ΣΤ΄ Βενετοτουρκικός Πόλεμος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
μ Ο FocalPoint μετακίνησε τη σελίδα Ελληνική επανάσταση 1684 στη Έκτος Βενετοτουρκικός πόλεμος: ε όχι και ελληνική επανάσταση ο Βενετοτουρκι...
έναρξη συγχώνευσης
Γραμμή 1: Γραμμή 1:
{{στρατιωτική σύγκρουση
{{άλλεςχρήσεις4|3=Κατάλογος ελληνικών εξεγέρσεων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία}}
| σύγκρουση= Έκτος Βενετοτουρκικός Πόλεμος
{{μάχη
| μέροςτου=
| εικόνα =
| εικόνα= [[Αρχείο:PéloponnèseBlouet.jpg|300px]]
| λεζάντα =
| λεζάντα=
⚫
| μάχη = Ελληνική επανάσταση 1684
⚫
| χρονολογία= [[1684]] - [[1699]]
| πόλεμος = [[Ελληνική επανάσταση|Ελληνικές επαναστάσεις επί Τουρκοκρατίας]]
| τόπος= Πελοπόννησος, Αιγαίο, Δαλματία
⚫
|χρονολογία = 1684 - 1688
| έκβαση= [[Συνθήκη του Κάρλοβιτς]]
| τόπος = Μάνη, Πελοπόννησο, Ήπειρο, Ελλάδα
| μαχόμενος2= [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]]
| έκβαση = Νίκες των Ενετών και των Ελλήνων
|μαχόμενος1 = [[Αρχείο:Flag of Most Serene Republic of Venice.svg|25px]] [[Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας|Ενετία]], Έλληνες αρματολοί και κληρικοί
| μαχόμενος1= [[Δημοκρατία της Βενετίας]]
| αρχηγός2= [[Ισμαήλ Πασάς]]<br />[[Μαχμούτ Πασάς]]
|μαχόμενος2 = {{flagicon|the Ottoman Empire (1453-1844)}} [[Οθωμανική αυτοκρατορία]]
| αρχηγός1= [[Φραντζέσκο Μοροζίνι]] <br />[[Όττο Βίλχελμ Καίνιξμαρκ]]<br />Έλληνες οπλαρχηγοί
| αρχηγός1 = [[Φραντζέσκο Μοροζίνι|Μοροζίνης]], [[Ευστ. Ρωμανός ή Μανέτας]], [[Β. Μεταξάς]], [[Αγ. Δελλαδέτσιμος]], [[Αγγέλης Σουμίλας]], [[Πάνος Μεϊντάνης|Π. Μεϊντάνης]], [[Χορμόπουλος]], [[Λιβίνης]], [[Σπαθογιάννης]], [[Κούρμας]], [[Βαρβάτης]], [[Ι. Κουτούβαλης]]
| αρχηγός2 = Σιαβούσχ Πασάς, Ισμαήλ Πασάς, Χαλίλ Πασάς, Μουσταφά Πασάς, Τζαφέρ Πασάς
| σθένος1 = &nbsp;
| σθένος2 =
| απώλειες1 = &nbsp;
| απώλειες2 =
}}
}}
Ο '''Έκτος Βενετοτουρκικός Πόλεμος'''<ref>[http://books.google.gr/books?id=oLpCAr8zjkkC&lpg=PP1&pg=PA5#v=onepage&q&f=false Ββλιοφιλία] τεύχος 133, Ιουλ-Αυγ-Σεπτ 2011, εκδ. Κώστας Χ. Σπανός, σελ. 5</ref> ή '''Πόλεμος του Μωριά''' ήταν πόλεμος που διεξήχθη ανάμεσα στους [[Δημοκρατία της Βενετίας|Βενετούς]] και του [[Οθωμανοί|Οθωμανούς]] από το 1684 έως το 1699. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις του πολέμου πραγματοποιήθηκαν στη [[Δαλματία]], στο [[Αιγαίο]] άλλα κυρίως στην [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]] όπου έλαβε χώρα μεγάλη εκστρατεία των Βενετών. Ο πόλεμος κηρύχθηκε σε περίοδο που οι Οθωμανοί ήταν απασχολημένοι σε πόλεμο εναντίον της [[Αυστρία]]ς των Αψβούργων. Στο τέλος του πολέμου οι Βενετοί επέκτειναν τα εδάφη τους έναντι της [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανικής Αυτοκρατορίας]], προσαρτώντας την Πελοπόννησο. Η διάρκεια της Βενετικής κυριαρχίας στην Πελοπόννησο υπήρξε μικρή καθώς το 1715 οι Οθωμανοί ανέκτησαν τα εδάφη τους.
Η '''Ελληνική επανάσταση του 1684''' υπήρξε μια από τις σημαντικότερες ανάμεσα στις [[Ελληνική επανάσταση|πολλές επαναστάσεις των υπόδουλων Ελλήνων επί Τουρκοκρατίας]]. Ξέσπασε με αφορμή τον [[Έκτος Βενετοτουρκικός πόλεμος|Έκτο Βενετοτουρκικό πόλεμο]]. Υποκινήθηκε από τους [[Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας|Ενετούς]], και υποστηρίχθηκε από τους Έλληνες αρματολούς και κληρικούς.


