Κύπελλο Σκωτίας (ποδόσφαιρο ανδρών)

Το Κύπελλο Σκωτίας (αγγλ.:Scottish Football Association Challenge Cup) είναι η παλιότερη ποδοσφαιρική διοργάνωση του σκοτσέζικου ποδοσφαίρου. Διεξάγεται με σύστημα νοκ-άουτ και το τρόπαιο που απονέμεται στο νικητή είναι το αρχαιότερο τρόπαιο παγκοσμίως, αφού δημιουργήθηκε το 1885.

Ιστορικά στοιχεία

Το πρώτο Κύπελλο Σκωτίας διεξήχθη την περίοδο 1873-74 με τη συμμετοχή μόνο 16 ομάδων. Στον πρώτο τελικό η Κουίνς Παρκ νίκησε την Κλαϊντσντέιλ με 2-0 ενώπιον 3.000 θεατών. Το 1885 φιλοτεχνήθηκε ένα κύπελλο για το νικητή. Το κύπελλο αυτό είναι το αρχαιότερο στον κόσμο, αφού απονέμεται μέχρι σήμερα.

Ο τελικός διεξάγεται παραδοσιακά στη Γλασκόβη. Από το 1904 ο συνήθης τόπος διεξαγωγής του είναι το Χάμπτεν Παρκ. Όμως, κατά καιρούς έχουν διεξαχθεί τελικοί τόσο στο Άιμπροξ της Ρέιντζερς, όσο και στο Σέλτικ Παρκ.

Απίθανες εκπλήξεις

Ο θεσμός του κυπέλλου συνδέεται παγκοσμίως με απίθανα αποτελέσματα, στα οποία ομάδες από χαμηλές κατηγορίες καταφέρνουν να αποκλείσουν ισχυρούς αντιπάλους. Μερικές χαρακτηριστικές εκπλήξεις που έχουν συμβεί στο Σκοτσέζικο Κύπελλο είναι οι παρακάτω:

• Το 1938 η Ιστ Φάιφ κατέκτησε το Κύπελλο αν και αγωνιζόταν στη Β΄ κατηγορία.
• Το 1967 η Μπέργουικ Ρέιντζερς απέκλεισε την πανίσχυρη Ρέιντζερς Γλασκόβης με 1-0.
• Το 2000 η Ινβερνές από τη First Division απέκλεισε τη Σέλτικ με 3-1 εκτός έδρας!
• Το 2006 η Κλάιντ απέκλεισε τη Σέλτικ με 2-1.
• Το 2006 η Γκρέτνα από τη Second Division έφτασε ως τον τελικό, όπου έχασε το κύπελλο στα πέναλτι από τη Χαρτς του Τάκη Φύσσα.

Οι νικητές

2012: Χαρτς - Χιμπέρνιαν: 5–1

2011: Σέλτικ - Μάδεργουελ: 3–0

2010: Νταντί Γιουνάιτεντ - Ρος Κάουντι : 3-0

2009: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Φόλκερκ : 1-0

2008: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Κουίν οφ δε Σάουθ: 3-2

2007: Σέλτικ - Ντανφέρμλιν: 1–0

2006: Χαρτς - Γκρέτνα: 1–1 (4-2 πέν.)

2005: Σέλτικ - Νταντί Γιουνάιτεντ: 1-0

2004: Σέλτικ - Ντανφέρμλιν: 3-1

2003: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Νταντί Φ.Κ.: 1-0

2002: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Σέλτικ: 3-2

2001: Σέλτικ - Χιμπέρνιαν: 3-0

2000: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Αμπερντίν: 4-0

1999: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Σέλτικ: 1-0

1998: Χαρτς - Ρέιντζερς Γλασκόβης: 2-1

1997: Κιλμάρνοκ - Φόλκιρκ: 1-0

1996: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Χαρτς: 5-1

1995: Σέλτικ - Ερντριόνιανς: 1-0

1994: Νταντί Γιουνάιτεντ - Ρέιντζερς Γλασκόβης: 1-0

1993: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Αμπερντίν: 2-1

1992: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Ερντριόνιανς: 2-1

1991: Μάδεργουελ - Νταντί Γιουνάιτεντ: 4-3 (παρ.)

