Φρίντριχ Σίλερ

Ο Φρήντριχ Σίλερ το 1794

Ο Φρήντριχ Σίλερ (10 Νοεμβρίου 1759 – 9 Μαΐου 1805) ήταν Γερμανός θεατρικός συγγραφέας, ποιητής και ιστορικός.

Γεννήθηκε στην πόλη Μάρμπαχ (Marbach) της Βάδης-Βυρτεμβέργης το 1759. Είναι ο πρώτος μεγάλος εκπρόσωπος του ρομαντικού κινήματος. Το πρώτο θεατρικό έργο, που έγραψε πολύ νέος, αποτελεί ορόσημο στην ιστορία του θεάτρου, αν και είχε ατέλειες, που παραδέχτηκε αργότερα κι ο ίδιος. Μετουσιώνοντας τον ενθουσιασμό των είκοσι χρόνων του, ο Σίλερ κατόρθωσε να δώσει στον κόσμο της εποχής του τα πρώτα μηνύματα του νέου κινήματος. Ο ρομαντισμός κήρυξε την αγάπη για τη δικαιοσύνη και την ελευθερία, για την τιμωρία των ενόχων, για τη ζωή, την ελπίδα, για το αύριο του ανθρώπου. Με το έργο του, που είχε τίτλο «Οι ληστές», προβάλλει ακριβώς αυτά τα ιδανικά. Ιδανικά πάλης του ανθρώπου ενάντια στην άδικη κοινωνία.

Το 1783-1787 γράφει δύο έργα: «Η συνωμοσία του Φιέσκο» και το «Ραδιουργία και έρως», έργα με τα οποία ο Σίλερ επιτίθεται στους αυλικούς, που με τις ραδιουργίες τους δημιουργούν την εγκληματική ζωή του κόσμου. Ο Σίλερ αρχίζει πια να διαγράφει με άνεση τους χαρακτήρες και η ανάλυσή του γίνεται βαθύτερη.

Έγραψε κι άλλα έργα με υψηλό καλλιτεχνικό επίπεδο, με αυστηρή τήρηση των ιδανικών του, όπως είναι τα «Ντον Κάρλος», «Μαρία Στιούαρτ», «Γουλιέλμος Τέλλος». Στα έργα του ακόμα δείχνει μια εξαιρετική επιδεξιότητα στη σκηνική δομή. Είναι κάτοχος των δραματικών εξάρσεων. Μέσα σ' αυτά ακούμε τα επίκαιρα μηνύματα και διδάγματα του Σαίξπηρ.

Η φιλία του Σίλερ με τον Γκαίτε είχε μεγάλη επίδραση πάνω του. Ο Γκαίτε στάθηκε γι' αυτόν όχι μόνο ένας άριστος φίλος μα και ανεκτίμητος σύμβουλος, ένας ένθερμος σύντροφος, που τον ενθάρρυνε στις κρίσιμες στιγμές. Μαζί με τον Γκαίτε, το 1799, ήταν οι υπεύθυνοι των παραστάσεων του Αυλικού Θεάτρου της Βαϊμάρης.

Ο Σίλερ πέθανε το 1805. Τα έργα του μεταφράστηκαν και παίχτηκαν στην Ελλάδα από πολλά θέατρα.

Έργα

Δράματα

• Die Räuber (Οι ληστές), 1781
• Kabale und Liebe (Ραδιουργία και έρως), 1783
• Die Verschwörung des Fiesco zu Genua (Η συνωμοσία του Φιέσκο στη Γένοβα), 1784
• Don Karlos (Ντον Κάρλος), 1787
• Wallenstein. Trilogie: Wallensteins Lager, Die Piccolomini, Wallensteins Tod (Βαλλενστάιν. Τριλογία : Το στρατόπεδο του Βαλλενστάιν, Οι Πικκολομίνι, Ο θάνατος του Βαλλενστάιν), 1800
• Maria Stuart (Μαρία Στούαρτ), 1800
• Die Jungfrau von Orleans (Η Παρθένος της Ορλεάνης), 1801
• Die Braut von Messina (Η μνηστή της Μεσσήνης), 1803
• Wilhelm Tell (Γουλιέλμος Τέλλος), 1804

Λυρική ποίηση

• An die Freude (Ωδή στη χαρά), 1786
• Die Götter Griechenlandes (Οι θεοί της Ελλάδος), 1788 & 1800
• Hektors Abschied (Ο αποχαιρετισμός του Έκτορα), 1790
• Das verschleierte Bild zu Sais (Το πεπλοφορεμένο άγαλμα στη Σαϊδα), 1795
• Der Handschuh (Το γάντι), 1797
• Der Taucher (Ο βουτηχτής), 1797
• Die Kraniche des Ibykus (Οι γερανοί του Ίβυκου), 1797
• Der Ring des Polykrates (Το δαχτυλίδι του Πολυκράτη), 1798
• Die Bürgschaft, 1798
• Das Lied von der Glocke (Το τραγούδι της καμπάνας), 1799
• Nänie (Επιτάφιο), 1800
• Klage der Ceres (To παράπονο της Δήμητρας)

