Άμφισσα

Το «Σάλωνα» ανακατευθύνει εδώ. Για την πόλη της Δαλματίας, δείτε: Σαλώνα.

Άμφισσα
Πόλη
Εικόνα
Άμφισσα
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Στερεά Ελλάδα
Διοίκηση
• Δήμαρχος	Νίκος Φουσέκης
Έκταση	315,174 km2
Πληθυσμός	6.334, 7.212, 7.329, 6.919 και 5.553
Ταχυδρομικός κώδικας	331 00
Τηλεφωνικός κωδικός	22650
Ιστοσελίδα	http://www.amfissa.gr

H Άμφισσα είναι η πρωτεύουσα του νομού Φωκίδας και της τέως επαρχίας Παρνασσίδας, με πληθυσμό 6.946 κατοίκους (απογραφή 2001). Βρίσκεται στο βόρειο άκρο του Ελαιώνα της Άμφισσας, δηλαδή του αρχαίου Κρισαίου Πεδίου, στους πρόποδες του βουνού Έλατος της Γκιώνας, ενώ ανατολικά της βρίσκεται ο Παρνασσός. Η Άμφισσα είναι τοποθετημένη νότια της Λαμίας, βορειοδυτικά της Λιβαδειάς και των Δελφών, βορειοανατολικά της Ναυπάκτου και ανατολικά του Λιδωρικίου. Το επίνειό της είναι η Ιτέα, η οποία απέχει 13 χιλιόμετρα και με την οποία η Άμφισσα συνδέεται οδικά.

Διοικητικά η Άμφισσα είναι η έδρα του δήμου Αμφίσσης, ο οποίος έχει πληθυσμό 9.248 κατοίκους και στον οποίο ανήκουν τα χωριά Αγία Ευθυμία, Άγιος Γεώργιος, Άγιος Κωνσταντίνος, Δροσοχώρι, Ελαιώνας, Βίνιανη, Μοναστήρι, Προσήλιο και Σερνικάκι.

Παλιότερα, οι κάτοικοι ασχολούνταν με επαγγέλματα όπως η βυρσοδεψεία, η κωδωνοποιία και η σχοινοποιία, για τα οποία η Άμφισσα ήταν γνωστή, ενώ σήμερα υπάρχουν ελάχιστοι που ασχολούνται με αυτά. Η Άμφισσα είναι πρώτη στην παραγωγή γάλατος κατσίκας, όμως το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων της ασχολείται με την καλλιέργεια της ελιάς, αφού υπάρχει στην περιοχή έκταση με ελιές, η οποία ονομάζεται "Ελαιώνας της Άμφισσας", όπου παράγονται οι "ελιές Αμφίσσης", και η οποία προστατεύεται ως μέρος του Δελφικού Τοπίου.

Προέλευση ονόματος

Η Άμφισσα, οφείλει το όνομά της κατά μία εκδοχή στην Άμφισσα, που σύμφωνα με την μυθολογία ήταν κόρη του Μάκαρος (γιος του Αιόλου) και ερωμένη του θεού Απόλλωνα και κατά μία άλλη, όπως αναφέρει ο Αριστοτέλης, στο ρήμα αμφιέννυμι, που σημαίνει περιβάλλω, επειδή η πόλη περιβάλλεται από βουνά (Γκιώνα και Παρνασσός).

Κατά το 13ο αιώνα, η πόλη γίνεται γνωστή με την ονομασία (τα) Σάλωνα ή Σάλονα, για την οποία υπάρχουν πολλές εκδοχές: κατά μία πρόκειται για παραφθορά της λέξης Σαλονίκη (από το Θεσσαλονίκη) και δόθηκε στην Άμφισσα από τον Φράγκο βασιλιά της Θεσσαλονίκης, Βονιφάτιο Μομφερρατικό, ο οποίος την κατέλαβε, κατ΄ άλλη, προέρχεται από τη λέξη σάλος που σημαίνει τράνταγμα, εξαιτίας των πολλών σεισμών που συνέβαιναν στην περιοχή. Μια άλλη εκδοχή είναι εκείνη κατά την οποία υποστηρίζεται η παραφθορά του γεωργικού όρου εσάλωνα, δηλαδή μέσα αλώνια, όπως το ίδιο παρατηρείται στα Σεπόλια (έσω πόλις), Καταπολιανή (κάτω πόλις) κ.λπ. Μόλις το 1833 η πόλη ξαναπήρε το όνομα Άμφισσα.