==Ιστορικό υπόβαθρο==
== Η εξέλιξη των γεγονότων ==
Οι [[Βενετοί]] είχαν αποκτήσει στρατηγικής σημασίας κτήσεις στα [[Ελλάδα|ελληνικά]] παράλια και το [[Αιγαίο]] από την εποχή της κατάρρευσης της [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|Βυζαντινής Αυτοκρατορίας]] που προκάλεσε η [[Τέταρτη Σταυροφορία]]. Με την άνοδο των Οθωμανών στην περιοχή οι κτήσεις τους άρχισαν να περιορίζονται. Κατά τη διάρκεια του [[Πέμπτος Βενετοτουρκικός Πόλεμος|Πέμπτου Βενετοτουρκικού Πολέμου]] μεταξύ του 1645 και 1669 οι Βενετοί προσπάθησαν να διεισδύσουν στην [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]] υποκινώντας τους [[Μάνη|Μανιάτες]] σε εξέγερση. Με την βοήθεια των Μανιατών ο Ναύαρχος [[Φραντζέσκο Μοροζίνι]] κατέλαβε την [[Καλαμάτα]], όμως η επιδείνωση της θέσης της [[Κρήτη]]ς ανάγκασε τον ίδιο σε αποχώρηση ώστε να ενισχύσει την άμυνα της Κρήτης. Έτσι η πρώτη εκστρατεία των Βενετών στην Πελοπόννησο απέτυχε, ενώ λίγο αργότερα οι Βενετοί έχασαν και την [[Κρήτη]]. Το 1683 ξέσπασε νέος πόλεμος μεταξύ των Οθωμανών και της Αυστρίας. Οι Οθωμανοί ηττήθηκαν κατά την πολιορκία της [[Βιέννη]]ς, και το γεγονός προσέφερε την κατάλληλη ευκαιρία στους Βενετούς να κηρύξουν τον πόλεμο στους αδυνατισμένους Οθωμανούς. Κατά την προετοιμασία του πολέμου οι Βενετοί δέχτηκαν οικονομική βοήθεια από τους ιππότες της [[Μάλτα]]ς, τα [[Παπικά Κράτη]], το [[Δουκάτο της Σαβοΐας]] και τους [[Ιππότες του Αγίου Στεφάνου]]. Επικεφαλής της εκστρατείας ανέλαβε ο [[Φραντζέσκο Μοροζίνι]] που διέθετε εμπειρία στις επιχειρήσεις στον ελλαδικό χώρο
Οι Ενετοί το [[1684]] με αρχηγό τον [[Φραντζέσκο Μοροζίνι|Μοροζίνη]] κατέβηκαν στο [[Ιόνιο Πέλαγος]] και έστειλαν τους Ζακυνθινούς συνταγματάρχη [[Παύλος Μακρής|Παύλο Μακρή]] και [[Δοξαράς|Δοξαρά]] στη Μάνη, προσκαλώντας τους σε επανάσταση. Ταυτόχρονα αποβίβασε τους αρματολούς [[Αγγέλης Σουμίλας|Αγγέλη]], [[Πάνος Μεϊντάνης|Μεϊτάνη]] και [[Χορμόπουλος|Χορμόπουλο]] στην περιοχή της [[Βόνιτσα]]ς, αυτός όμως επιτέθηκε κατά της [[Λευκάδα]]ς και [[Πρέβεζα]]ς, τις οποίες μετά από στενή πολιορκία κυρίευσε. Στους αρματολούς ενώθηκαν και οι [[Χρήστος Βαλαωρίτης|Χρήστος]] και [[Μόσχος Βαλαωρίτης|Μόσχος Βαλαωρίτες]], [[Σπαθόγιαννος]] από το [[Ξηρομέρι]], και άλλοι. Στην [[Ευρυτανία]] και [[Ακαρνανία]] πυρπόλησαν το [[Αγρίνιο]], [[Αγγελόκαστρο]], [[Μεγάλη Χώρα Αιτωλοακαρνανίας|Ζαπάντι]], και άλλες πόλεις και χωριά. Οι Χειμαριώτες ταυτόχρονα ξεσηκώθηκαν και αυτοί, απαγχόνισαν τους Τούρκους και έστειλαν τα κεφάλια τους στους Ενετούς, οι οποίοι ανταπέστειλαν δώρα και υποσχέσεις βοηθείας. Στην Μάνη οι κάτοικοι κατατρόπωσαν τον Πασά, διοικητή της Πελοποννήσου και τους 10.000 άνδρες του. Ο [[Φραντζέσκο Μοροζίνι|Μοροζίνης]] από τα παράλια της Ρούμελης κατέβηκε στην Πελοπόννησο για να ενωθεί με τους Μανιάτες. Αλλά ενώ ήταν αγκυροβολημένος στις [[Σαπιέντζα|Οινούσσες]] ένας απεσταλμένος των Μανιατών τον προειδοποίησε ότι οι Τούρκοι επιτέθηκαν στις κωμοπόλεις, τις πυρπόλησε και πήρε ομήρους τα γυναικόπαιδα.


==Επιχειρήσεις στο Ιόνιο==
Ο [[Φραντζέσκο Μοροζίνι|Μοροζίνης]] αποβιβάστηκε με 9.000 άνδρες για να εκπορθήσει την Κορώνη, στην οποία έσπευσαν ο Χαλίλ πασάς της Ναυπάκτου και ο Μουσταφά πασάς της Πελοποννήσου. Η επίθεση του [[Φραντζέσκο Μοροζίνι|Μοροζίνη]] έγινε την νύχτα της 31 Ιουλίου [[1685]], τους κατατρόπωσε και πήρε πλούσια λάφυρα κει τις σημαίες τους. Εν συνεχεία πήγε στην Κορώνη μετά από πρόσκληση των Μανιατών και κατέλαβε αμέσως το φρούριο των Κυτριών.
Ο Βενετικός στόλος έπλευσε από την [[Αδριατική]] προς το [[Ιόνιο]]. Πρώτος στόχος ήταν η [[Λευκάδα]] την οποία κατέλαβε μετά από σύντομη πολιορκία. Στη συνέχεια οι Βενετοί εισέβαλαν στην ενδοχώρα της [[Ακαρνανία]]ς και με τη βοήθεια Ελλήνων οπλαρχηγών κατέλαβαν στα τέλη του Σεπτέμβρη του 1684 τη [[Βόνιτσα]] και την [[Πρέβεζα]]. Οι επιτυχημένες αυτές επιχειρήσεις ενθάρρυναν τους [[Έλληνες]] να συνεργαστούν μαζί τους εναντίον των Οθωμανών.


