορεί να εκδιωχθεί από την τεχνική περιοχή εφόσον δεν συμπεριφέρεται με υπεύθυνο τρόπο.

Αντί να σταματήσει το παιχνίδι, ο διαιτητής μπορεί να επιτρέψει να συνεχιστεί, αν κάτι τέτοιο θα ωφελήσει την ομάδα εις βάρος της οποίας έγινε η παράβαση. Αυτό είναι γνωστό ως «πλεονέκτημα». Ο διαιτητής μπορεί να καλέσει τον ποδοσφαιριστή που διέπραξε την παράβαση και να τον τιμωρήσει, αν το αναμενόμενο πλεονέκτημα δεν προκύψει μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα. Ακόμα και αν η παράβαση δεν τιμωρείται λόγω του πλεονεκτήματος, ο δράστης μπορεί να τιμωρηθεί για ανάρμοστη συμπεριφορά την επόμενη διακοπή του παιχνιδιού.

Οι αποφάσεις του διαιτητή για κάθε θέμα εντός του αγωνιστικού χώρου θεωρούνται οριστικές. Το σκορ του αγώνα δεν μπορεί να τροποποιηθεί μετά από το παιχνίδι, ακόμη και αν αργότερα τα στοιχεία δείχνουν ότι οι αποφάσεις (συμπεριλαμβανομένων των γκολ που μέτρησαν ή δεν μέτρησαν) ήταν λανθασμένες. Ένας διαιτητής μπορεί να αλλάξει την απόφαση του μόνο κατά τη διάρκεια του αγώνα εάν συνειδητοποιήσει ότι έκανε λάθος ή αφού συμβουλευτεί ένα βοηθό διαιτητή ή τον τέταρτο διαιτητή (η τελική απόφαση είναι του διαιτητή), εφόσον το παιχνίδι δεν έχει αρχίσει εκ νέου ή δεν έχει ολοκληρωθεί.

Εκτός αγωνιστικού χώρου

Μαζί με τη γενική διοίκηση του αθλήματος, οι ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες και οι διοργανωτές των ποδοσφαιρικών διοργανώσεων προσπαθούν να επιβάλλουν επίσης καλή συμπεριφορά σε ευρύτερες πτυχές του παιχνιδιού, όπως τα σχόλια στον Τύπο, την οικονομική διαχείριση των ομάδων, το ντόπινγκ, την συμπεριφορά των νομικών προσώπων-φορέων των ομάδων, το ευ αγωνίζεσθαι κ.τ.λ. Μερικά περιστατικά εντός αγωνιστικού χώρου, εάν θεωρηθούν σοβαρά (όπως συνθήματα φυλετικών διακρίσεων), μπορεί να χρειάζονται περαιτέρω αντιμετώπιση πέρα από αυτή που είναι στις αρμοδιότητες του διαιτητή εντός αγωνιστικού χώρου. Ορισμένες ομοσπονδίες επιτρέπουν προσφυγές από τις ομάδες κατά των ποινών που επιβάλλονται σε ποδοσφαιριστές εντός του αγωνιστικού χώρου, εφόσον πιστεύουν ότι η απόφαση του διαιτητή ήταν λανθασμένη ή υπερβολικά σκληρή.

Κυρώσεις για τις πιο πάνω παραβάσεις μπορεί να επιβληθούν σε άτομα ή σε ομάδες. Οι κυρώσεις μπορεί να κυμαίνονται από πρόστιμα και αφαίρεση βαθμών (σε διοργάνωση πρωταθλήματος) έως αποβολή από διοργανώσεις. Για παράδειγμα, τα αγγλικά και σκωτσέζικα πρωταθλήματα συχνά αφαιρούν 10 βαθμούς από μία ομάδα που εισέρχεται σε καθεστώς οικονομικής διαχείρισης.

