Τούνδρα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
μ r2.7.1) (Ρομπότ: Προσθήκη: hy:Տունդրա |
|||
| Γραμμή 1: | Γραμμή 1: | ||
[[ |
[[Αρχείο:Tundra looking south toward Brooks Range, Alaska.jpg|thumb|right|270px|<small>Το έδαφος, από το οποίο ξεπαγώνει μόνο ένα πολύ λεπτό στρώμα (περίπου 10 εκ.) κατά το σύντομο πολικό καλοκαίρι, στερείται ικανοποιητικού αερισμού και είναι [[όξινο]] και [[Τύρφη|τυρφώδες]] με αποτέλεσμα να εμποδίζεται η ανάπτυξη κορμοφύτων και να επικρατούν τα [[βρύα]], οι [[λειχήνες]] καθώς και διάφορα ποώδη φυτά, τα οποία είναι προσαρμοσμένα στις εξαιρετικές αντίξοοες συνθήκες του περιβάλλοντος <ref>Εγκυκλοπαίδεια Δομή, σ. 27, τόμ. 29 ISBN 960-8177-81-2</ref>]]</small> |
||
Η '''Τούνδρα''' είναι τύπος χερσαίου [[Οικοσύστημα|οικοσυστήματος]] των υποπολικών περιοχών της [[Ευρώπη]]ς, της [[Ασία]] και της βόρειας [[Αμερική]]ς. Στη φυσική γεωγραφία η '''τούνδρα''' (επίσης '''Τούντρα''') είναι περιοχή όπου η ανάπτυξη δέντρων εμποδίζεται από τις χαμηλές θερμοκρασίες και τις βραχείες εποχές κατάλληλες για ανάπτυξη δέντρων. Ο όρος τούντρα προέρχεται από την γλώσσα των [[Σάμι]] (μέσω των [[Ρωσική γλώσσα|Ρώσικων]]) και σημαίνει πεδιάδα χωρίς δέντρα. |
Η '''Τούνδρα''' είναι τύπος χερσαίου [[Οικοσύστημα|οικοσυστήματος]] των υποπολικών περιοχών της [[Ευρώπη]]ς, της [[Ασία]] και της βόρειας [[Αμερική]]ς. Στη φυσική γεωγραφία η '''τούνδρα''' (επίσης '''Τούντρα''') είναι περιοχή όπου η ανάπτυξη δέντρων εμποδίζεται από τις χαμηλές θερμοκρασίες και τις βραχείες εποχές κατάλληλες για ανάπτυξη δέντρων. Ο όρος τούντρα προέρχεται από την γλώσσα των [[Σάμι]] (μέσω των [[Ρωσική γλώσσα|Ρώσικων]]) και σημαίνει πεδιάδα χωρίς δέντρα. |
||
==Τύποι τούνδρας== |
== Τύποι τούνδρας == |
||
Υπάρχουν τρείς τύποι τούντρας : η '''αρκτική τούντρα''' , η '''ανταρκτική τούντρα''' και η '''αλπική τούντρα''' . Και στους τρείς αυτούς τύπους η κυρίαρχη βλάστηση αποτελείται από χόρτα , βρύα και [[λειχήνα|λειχήνες]]. Σε μερικά μέρη της τούντρας αναπτύσσονται και δέντρα . |
Υπάρχουν τρείς τύποι τούντρας : η '''αρκτική τούντρα''' , η '''ανταρκτική τούντρα''' και η '''αλπική τούντρα''' . Και στους τρείς αυτούς τύπους η κυρίαρχη βλάστηση αποτελείται από χόρτα , βρύα και [[λειχήνα|λειχήνες]]. Σε μερικά μέρη της τούντρας αναπτύσσονται και δέντρα . |
||
==Η αρκτική τούνδρα== |
== Η αρκτική τούνδρα == |
||
[[ |