Επίσης το όνομα Σάλλωνα πιθανά να προέρχεται απο τις συγκερασμένες λέξεις ως άλωνα = σαν αλώνι = Σάλωνα ή Σάλλωνα (με δύο λάμδα- πιο βαρής ήχος) σε ελεύθερη μετάφραση του αρχαίου Αμφί - έσω. {κατ' επέκταση η λέξη Salon είναι πιθανόν να προέρχεται απο τον ίδιο σχηματισμό λέξεων δείχνοντας με μεγάλη δόση υπερβολής ότι το σπίτι είχε ένα τέραστιο δωμάτιο ώς άλωνα- το καθιστικό- έρχόμενη πίσω σαν αντιδάνειο Σαλόνι.-

Ιστορία

Αρχαίοι και ρωμαϊκοί χρόνοι

Η ιστορία της Άμφισσας ξεκινάει από την αρχαιότητα, αφού κατοικείτο από τους πανάρχαιους χρόνους όπως μαρτυρούν τα "Κυκλώπεια Τείχη" της Ακρόπολής της αλλά και η αναφορά του Παυσανία σε δύο αξιομνημόνευτους τάφους που υπήρχαν στην πόλη, της Άμφισσας και του Ανδραίμονος, που ήταν πατέρας του βασιλέα των Αιτωλών και ήρωα του Τρωικού πολέμου, Θόαντος. Η Άμφισσα αποτελούσε μεγάλη πόλη-κράτος και πρωτεύουσα των Εσπερίων ή Οζολών Λοκρών. Ο Ηρόδοτος την αναφέρει ως "ύπερθεν του Κρισαίου πεδίου".

Από τον 8ο αιώνα π.Χ., διατηρούσε εμπορικές σχέσεις με την Κόρινθο και με πόλεις της βορειοδυτικής Πελοποννήσου. Τον 7ο αιώνα π.Χ. η Άμφισσα οργανώθηκε ως πόλη-κράτος με τις τέχνες και το εμπόριο να γνωρίζουν άνθηση που διήρκεσε για τρεις αιώνες. Το 653 π.Χ. κάτοικοι της πόλης και της ευρύτερης περιοχής μετανάστευσαν στην Κάτω Ιταλία όπου ίδρυσαν την αποικία των Επιζεφύριων Λοκρών, μια πόλη που υπάρχει μέχρι σήμερα με το όνομα Locri. Στον Πελοποννησιακό Πόλεμο (431 π.Χ. - 404 π.Χ.), οι Αμφισσείς τάχθηκαν με το μέρος των Σπαρτιατών εναντίον των Αθηναίων. Το 338 π.Χ. η Άμφισσα καταστράφηκε από τον Φίλιππο Β' της Μακεδονίας, ο οποίος έχοντας κληθεί από τους Αμφικτύονες και ως προϊστάμενος του Αμφικτυονικού Συνεδρίου των Δελφών, κατά τον Δ΄ Ιερό Πόλεμο την κατέσκαψε εκ θεμελίων και γκρέμισε την ακρόπολή της, ως τιμωρία επειδή οι Αμφισσείς είχαν καταδικαστεί για ασέβεια και αρνούνταν να πληρώσουν πρόστιμο, εξαιτίας του ότι είχαν καλλιεργήσει παράνομα κτήματα του Κρισαίου Πεδίου που ανήκαν στους Δελφούς.