Διοικητικά σώματα

Οι συνομοσπονδίες μέλη της ΦΙΦΑ.
     CAF στην Αφρική     CONCACAF στη Βόρεια Αμερική     CONMEBOL στη Νότια Αμερική     AFC στην Ασία και Αυστραλία     UEFA στην Ευρώπη     OFC στην Ωκεανία

Ο διεθνώς αναγνωρισμένος οργανισμός που διοικεί το ποδόσφαιρο (και σχετικά παιχνίδια όπως το Ποδόσφαιρο σάλας και Μπιτς σόκερ) είναι η ΦΙΦΑ. Τα κεντρικά γραφεία της ΦΙΦΑ βρίσκονται στη Ζυρίχη. Επιπρόσθετα, έχουν δημιουργηθεί έξι περιφερειακές συνομοσπονδίες που σχετίζονται με τη ΦΙΦΑ. Οι συνομοσπονδίες αυτές είναι οι:

• Ασία: Ασιατική Συνομοσπονδία Ποδοσφαίρου (AFC)
• Αφρική: Αφρικανική Συνομοσπονδία Ποδοσφαίρου (CAF)
• Ευρώπη: Ένωση Ευρωπαϊκών Ποδοσφαιρικών Ομοσπονδιών (UEFA)
• Βόρεια/Κεντρική Αμερική και Καραϊβική: Ποδοσφαιρική Συνομοσπονδία Βόρειας και Κεντρικής Αμερικής (CONCACAF)
• Ωκεανία: Ποδοσφαιρική Συνομοσπονδία Ωκεανίας (OFC)
• Νότια Αμερική: Ποδοσφαιρική Συνομοσπονδία Νοτίου Αμερικής (CONMEBOL)

Οι εθνικές ομοσπονδίες επιβλέπουν το ποδόσφαιρο σε κάθε κράτος. Γενικά αντιστοιχεί μία εθνική ομοσπονδία σε κάθε κράτος (για παράδειγμα η Κυπριακή Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου στην Κύπρο). Ωστόσο, στις εθνικές ομοσπονδίες περιλαμβάνεται ένας μικρός αριθμός ομοσπονδιών που είναι υπεύθυνες για κάποιες μικρές εθνικές οντότητες ή αυτόνομες περιοχές σε ένα κράτος (για παράδειγμα, η Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία Σκωτίας στη Σκωτία). Μέλη της ΦΙΦΑ είναι 208 εθνικές ομοσπονδίες, που όλες ξεχωριστά υπάγονται σε μια συνομοσπονδία ανάλογα με την ήπειρο στην οποία βρίσκεται το κράτος/περιοχή που διοικούν ποδοσφαιρικά.

Παρόλο που η ΦΙΦΑ είναι υπεύθυνη για τη διενέργεια ποδοσφαιρικών διοργανώσεων και για τους περισσότερους κανόνες που διέπουν τις διεθνείς διοργανώσεις, οι Κανονισμοί του Ποδοσφαίρου καθορίζονται από το Διεθνές Ποδοσφαιρικό Συμβούλιο, στο οποίο έχουν από μία ψήφο οι τέσσερις ομοσπονδίες του Ηνωμένου Βασιλείου (Ένωση Ποδοσφαίρου Αγγλίας, Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία Βορείου Ιρλανδίας, Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία Ουαλίας και Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία Σκωτίας), ενώ η ΦΙΦΑ έχει συνολικά τέσσερις ψήφους.

Διεθνείς διοργανώσεις

Ενός λεπτού σιγή πριν την έναρξη ενός διεθνούς αγώνα.

Η σημαντικότερη διεθνής ποδοσφαιρική διοργάνωση είναι το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου (ή Μουντιάλ), που διοργανώνεται από τη ΦΙΦΑ. Η διοργάνωση λαμβάνει χώρα κάθε τέσσερα χρόνια. Περίπου 190-200 εθνικές ομάδες διαγωνίζονται στα προκριματικά της διοργάνωσης υπό την αιγίδα των ηπειρωτικών συνομοσπονδιών, για μια θέση στην τελική φάση της διοργάνωσης. Η τελική φάση, η οποία διεξάγεται κάθε τέσσερα χρόνια, περιλαμβάνει 32 εθνικές ομάδες που διαγωνίζονται για μια περίοδο περίπου ενός μηνός. Ο αριθμός των ομάδων που συμμετέχουν στην τελική φάση έχει αλλάξει στην ιστορία ζωής του θεσμού. Η πιο πρόσφατη αλλαγή έγινε στο Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου 1998, με αύξηση των ομάδων από 24 σε 32. Το πιο πρόσφατου τουρνουά ήταν το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου 2010, που διοργανώθηκε στη Νότια Αφρική από τις 11 Ιουνίου 2010 μέχρι τις 11 Ιουλίου 2010 και ήταν η πρώτη φορά που η τελική φάση διεξήχθη στην Αφρική.