==Η εκστρατεία στον Μωριά==
Ο Οθωμανός ναύαρχος στο Ναύπλιο προετοίμαζε εκστρατεία κατά των Ενετών, αλλά ο Γερμανός στρατηγός [[Άνιμπαλ φον Ντέγκενφελντ]] με 1500 Μανιάτες και άλλους μισθοφόρους τον έτρεψε σε φυγή. Μετά από λίγο παραδόθηκαν στους Ενετούς η Καλαμάτα, Ζαρνάτα, Κελεφάς, και Πασσαβάς. Από εκεί ο [[Φραντζέσκο Μοροζίνι|Μοροζίνης]] αφού διόρισε αρμοστή στην Λακωνία τον Λορέντζο Βενιέρο πήγε στην Κέρκυρα.
Έχοντας εξασφαλίσει τα νώτα του με τις επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια του προηγούμενου χρόνου ο [[Φραντζέσκο Μοροζίνι|Μοροζίνι]], πέρασε στην Πελοπόννησο όπου οι Έλληνες είχαν εξεγερθεί. Ο [[Ισμαήλ Πασάς]] με 10.000 στρατό εκστράτευσε κατά της [[Μάνη]]ς εξασφαλίζοντας την υποταγή των Μανιατών. Στα μέσα Ιουνίου του 1685 οι Βενετοί με δύναμη 8.100 ανδρών πολιόρκησαν την [[Κορώνη]] η οποία παραδόθηκε έπειτα από 49 ημέρες. Στη συνέχεια ο Μοροζίνι βάδισε προς την [[Καλαμάτα]], ενθαρρύνοντας τους Μανιάτες να εξεγερθούν ξανά. Ο Μοροζίνι νικώντας έναν πολυάριθμο Οθωμανικό στρατό κατέλαβε την [[Καλαμάτα]] ενώ μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου ολόκληρη η [[Μάνη]] και μεγάλο τμήμα της [[Μεσσηνία]]ς βρισκόταν στον έλεγχό του.
[[File:Morosini conquest of Moreas medal.jpg|thumb|right|220px|Βενετικό μετάλειο του 1688 προς τιμήν των κατακτήσεων του Μοροζίνι στον Μωριά]]
Στις αρχές του επόμενου χρόνου οι Βενετοί ενισχυόμενοι από την [[Τοσκάνη]] και τα [[Παπικά Κράτη]] αντιμετώπισαν επιτυχώς μία τουρκική επίθεση που απειλούσε να ανακαταλάβει την Μάνη. Μετά τις νέες ενισχύσεις επικεφαλής των χερσαίων επιχειρήσεων ανέλαβε ο Σουηδός κόμης [[Όττο Βίλχελμ Καίνιξμαρκ]] και των θαλάσσιων ο Μοροζίνι. Στις 3 Ιουνίου 1986 ο Καίνιξμαρκ κατέλαβε την [[Πύλος|Πύλο]] και το [[Ναυαρίνο]]. Ο τουρκικός πληθυσμός των περιοχών κατέφυγε στην Τρίπολη. Στις 7 Ιουλίου κατελήφθη και η [[Μεθώνη]]. Οι Βενετοί στη συνέχεια προχώρησαν προς το [[Άργος]] και το [[Ναύπλιο]]. Ο Βενετικός στρατός αποβιβάστηκε στο Ναύπλιο στο διάστημα μεταξύ της 30ης Ιουλίου και της 4ης Αυγούστου 1686. Μετά από σκληρές μάχες με τα στρατεύματα του [[Ισμαήλ Πασά]] κατέλαβαν την πόλη στις 3 Σεπτεμβρίου. Ο Ισμαήλ πασάς μετά την ήττα του αναχώρησε για την [[Αχαΐα]] αφού πρώτα ενίσχυσε την φρουρά της [[Κόρινθος|Κορίνθου]] που έλεγχε το πέρασμα προς τη Δυτική Ελλάδα.


Στις αρχές του 1687 ο Μοροζίνι δέχτηκε νέες στρατιωτικές ενισχύσεις με την άφιξη γερμανικών σωμάτων από το [[Αννόβερο]]. Η δύναμή του πλέον του επέτρεπε να στραφεί εναντίον του μεγαλύτερου οχυρού της Πελοποννήσου, της πόλης της [[Πάτρα]]ς και του κάστρου στο [[Ρίο]]. Οι Οθωμανοί επιτέθηκαν αμέσως στους Βενετούς κατά την αποβίβασή τους στην περιοχή της Αχαΐας, όμως ηττήθηκαν. Ο πανικός που ξέσπασε τότε στις τάξεις των τουρκικών δυνάμεων επέτρεψε στους Βενετούς να προχωρήσουν στην κατάληψη της [[Πάτρα]]ς και του [[Ρίο|Ρίου]]. Η κατάληψη της Πελοποννήσου ολοκληρώθηκε το 1897 με την κατάληψη των κάστρων της [[Κόρινθος|Κορίνθου]] και του [[Μυστράς|Μυστρά]]. Μόνο η [[Μονεμβασιά]] παρέμεινε στα χέρια των Οθωμανών μέχρι το 1690.
Ακολούθησε η εκστρατεία του [[Φραντζέσκο Μοροζίνι|Μοροζίνη]] κατά της Πύλου, στην οποία είχαν καταφύγει οι δύο πασάδες της Πελοποννήσου, Μουσταφάς και Τζαφέρ. Την πτώση της Πύλου ακολούθησαν η κυρίευση της Μεθώνης, Ναυπλίου, Κυπαρισσίας και άλλων.