Η πόλη ανοικοδομήθηκε και αποτέλεσε μέρος της πανίσχυρης Αιτωλικής Συμπολιτείας, από τον 3ο αιώνα π.Χ., και μια από τις σπουδαιότερες πόλεις της, με την οποία πήρε μέρος, το 278 π.Χ., στη νικηφόρα μάχη κατά των Γαλατών, που εδραίωσε την κυριαρχία της Συμπολιτείας στον Ελληνικό χώρο. Κατά το 2ο αιώνα π.Χ. η Άμφισσα γνώρισε την μεγαλύτερη ακμή της, κόβοντας δικά της νομίσματα, ενώ διέθετε Βουλή και Εκκλησία του Δήμου, όταν, σύμφωνα με το δόγμα της Ρωμαϊκής Συγκλήτου που κήρυξε στη Κόρινθο, κατά τη διάρκεια των Ισθμίων, ο Ρωμαίος ύπατος Τίτος Κόιντος Φλαμινίνος, αποτέλεσε ανεξάρτητη πόλη και πρωτεύουσα της Οζολίας Λοκρίδας. Το 190 π.Χ. ο Ρωμαίος ύπατος Μάνιος Ακίλιος Γλαβρίωνας απέτυχε να εκπορθήσει την πόλη, ενώ αργότερα, η πόλη θα συνάψει ειρήνη με τη Ρώμη και θα παραμείνει ως ανεξάρτητη πολιτεία χωρίς να πληρώνει φόρους στη Ρώμη. Την περίοδο 174 π.Χ. - 160 π.Χ. γνώρισε μεγάλες καταστροφές από τον πόλεμο μεταξύ των φιλορωμαίων Αιτωλών και των αυτονομιστών, και πολλά κτήριά της πυρπολήθηκαν. Το 27 π.Χ. ο Οκταβιανός Αύγουστος, σε ανάμνηση της νίκης του στο Άκτιο, ίδρυσε τη Νικόπολη, αλλά πολλοί Αιτωλοί δεν υπάκουσαν στη διαταγή του να εποικίσουν τη νέα πόλη και προτίμησαν να μετοικήσουν στην Άμφισσα, όπως τους υπαγόρευαν αρχαιότατοι συγγενικοί δεσμοί. Τότε η Άμφισσα απέκτησε τεράστιο πληθυσμό και έγινε μία από τις πλέον ακμάζουσες πόλεις της Ελλάδας των αυτοκρατορικών ρωμαϊκών χρόνων, ακμή που κράτησε για τουλάχιστον δύο αιώνες.

Βυζαντινοί και νεότεροι χρόνοι

Το Κάστρο

Στη Βυζαντινή περίοδο οι πληροφορίες για την Άμφισσα προέρχονται κυρίως από το "Χρονικό του Γαλαξειδίου", το οποίο γράφτηκε από τον Ιερομόναχο Ευθύμιο και βρέθηκε από τον Κωνσταντίνο Σάθα ο οποίος το επεξεργάστηκε και το δημοσίευσε. Η Άμφισσα δέχθηκε επίθεση από τις ορδές των Βούλγαρων του Σαμουήλ στα τέλη του 10ου αιώνα, οι οποίοι την κατέλαβαν και σκότωσαν πολλούς από τους κατοίκους της μετά την ήττα τους στο Γαλαξείδι. Το 1054 η πόλη υπέφερε από πανούκλα.

Κατά τον Μεσαίωνα και συγκεκριμένα στις αρχές του 13ου αιώνα (1204-1205), κυριεύθηκε από τους Φράγκους και μετονομάστηκε σε Σάλωνα. Οι Φράγκοι ίδρυσαν την "Βαρωνία των Σαλώνων" (La Sola) ή "Αυθεντία των Σαλώνων", με έδρα τα Σάλωνα. Πρώτος κόμης των Σαλώνων ορίστηκε ο ο Θωμάς Α' d' Autremoncourt (1204]] - 1210), ο οποίος έχτισε το πανίσχυρο Κάστρο των Σαλώνων πάνω στην ακρόπολη της πόλης, ενώ η πόλη και ολόκληρη η περιοχή πέρασε το 1210 προσωρινά στα χέρια του δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Α' Κομνηνού Δούκα, μέχρι το 1215. Η Βαρωνία των Σαλώνων τέθηκε από νωρίς κάτω από την επικυριαρχία του πρίγκηπα της Αχαΐας, η οποία διατηρήθηκε μέχρι το 1311 όταν ο κόμης των Σαλώνων Θωμάς Γ' d' Autremoncourt σκοτώθηκε στη μάχη εναντίον των Καταλανών στον Ορχομενό, ενώ το 1278 ο κόμης των Σαλώνων εμφανίζεται ως υποτελής του κύρη των Αθηνών.