Επιπρόσθετα, ένα ποδοσφαιρικό ολυμπιακό τουρνουά διεξάγεται σε κάθε θερινή Ολυμπιάδα από το 1900, εκτός από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1932 στο Λος Άντζελες. Πριν από τη δημιουργία του Παγκοσμίου Κυπέλλου, οι Ολυμπιακοί Αγώνες (ειδικά κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920), είχαν το ίδιο καθεστώς με το Παγκόσμιο Κύπελλο. Αρχικά, η εκδήλωση ήταν μόνο για τους ερασιτέχνες, Ωστόσο, από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1984 επιτρέπονται οι επαγγελματίες ποδοσφαιριστές, έστω και με ορισμένους περιορισμούς που εμποδίζουν τα κράτη να παραθέτουν τις πιο δυνατές εθνικές τους. Επί του παρόντος, το τουρνουά των ανδρών στους Ολυμπιακούς αγώνες διεξάγεται με τις ομάδες κάτω των 23 ετών (U23). Στο παρελθόν είχε επιτραπεί ένας περιορισμένος αριθμός ποδοσφαιριστών μεγαλύτερης ηλικίας ανά ομάδα. Το τουρνουά γυναικών προστέθηκε στο πρόγραμμα των Ολυμπιακών Αγώνων το 1996. Σε αντίθεση με το τουρνουά των ανδρών, επιτρέπονται οι επαγγελματίες ποδοσφαιριστές χωρίς κανένα περιορισμό ηλικίας.

Μετά το Παγκόσμιο κύπελλο, οι σημαντικότερες διεθνείς ποδοσφαιρικές διοργανώσεις είναι τα πρωταθλήματα των συνομοσπονδιών, τα οποία οργανώνονται από κάθε συνομοσπονδία και συμμετέχουν οι εθνικές ομάδες των μελών τους. Οι διοργανώσεις αυτές είναι το Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου ή Euro (ΟΥΕΦΑ), το Κόπα Αμέρικα (CONMEBOL), το Κύπελλο Εθνών Αφρικής (CAF), το Ασιατικό Κύπελλο Εθνών Ποδοσφαίρου (AFC), το Χρυσό Κύπελλο CONCACAF (CONCACAF) και το Κύπελλο Εθνών Ωκεανίας (OFC). Στο Κύπελλο Συνομοσπονδιών ΦΙΦΑ συμμετέχουν οι νικητές των πιο πάνω διοργανώσεων, η εκάστοτε κάτοχος του Παγκοσμίου Κυπέλλου και η εθνική ομάδα του κράτους το οποίο διοργανώνει το Κύπελλο Συνομοσπονδιών. Το Κύπελλο Συνομοσπονδιών γενικά θεωρείται ως μια «προθέρμανση» για το επερχόμενο Παγκόσμιο Κύπελλο και δεν έχει την ίδια αίγλη με το τελευταίο. Οι πιο διάσημες διασυλλογικές διοργανώσεις είναι τα αντίστοιχα πρωταθλήματα κάθε συνομοσπονδίας, στα οποία γενικά συμμετέχουν οι πρωταθλητές κάθε κράτους (για παράδειγμα το ΟΥΕΦΑ Τσάμπιονς Λιγκ στην Ευρώπη και το Κόπα Λιμπερταδόρες στην Νότια Αμερική). Οι νικητές των διασυλλογικών διοργανώσεων κάθε συνομοσπονδίας αγωνίζονται στο Παγκόσμιο κύπελλο συλλόγων, το οποίο διοργανώνει η ΦΙΦΑ.