[[Αρχείο:Snowy Owl - Schnee-Eule.jpg|thumb|right|200px|Η χιονόλευκη κουκουβάγια (Myctea scandiaca) [[Αγγλικά|αγγλ.]] (Snowy Owl) είναι είδος πτηνού που ζει στη τούνδρα]] |
||
Η αρκτική τούνδρα βρίσκεται βόρεια της [[ |
Η αρκτική τούνδρα βρίσκεται βόρεια της [[τάιγκα]] και νότια της ζώνης των μόνιμων πάγων του υπεδάφους (permafrost) και του [[Αρκτικός Ωκεανός|Αρκτικού Ωκεανού]]. Ο όρος «τούντρα» συνήθως αναφέρεται μόνο σε περιοχές όπου το υπέδαφος είναι μονίμως παγωμένο και περιέχει μονίμως παγωμένο νερό. (Μπορεί επίσης να αναφέρεται και σε μια άδεντρη πεδιάδα γενικά, οπότε συμπεριλαμβάνει και τη βόρεια [[Λαπωνία]].) Η μονίμως παγωμένη τούντρα περιλαμβάνει μεγάλες περιοχές της βόρειας [[Ρωσία|Ρωσίας]] και του [[Καναδάς|Καναδά]]. Η αρκτική τούντρα κατοικείται από κυρίως ομάδες νομάδων βοσκών ταράνδων όπως οι ''Νγκανάσαν'' και οι ''Νένετς'' στην μονίμως παγωμένη περιοχή (και οι Σάμι στην Λαπωνία). |
||
Η βιοποικιλότητα της τούντρας είναι χαμηλή: υπάρχουν λίγα είδη με μεγάλους πληθυσμούς. Βασικά ζώα της αρκτικής τούντρας είναι τα: [[καριμπού]] ή [[τάρανδος|τάρανδοι]], βόδια, τρωκτικά γένους lemmus, και πολικές αρκούδες (μόνο στον ακραίο βορρά). |
Η βιοποικιλότητα της τούντρας είναι χαμηλή: υπάρχουν λίγα είδη με μεγάλους πληθυσμούς. Βασικά ζώα της αρκτικής τούντρας είναι τα: [[καριμπού]] ή [[τάρανδος|τάρανδοι]], βόδια, τρωκτικά γένους lemmus, και πολικές αρκούδες (μόνο στον ακραίο βορρά). |
||
| Γραμμή 17: | Γραμμή 17: | ||
Η παγκόσμια υπερθέρμανση αποτελεί σοβαρή απειλή στην αρκτική τούντρα εξαιτίας της μονίμως παγωμένης φύσης της. Ουσιαστικά, το μονίμως παγωμένο υπέδαφος είναι παγωμένος βάλτος. Κατά το καλοκαίρι μόνο το επιφανειακό του στρώμα λιώνει. Σε περίπτωση που λιώσει εντελώς, ολόκληρο το οικοσύστημα θα καταστραφεί, ενώ τα αρκτικά είδη δεν θα μπορούσαν να προσαρμοστούν σε τόσο ξαφνική αλλαγή. Μια άλλη απειλή είναι πως το 1/3 του εδαφικού άνθρακα βρίσκεται στις περιοχές της τάιγκα και της τούντρας. Όταν το αειπαγωμένο έδαφος λιώνει αποδεσμεύει περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορεί να δεσμεύσει. Το αποτέλεσμα έχει παρατηρηθεί στην Αλάσκα: τη δεκαετία του ’70 η τούντρα αποτελούσε λεκάνη-δεξαμενή άνθρακα, ενώ σήμερα αποτελεί πηγή άνθρακα. Αυτό επιβαρύνει το πρόβλημα της παγκόσμιας υπερθέρμανσης περαιτέρω . |
