Πυοσφαίρια ούρων

Πυοσφαίρια ούρων καλούνται τα νεκρά λευκά αιμοσφαίρια που μπορούν να βρεθούν στα ούρα και προσδιορίζονται στη μικροσκόπηση του ιζήματος των ούρων κατά την γενική εξέταση ούρων. Φυσιολογικά στο ίζημα φυγοκεντρημένων ούρων ανευρίσκονται 0 - 4 πυοσφαίρια κατά οπτικό πεδίο (κ.ο.π.). Στη μέτρηση ούρων 24ώρου με την μέθοδο Addis count η μέση αποβολή ανά ώρα στους άνδρες είναι 28.000 / ώρα και στις γυναίκες 108.000 / ώρα.
Μέχρι τέσσερα πυοσφαίρια κατά οπτικό πεδίο (< 4 κ.ο.π.) θεωρείται φυσιολογικό. Αυτό όμως δεν είναι απόλυτο αφού σε πολύ αραιά ούρα (τα αραιά ούρα έχουν ειδικό βάρος μικρότερο του 1010) αριθμός πυοσφαιρίων 4 - 5 κατά οπτικό πεδίο μπορεί να υποδηλώνει παθολογικές μεταβολές στο ουροποιητικό. Αντίθετα σε πολύ πυκνά ούρα (Ειδικό βάρος > 1035) αριθμός μέχρι και 8 πυοσφαιρίων κατά οπτικό πεδίο μπορεί να θεωρηθεί μη παθολογικός. Υπέρμετρη αύξηση του αριθμού των πυοσφαιρίων στα ούρα (> 100 κ.ο.π. ή συσσωρευμένα κατά σωρούς) παρατηρείται σε ουρολοιμώξεις, στη φυματίωση, στη ουρολιθίαση, στη σπειραματοπάθεια, και στη διάμεση κυστίτιδα.
Αυξημένος αριθμός πυοσφαίριων στα ούρα (> 5 κ.ο.π.) ονομάζεται πυουρία) και παρατηρείται σε όλες σχεδόν τις νεφρικές παθήσεις και τις φλεγμονές του γεννητικο-ουροποιητικού συστήματος (ουρολοιμώξεις). Η πυουρία συνήθως συνοδεύεται από την παρουσία μικροβίων, υπάρχουν όμως και περιπτώσεις πυουρίας χωρίς την παρουσία τους όπως στην φυματίωση του ουροποιητικού, στην λιθίαση του ουροποιητικού και στις συνεχόμενες επανορθωτικές επεξεργασίες του οργανισμού σε περιοχές λύσεως της συνέχειας των ιστών. Επιπλέον, κολπικό έκκριμα από το γεννητικό σύστημα της γυναίκας μπορεί να επιμολύνει ένα δείγμα ούρων με πυοσφαίρια.
Τα πυοσφαίρια μπορούν να προέρχονται από οποιοδήποτε σημείο του ουροποιητικού συστήματος και μόνο η συνοδεία μεγάλης λευκωματουρίας (πρωτεΐνη ούρων) επιβεβαιώνει την νεφρική προέλευση της πυουρίας.

Συλλογή ούρων

Απαιτείται η συλλογή των πρώτων πρωινών ούρων μέσης ούρησης έπειτα από καλό πλύσιμο της ουρήθρας και των γεννητικών οργάνων.

Τιμές αναφοράς

Φυσιολογικά ανευρίσκονται μέχρι τέσσερα πυοσφαίρια κατά οπτικό πεδίο (κ.ο.π.). Πάνω από πέντε θεωρείται ουρολοίμωξη.
Οι απαντήσεις για τα πυοσφαίρια ούρων χαρακτηρίζονται ως εξής:

Χαρακτηρισμός απάντησης	Πυοσφαίρια κ.ο.π.
Σπανιότατα	0 - 1
Σπάνια	1 - 4
Λίγα	5 - 10
Αρκετά	11 - 25
Πολλά	26 - 50
Άφθονα	> 51

Κατηγορίες πυοσφαιρίων

Ουδετερόφιλα

Τα ουδετερόφιλα στα ούρα εμφανίζονται ως κοκκώδη σφαιρικά κύτταρα με διάμετρο 12 μm περίπου. Σε φρέσκο δείγμα ούρων διακρίνονται λεπτομέρειες του πυρήνα ακόμα και με φωτεινό οπτικό πεδίο. Τα ουδετερόφιλα παρατηρούνται σε ουρολοιμώξεις, σπειραματονεφρίτιδες και σε όγκους του ουροποιητικού συστήματος.