==Η εκστρατεία εναντίον της Αθήνας και της Χαλκίδας==
Ενώ δε ο [[Φραντζέσκο Μοροζίνι|Μοροζίνης]] κατακτούσε την Πελοπόννησο και οι αρματολοί την Δυτική Ελλάδα και Ήπειρο, οι επίσκοποι [[Επίσκοπος Σαλώνων Φιλόθεος|Φιλόθεος ο Σαλόνων]], [[Ιερόθεος ο Θηβών]], [[Μακάριος ο Λαρίσσης]], [[Ιάκωβος ο Αθηνών]] και [[Αμβρόσιος ο Ευβοίας]] υποκινούσαν την επανάσταση στην Ανατολική Ελλάδα. Την επανάσταση κήρυξαν και οι μητροπολίτες Πολυανής (''περιοχή [[λίμνη Δοϊράνη|Δοϊράνης]] και [[Δήμος Κιλκίς|Κιλκίς]]'') και [[Κασσάνδρα Χαλκιδικής|Κασσάνδρας]], στη [[Μακεδονία]], καθώς και ο μητροπολίτης [[Λήμνος|Λήμνου]]<ref>[http://www.egolpion.com/ekklhsia_agwnes_ethnous.el.aspx Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον, H Ορθόδοξη Εκκλησία κατά τους αγώνας του έθνους, Αθ. Ε. Καραθανάση, Καθηγητού του Α.Π.Θ.]</ref>.
[[File:Venetian siege of Acropolis.jpg|thumb|right|220px|Η Βενετική πολιορκία της Ακρόπολης]]
Μετά τη νίκη του και την κατάληψη της Πελοποννήσου ο Μοροζίνι αποφάσισε να εκστρατεύσει στην κεντρική Ελλάδα. Έτσι ο στρατηγός Καίνιξμαρκ κινήθηκε με 10.700 στρατιώτες και στρατοπέδευσε στην [[Ελευσίνα]] ενώ ο Μοροζίνι αποβιβάστηκε στον [[Πειραιάς|Πειραιά]] όπου κατέπλευσε ο στόλος του. Οι Βενετοί στη συνέχεια πολιόρκησαν την [[Ακρόπολη των Αθηνών|Ακρόπολη]] για διάστημα έξι ημερών (23-29 Σεπτεμβρίου 1687) στο οποίο προκάλεσαν ανεπανόρθωτες καταστροφές στα αρχαία μνημεία. Οι Οθωμανοί αρχικά κατέστρεψαν τον [[ναός της Αθηνάς Νίκης|ναό της Αθηνάς Νίκης]] για να στήσουν κανόνια στη θέση του, όμως η μεγαλύτερη καταστροφή προκλήθηκε όταν μία βενετική οβίδα χτύπησε την πυριτιδαποθήκη των Οθωμανών που βρισκόταν μέσα στον [[Παρθενώνας|Παρθενώνα]] προκαλώντας μεγάλη καταστροφή στον ναό, που ως τότε έστεκε σχεδόν ανέπαφος. Η καταστροφή αυτή συνέβη στις 27 Σεπτεμβρίου. Δύο ημέρες μετά η φρουρά της Ακρόπολης παραδόθηκε. Πλησιάζοντας ο χειμώνας ο Μοροζίνι δεν αισθανόταν ασφαλής στην Αθήνα και έτσι αποσύρθηκε στην Πελοπόννησο. Τον Ιούλιο του 1688 με σημαντικό στρατό και στόλο που υπερέβαινε συνολικά τους 20.000 άντρες πραγματοποίησε εκστρατεία εναντίον της [[Χαλκίδα]]ς. Την πόλη την υπερασπιζόταν μία τουρκική φρουρά 6.000 αντρών. Ο Βενετικός στόλος δεν κατάφερε να ανακόψει τον ανεφοδιασμό της πόλης από τον Εύριπο και ύστερα από τρίμηνη μάχη που στοίχισε στους Βενετούς σημαντικές απώλειες έλυσε την πολιορκία και αποσύρθηκε.


==Μάχες στη Δαλματία==
Ο Αρματολός της Παρνασσίδας και Δωρίδας Κούρμας επιτέθηκε στο Λοιδορίκι και στα περίχωρα και φόνευσε τους Τούρκους. Συγχρόνως ο επίσκοπος Φιλόθεος σήκωσε την σημαία της Επανάστασης στα Σάλωνα, και επικεφαλής των επαναστατών έδιωξε τους Τούρκους από την Παρνασσίδα.
Ταυτόχρονα με την εκστρατεία στην Πελοπόννησο οι Βενετοί διεξήγαγαν επιχειρήσεις και στη [[Δαλματία]]. Το 1685 έσπευσαν σε βοήθεια της [[Δημοκρατία της Πόλιτσας|Δημοκρατίας της Πόλιτσας]] που βρισκόταν σε εξέγερση εναντίον των Οθωμανών. Τον Ιούνιο του 1685 οι Οθωμανοί επιχείρησαν επιθέσεις στο Ζάντβαρτσε και στο [[Ντόλατς]] αποτυγχάνοντας. Με τη βοήθεια του τοπικού πληθυσμού το κάστρο του Σιντς έπεσε στους Βενετούς. Την 1η Σεπτεμβρίου 1687 η πολιορκία του [[Χέρτσεγκ Νόβι]] κατέληξε σε νίκη για τους Βενετούς. Το 1690 οι Βενετοί κατέλαβαν το Βργκόρατς ανοίγοντας δρόμο για το Ιμότσκι και το Μόσταρ. Το 1694 κατάφεραν να επιβληθούν σε μία σημαντική έκταση βόρεια της [[Δημοκρατίας της Ραγκούσα]].


==Οθωμανική ανασυγκρότηση==
Ο [[Φραντζέσκο Μοροζίνι|Μοροζίνης]] επανήλθε τον Αύγουστο του [[1687]] στον Κορινθιακό κόλπο και μετά από μάχες στην ξηρά και θάλασσα διέλυσε τους Τούρκους, οι οποίοι περίτρομοι αναχώρησαν [[Πολιορκία της Πάτρας (1687)|αφήνοντας τα φρούρια της Πάτρας]], Ρίου, Αντιρίου και Ναυπάκτου στα χέρια των Ελλήνων και Ενετών.
Οι ήττες των Οθωμανών τόσο στα μέτωπα του βορά όσο και στα μέτωπα του νότου είχαν ως συνέπεια την αλλαγή ηγεσίας της Αυτοκρατορίας. Τον Σουλτάνο [[Μεχμέτ Β΄]] τον διαδέχτηκε ο αδελφός του [[Σουλεϊμάν Β΄]]. Αν και οι Οθωμανοί προσπάθησαν αρχικά να στραφούν προς μία λύση ειρήνευσης όμως ο [[Πόλεμος της Ένωσης του Άουγκσμπουργκ]] (1688-1697) που ξέσπασε στην Ευρώπη την ενθάρρυνε να συνεχίσει τον πόλεμο. Κάτω από την ηγεσία του Βεζίρη [[Κιοπρουλού Φαζίλ Αχμέτ πασάς|Κιοπρουλού Φαζίλ Αχμέτ πασά]] οι Οθωμανοί πέρασαν στην αντεπίθεση συγκρατώντας την Βενετική και Αυστριακή επέλαση.


