Κόκκινη τρομοκρατία (Ελλάδα)

Με τον όρο ερυθρά τρομοκρατία ή κόκκινη τρομοκρατία περιγράφεται, όσον αφορά την Ελλάδα, η οργανωμένη περίοδος βίας που άσκησε το ΕΑΜ (κατευθυνόμενο κυρίως από το ΚΚΕ), με τον ένοπλο κλάδο του, τον ΕΛΑΣ, κατά βάση στην ύπαιθρο την περίοδο της Κατοχής.

Από τις σημαντικότερες περιγραφές του φαινομένου αποτελεί η εργασία του Στάθη Καλύβα που εμπεριέχεται στο βιβλίο του Μαρκ Μαζάουερ «Μετά τον Πόλεμο». Χρονολογικά η ερυθρά τρομοκρατία έλαβε χώρα από τα μέσα του 1942 εως τις αρχές του 1945 και πιό έντονα την περίοδο από τα μέσα του 1943 εώς το τέλος του 1944. Βασικό ρόλο στην άσκηση της εν λόγω πολιτικής διαδραμάτισε η κομμουνιστική ΟΠΛΑ. Αναφορά στην εν λόγω τρομοκρατία έγινε και στο Συνέδριο του Λιβάνου, από τον ίδιο τον Γεώργιο Παπανδρέου (ο οποίος την εξίσωσε μάλιστα με τη δράση των ταγμάτων ασφαλείας) και τους εκπροσώπους των μη εαμικών οργανώσεων. Ένας εναλλακτικός όρος που χρησιμοποιήθηκε από τον μη εαμικό κόσμο για τη περιόδο της κυριαρχίας του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ στην ορεινή Ελλάδα είναι ο όρος εαμοκρατία. Στην πράξη το φαινόμενο έλαβε διάφορες μορφές, από απλό εκφοβισμό έως βασανισμούς και εκτελέσεις (στη χειρότερη των περιπτώσεων άνευ όπλου).

Η βασική αιτία της ερυθράς τρομοκρατίας ήταν η προσπάθεια του ΚΚΕ να μονοπωλήσει την Εθνική Αντίσταση μέσω του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, με πιθανό απώτερο στόχο την εγκαθίδρυση ενός σοβιετικών προτύπων καθεστώτος στην Ελλάδα. Χαρακτηριστική είναι η φράση του Γιώργη Σιάντου προς τον Ψαρρό στο ορεινό αεροδρόμιο Νεράιδας, τον Αύγουστο του 1943, όταν του αρνήθηκε την ένταξη του 5/42 ΣΕ στον ΕΛΑΣ:"Πας τις αρνούμενος να συνεργαστεί με το ΚΚΕ θα θεωρηθεί Γκεσταμπίτης." Πράγματι το 5/42 ΣΕ διαλύθηκε και ο Ψαρρός δολοφονήθηκε μαζί με δεκάδες αντάρτες του.

O συνολικός αριθμός των θυμάτων είναι δύσκολο να υπολογιστεί κυρίως λόγω τη διασποράς του φαινομένου σε όλη την ελληνική ύπαιθρο. Πάντως με μετριοπαθείς υπολογισμούς ανέρχονται σε αρκετές χιλιάδες. Θύματα υπήρξαν αντιφρονούντες κάθε ιδεολογίας μεταξύ των οποίων και τροτσκιστές, αρχειομαρξιστές, αναρχικούς καθώς επίσης και οι λίγοι συνεργάτες των κατακτητών. Μεταξύ της αποχώρησης των Γερμανών και το τέλος των Δεκεμβριανών (οπότε έλαβαν χώρα και οι περισσότερες και βιαιότερες σφαγές, π.χ. Μελίγαλάς, Γαργαλιάνοι, Κιλκίς, Περιστέρι, δυιλιστήρια ΟΥΛΕΝ) η επίσημη Διεύθυνση Ιστορίας του Ελληνικού Στρατού στο βιβλίο "Η απελευθέρωσις της Ελλάδος και τα μετά ταύτην γεγονότα" μιλά για 56.373 νεκρούς και 46.871 ομήρους. Τέτοιοι αριθμοί σήμερα θεωρούνται υπερβολικοί, και νεώτερες, πιο ψύχραιμες και πιο ουδέτερες μελέτες ρίχνουν τον αριθμό περίπου στο μισό. Από αρκετές πηγές ο αριθμός των 50.000 νεκρών θα ήταν ακριβέστερος αν αναφερόταν στο σύνολο της ερυθρής τρομοκρατίας (1943-1949). Μετά την ήττα του ΕΛΑΣ στα Δεκεμβριανά, ακολούθησε η περίοδος της αντικομμουνιστικής ακροδεξιάς "λευκής τρομοκρατίας" όπου οι μέχρι πρότινος θύτες μετατράπηκαν πολύ γρήγορα σε θύματα.

Δείτε επίσης

• ΟΠΛΑ
• Δημήτριος Ψαρρός
• Απρίλιος 1943 στην περιοχή Βοΐου

Βιβλιογραφία

• Νίκος Κλειτσίκας, "Ο γόρδιος δεσμός της τρομοκρατίας & το ένοπλο κόμμα", Προσκήνιο, Αθήνα 2003. http://www.nikosklitsikas.gr/partarmato_gr.html
• Alberto Franceschini, "ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΡΥΘΡΕΣ ΤΑΞΙΑΡΧΙΕΣ - Οι ρίζες, η δημιουργία, η ιστορία το παρόν. Ποιοι στ' αλήθεια ήταν οι ερυθροταξιαρχίτες και γιατί συνεχίζουν να δολοφονούν. Η νέα μαρτυρία του ιδρυτή των Ερυθρών Ταξιαρχιών και η ελληνική εμπλοκή", επιμέλεια με προσθήκη Παράρτημα για την Ελλάδα του Νίκου Κλειτσίκα, Direct, Αθήνα 2004. http://www.nikosklitsikas.gr/brigate_rosse.html