Η παγκόσμια υπερθέρμανση αποτελεί σοβαρή απειλή στην αρκτική τούντρα εξαιτίας της μονίμως παγωμένης φύσης της. Ουσιαστικά, το μονίμως παγωμένο υπέδαφος είναι παγωμένος βάλτος. Κατά το καλοκαίρι μόνο το επιφανειακό του στρώμα λιώνει. Σε περίπτωση που λιώσει εντελώς, ολόκληρο το οικοσύστημα θα καταστραφεί, ενώ τα αρκτικά είδη δεν θα μπορούσαν να προσαρμοστούν σε τόσο ξαφνική αλλαγή. Μια άλλη απειλή είναι πως το 1/3 του εδαφικού άνθρακα βρίσκεται στις περιοχές της τάιγκα και της τούντρας. Όταν το αειπαγωμένο έδαφος λιώνει αποδεσμεύει περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορεί να δεσμεύσει. Το αποτέλεσμα έχει παρατηρηθεί στην Αλάσκα: τη δεκαετία του ’70 η τούντρα αποτελούσε λεκάνη-δεξαμενή άνθρακα, ενώ σήμερα αποτελεί πηγή άνθρακα. Αυτό επιβαρύνει το πρόβλημα της παγκόσμιας υπερθέρμανσης περαιτέρω . |
||
==Ανταρκτική τούνδρα== |
== Ανταρκτική τούνδρα == |
||
[[ |
[[Αρχείο:Tundra_coastal_vegetation_Alaska.jpg|thumb|left|250px|Παράκτια βλάστηση τούνδρας στην [[Αλάσκα]], κατά το καλοκαίρι]] |
||
Η Ανταρκτική τούνδρα συναντάται στην [[Ανταρκτική]] και σε μερικά ανταρκτικά και υποανταρκτικά νησιά, συμπεριλαμβανομένων των ''Νήσων Νοτίου Γεωργίας'' και των ''Νοτίων Σάντουιτς Νήσων'' καθώς και των ''Νήσων Κεργκουέλεν''. Η Ανταρκτική είναι βασικά πολύ κρύα και στεγνή για να υποστηρίξει βλάστηση και το μεγαλύτερο μέρος της ηπείρου καλύπτεται από περιοχές πάγου. Ωστόσο, κάποια μέρη της ηπείρου , ιδιαίτερα η Ανταρκτική Χερσόνησος, διαθέτουν περιοχές βραχώδους εδάφους ικανών να υποστηρίξουν την ύπαρξη τούντρας. Η χλωρίδα της αποτελείται από περίπου 250 λειχήνες, 100 βρύα, 25-30 βότανα και περίπου 700 χερσαία και θαλάσσια είδη φυκιών, που ζούν στις περιοχές με εκτεθειμένους βράχους και έδαφος γύρω από τις ακτές της ηπείρου. |
Η Ανταρκτική τούνδρα συναντάται στην [[Ανταρκτική]] και σε μερικά ανταρκτικά και υποανταρκτικά νησιά, συμπεριλαμβανομένων των ''Νήσων Νοτίου Γεωργίας'' και των ''Νοτίων Σάντουιτς Νήσων'' καθώς και των ''Νήσων Κεργκουέλεν''. Η Ανταρκτική είναι βασικά πολύ κρύα και στεγνή για να υποστηρίξει βλάστηση και το μεγαλύτερο μέρος της ηπείρου καλύπτεται από περιοχές πάγου. Ωστόσο, κάποια μέρη της ηπείρου , ιδιαίτερα η Ανταρκτική Χερσόνησος, διαθέτουν περιοχές βραχώδους εδάφους ικανών να υποστηρίξουν την ύπαρξη τούντρας. Η χλωρίδα της αποτελείται από περίπου 250 λειχήνες, 100 βρύα, 25-30 βότανα και περίπου 700 χερσαία και θαλάσσια είδη φυκιών, που ζούν στις περιοχές με εκτεθειμένους βράχους και έδαφος γύρω από τις ακτές της ηπείρου. |
||