Αργότερα, το 1310, η Βαρωνία των Σαλώνων καταλήφθηκε από τους Καταλανούς περνώντας, το 1318, στα χέρια της οικογένειας Φαντρίκ. Το Μάιο του 1380, καταλήφθηκε από την Εταιρεία των Ναβαρραίων και μέχρι το 1394 την εξουσία άσκησε η βυζαντινή κόμισσα Ελένη Καντακουζηνή, ενώ το 1397 η κομητεία πέρασε στα χέρια του Τούρκου σουλτάνου Βαγιαζήτ Α΄, μετά από πρόσκληση του δεσπότη Σεραφείμ προς τους Τούρκους να έρθουν να καταλάβουν τα Σάλωνα και να γλιτώσουν τους κατοίκους από τον Φράγκο δυνάστη, Κόντο. Μετά την ανέλαβε ο δεσπότης του Μυστρά, Θεόδωρος Α' Παλαιολόγος, ο οποίος δεν είχε τη δύναμη να την κρατήσει και έτσι την πούλησε στους Ιωαννίτες ιππότες. Κατά την περίοδο της Καταλανοκρατίας, η κομητεία διοικείτο με βάση την καταλανική νομοθεσία, είχε κατά πάσα πιθανότητα επιβληθεί στα Σάλωνα η καταλανική ως επίσημη γλώσσα, ενώ πριν το 1327 στην κομητεία των Σαλώνων είχε προσαρτηθεί το Λιδωρίκι και η Βιτρινίτσα, η οποία μάλλον λειτουργούσε ως αυτόνομο φέουδο. Το 1410 περιήλθε οριστικά στους Οθωμανούς Τούρκους. Το 1580 έγινε στην περιοχή φοβερός σεισμός που κατέστρεψε πολλά σπίτια στα Σάλωνα και τα γύρω χωριά. Την περίοδο της Τουρκοκρατίας, θα γίνουν διάφορες εξεγέρσεις στην περιοχή της Παρνασσίδας, με κυριότερη αυτή του 1687, όταν ο επίσκοπος Σαλώνων Φιλόθεος και ο αρματωλός Κούρμας θα ελευθερώσουν την περιοχή από τους Τούρκους, μέχρι το 1698 και την Συνθήκη του Κάρλοβιτς.

"Η κατάληψη του κάστρου των Σαλώνων 1821"
Louis Dupré (1825)

Η περιοχή των Σαλώνων είχε τη μέγιστη συνεισφορά στην Ελληνική Επανάσταση του 1821 με την ανάδειξη αγωνιστών όπως ο Σαλώνων Ησαΐας, ο Αθανάσιος Διάκος, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Πανουργιάς, ο Γιάννης Γκούρας, ο Γιάννης Μακρυγιάννης, ο Δυοβουνιώτης, ο Τράκας, ο Μητρόπουλος και άλλοι ενώ ήταν η πρώτη πόλη της Ρούμελης που επαναστάτησε και καταλήφθηκε από τον Πανουργιά στις 27 Μαρτίου 1821. Ανήμερα το Πάσχα, στις 10 Απριλίου 1821, το Κάστρο των Σαλώνων αλώθηκε από τους Έλληνες και έγινε το πρώτο κάστρο το οποίο επανήλθε σε ελληνικά χέρια, εξοντώνοντας τους 600 έγκλειστους Τούρκους και παίρνοντας ταυτόχρονα τα όπλα τους. Μετά την απελευθέρωση, τα Σάλωνα έγιναν η πρωτεύουσα της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδας με την ίδρυση του Αρείου Πάγου των Σαλώνων όπου ψηφίστηκε το Σύνταγμα της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδας. Το 1825 οι Τούρκοι καταλαμβάνουν ξανά τα Σάλωνα, για μερικούς μήνες, ενώ το ίδιο συμβαίνει και το 1826, από τον Κιουταχή. Τη δεύτερη φορά, οι Τούρκοι θα κρατήσουν την πόλη μέχρι το 1829, όταν και θα την παραδώσουν στον Δημήτριο Υψηλάντη. Έχοντας επίσημα ξαναπάρει το όνομα Άμφισσα, η πόλη προοδεύει και τα οθωμανικά κτίρια, μεταξύ των οποίων και έξι τζαμιά, κατεδαφίζονται, όμως ο σεισμός του 1870 γκρεμίζει πολλά παλιά κτίρια στην πόλη.