Τοπικές διοργανώσεις

Οι ομοσπονδίες κάθε κράτους διοργανώνουν πρωταθλήματα σε μια ποδοσφαιρική περίοδο. Συνήθως τα πρωταθλήματα αυτά περιλαμβάνουν διάφορες κατηγορίες, στις οποίες κάθε ομάδα κερδίζει βαθμούς καθ' όλη τη διάρκεια της περιόδου, ανάλογα με τα αποτελέσματα της σε κάθε αγώνα. Οι ομάδες κατατάσσονται σε πίνακες βαθμολογίας, ανάλογα με τους βαθμούς που έχουν κερδίσει. Συνήθως, κάθε ομάδα αντιμετωπίζει όλες τις άλλες ομάδες που συμμετέχουν στο πρωτάθλημα σε ένα αγώνα στην έδρας της και σε ένα στην έδρα της άλλης ομάδας. Στο τέλος της περιόδου η ομάδα που θα βρίσκεται στην κορυφή του βαθμολογικού πίνακα ανακηρύσσεται πρωταθλήτρια. Οι ομάδες που τερματίζουν στις πρώτες θέσεις μπορεί να προαχθούν σε ανώτερη κατηγορία και η ομάδα ή οι ομάδες που θα τερματίσουν στις τελευταίες θέσεις υποβιβάζονται σε κατώτερη κατηγορία. Επιπλέον, οι ομάδες που τερματίζουν στις πρώτες θέσεις του βαθμολογικού πίνακα της ανώτερης κατηγορίας κάθε κράτους, μπορεί να κερδίζουν το δικαίωμα να αγωνιστούν σε διεθνείς διασυλλογικές διοργανώσεις της επόμενης περιόδου. Οι κυριότερες εξαιρέσεις του κανόνα αυτού είναι τα πρωταθλήματα της Λατινική Αμερικής, τα οποία χωρίζονται σε δύο τμήματα, το Απερτούρα και το Κλαουζούρα (ισπανικές λέξεις για «άνοιγμα» και «κλείσιμο» αντίστοιχα), όπου κάθε τμήμα ανακηρύσσει και ένα πρωταθλητή. Η πλειοψηφία των χωρών συμπληρώνει το σύστημα πρωταθλήματος μία ή περισσότερες διοργανώσεις κυπέλλου που συνήθως διοργανώνονται με ένα σύστημα νοκ-άουτ αγώνων.

Οι ανώτερες κατηγορίες μερικών χωρών διαθέτουν υψηλόμισθους ποδοσφαιριστές-αστέρια. Σε μικρότερα κράτη και ειδικά στις κατώτερες κατηγορίες των χωρών αυτών, οι ποδοσφαιριστές μπορεί να απασχολούνται μερικώς με το ποδόσφαιρο (ασκούν και δεύτερο επάγγελμα) ή ερασιτεχνικά. Τα πέντε κορυφαία ευρωπαϊκά πρωταθλήματα (Πρέμιερ Λιγκ-Αγγλία, Πριμέρα Ντιβιζιόν-Ισπανία, Σέριε Α-Ιταλία, Μπουντεσλίγκα-Γερμανία και Λιγκ 1-Γαλλία) προσελκύουν τους περισσότερους από τους καλύτερους ποδοσφαιριστές του κόσμου και κάθε πρωτάθλημα έχει συνολικό μισθολόγιο άνω των 600 εκατομμυρίων ευρώ.