Σε αντίθεση με την αρκτική τούνδρα, η ανταρκτική τούντρα δεν διαθέτει μεγάλη θηλαστική πανίδα, κυρίως εξαιτίας στην φυσική της απομόνωση από τις άλλες ηπείρους. Θαλάσσια θηλαστικά και θαλασσοπούλια, στα οποία περιλαμβάνονται [[φώκια|φώκιες]] και [[πιγκουίνος|πιγκουίνοι]], κατοικούν περιοχές κοντά στην ακτή και μερικά μικρά θηλαστικά όπως [[λαγός|λαγοί]] και [[γάτα|γάτες]] έχουν εισαχθεί από ανθρώπους σε μερικά από τα υποανταρκτικά νησιά. |
Σε αντίθεση με την αρκτική τούνδρα, η ανταρκτική τούντρα δεν διαθέτει μεγάλη θηλαστική πανίδα, κυρίως εξαιτίας στην φυσική της απομόνωση από τις άλλες ηπείρους. Θαλάσσια θηλαστικά και θαλασσοπούλια, στα οποία περιλαμβάνονται [[φώκια|φώκιες]] και [[πιγκουίνος|πιγκουίνοι]], κατοικούν περιοχές κοντά στην ακτή και μερικά μικρά θηλαστικά όπως [[λαγός|λαγοί]] και [[γάτα|γάτες]] έχουν εισαχθεί από ανθρώπους σε μερικά από τα υποανταρκτικά νησιά. |
||
Η χλωρίδα και πανίδα της Ανταρκτικής και των Ανταρκτικών Νησιών προστατεύονται από την [[ |
Η χλωρίδα και πανίδα της Ανταρκτικής και των Ανταρκτικών Νησιών προστατεύονται από την [[Συνθήκη της Ανταρκτικής]]. |
||
==Αλπική τούνδρα== |
== Αλπική τούνδρα == |
||
Η [[αλπική τούνδρα]] συναντάται σε αρκετά μεγάλα ύψη σε οποιοδήποτε γεωγραφικό πλάτος της Γης. Η αλπική τούντρα δεν διαθέτει δέντρα , αλλά συνήθως δεν έχει μονίμως παγωμένο υπέδαφος και τα αλπικά εδάφη είναι γενικότερα καλύτερα αποξηραμένα από τα μονίμως παγωμένα εδάφη. |
Η [[αλπική τούνδρα]] συναντάται σε αρκετά μεγάλα ύψη σε οποιοδήποτε γεωγραφικό πλάτος της Γης. Η αλπική τούντρα δεν διαθέτει δέντρα , αλλά συνήθως δεν έχει μονίμως παγωμένο υπέδαφος και τα αλπικά εδάφη είναι γενικότερα καλύτερα αποξηραμένα από τα μονίμως παγωμένα εδάφη. |
||
Βασικά ζώα στην αλπική τούνδρα είναι η [[ |
Βασικά ζώα στην αλπική τούνδρα είναι η [[μαρμότα]], η ορεινή αίγα κ.ά. |
||
==Παραποπές== |
== Παραποπές == |
||
{{παραπομπές}} |
{{παραπομπές}} |
||
==Εξωτερικές συνδέσεις== |
== Εξωτερικές συνδέσεις == |
||
*[http://www.ucmp.berkeley.edu/glossary/gloss5/biome/tundra.html Οικολογικές πληροφορίες για την τούντρα από το Πανεπιστημιο της Καλιφορνιας] |
* [http://www.ucmp.berkeley.edu/glossary/gloss5/biome/tundra.html Οικολογικές πληροφορίες για την τούντρα από το Πανεπιστημιο της Καλιφορνιας] |
||
* [http://www.panda.org/about_wwf/where_we_work/ecoregions/global200/pages/habitat/habitat11.htm Οικολογικές πληροφορίες για την Αρκτική τούντρα από το WWF] |