Τον Απρίλιο του 1941, ύστερα από βομβαρδισμό (στις 25 Απριλίου, που όμως δεν είχε θύματα ή ζημιές), οι Γερμανοί καταλαμβάνουν την πόλη και την παραδίδουν στους Ιταλούς, μέχρι τον Ιούλιο του 1943 που η πόλη περνά υπό Γερμανική κατοχή. Στα χρόνια της κατοχής από τους Ιταλούς και Γερμανούς κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η πόλη και η γύρω περιοχή δοκιμάστηκε άσχημα και υπήρξαν καταστροφές (κάψιμο χωριών, εκτελέσεις) σε γειτονικά χωριά (Αγία Ευθυμία, Βουνιχώρα, Σεγδίτσα κλπ.). Από την άλλη, στα γύρω βουνά (Γκιώνα και Παρνασσό) έδρασε οργανωμένο αντάρτικο, το οποίο είχε και νικηφόρες μάχες εναντίον των κατακτητών (Ρεκά, Καρούτες). Τον Οκτώβριο του 1943, οι Γερμανοί αναγκάζονται να αποχωρήσουν από την πόλη και στην συνέχεια και τη γενικότερη περιοχή, που θα παραμείνει ελεύθερη μέχρι τον Φεβρουάριο του 1944, όταν και οι Γερμανοί επανέρχονται. Η οριστική αποχώρηση των Γερμανών από την πόλη, θα γίνει στις 15 Οκτωβρίου του 1944. Η πόλη, επίσης, δοκιμάστηκε και στον Εμφύλιο πόλεμο με πολλές απώλειες για τους κατοίκους της.

Ιστορικός πληθυσμός

Χρονιά	Πληθυσμός	Μεταβολή	Πληθυσμός του δήμου	Μεταβολή
1981	7.156	-	-	-
1991	7.189	+33/ 0,4%	9.469	-
2001	6.946	-243/ -3%	9.248	-221/ -2%

Πολιτισμός

Υποδομή

Αρχείο:Άμφισσα από κάστρο (Νίκος Αβραμίκος).jpg

Άποψη της πόλης από το Κάστρο των Σαλώνων

Η πόλη έχει πολλά κληροδοτήματα από ευεργέτες που άφησαν την περιουσία τους για διάφορους κοινωφελείς σκοπούς (Μαρκίδης, Γιαγτζής, Σταλλός, Μαχαιράς κλπ). Στην πόλη λειτουργούν Αρχαιολογικό Μουσείο, Λαογραφικό Μουσείο, Δημοτική Βιβλιοθήκη, Δημοτικό Ωδείο, Εικαστικό εργαστήρι, Παιδική Βιβλιοθήκη, Πολιτιστικούς Συλλόγους και Δημοτική Φιλαρμονική και Χορωδία με μεγάλη παράδοση. Επίσης, υπάρχει Ενιαίο Λύκειο, δύο Γυμνάσια,κατά τα οποία το ένα είναι μουσικό Γυμνάσιο, Εσπερινό Γυμνάσιο, Δημοτικά σχολεία, Νηπιαγωγεία, Βρεφονηπιακοί σταθμοί, Νοσηλευτική Σχολή, ΕΠΑΛ, ΙΕΚ, ΣΕΚ και τμήμα - παράρτημα του ΤΕΙ Λαμίας με αντικείμενο «εμπόριο και διαφήμιση». Η Άμφισσα είναι έδρα όλων των Δημόσιων Υπηρεσιών, διαθέτει σύγχρονο Κρατικό Νοσοκομείο, Πνευματικό Κέντρο, Πρωτοδικείο, Πρεβαντόριο Κρατουμένων ενώ στεγάζει το ΚΤΕΛ του νομού Φωκίδας.

Η πάνω πλατεία (Κεχαγιά) της πόλης ήταν το πνευματικό και καλλιτεχνικό κέντρο της Φωκίδας, ενώ η κάτω πλατεία ή πλατεία Ησαΐα, από τον ομώνυμο επίσκοπο και εθνικό ήρωα, είναι το ουσιαστικό κέντρο της πόλης, όπου βρίσκεται το Πνευματικό Κέντρο, ενώ συγκεντρώνει επίσης πλήθος καταστημάτων. Ακόμα η Άμφισσα διαθέτει δύο ξενοδοχεία και πολλές παραδοσιακές ταβέρνες.