==Η δράση του Λιμπεράκη Γερακάρη==
Ο Κούρμας με πεντακόσιους αρματολούς, αφού βοήθησε από την ξηρά τους Ενετούς στην άλωση της Ναυπάκτου και του Αντιρίου κυνήγησε τους Τούρκους και τους κατατρόπωσε φονεύοντας δύο χιλιάδες, ενώ αιχμαλώτισε διπλάσιους.
Το 1688 οι Οθωμανοί στράφηκαν για βοήθεια στον Μανιάτη [[Λιμπεράκης Γερακάρης|Λιμπεράκη Γερακάρη]], ο οποίος βρισκόταν στην φυλακή της Κωνσταντινούπολης. Ο Γερακάρης έπαιξε σημαντικό ρόλο στις μετέπειτα Βενετοτουρκικές συγκρούσεις. Αρχικά προσπάθησε να στρέψει Έλληνες και Αλβανούς που πολεμούσαν στο πλευρό των Βενετών, να ταχτούν υπέρ των Οθωμανών, χωρίς να τα καταφέρει. Το 1689 ανέλαβε την πρώτη του επιχείρηση πολιορκώντας το [[Μεσολόγγι]] με δύναμη 2.000 αντρών Τούρκων, Αλβανών και Ελλήνων. Τον επόμενο χρόνο μία Οθωμανική δύναμη ανακατέλαβε την [[Ναύπακτος|Ναύπακτο]] εξασφαλίζοντας τον έλεγχο της κεντρικής Ελλάδας. Το 1692 ο Γερακάρης ηγήθηκε σε μία Οθωμανική επίθεση στην Πελοπόννησο. Κατάφερε να καταλάβει την Κόρινθο άλλα απέτυχε να καταλάβει την Ακροκόρινθο και το Άργος. Μετά από δύο ακόμα επιθέσεις στην Πελοπόννησο, το 1694 και 1695 μεταστράφηκε και τάχτηκε με το μέρος των Βενετών. Σύντομα ήρθε σε σύγκρουση μαζί τους, συνελήφθη και φυλακίστηκε στην [[Μπρέσια]] όπου και πέθανε.


==Επιχειρήσεις στην Ήπειρο και στην Κρήτη==
Ο [[Φραντζέσκο Μοροζίνι|Μοροζίνης]] αφού συγκάλεσε συμβούλιο στην Κόρινθο, στην οποία παρευρέθηκε ο επίσκοπος των Σαλόνων Φιλόθεος, εξεστράτευσε εναντίον των Αθηνών, όπου ο επίσκοπος Ιάκωβος είχε επαναστατήσει. Η πολιορκία της Ακρόπολης τερμάτισε στις 29 Σεπτεμβρίου [[1687]], μετά από αδιάκοπο κανονιοβολισμό, την καταστροφή του Παρθενώνα, και την παράδοση των Τούρκων.
Λίγο μετά το ξέσπασμα του πολέμου εξεγέρθηκε η [[Χιμάρα]] της [[Ήπειρος|Ηπείρου]], καθώς και περιοχές της Βόρειας Αλβανίας και του Μαυροβουνίου. Οι Βενετοί εκμεταλλεύτηκαν την εξέγερση και εκστρατεύοντας στην περιοχή κατέλαβαν την [[Αυλώνα|Αυλώνα]] (Βαλόνα). Το 1691 οι Οθωμανοί κατάφεραν να ανακτήσουν και να ελέγξουν την περιοχή. Το 1692 οι Βενετοί πολιόρκησαν το [[Ηράκλειο Κρήτης|Ηράκλειο]] ενώ παράλληλα εξεγέρθηκε ο Χριστιανικός πληθυσμός του νησιού. Η πολιορκία απέτυχε και το μόνο που κατάφεραν οι Βενετοί ήταν να καταλάβουν την [[Γραμβούσα]].


==Το τέλος του πολέμου==
Ο αρματολός Κούρμας και ο επίσκοπος Φιλόθεος εξεστράτευσε κατά της Φθιώτιδας και κατατρόπωσε τους Τούρκους στην Υπάτη, πολιόρκησε τη Λαμία, όπου είχαν συσσωρεύσει οι Τούρκοι από όλες τις περιοχές. Έδιωξαν τους Τούρκους, κυρίευσαν την Αταλάντη και πυρπόλησαν τη Θήβα. Ο Κούρμας πληγώθηκε σε μια συμπλοκή με τους Τούρκους.
Το 1694 ο Μοροζίνι πέθανε και τον διαδέχτηκε ο Ζενό. Αυτός σχεδίασε μία επιχείρηση εναντίον της Χίου που απέτυχε. Αποτυχημένή ήταν και μία επιχείρηση των Οθωμανών για να ανακαταλάβουν την Πελοπόννησο. Ο πόλεμος έληξε τελικά το 1699 με τη [[Συνθήκη του Κάρλοβιτς]], η οποία τερμάτισε και τον Τουρκοαυστριακό πόλεμο. Οι Βενετία κέρδισε την [[Κεφαλονιά]], τη [[Λευκάδα]], την [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]], και περιοχές της [[Δαλματία]]ς. Η κατοχή της Πελοποννήσου όμως υπήρξε σύντομη, αφού το 1715 οι Οθωμανοί ανέκτησαν την περιοχή.


==Δείτε επίσης==
==Δείτε επίσης==
⚫
*[[Ελληνική επανάσταση 1684]]
* [[Κατάλογος ελληνικών εξεγέρσεων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία]]

== Πηγές ==
==Πηγές==
* ''History of the Hellenic Nation'', Vol. XI, Ekdotiki Athinon 1975
* {{cite book | last= Finlay | first= George | authorlink= George Finlay | title= The History of Greece under Othoman and Venetian Domination | year= 1856 | publisher= William Blackwood and Sons | location= London }}
* {{cite web | last = Chatziaslani | first = Kornilia | title = Morosini in Athens | work = | publisher = Archaeology of the city of Athens | url = http://www.eie.gr/archaeologia/En/chapter_more_8.aspx | format = | doi = | accessdate = 2008-06-11 }}
* {{cite book | title = Economic Life in Ottoman Europe: Taxation, Trade and the Struggle for Land, 1600-1800 | first = Bruce | last= McGowan | publisher = Cambridge University Press | year = 2010 | isbn = 978-0-521-13536-8 | url = http://books.google.com/books?id=-xh5P2NC2FIC}}
* {{cite book | last=Setton| first=Kenneth Meyer | title=Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century | publisher=DIANE Publishing | year=1991 | isbn=0-87169-192-2 }}
* {{gr icon}} {{cite book | last=Vakalopoulos | first=Apostolos E. | title = Ιστορία του νέου ελληνισμού, Τόμος Δ′: Τουρκοκρατία 1669–1812 | trans_title = History of modern Hellenism, Volume IV: Turkish rule 1669–1812 | location = Thessaloniki | year = 1973 | publisher = Emm. Sfakianakis & Sons | ref=harv}}
* {{Cite book
* {{Cite book
| author = [[Κωνσταντίνος Σάθας]]
| author = [[Κωνσταντίνος Σάθας]]
Γραμμή 66: Γραμμή 79:
}}
}}