* [http://www.panda.org/about_wwf/where_we_work/ecoregions/global200/pages/habitat/habitat11.htm Οικολογικές πληροφορίες για την Αρκτική τούντρα από το WWF] |
||
* [http://www.panda.org/about_wwf/where_we_work/ecoregions/global200/pages/habitat/habitat10.htm Πληροφορίες για την Αλπική τούντρα από το WWF] |
* [http://www.panda.org/about_wwf/where_we_work/ecoregions/global200/pages/habitat/habitat10.htm Πληροφορίες για την Αλπική τούντρα από το WWF] |
||
Έκδοση από την 18:57, 10 Σεπτεμβρίου 2012
Η Τούνδρα είναι τύπος χερσαίου οικοσυστήματος των υποπολικών περιοχών της Ευρώπης, της Ασία και της βόρειας Αμερικής. Στη φυσική γεωγραφία η τούνδρα (επίσης Τούντρα) είναι περιοχή όπου η ανάπτυξη δέντρων εμποδίζεται από τις χαμηλές θερμοκρασίες και τις βραχείες εποχές κατάλληλες για ανάπτυξη δέντρων. Ο όρος τούντρα προέρχεται από την γλώσσα των Σάμι (μέσω των Ρώσικων) και σημαίνει πεδιάδα χωρίς δέντρα.
Τύποι τούνδρας
Υπάρχουν τρείς τύποι τούντρας : η αρκτική τούντρα , η ανταρκτική τούντρα και η αλπική τούντρα . Και στους τρείς αυτούς τύπους η κυρίαρχη βλάστηση αποτελείται από χόρτα , βρύα και λειχήνες. Σε μερικά μέρη της τούντρας αναπτύσσονται και δέντρα .
Η αρκτική τούνδρα
Η αρκτική τούνδρα βρίσκεται βόρεια της τάιγκα και νότια της ζώνης των μόνιμων πάγων του υπεδάφους (permafrost) και του Αρκτικού Ωκεανού. Ο όρος «τούντρα» συνήθως αναφέρεται μόνο σε περιοχές όπου το υπέδαφος είναι μονίμως παγωμένο και περιέχει μονίμως παγωμένο νερό. (Μπορεί επίσης να αναφέρεται και σε μια άδεντρη πεδιάδα γενικά, οπότε συμπεριλαμβάνει και τη βόρεια Λαπωνία.) Η μονίμως παγωμένη τούντρα περιλαμβάνει μεγάλες περιοχές της βόρειας Ρωσίας και του Καναδά. Η αρκτική τούντρα κατοικείται από κυρίως ομάδες νομάδων βοσκών ταράνδων όπως οι Νγκανάσαν και οι Νένετς στην μονίμως παγωμένη περιοχή (και οι Σάμι στην Λαπωνία).
Η βιοποικιλότητα της τούντρας είναι χαμηλή: υπάρχουν λίγα είδη με μεγάλους πληθυσμούς. Βασικά ζώα της αρκτικής τούντρας είναι τα: καριμπού ή τάρανδοι, βόδια, τρωκτικά γένους lemmus, και πολικές αρκούδες (μόνο στον ακραίο βορρά).
Εξαιτίας του σκληρού κλίματος της αρκτικής τούντρας αυτές οι περιοχές δεν έχουν γνωρίσει μεγάλη εκμετάλλευση αν και μερικές είναι πλούσιες σε φυσικές πηγές όπως πετρέλαιου και ουρανίου. Πρόσφατα αυτό έχει αλλάξει και έτσι στην Αλάσκα, τη Ρωσία και κάποια άλλα μέρη η τούντρα υφίσταται όλο και αυξανόμενη ανθρώπινη εκμετάλλευση.