Ήθη και έθιμα

Άποψη της Άμφισσας σε επιστολικό δελτάριο του 1918

• Απόκριες

Εντυπωσιακή παρουσία, στο χρονικό του "Στοιχειού"

Κατά τις Απόκριες πραγματοποιούνται στην πόλη λαϊκά δρώμενα, τα οποία σχετίζονται με θρύλους των βυρσοδεψών. Την τελευταία Κυριακή της αποκριάς πραγματοποιείται το "Καρναβάλι της Άμφισσας", με παρέλαση αρμάτων και το κάψιμο του καρνάβαλου στην πλατεία, που καταλήγει σε λαϊκό γλέντι με χορούς και τραγούδια αφού προσφέρονται ελιές και άφθονο κρασί. Το προηγούμενο βράδυ, γιορτάζεται η νύχτα των στοιχειών της Χάρμαινας, με τα στοιχειά (ξωτικά, νεράιδες, ξυλένιοι, αχυρένιοι, αράπηδες κ.α.) να κατεβαίνουν μέσα στις μαύρες φορεσιές τους σέρνοντας βαριές αλυσίδες και κρατώντας αναμμένες δάδες, και να περιηγούνται στους δρόμους, βυθίζοντας την πόλη σε μια μυστηριακή και υποβλητική ατμόσφαιρα, σε μια δραματική αναπαράσταση που ζωντανεύει τους θρύλους για τα "στοιχειά" που στην περιοχή είχαν πάντα μεγάλη διάδοση. Το σπουδαιότερο στοιχειό που είναι συνδεδεμένο με την παράδοση της περιοχής είναι το στοιχειό της Χάρμαινας, το οποίο ξυπνάει κάθε χρόνο τέτοια μέρα, ξεκινάει από την συνοικία Χάρμαινα όπου βρίσκονται τα παλιά ταμπάκικα, και με συνοδεία εκατοντάδων μεταμφιεσμένων φτάνει στο κέντρο της Άμφισσας όπου συναντά και αναμετράται με τα δύο άλλα μεγάλα στοιχειά της πόλης, αυτά της Τέχολης και του Γκιριζιού, ενώ σε διάφορα σημεία της πόλης μέσα σε μεγάλα καζάνια βράζει ο πατσάς που σερβίρεται στους επισκέπτες με την συνοδεία άφθονου ντόπιου κρασιού. Επίσης στην διάρκεια των αποκριών οργανώνεται κυνήγι κρυμμένου θησαυρού με χορό και παντομίμα όπου παίρνουν μέρος πολλές ομάδες παιδιών με έντονο ανταγωνισμό και πολύ κέφι.

• 10η Απριλίου

Στις 10 Απριλίου γιορτάζεται πανηγυρικά η επέτειος της άλωσης του Κάστρου των Σαλώνων, με παρέλαση μαθητών, στρατού και σωμάτων ασφαλείας. Επειδή, αρκετές φορές, οι 10 Απριλίου τυχαίνει να πέφτουν μέσα στο Πάσχα, οι εκδηλώσεις για την άλωση του κάστρου, συνηθίζεται να γίνονται την Κυριακή του Θωμά, ακόμα και αν δεν συμβαίνει η παραπάνω προϋπόθεση.

• Πάσχα

Το Πάσχα γιορτάζεται με γνήσιο ρουμελιώτικο τρόπο στην Άμφισσα και στα γύρω χωριά, ψήνοντας αρνιά στους δρόμους με συνοδεία λαϊκών οργάνων και κεράσματα στους περαστικούς.

• Φωκικά

Επίσης διοργανώνονται τα "Φωκικά" κάθε Αύγουστο, από το 1954, τα οποία περιλαμβάνουν πολλές εκδηλώσεις: συναυλίες, θέατρο και εικαστικά, συγκεντρώνοντας κάθε χρόνο πολύ κόσμο από την ευρύτερη περιοχή.