==Αναφορές==
== Παραπομπές ==
<references />
{{παραπομπές}}


⚫
[[Κατηγορία:Βενετοτουρκικοί πόλεμοι|Εκτος Βενετοτουρκικός πόλεμος]]
{{ιστορία-επέκταση}}
[[Κατηγορία:Ιστορία της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας|Εκτος Βενετοτουρκικός πόλεμος]]
[[Κατηγορία:Ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας|Εκτος Βενετοτουρκικός πόλεμος]]
⚫
[[Κατηγορία:Τουρκοκρατία|Εκτος Βενετοτουρκικός πόλεμος]]
[[Κατηγορία:Ενετοκρατία|Εκτος Βενετοτουρκικός πόλεμος]]
[[Κατηγορία:Ιστορία της Πελοποννήσου|Εκτος Βενετοτουρκικός πόλεμος]]


⚫
[[Κατηγορία:Τουρκοκρατία]]
[[Κατηγορία:Επαναστάσεις]]
⚫
[[Κατηγορία:Βενετοτουρκικοί πόλεμοι]]
[[Κατηγορία:Οθωμανική αυτοκρατορία]]


{{Link FA|vec}}
{{Link FA|vec}}
Γραμμή 84: Γραμμή 98:
[[nn:Moreakrigen]]
[[nn:Moreakrigen]]
[[ru:Турецко-венецианская война (1684—1699)]]
[[ru:Турецко-венецианская война (1684—1699)]]
⚫
[[sh:Morejski rat]]
[[sq:Lufta e Moresë]]
[[sq:Lufta e Moresë]]
⚫
[[sh:Morejski rat]]
[[tr:Mora Savaşı]]
[[tr:Mora Savaşı]]
[[vec:Guera de Morea]]
[[vec:Guera de Morea]]

Έκδοση από την 07:05, 21 Οκτωβρίου 2012

Έκτος Βενετοτουρκικός Πόλεμος
Χρονολογία1684 - 1699
ΤόποςΠελοπόννησος, Αιγαίο, Δαλματία
ΈκβασηΣυνθήκη του Κάρλοβιτς
Αντιμαχόμενοι
Ηγετικά πρόσωπα

Ο Έκτος Βενετοτουρκικός Πόλεμος[1] ή Πόλεμος του Μωριά ήταν πόλεμος που διεξήχθη ανάμεσα στους Βενετούς και του Οθωμανούς από το 1684 έως το 1699. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις του πολέμου πραγματοποιήθηκαν στη Δαλματία, στο Αιγαίο άλλα κυρίως στην Πελοπόννησο όπου έλαβε χώρα μεγάλη εκστρατεία των Βενετών. Ο πόλεμος κηρύχθηκε σε περίοδο που οι Οθωμανοί ήταν απασχολημένοι σε πόλεμο εναντίον της Αυστρίας των Αψβούργων. Στο τέλος του πολέμου οι Βενετοί επέκτειναν τα εδάφη τους έναντι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, προσαρτώντας την Πελοπόννησο. Η διάρκεια της Βενετικής κυριαρχίας στην Πελοπόννησο υπήρξε μικρή καθώς το 1715 οι Οθωμανοί ανέκτησαν τα εδάφη τους.

Ιστορικό υπόβαθρο

Οι Βενετοί είχαν αποκτήσει στρατηγικής σημασίας κτήσεις στα ελληνικά παράλια και το Αιγαίο από την εποχή της κατάρρευσης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας που προκάλεσε η Τέταρτη Σταυροφορία. Με την άνοδο των Οθωμανών στην περιοχή οι κτήσεις τους άρχισαν να περιορίζονται. Κατά τη διάρκεια του Πέμπτου Βενετοτουρκικού Πολέμου μεταξύ του 1645 και 1669 οι Βενετοί προσπάθησαν να διεισδύσουν στην Πελοπόννησο υποκινώντας τους Μανιάτες σε εξέγερση. Με την βοήθεια των Μανιατών ο Ναύαρχος Φραντζέσκο Μοροζίνι κατέλαβε την Καλαμάτα, όμως η επιδείνωση της θέσης της Κρήτης ανάγκασε τον ίδιο σε αποχώρηση ώστε να ενισχύσει την άμυνα της Κρήτης. Έτσι η πρώτη εκστρατεία των Βενετών στην Πελοπόννησο απέτυχε, ενώ λίγο αργότερα οι Βενετοί έχασαν και την Κρήτη. Το 1683 ξέσπασε νέος πόλεμος μεταξύ των Οθωμανών και της Αυστρίας. Οι Οθωμανοί ηττήθηκαν κατά την πολιορκία της Βιέννης, και το γεγονός προσέφερε την κατάλληλη ευκαιρία στους Βενετούς να κηρύξουν τον πόλεμο στους αδυνατισμένους Οθωμανούς. Κατά την προετοιμασία του πολέμου οι Βενετοί δέχτηκαν οικονομική βοήθεια από τους ιππότες της Μάλτας, τα Παπικά Κράτη, το Δουκάτο της Σαβοΐας και τους Ιππότες του Αγίου Στεφάνου. Επικεφαλής της εκστρατείας ανέλαβε ο Φραντζέσκο Μοροζίνι που διέθετε εμπειρία στις επιχειρήσεις στον ελλαδικό χώρο

Επιχειρήσεις στο Ιόνιο

Ο Βενετικός στόλος έπλευσε από την Αδριατική προς το Ιόνιο. Πρώτος στόχος ήταν η Λευκάδα την οποία κατέλαβε μετά από σύντομη πολιορκία. Στη συνέχεια οι Βενετοί εισέβαλαν στην ενδοχώρα της Ακαρνανίας και με τη βοήθεια Ελλήνων οπλαρχηγών κατέλαβαν στα τέλη του Σεπτέμβρη του 1684 τη Βόνιτσα και την Πρέβεζα. Οι επιτυχημένες αυτές επιχειρήσεις ενθάρρυναν τους Έλληνες να συνεργαστούν μαζί τους εναντίον των Οθωμανών.