1990: Αμπερντίν ΦΚ - Σέλτικ: 0-0 (9-8 πέν.)

1989: Σέλτικ - Ρέιντζερς Γλασκόβης: 1 - 0

1988: Σέλτικ - Νταντί Γιουνάιτεντ: 2 - 1

1987: Σεντ Μίρεν - Νταντί Γιουνάιτεντ: 1-0 (παρ.)

1986: Αμπερντίν ΦΚ - Χαρτς: 3-0

1985: Σέλτικ - Νταντί Γιουνάιτεντ: 2-1

1984: Αμπερντίν ΦΚ - Σέλτικ: 2-1 (παρ.)

1983: Αμπερντίν ΦΚ - Ρέιντζερς Γλασκόβης: 1-0 (παρ.)

1982: Αμπερντίν ΦΚ - Ρέιντζερς Γλασκόβης: 4-1 (παρ.)

1981: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Νταντί Γιουνάιτεντ: 0–0, 4-1

1980: Σέλτικ - Ρέιντζερς Γλασκόβης: 1-0 (παρ.)

1979: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Χιμπέρνιαν: 0–0, 0–0, 3–2 (παρ.)

1978: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Αμπερντίν ΦΚ: 2-1

1977: Σέλτικ - Ρέιντζερς Γλασκόβης: 1-0

1976:Ρέιντζερς Γλασκόβης - Χαρτς: 3-1

1975: Σέλτικ - Ερντριόνιανς: 3-1

1974: Σέλτικ - Νταντί Γιουνάιτεντ: 3- 0

1973: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Σέλτικ: 3-2

1972: Σέλτικ - Χιμπέρνιαν: 6-1

1971: Σέλτικ - Ρέιντζερς Γλασκόβης: 1–1, 2-1

1970: Αμπερντίν ΦΚ - Σέλτικ: 3-1

1969: Σέλτικ - Ρέιντζερς Γλασκόβης: 4-0

1968: Ντανφέρμλιν - Χαρτς: 3-1

1967: Σέλτικ - Αμπερντίν ΦΚ: 2-0

1966: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Σέλτικ: 0-0, 1-0

1965: Σέλτικ - Ντανφέρμλιν: 3-2

1964: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Νταντί: 3-1

1963: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Σέλτικ: 1-1, 3-0

1962: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Σεντ Μίρεν: 2-0

1961: Ντανφέρμλιν - Σέλτικ: 0-0, 2-0

1960: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Κιλμάρνοκ: 2-0

1959: Σεντ Μίρεν - Αμπερντίν ΦΚ: 3-1

1958: Κλάιντ - Χιμπέρνιαν: 1-0

1957: Φόλκιρκ - Κιλμάρνοκ: 1-1, 2-1 (παρ.)

1956: Χαρτς - Σέλτικ: 3-1

1955: Κλάιντ - Σέλτικ: 1-1, 1-0

1954: Σέλτικ - Αμπερντίν ΦΚ: 2-1

1953: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Αμπερντίν ΦΚ: 1-1, 1-0

1952: Μάδεργουελ - Νταντί: 4-0

1951: Σέλτικ - Μάδεργουελ: 1-0

1950: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Ιστ Φάιφ: 3-0

1949: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Κλάιντ: 4-1

1948: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Μόρτον: 1-1, 1-0 (παρ.)

1947: Αμπερντίν ΦΚ - Χιμπέρνιαν: 2-1

• 1940 ως 1946: Δεν διεξήχθη λόγω του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου.

1939: Κλάιντ - Μάδεργουελ: 4-0

1938: Ιστ Φάιφ - Κιλμάρνοκ: 1-1, 4-2 (παρ.)