• Γιορτή της Ελιάς

Κάθε δύο χρόνια, το φθινόπωρο, υπάρχει η "Γιορτή της Ελιάς", η οποία περιλαμβάνει έκθεση των τοπικών μονάδων επεξεργασίας και μεταποίησης ελιάς καθώς και πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων

Προσωπικότητες

Προτομή του Αλέξανδρου Δελμούζου στην Άμφισσα

Η πόλη γέννησε επίσης μεγάλους διανοούμενους και πολιτικούς όπως ο Αλέξανδρος Δελμούζος ο οποίος ξεχώρισε ως παιδαγωγός, ο Γιαγτζής ο οποίος εξελίχθηκε σε μεγάλο οικονομικό παράγοντα και ευεργέτησε την πόλη, ο ακαδημαϊκός Χρήστος Καρούζος, ενώ ο Σπύρος Παπαλουκάς άφησε πολύτιμο έργο στην Άμφισσα.

Αθλητισμός

Στην Άμφισσα εδρεύει ποδοσφαιρική ομάδα, ο Α.Σ. Φωκικός με έδρα το Δημοτικό Στάδιο Άμφισσας, ο οποίος την περίοδο 2011-12 αγωνίζεται στην Β' Εθνική. Έχει κατακτήσει 3 πρωταθλήματα Δ' Εθνικής (1991-92, 1994-95 και 2007-2008) και αγωνίστηκε συνολικά πέντε χρονιές (1992-93, 1995-96, 2008-09, 2009-10 και 2010-11) στην Γ' Εθνική. Προήλθε από τη μετονομασία της παλαιότερης ομάδας της πόλης που ήταν ο Αμφισσαϊκός. Ο Αμφισσαϊκός, ο οποίος ιδρύθηκε το 1932, είχε αγωνιστεί στην Β' Εθνική τις περιόδους 1961-62 (τουρνουά τύπου Β΄Εθνικής) και 1962-63.

Αρχείο:ΚΕΧΑΓΙΑΣ ΣΗΜΑ.jpg

Το έμβλημα του Κεχαγιά Προσηλίου

Ο Α.Ο. Κεχαγιάς Προσηλίου ιδρύθηκε το 1976 (με χρώματα το βυσσινί και το μπλε και σήμα του μια δαφνοστεφανωμένη δίχρωμη σημαία) και το 2008 κατέκτησε τον τοπικό τίτλο της Α' Κατηγορίας στη Φωκίδα καθώς και το δικαίωμα συμμετοχής στη Δ' Εθνική, για δεύτερη φορά στην ιστορία του. Η πρώτη ήταν την περίοδο 1997-98, όταν είχε καταταγεί 3ος στο τοπικό πρωτάθλημα, αλλά κέρδισε τη συμμετοχή του κατόπιν απόσυρσης του Φωκικού. Έδρα του είναι το γήπεδο ΕΠΣ Φωκίδας στην Άμφισσα.

Αρχείο:ΑΜΦΙΣΣΑΪΚΟΣ 2006.jpg

Το έμβλημα του Αμφισσαϊκού 2006

Ο Α.Σ. Αμφισσαϊκός 2006 ιδρύθηκε το 2006, με χρώματα κίτρινο-μαύρο και αρχικά λειτούργησε σαν Ακαδημία ποδοσφαίρου. Η πρωτοβουλία της ίδρυσής του ανήκει στους Θωμά Αναγνωστόπουλο και Ευθύμιο Μαλαγράκη. Την αγωνιστική περίοδο 2009-10, το νεοσυσταθέν αντρικό τμήμα έλαβε μέρος στο πρωτάθλημα της Β΄τοπικής κατηγορίας, τερμάτισε στη δεύτερη θέση και προάχθηκε στην Α΄ Κατηγορία, όπου αγωνίζεται έκτοτε. Το 2012 ο Αμφισσαϊκός ανακηρύχθηκε Κυπελλούχος της Ε.Π.Σ. Φωκίδας.

Στην Άμφισσα εδρεύουν ακόμη οι ποδοσφαιρικές ομάδες Ακαδημία '94 και Α.Σ. Κουλοβάτα.