Γυναικείο ποδόσφαιρο

Δύο παίκτριες προσπαθώντας να αποκτήσουν έλεγχο της μπάλας

Οι γυναίκες αγωνίζονται σε ποδοσφαιρικά παιχνίδια από τότε που καταγράφηκε το πρώτο γυναικείο παιχνίδι το 1895 στο Βόρειο Λονδίνο. Παραδοσιακά είχε συνδεθεί με φιλανθρωπικά παιχνίδια και φυσική άσκηση, ιδιαίτερα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η αντίληψη αυτή άρχισε να αλλάζει τη δεκαετία του 1970 όπου ξεκίνησε η οργάνωση του γυναικείου ποδοσφαίρου. Το ποδόσφαιρο είναι το πιο σημαντικό ομαδικό άθλημα στο γυναικείο αθλητισμό σε πολλές χώρες και ένα από τα λίγα γυναικεία, ομαδικά αθλήματα με επαγγελματικά πρωταθλήματα.

Η ανάπτυξη του γυναικείου ποδοσφαίρου αντανακλάται στις μεγάλες διοργανώσεις που διεξάγονται, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Το γυναικείο ποδόσφαιρο έδωσε πολλές μάχες για τα δικαιώματα του. Είχε μια «χρυσή εποχή» στο Ηνωμένο Βασίλειο στις αρχές της δεκαετίας του 1920, με μερικούς αγώνες να προσελκύουν στο στάδιο περισσότερους από 50000 θεατές. Η χρυσή εποχή τερματίστηκε όταν η Ένωση Ποδοσφαίρου Αγγλίας ψήφισε την απαγόρευση του παιχνιδιού στα στάδια που χρησιμοποιούσαν οι ομάδες μέλη της. Αιτία ήταν η μεγάλη απήχηση που είχε το γυναικείο ποδόσφαιρο στο κοινό, αφού σε μερικά παιχνίδια η προσέλευση των θεατών ήταν μεγαλύτερη από τα παιχνίδια ανδρών που διεξάγονταν την ίδια ημέρα. Υπήρχαν επίσης αντιδράσεις ότι η σκληρότητα και ο τρόπος παιχνιδιού δεν ήταν πρέπουσες συμπεριφορές για κορίτσια. Η απαγόρευση αυτή ακυρώθηκε το Δεκέμβριο του 1969, μέσα από ψηφοφορία την ΟΥΕΦΑ, η οποία αναγνώρισε επίσημα το γυναικείο ποδόσφαιρο το 1971. Το Παγκόσμιο κύπελλο ποδοσφαίρου γυναικών της ΦΙΦΑ διεξήχθη το 1991 και διεξάγεται από τότε κάθε τέσσερα χρόνια.

Δημοτικότητα

Σύμφωνα με μια έρευνα («Big Count 2006») που δημοσιεύτηκε από τη ΦΙΦΑ στις 31 Μαΐου 2007, με το ποδόσφαιρο ασχολούνται 238,6 εκατομμύρια ποδοσφαιριστές, 26 εκατομμύρια ποδοσφαιρίστριες και περίπου 5 εκατομμύρια διαιτητές, αναβάζοντας τον αριθμό που ασχολούνται ενεργά με το ποδόσφαιρο στα 270 εκατομμύρια. Σε όλο τον κόσμο υπάρχουν 1,752 εκατομμύρια ποδοσφαιρικές ομάδες. Στα στοιχεία αυτά λαμβάνονται υπόψη και μη επαγγελματίες ποδοσφαιριστές. Ο πιο κάτω πίνακας παρουσιάζει τον αριθμό των ατόμων που ασχολούνται ενεργά με το ποδόσφαιρο ανά συνομοσπονδία.

Άτομα που ασχολούνται ενεργά με το ποδόσφαιρο ανά συνομοσπονδία (σε εκατομμύρια)

Σε επίπεδο συνομοσπονδιών η AFC κατέχει τον μεγαλύτερο αριθμό ατόμων που ασχολούνται ενεργά με το ποδόσφαιρο ενώ σε επίπεδω κρατών προηγείται η Κίνα με 26,166 εκατομμύρια. Ακολουθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (24,473 εκ.), η Ινδία (20,588 εκ.), η Γερμανία (16,309 εκ.), η Βραζιλία (13,198 εκ.), το Μεξικό (8,480 εκ.), η Ινδονησία (7,094 εκ.), η Νιγηρία (6,654 εκ.), το Μπαγκλαντές (6,280 εκ.), η Ρωσία (5,803 εκ.), η Ιταλία (4,980 εκ.), η Ιαπωνία (4,805 εκ.), η Νότια Αφρική (4,540 εκ.), η Γαλλία (4,190 εκ.) και η Αγγλία (4,164 εκ.).