Ιστορία

• Geschichte des Abfalls der vereinigten Niederlande von der spanischen Regierung (Ιστορία της απόσπασης των Ηνωμένων Κάτω Χωρών από την ισπανική κυριαρχία), 1788
• Geschichte des dreißigjährigen Kriegs (Ιστορία του Τριακονταετούς Πολέμου), 1790
• Über Völkerwanderung, Kreuzzüge und Mittelalter (Περί της Μετανάστευσης των Λαών, των Σταυροφοριών και του Μεσαίωνα)

Φιλοσοφία

• Der Spaziergang unter den Linden (Ο περίπατος υπό τας φιλύρας),1782
• Über die ästhetische Erziehung des Menschen in einer Reihe von Briefen (Περί της αισθητικής αγωγής των ανθρώπων σε μία σειρά επιστολών), 1795
• Über naive und sentimentalische Dichtung (Περί αφελούς και συναισθηματικής ποιήσεως), 1795

Μεταφράσεις

• Ευριπίδης, Ιφιγένεια η εν Αυλίδι
• William Shakespeare, Macbeth, 1800
• Jean Racine (Ρακίνας), Phèdre (Φαίδρα), 1805
• Carlo Gozzi (Κάρλο Γκότσι), Turandot (Τουραντό), 1801

Ο Σίλερ στη μουσική

Το τέταρτο μέρος της Ενάτης Συμφωνίας του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, επονομαζόμενο και "Ύμνος στη Χαρά" (γερμ. An die Freude) αποτελεί μελοποίηση στίχων του Σίλερ. Σε στίχους του ποιητή βασίζεται επίσης και το χορωδιακό του έργου "Nänie" του Γιοχάνες Μπραμς. Ορισμένα ποιήματά του, επίσης, μελοποιήθηκαν από τον Φραντς Σούμπερτ στη συλλογή του "Lieder" για πιάνο και φωνή. Όπερες των Τζουζέπε Βέρντι (I masnadieri - Ληστές, Giovanna d'Arco - Η Παρθένος της Ορλεάνης, Luisa Miller - Ραδιουργία και έρως, Don Carlos), του Γκαετάνο Ντονιτσέτι (Μαρία Στούαρτ) και του Τζοακίνο Ροσσίνι (Γουλιέλμος Τέλλος) βασίστηκαν, ως προς το λιμπρέτο τους, σε έργα του Σίλερ.

Έργα του Φρίντριχ Σίλερ στα νέα ελληνικά

• Friedrich Von Schiller, Über die ästhetische Erziehung des Menschen in einer Reihe von Briefen
  • Περί της αισθητικής παιδείας του ανθρώπου σε μια σειρά επιστολών, Μετάφραση-Επιλεγόμενα Κώστας Ανδρουλιδάκης, "Ιδεόγραμμα", Αθ. 2006.
  • Friedrich Von Schiller, Για την αισθητική παιδεία του ανθρώπου. Εισαγωγή-Μετάφρ.-Σχόλια Κλεοπάτρα Λεονταρίτου, "Οδυσσέας", Αθ. 1990 (2η έκδ., 2007).
• Φρειδερίκου Σίλλερ, Έρωτας και ραδιουργία: Μια αστική τραγωδία σε πέντε πράξεις, μετάφραση Θ. Δ. Φραγκόπουλος, "Δωδώνη", Αθ. 1991.
• Friedrich Von Schiller, Maria Stuart
  • Μαρία Στούαρτ, μετάφραση Θρασύβουλου Σταύρου, εκδ.οίκος Γ.Παπαδημητρίου, Αθήνα (δεκαετία του 1950)
  • Μαρία Στούαρτ: Δράμα σε πέντε πράξεις, μετάφραση Βασίλης Ρώτας, "Επικαιρότητα", Αθήνα 2001.
• Σίλλερ, Γουλιέλμος Τέλλος, μετάφρ. Δ. Λάμψα.
• Schiller, Fr. - Goethe, Johann Wolfgang: Αλληλογραφία. Επιλογή κειμένων Βίλχελμ Μπέννινγκ, Εισαγωγή-Μετάφρ.Θανάσης Λάμπρου, "Κριτική", Αθ. 2001.
• Friedrich Von Schiller, Καλλίας ή Περί Κάλλους, Μετάφρ. Μόρφη Κοντοπούλου-Ελένη Καραμούντζου κ.ά., Επίμετρο-Σχόλια Γιώργος Ξηροπαΐδης, "Πόλις", Αθ. 2005.
• Friedrich Von Schiller, Μπαλλάντες και άλλα ποιήματα, μετάφραση Κυριάκος Γ. Σαμέλης, "Διώνη", Αθ. 2005.
• Friedrich Von Schiller, Δημήτριος ή Ο ματωμένος γάμος στη Μόσχα: Τραγωδία, μετάφραση Δώρα Καραφύλλη, "Μαΐστρος ", Αθ. 2005.
• Friedrich Von Schiller, Τα φαντάσματα, μετάφραση Γιώργος Μπαρουξής, Αθ. 2006.