Αξιοθέατα

Παραδοσιακό καφενείο της πόλης

Αξιοθέατα της πόλης αποτελούν:

• το Κάστρο των Σαλώνων ή Κάστρο της Ωριάς - όπου βρισκόταν και η ακρόπολη της αρχαίας Άμφισσας από την οποία διατηρούνται λείψανα των αρχαίων Κυκλώπειων Τειχών - με λείψανα τριών ρυθμών δόμησης, ελληνικού, ρωμαϊκού και βυζαντινού, το οποίο είναι χτισμένο εν μέρει με αρχαίο υλικό με προσθήκες ελληνιστικές, βυζαντινές, φραγκικές, και στο οποίο σώζονται ο ελληνικός περίβολος, η εσωτερική πύλη, ο βυζαντινός Πύργος της Βασίλισσας και η Φράγκικη Εκκλησία

• η Λυκότρυπα, σκαλιστός θολωτός Μυκηναϊκός τάφος στη βάση του λόφου Κόφινα στο ανατολικό άκρο της Άμφισσας

• ο Βυζαντινός Ναός του Σωτήρος, χτισμένος τον 11ο αιώνα μ.Χ. σε απότομη πλαγιά, 3 χλμ μακρυά από την πόλη, με τοίχους από πωρόλιθο

• ο Μητροπολιτικός Ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στο κέντρο της πόλης με τις περίφημες τοιχογραφίες του Σπύρου Παπαλουκά

• η παλιά συνοικία των βυρσοδεψών, Χάρμαινα. Στη συνοικία αυτή βρίσκεται και δημοτική πινακοθήκη με ανθίβολα από τις τοιχογραφίες του προηγούμενου ναού

• το παλαιοχριστιανικό Βαπτιστήριο του 3ου και 4ου αιώνα μ.Χ. δίπλα από τον Μητροπολιτικό Ναό, με ρωμαϊκά και χριστιανικά ψηφιδωτά

• ο Ναός του Αγίου Γεωργίου που βρίσκεται σε λόφο του Παρνασσού πάνω από την πόλη

• το Αρχαιολογικό Μουσείο Άμφισσας το οποίο στεγάζεται στο κτίριο όπου έγινε η Α' Εθνοσυνέλευση της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος, με συλλογή αρχαίων και νέων νομισμάτων που αποτελεί δωρεά του Δρόσου Κραβαρτόγιαννου, ψηφιδωτά, τάφους, επιτύμβιες στήλες, επιγραφές και αντικείμενα από την εποχή του Χαλκού μέχρι και τα ρωμαϊκά χρόνια, όλα ευρήματα της περιοχής, καθώς και ένα εντυπωσιακό άγαλμα της Περσεφόνης από το αρχαίο Κάλλιο που βρίσκεται στο νομό Φωκίδας

• το Λαογραφικό Μουσείο Άμφισσας που ίδρυσε η "Εταιρία Φωκικών Μελετών"

• η Δημοτική Βιβλιοθήκη Άμφισσας, 40.000 τόμων, που ιδρύθηκε το 1957 από τη Φοιτητική Ένωση Φωκέων, με σπάνια βιβλία

• το πλήθος των παλιών αρχοντικών και νεοκλασικών κτιρίων με γύψινες διακοσμήσεις και αξιόλογες τοιχογραφίες λαϊκών ζωγράφων της εποχής

• βρύσες, λουτρά και άλλα κτίσματα της εποχής της Τουρκοκρατίας

• ο εντυπωσιακός, ασημόχρωμος, Ελαιώνας της Άμφισσας

• δείτε και το βίντεο του 1ου Σ.Ε.Κ. Άμφισσας στη διεύθυνση: http://vod.sch.gr/video/view/1555.html

Δημοτικά διαμερίσματα

Πανοραμική θέα της Άμφισσας

• Άμφισσα
• Αγία Ευθυμία
• Άγιος Γεώργιος
• Άγιος Κωνσταντίνος
• Δροσοχώριον
• Ελαιών
• Προσήλιον
• Σερνικάκιον

Δείτε επίσης

Παραδοσιακές κατοικίες στην Άμφισσα

• Αρχαιολογικό Μουσείο Άμφισσας
• Λοκρίδα
• Λοκροί
• Νομός Φωκίδας
• Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας
• Στερεά Ελλάδα
• Συνέλευση των Σαλώνων

Πηγές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Δήμος Άμφισσας
• Νομαρχία Φωκίδας
• Φωκίδα net
• Η Φραγκοκρατία στον ελλαδικό χώρο