Η εκστρατεία στον Μωριά

Έχοντας εξασφαλίσει τα νώτα του με τις επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια του προηγούμενου χρόνου ο Μοροζίνι, πέρασε στην Πελοπόννησο όπου οι Έλληνες είχαν εξεγερθεί. Ο Ισμαήλ Πασάς με 10.000 στρατό εκστράτευσε κατά της Μάνης εξασφαλίζοντας την υποταγή των Μανιατών. Στα μέσα Ιουνίου του 1685 οι Βενετοί με δύναμη 8.100 ανδρών πολιόρκησαν την Κορώνη η οποία παραδόθηκε έπειτα από 49 ημέρες. Στη συνέχεια ο Μοροζίνι βάδισε προς την Καλαμάτα, ενθαρρύνοντας τους Μανιάτες να εξεγερθούν ξανά. Ο Μοροζίνι νικώντας έναν πολυάριθμο Οθωμανικό στρατό κατέλαβε την Καλαμάτα ενώ μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου ολόκληρη η Μάνη και μεγάλο τμήμα της Μεσσηνίας βρισκόταν στον έλεγχό του.

Βενετικό μετάλειο του 1688 προς τιμήν των κατακτήσεων του Μοροζίνι στον Μωριά

Στις αρχές του επόμενου χρόνου οι Βενετοί ενισχυόμενοι από την Τοσκάνη και τα Παπικά Κράτη αντιμετώπισαν επιτυχώς μία τουρκική επίθεση που απειλούσε να ανακαταλάβει την Μάνη. Μετά τις νέες ενισχύσεις επικεφαλής των χερσαίων επιχειρήσεων ανέλαβε ο Σουηδός κόμης Όττο Βίλχελμ Καίνιξμαρκ και των θαλάσσιων ο Μοροζίνι. Στις 3 Ιουνίου 1986 ο Καίνιξμαρκ κατέλαβε την Πύλο και το Ναυαρίνο. Ο τουρκικός πληθυσμός των περιοχών κατέφυγε στην Τρίπολη. Στις 7 Ιουλίου κατελήφθη και η Μεθώνη. Οι Βενετοί στη συνέχεια προχώρησαν προς το Άργος και το Ναύπλιο. Ο Βενετικός στρατός αποβιβάστηκε στο Ναύπλιο στο διάστημα μεταξύ της 30ης Ιουλίου και της 4ης Αυγούστου 1686. Μετά από σκληρές μάχες με τα στρατεύματα του Ισμαήλ Πασά κατέλαβαν την πόλη στις 3 Σεπτεμβρίου. Ο Ισμαήλ πασάς μετά την ήττα του αναχώρησε για την Αχαΐα αφού πρώτα ενίσχυσε την φρουρά της Κορίνθου που έλεγχε το πέρασμα προς τη Δυτική Ελλάδα.

Στις αρχές του 1687 ο Μοροζίνι δέχτηκε νέες στρατιωτικές ενισχύσεις με την άφιξη γερμανικών σωμάτων από το Αννόβερο. Η δύναμή του πλέον του επέτρεπε να στραφεί εναντίον του μεγαλύτερου οχυρού της Πελοποννήσου, της πόλης της Πάτρας και του κάστρου στο Ρίο. Οι Οθωμανοί επιτέθηκαν αμέσως στους Βενετούς κατά την αποβίβασή τους στην περιοχή της Αχαΐας, όμως ηττήθηκαν. Ο πανικός που ξέσπασε τότε στις τάξεις των τουρκικών δυνάμεων επέτρεψε στους Βενετούς να προχωρήσουν στην κατάληψη της Πάτρας και του Ρίου. Η κατάληψη της Πελοποννήσου ολοκληρώθηκε το 1897 με την κατάληψη των κάστρων της Κορίνθου και του Μυστρά. Μόνο η Μονεμβασιά παρέμεινε στα χέρια των Οθωμανών μέχρι το 1690.

Η εκστρατεία εναντίον της Αθήνας και της Χαλκίδας

Η Βενετική πολιορκία της Ακρόπολης

Μετά τη νίκη του και την κατάληψη της Πελοποννήσου ο Μοροζίνι αποφάσισε να εκστρατεύσει στην κεντρική Ελλάδα. Έτσι ο στρατηγός Καίνιξμαρκ κινήθηκε με 10.700 στρατιώτες και στρατοπέδευσε στην Ελευσίνα ενώ ο Μοροζίνι αποβιβάστηκε στον Πειραιά όπου κατέπλευσε ο στόλος του. Οι Βενετοί στη συνέχεια πολιόρκησαν την Ακρόπολη για διάστημα έξι ημερών (23-29 Σεπτεμβρίου 1687) στο οποίο προκάλεσαν ανεπανόρθωτες καταστροφές στα αρχαία μνημεία. Οι Οθωμανοί αρχικά κατέστρεψαν τον ναό της Αθηνάς Νίκης για να στήσουν κανόνια στη θέση του, όμως η μεγαλύτερη καταστροφή προκλήθηκε όταν μία βενετική οβίδα χτύπησε την πυριτιδαποθήκη των Οθωμανών που βρισκόταν μέσα στον Παρθενώνα προκαλώντας μεγάλη καταστροφή στον ναό, που ως τότε έστεκε σχεδόν ανέπαφος. Η καταστροφή αυτή συνέβη στις 27 Σεπτεμβρίου. Δύο ημέρες μετά η φρουρά της Ακρόπολης παραδόθηκε. Πλησιάζοντας ο χειμώνας ο Μοροζίνι δεν αισθανόταν ασφαλής στην Αθήνα και έτσι αποσύρθηκε στην Πελοπόννησο. Τον Ιούλιο του 1688 με σημαντικό στρατό και στόλο που υπερέβαινε συνολικά τους 20.000 άντρες πραγματοποίησε εκστρατεία εναντίον της Χαλκίδας. Την πόλη την υπερασπιζόταν μία τουρκική φρουρά 6.000 αντρών. Ο Βενετικός στόλος δεν κατάφερε να ανακόψει τον ανεφοδιασμό της πόλης από τον Εύριπο και ύστερα από τρίμηνη μάχη που στοίχισε στους Βενετούς σημαντικές απώλειες έλυσε την πολιορκία και αποσύρθηκε.