Αναπαράσταση πυοσφαιρίων στο μικροσκόπιο

Ηωσινόφιλα

Δεν διαφέρουν από τα ουδετερόφιλα. Για την διάκρισή τους χρησιμοποιείται η χρώση Hansel σε ίζημα φυγοκεντρημένων ούρων. Η ηωσινοφιλία αποτελεί ένδειξη για οξεία διάμεση νεφρίτιδα που συνδέεται με υπερευαισθησία σε φάρμακα.

Λεμφοκύτταρα

Τα περισσότερα λεμφοκύτταρα που ανευρίσκονται στο δείγμα των ούρων είναι μικρά με διάμετρο 6 με 9 μm. Η ταυτοποίηση τους γίνεται χρησιμοποιώντας την χρώση Παπανικολάου ή την χρώση Wright σε ίζημα φυγοκεντρημένων ούρων. Εμφανίζονται σε ουρολοιμώξεις όπως και τα ουδετερόφιλα παρόλο που αυτά συνήθως δεν αναγνωρίζονται διότι τα ουδετερόφιλα κυριαρχούν. Η απόρριψη νεφρικού μοσχεύματος συνοδεύεται από εμφάνιση λεμφοκυττάρων στα ούρα.

Μονοκύτταρα και μακροφάγα

Τα μονοκύτταρα και τα μακροφάγα είναι ενεργοποιημένα φαγοκυτταρικά κύτταρα. Τα μονοκύτταρα έχουν διάμετρο από 20 μέχρι 40 μm, φέρουν ένα ενιαίο μεγάλο πυρήνα και έχουν άφθονο κυτταρόπλασμα. Τα μακροφάγα έχουν διάμετρο 30 με 40 μm, ένα ενιαίο μεγάλο πυρήνα και άφθονο κυτταρόπλασμα. Η ταυτοποίηση των μονοκύτταρων και τα μακροφάγων γίνεται χρησιμοποιώντας την χρώση Παπανικολάου σε φυγοκεντρημένα ούρα.

Αναπαράσταση σωρών πυοσφαιρίων στο μικροσκόπιο

Προσδιορισμός πυοσφαιρίων στο εργαστήριο

Η αναφορά και η εκτίμηση των πυοσφαιρίων γίνεται σε ίζημα φυγοκεντρημένων ούρων. Για την καλύτερη παρατήρηση των πυοσφαιρίων μπορούν να χρησιμοποιηθούν ειδικές χρώσεις.

Χρώσεις πυοσφαιρίων ούρων

Χρώση Sternheimer - Malbin

Χρησιμοποιείται για την διάκριση των πυοσφαιρίων που προέρχονται από ανώτερο και κατώτερο ουροποιητικό σύστημα. Τα πυοσφαίρια που προέρχονται από το νεφρό βάφονται λίγο, το πρωτόπλασμα παραμένει άχρωμο και ο πυρήνας βάφεται αχνός γαλάζιος. Αντίθετα τα πυοσφαίρια που προέρχονται από το κατώτερο ουροποιητικό σύστημα βάφονται έντονα χωρίς διαχωρισμό πρωτοπλάσματος και πυρήνα.

Χρώση κυανού του μεθυλενίου

Χρησιμοποιείται για την διάκριση των πυοσφαιρίων από τα επιθηλιακά κύτταρα, τα ερυθρά και τα μικρόβια. Η διάκριση βασίζεται στο σχήμα των πυρήνων τους.

Χρώση Hansel

Χρησιμοποιείται για την διάκριση των ηωσινόφιλων από τα άλλα πυοσφαίρια εξαιτίας του έντονου χρώματος που αποκτούν τα κοκκία του πρωτοπλάσματός τους (οξεία σπειραματονεφρίτιδα από αλλεργία).

Χρώση Παπανικολάου

Χρησιμοποείται για την διάκριση των πυοσφαιρίων.

Χρώση Giemsa

Χρησιμοποιείται για την διάκριση των πυοσφαιρίων.

Βιβλιογραφία

1. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Θεωρία. Εκδόσεις Γιαχούδη 2004, Θεσσαλονίκη.
2. Ιωαννίδης Ι. Κλινική Χημεία Ι: Ανάλυση Ούρων: Εργαστήριο. Εκδόσεις Γιαχούδη 2002, Θεσσαλονίκη.
3. Τράπαλη Μ, Καρβούνης Ι. Σημειώσεις εργαστηρίου Ανάλυση Βιολογικών Υγρών και Εκκριμάτων. Έκδοση ΤΕΙ Αθήνας 2009.
4. Καρκαλούσος Π. Η μικροσκόπηση των ούρων. Έκδοση ΤΕΙ Αθήνας 2008.
5. Αρσένη Α. Εξετάσεις ούρων στην εργαστηριακή διαγνωστική. Εκδόσεις Ζήτα 2003.