Η παγκόσμια υπερθέρμανση αποτελεί σοβαρή απειλή στην αρκτική τούντρα εξαιτίας της μονίμως παγωμένης φύσης της. Ουσιαστικά, το μονίμως παγωμένο υπέδαφος είναι παγωμένος βάλτος. Κατά το καλοκαίρι μόνο το επιφανειακό του στρώμα λιώνει. Σε περίπτωση που λιώσει εντελώς, ολόκληρο το οικοσύστημα θα καταστραφεί, ενώ τα αρκτικά είδη δεν θα μπορούσαν να προσαρμοστούν σε τόσο ξαφνική αλλαγή. Μια άλλη απειλή είναι πως το 1/3 του εδαφικού άνθρακα βρίσκεται στις περιοχές της τάιγκα και της τούντρας. Όταν το αειπαγωμένο έδαφος λιώνει αποδεσμεύει περισσότερο άνθρακα από αυτόν που μπορεί να δεσμεύσει. Το αποτέλεσμα έχει παρατηρηθεί στην Αλάσκα: τη δεκαετία του ’70 η τούντρα αποτελούσε λεκάνη-δεξαμενή άνθρακα, ενώ σήμερα αποτελεί πηγή άνθρακα. Αυτό επιβαρύνει το πρόβλημα της παγκόσμιας υπερθέρμανσης περαιτέρω .
Ανταρκτική τούνδρα
Η Ανταρκτική τούνδρα συναντάται στην Ανταρκτική και σε μερικά ανταρκτικά και υποανταρκτικά νησιά, συμπεριλαμβανομένων των Νήσων Νοτίου Γεωργίας και των Νοτίων Σάντουιτς Νήσων καθώς και των Νήσων Κεργκουέλεν. Η Ανταρκτική είναι βασικά πολύ κρύα και στεγνή για να υποστηρίξει βλάστηση και το μεγαλύτερο μέρος της ηπείρου καλύπτεται από περιοχές πάγου. Ωστόσο, κάποια μέρη της ηπείρου , ιδιαίτερα η Ανταρκτική Χερσόνησος, διαθέτουν περιοχές βραχώδους εδάφους ικανών να υποστηρίξουν την ύπαρξη τούντρας. Η χλωρίδα της αποτελείται από περίπου 250 λειχήνες, 100 βρύα, 25-30 βότανα και περίπου 700 χερσαία και θαλάσσια είδη φυκιών, που ζούν στις περιοχές με εκτεθειμένους βράχους και έδαφος γύρω από τις ακτές της ηπείρου.
Σε αντίθεση με την αρκτική τούνδρα, η ανταρκτική τούντρα δεν διαθέτει μεγάλη θηλαστική πανίδα, κυρίως εξαιτίας στην φυσική της απομόνωση από τις άλλες ηπείρους. Θαλάσσια θηλαστικά και θαλασσοπούλια, στα οποία περιλαμβάνονται φώκιες και πιγκουίνοι, κατοικούν περιοχές κοντά στην ακτή και μερικά μικρά θηλαστικά όπως λαγοί και γάτες έχουν εισαχθεί από ανθρώπους σε μερικά από τα υποανταρκτικά νησιά.
Η χλωρίδα και πανίδα της Ανταρκτικής και των Ανταρκτικών Νησιών προστατεύονται από την Συνθήκη της Ανταρκτικής.
Αλπική τούνδρα
Η αλπική τούνδρα συναντάται σε αρκετά μεγάλα ύψη σε οποιοδήποτε γεωγραφικό πλάτος της Γης. Η αλπική τούντρα δεν διαθέτει δέντρα , αλλά συνήθως δεν έχει μονίμως παγωμένο υπέδαφος και τα αλπικά εδάφη είναι γενικότερα καλύτερα αποξηραμένα από τα μονίμως παγωμένα εδάφη.
Βασικά ζώα στην αλπική τούνδρα είναι η μαρμότα, η ορεινή αίγα κ.ά.
Παραποπές
- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Δομή, σ. 27, τόμ. 29 ISBN 960-8177-81-2