Μάχες στη Δαλματία

Ταυτόχρονα με την εκστρατεία στην Πελοπόννησο οι Βενετοί διεξήγαγαν επιχειρήσεις και στη Δαλματία. Το 1685 έσπευσαν σε βοήθεια της Δημοκρατίας της Πόλιτσας που βρισκόταν σε εξέγερση εναντίον των Οθωμανών. Τον Ιούνιο του 1685 οι Οθωμανοί επιχείρησαν επιθέσεις στο Ζάντβαρτσε και στο Ντόλατς αποτυγχάνοντας. Με τη βοήθεια του τοπικού πληθυσμού το κάστρο του Σιντς έπεσε στους Βενετούς. Την 1η Σεπτεμβρίου 1687 η πολιορκία του Χέρτσεγκ Νόβι κατέληξε σε νίκη για τους Βενετούς. Το 1690 οι Βενετοί κατέλαβαν το Βργκόρατς ανοίγοντας δρόμο για το Ιμότσκι και το Μόσταρ. Το 1694 κατάφεραν να επιβληθούν σε μία σημαντική έκταση βόρεια της Δημοκρατίας της Ραγκούσα.

Οθωμανική ανασυγκρότηση

Οι ήττες των Οθωμανών τόσο στα μέτωπα του βορά όσο και στα μέτωπα του νότου είχαν ως συνέπεια την αλλαγή ηγεσίας της Αυτοκρατορίας. Τον Σουλτάνο Μεχμέτ Β΄ τον διαδέχτηκε ο αδελφός του Σουλεϊμάν Β΄. Αν και οι Οθωμανοί προσπάθησαν αρχικά να στραφούν προς μία λύση ειρήνευσης όμως ο Πόλεμος της Ένωσης του Άουγκσμπουργκ (1688-1697) που ξέσπασε στην Ευρώπη την ενθάρρυνε να συνεχίσει τον πόλεμο. Κάτω από την ηγεσία του Βεζίρη Κιοπρουλού Φαζίλ Αχμέτ πασά οι Οθωμανοί πέρασαν στην αντεπίθεση συγκρατώντας την Βενετική και Αυστριακή επέλαση.

Η δράση του Λιμπεράκη Γερακάρη

Το 1688 οι Οθωμανοί στράφηκαν για βοήθεια στον Μανιάτη Λιμπεράκη Γερακάρη, ο οποίος βρισκόταν στην φυλακή της Κωνσταντινούπολης. Ο Γερακάρης έπαιξε σημαντικό ρόλο στις μετέπειτα Βενετοτουρκικές συγκρούσεις. Αρχικά προσπάθησε να στρέψει Έλληνες και Αλβανούς που πολεμούσαν στο πλευρό των Βενετών, να ταχτούν υπέρ των Οθωμανών, χωρίς να τα καταφέρει. Το 1689 ανέλαβε την πρώτη του επιχείρηση πολιορκώντας το Μεσολόγγι με δύναμη 2.000 αντρών Τούρκων, Αλβανών και Ελλήνων. Τον επόμενο χρόνο μία Οθωμανική δύναμη ανακατέλαβε την Ναύπακτο εξασφαλίζοντας τον έλεγχο της κεντρικής Ελλάδας. Το 1692 ο Γερακάρης ηγήθηκε σε μία Οθωμανική επίθεση στην Πελοπόννησο. Κατάφερε να καταλάβει την Κόρινθο άλλα απέτυχε να καταλάβει την Ακροκόρινθο και το Άργος. Μετά από δύο ακόμα επιθέσεις στην Πελοπόννησο, το 1694 και 1695 μεταστράφηκε και τάχτηκε με το μέρος των Βενετών. Σύντομα ήρθε σε σύγκρουση μαζί τους, συνελήφθη και φυλακίστηκε στην Μπρέσια όπου και πέθανε.

Επιχειρήσεις στην Ήπειρο και στην Κρήτη

Λίγο μετά το ξέσπασμα του πολέμου εξεγέρθηκε η Χιμάρα της Ηπείρου, καθώς και περιοχές της Βόρειας Αλβανίας και του Μαυροβουνίου. Οι Βενετοί εκμεταλλεύτηκαν την εξέγερση και εκστρατεύοντας στην περιοχή κατέλαβαν την Αυλώνα (Βαλόνα). Το 1691 οι Οθωμανοί κατάφεραν να ανακτήσουν και να ελέγξουν την περιοχή. Το 1692 οι Βενετοί πολιόρκησαν το Ηράκλειο ενώ παράλληλα εξεγέρθηκε ο Χριστιανικός πληθυσμός του νησιού. Η πολιορκία απέτυχε και το μόνο που κατάφεραν οι Βενετοί ήταν να καταλάβουν την Γραμβούσα.

Το τέλος του πολέμου

Το 1694 ο Μοροζίνι πέθανε και τον διαδέχτηκε ο Ζενό. Αυτός σχεδίασε μία επιχείρηση εναντίον της Χίου που απέτυχε. Αποτυχημένή ήταν και μία επιχείρηση των Οθωμανών για να ανακαταλάβουν την Πελοπόννησο. Ο πόλεμος έληξε τελικά το 1699 με τη Συνθήκη του Κάρλοβιτς, η οποία τερμάτισε και τον Τουρκοαυστριακό πόλεμο. Οι Βενετία κέρδισε την Κεφαλονιά, τη Λευκάδα, την Πελοπόννησο, και περιοχές της Δαλματίας. Η κατοχή της Πελοποννήσου όμως υπήρξε σύντομη, αφού το 1715 οι Οθωμανοί ανέκτησαν την περιοχή.

Δείτε επίσης

Πηγές

Αναφορές

  1. ↑ Ββλιοφιλία τεύχος 133, Ιουλ-Αυγ-Σεπτ 2011, εκδ. Κώστας Χ. Σπανός, σελ. 5


Πρότυπο:Link FA

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=ΣΤ΄_Βενετοτουρκικός_Πόλεμος&oldid=3632708"