1937: Σέλτικ - Αμπερντίν ΦΚ: 2-1

1936: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Θερντ Λάρνακ: 1-0

1935: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Χάμιλτον: 2-1

1934: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Σεντ Μίρεν: 5-0

1933: Σέλτικ - Μάδεργουελ: 1-0

1932: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Κιλμάρνοκ: 1-1, 3-0

1931: Σέλτικ - Μάδεργουελ: 2-2, 4-2

1930: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Πάρτικ Θιστλ: 0-0, 2-1

1929: Κιλμάρνοκ - Ρέιντζερς Γλασκόβης: 1-0

1928: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Σέλτικ: 4-0

1927: Σέλτικ - Ιστ Φάιφ: 3-1

1926: Σεντ Μίρεν - Σέλτικ: 2-0

1925: Σέλτικ - Νταντί: 2-1

1924: Ερντριόνιανς - Χιμπέρνιαν: 2-0

1923: Σέλτικ - Χιμπέρνιαν: 1-0

1922: Μόρτον - Ρέιντζερς Γλασκόβης: 1-0

1921: Πάρτικ Θιστλ - Ρέιντζερς Γλασκόβης: 1-0

1920: Κιλμάρνοκ - Άλμπιον Ρόβερς: 3-2

• 1915 ως 1919 δεν διεξήχθη λόγω του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου

1914: Σέλτικ - Χιμπέρνιαν: 0-0, 4-1

1913: Φόλκιρκ - Ρέιθ Ρόβερς: 2-0

1912: Σέλτικ - Κλάιντ: 2-0

1911: Σέλτικ - Χάμιλτον: 0-0, 2-0

1910: Νταντί - Κλάιντ: 2-2, 0-0, 2-1

1909: Δεν διεξήχθη

1908: Σέλτικ - Σεντ Μίρεν: 5-1

1907: Σέλτικ - Χαρτς: 3-0

1906: Χαρτς - Θερντ Λάρνακ: 1-0

1905: Θερντ Λάρνακ - Ρέιντζερς Γλασκόβης: 0-0, 3-1

1904: Σέλτικ - Ρέιντζερς Γλασκόβης: 3-2

1903: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Χαρτς: 1-1, 0-0, 2-0

1902: Χιμπέρνιαν - Σέλτικ: 1-0

1901: Χαρτς - Σέλτικ: 4-3

1900: Σέλτικ - Κουίνς Παρκ: 4-3

1899: Σέλτικ - Ρέιντζερς Γλασκόβης: 2-0

1898: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Κιλμάρνοκ: 2-0

1897: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Ντάμπαρτον: 5-1

1896: Χαρτς - Χιμπέρνιαν: 3-1

1895: Σεντ Μπέρναρντς - Ρέντον: 2-1

1894: Ρέιντζερς Γλασκόβης - Σέλτικ: 3-1

1893: Κουίνς Παρκ - Σέλτικ: 2-1 (επαναληπτικός)

1892: Σέλτικ - Κουίνς Παρκ: 5-1 (επαναληπτικός)

1891: Χαρτς - Ντάμπαρτον: 1-0

1890: Κουίνς Παρκ - Βέιλ οφ Λέβεν: 2-1

1889: Θερντ Λάρνακ - Σέλτικ: 2-1 (επαναληπτικός)

1888: Ρέντον - Κάμπουσλανγκ: 6-1

1887: Χιμπέρνιαν - Ντάμπαρτον: 2-1

1886: Κουίνς Παρκ - Ρέντον: 3-1

1885: Ρέντον - Βέιλ οφ Λέβεν: 3-1 (επαναληπτικός)

1884: Κουίνς Παρκ - Βέιλ οφ Λέβεν: Η Κουινς Παρκ πήρε το κύπελλο, διότι η Βέιλ οφ Λέβεν δεν εμφανίστηκε στον τελικό.

1883: Ντάμπαρτον - Βέιλ οφ Λέβεν: 2-1 (επαναληπτικός)

1882: Κουίνς Παρκ - Ντάμπαρτον: 4-1 (επαναληπτικός)

1881: Κουίνς Παρκ - Ντάμπαρτον: 3-1 (επαναληπτικός)

1880: Κουίνς Παρκ - Θόρνλιμπανκ: 3-0

1879: Βέιλ οφ Λέβεν - Ρέιντζερς Γλασκόβης: 1-1, Η Βέιλ πήρε το κύπελλο, διότι η Ρέιντζερς δεν εμφανίστηκε στον επαναληπτικό.