Παραλλαγές και τυχαία παιχνίδια

Οι παραλλαγές του ποδοσφαίρου κατηγοριοποιούνται σε τρεις κατηγορίες: μείωση ποδοσφαιριστών των ομάδων (π.χ. ποδόσφαιρο 5x5), διεξαγωγή σε χώρους εκτός γηπέδου (π.χ. Μπιτς σόκερ, Ποδόσφαιρο κλειστού χώρου, Ποδόσφαιρο σάλας) και για ομάδες με ποδοσφαιριστές με ειδικές αδυναμίες (π.χ. Ποδόσφαιρο στους Παραολυμπιακούς αγώνες).

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του ποδοσφαίρου το οποίο το κάνει ελκυστικό και δημοφιλές είναι το γεγονός ότι ένα παιχνίδι μπορεί να δοθεί με ελάχιστο εξοπλισμό. Ένα βασικό ποδοσφαιρικό παιχνίδι μπορεί να διεξαχθεί σχεδόν σε οποιαδήποτε ανοικτή περιοχή λογικού μεγέθους με μόνο μια μπάλα και αντικείμενα για οριοθέτηση των τερμάτων κάθε ομάδας (τυχαίο παιχνίδι). Τέτοια παιχνίδια μπορεί να έχουν ομάδες με διαφορετικά μεγέθη κάθε φορά (σε σχέση με το καθιερωμένο 11 με 11), να χρησιμοποιούν μερικούς ή τροποποιημένους τους επίσημους κανόνες και να διαιτητεύονται από τους ίδιους τους παίκτες.

Πηγές

• Nawrat, Chris· Hutchings, Steve (1996). The Sunday Times Illustrated History of Football (στα Αγγλικά). Reed International Books Limited. ISBN 1-85613-341-9. 
• Guttman, Allen (1993). Eric Dunning, Joseph A. Maguire, Robert E. Pearton, επιμ. The Sports Process: A Comparative and Developmental Approach (στα Αγγλικά). Champaign: Human Kinetics. ISBN 0-88011-624-2. 
• Dunning, Eric (1999). Sport Matters: Sociological Studies of Sport, Violence and Civilisation (στα Αγγλικά). London: Routledge. ISBN 0-415-06413-9. 
• Mueller, Robert· Cantu· Van Camp, Steven (1996). Catastrophic Injuries in High School and College Sports (στα Αγγλικά). Champaign: Human Kinetics. ISBN 0-87322-674-7. 
• Harvey, Adrian (2005). Football, the first hundred years (στα Αγγλικά). London: Routledge. σελ. 126. ISBN 0-415-35018-2. 
• Young, Percy M. (1964). Football in Sheffield (στα Αγγλικά). S. Paul. 
• Kapuscinski, Ryszard (2007). The Soccer War (στα Αγγλικά). ISBN 1862079595. 
• Crisfield, Deborah (1999). The complete idiot's guide to soccer [Ο οδηγός του πλήρους άσχετου για το ποδόσφαιρο]. The Complete Idiot's Guide to... (στα Αγγλικά). Alpha Books. ISBN 0-02-862725-3. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Federation Internationale de Football Association (ΦΙΦΑ) (Αγγλικά)
• Οι ισχύοντες Κανονισμοί του Παιχνιδιού στην ιστοσελίδα της ΦΙΦΑ (Αγγλικά)
• Κανονισμοί παιχνιδιού 2012/13 (ελληνική μετάφραση)
• Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (RSSSF) (Αγγλικά)
• Διεθνής Υπηρεσία Ιστορίας και Στατιστικής του Ποδοσφαίρου (IFFHS) (Γερμανικά) (Αγγλικά) (Γαλλικά) (Ισπανικά)