1878: Βέιλ οφ Λέβεν - Θερντ Λάρνακ: 1-0

1877: Βέιλ οφ Λέβεν - Ρέιντζερς Γλασκόβης: 3-2 (επαναληπτικός)

1876: Κουίνς Παρκ - Θερντ Λάρνακ: 2-0 (2ος επαναληπτικός)

1875: Κουίνς Παρκ - Ρέντον: 3-0

1874: Κουίνς Παρκ - Κλαϊντσντέιλ: 2-0

Τίτλοι ανά σωματείο

Τα περισσότερα κύπελλα Σκωτίας έχουν κατακτήσει οι δυο μεγάλες ομάδες της Γλασκόβης: η Σέλτικ (35) και η Ρέιντζερς (33). Ακολουθεί η Κουίνς Παρκ με 10 τίτλους, όλους πριν από το 1893. Συνολικά 23 ομάδες έχουν πάρει το κύπελλο. Επίσης, άλλες 8 έφτασαν στον τελικό χωρίς να κατακτήσουν τον τίτλο.

1. Σέλτικ: 35 κύπελλα (18 φιναλίστ): 1892, 1899, 1900, 1904, 1907, 1908, 1911, 1912, 1914, 1923, 1925, 1927, 1931, 1933, 1937, 1951, 1954, 1965, 1967, 1969, 1971, 1972, 1974, 1975, 1977, 1980, 1985, 1988, 1989, 1995, 2001, 2004, 2005, 2007, 2011.
2. Ρέιντζερς Γλασκόβης: 33 (17): 1894, 1897, 1898, 1903, 1928, 1930, 1932, 1934, 1935, 1936, 1948, 1949, 1950, 1953, 1960, 1962, 1963, 1964, 1966, 1973, 1976, 1978, 1979, 1981, 1992, 1993, 1996, 1999, 2000, 2002, 2003, 2008, 2009.
3. Κουίνς Παρκ: 10 (2): 1874, 1875, 1876, 1880, 1881, 1882, 1884, 1886, 1890, 1893.
4. Χαρτς: 8 (6): 1891, 1896, 1901, 1906, 1956, 1998, 2006.
5. Αμπερντίν ΦΚ: 7 (8): 1947, 1970, 1982, 1983, 1984, 1986, 1990.
6. Κιλμάρνοκ: 3 (5): 1920, 1929, 1997.
7. Βέιλ οφ Λέβεν: 3 (4): 1877, 1878, 1879.
8. Κλάιντ: 3 (3): 1939, 1955, 1958.
9. Σεντ Μίρεν: 3 (3): 1926, 1959, 1987.
10. Χιμπέρνιαν: 2 (10): 1887, 1902.
11. Νταντί Γιουνάιτεντ: 2 (7): 1994, 2010.
12. Μάδεργουελ: 2 (5): 1952, 1991.
13. Θερντ Λάρνακ: 2 (3): 1889, 1905.
14. Ντανφέρμλιν: 2 (3): 1961, 1968.
15. Ρέντον: 2 (3): 1885, 1888.
16. Φόλκιρκ: 2 (2): 1913, 1957.
17. Ντάμπαρτον: 1 (5): 1883.
18. Νταντί: 1 (4): 1910.
19. Ερντριόνιανς: 1 (3): 1924.
20. Ιστ Φάιφ: 1 (2): 1938.
21. Μόρτον: 1 (1): 1922.
22. Πάρτικ Θιστλ: 1 (1): 1921.
23. Σεντ Μπέρναρντς: 1: 1895.

Επίσης, φιναλίστ χωρίς να κατακτήσουν τον τίτλο υπήρξαν οι ομάδες:

• Χάμιλτον: 2 φορές
• Άλμπιον Ρόβερς, Κάμπουσλανγκ, Κλαϊντσντέιλ, Γκρέτνα, Ρέιθ Ρόβερς, Θορνλιμπάνκ, Κουίν οφ δε Σάουθ, Ρος Κάουντι: 1 φορά.