Λούτσος των ποταμών

Λούτσος
Λούτσος
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Ζώα(Animalia) Συνομοταξία: Χορδωτά(Chordata) Ομοταξία: Ακτινοπτερύγιοι(Actinopterygii) Υπερτάξη: Πρωτακανθοπτερύγιοι(Protacanthopterygii) Τάξη: Εσοκόμορφα(Esociformes) Οικογένεια: Εσοκίδες(Esocidae) Γένος: Έσοξ(Esox) Είδος: Esox lucius

Ο λούτσος (Esox lucius) ο οποίος ονομάζεται αλλιώς και καρχαρίας του γλυκού νερού ή τούρνα ή λαυράκι των ποταμών είναι ένα ψάρι της οικογένειας των Εσοκιδών (ESocidae) που ζει στα γλυκά νερά της Ευρώπης.

Περιβάλλον και κατανομή

Ο λούτσος είναι ευρύτατα κατανεμημένος στην Ευρώπη.Τον συναντούμε σε σχεδόν όλη τη Μεγάλη Βρετανία εκτός από τις περιοχές Hebrides και Orkney και στα νησιά Σέτλαντ. Στην υπόλοιπη Ευρώπη έχει ευρεία κατανομή εκτός από την Ισπανία και την Πορτογαλία. Στην Ελλάδα δε, συναντάται στο βορειοανατολικό της τμήμα και κυρίως στις μεγάλες λίμνες (Βιστονίδα, Κερκίνη).

Το φυσικό του περιβάλλον είναι οι λίμνες και τα ποτάμια με πλούσια υποβρύχια βλάστηση και θερμοκρασία νερού γύρω στους 16-20 βαθμούς Κελσίου.Προτιμά τα αργοκίνητα νερά όπου αναπτύσσονται τα φύκια. Η άφθονη υποβρύχια βλάστηση του επιτρέπει να μη γίνεται αντιληπτός και να αιφνιδιάζει εύκολα τα θύματά του.

Περιγραφή

Ο λούτσος είναι μεγαλόσωμος, με μήκος ως και 2 μέτρα για τα θηλυκά, με τα αρσενικά μικρότερα, κια βάρος 10-15 κιλά για τα θηλυκά και ως 10 για τα αρσενικά. Το χρώμα κυμαίνεται ανάμεσα σε διάφορες αποχρώσεις του πράσινου, του κίτρινου ή του καφετιού, ανάλογα με τον τόπο διαμονής. Τα άτομα που ζούνε στα πιο καθαρά νερά έχουνε και τους πιο ζωηρούς χρωματισμούς. Το σώμα του είναι μακρόστενο και επίμηκες, το κεφάλι μεγάλο, αλλά το μυαλό του δε ζυγίζει ούτε το 1/1000 του βάρους του. Το ραχιαίο του, όπως και το πρωκτικό του πτερύγιο βρίσκονται στο πίσω μέρος του σώματός του, διευκολύνοντάς το λούτσο να πλησιάζει τα θύματά του χωρίς να ταράζει την επιφάνεια του νερού. Τα δύο πτερύγια που βρίσκονται στη μέση του σώματός του, του επιτρέπουνε να αλλάζει γρήγορα κατεύθυνση, σε περίπτωση που ξεφύγει το θύμα.Τα μάτια, τοποθετημένα στα πλάγια του κεφαλιού, είναι κατάληλα για κυνήγι, με περισκοπική όραση. Το στόμα του είναι επίμηκες, πλατύ σα σχισμή και μεγάλο με πολλά και δυνατά δόντια. Είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να μην ξεφεύγουν ούτε τα πιο γλιστερά ψάρια. Στην άνω γνάθο τα δόντια είναι πολλά και μικρά, φτάνοντας ως τον ουρανίσκο, κάνοντας τη φυγή του θύματος αδύνατη. Τα δόντια της κάτω γνάθου είναι ίσια, μακρυά και κοφτερά,και δεν αναπτύσσονται προς τα πίσω, συγκρατώντας το θύμα. Τα κάτω δόντια καρφώνουνε το θύμα, ενώ τα πάνω εμποδίζουνε τη διαφυγή.

Διατροφή

Λούτσος σε ενυδρείο στη Φιλανδία.

Η διατροφή του λούτσου είναι ποικίλη, και ο ίδιος είναι τόσο λαίμαργος, ώστε δίνει την εντύπωση ότι σκοτώνει πολλά περισσότερα ψάρια από ότι ο ίδιος μπορεί να φάει. Τα νεαρά άτομα τρέφονται με νύμφες εντόμων και με άλλα ασπόνδυλα, τα ενήλικα όμως έχουνε πολύ πιο διευρυμένο διαιτολόγιο. Μπορούνε να φάνε μικρά και μεγάλα ψάρια, νερόκοτες, αγριόπαπιες, βατράχους, τρίτωνες, σαλαμάνδρες, υδρόβια θηλαστικά, ακόμα και νεαρά άτομα του ίδιου είδους. Περιμένει υπομονετικά, ξαπλωμένος στο βυθό, περιμένοντας το θύμα να εμφανιστεί. Έχει πολύ δυνατή όραση και ικανότητα να εντοπίζει το θύμα από 10 μέτρα μακρυά. Μόλις το θύμα πλησιάσει, ο λούτσος πετάγεται αστραπιαία και το πιάνει. Αν αποτύχει, στρίβει ταχύτατα και ξαναορμάει, αλλά τις περισσότερες φορές το θύμα ξεφεύγει. Μπορεί να καταπιεί οτιδήποτε χωράει στο στόμα του εκτός από γαστερόστεους, οι οποίοι με τα αγκάθια τους του προκαλούνε σοβαρές εσωτερικές βλάβες. Αφού σκοτώσει το θύμα, ο λούτσος το καταπίνει ξεκινώντας πάντα από το κεφάλι. Η χώνεψη διαρκεί ως και 5 μέρες. Το στομάχι του λούτσου, επειδή καταπίνει ολόκληρο το θύμα εκρίνει πολύ ισχυρά οξέα, τα οποία διασπούνε ακόμα και μέταλλο.

Πολλές φορές ο λούτσος ανεβαίνει στα ποτάμια και προκαλεί μεγάλες καταστροφές στους σολομούς. Αυτό διαπίστωσε και ο δρ Foch στην Αγγλία, ο οποίος ανέλυσε το περιεχόμενο των στομαχιών από 395 λούτσους και το 89% των θηραμάτων ήτανε σολομοί.

Ο λούτσος επίσης κάνει ανυπολόγιστες ζημιές στα ιχθυοτροφεία, τόσο που οι ιχθυοτρόφοι τον κατηγορούν ότι σκοτώνει για γούστο. Φυσικά αυτό δεν αληθεύει, διότι ο λούτσος σκοτώνει όσο χρειάζεται για να φάει. Στη φύση σίγουρα βοηθάει στον έλεγχο των πληθυσμών στα κοπάδια των ψαριών, αλλά σίγουρα στις ιχθυοκαλλιέργειες προκαλεί πολλές ζημιές.

Συγγενικά είδη και κατάσταση

Στη φύση ο λούτσος διατηρείται σε σταθερούς πληθυσμούς. Έχει λίγους φυσικούς εχθρούς και οι μόνοι θηρευτές που ασκούνε έλεγχο στους πληθυσμούς είναι ο άνθρωπος αλλά και ο ίδιος ο λούτσος με την κανιβαλιστική συμπεριφορά του.

Στο γένος Έσοξ επίσης ανήκουνε και ο αμερικανικός λούτσος (Esox americanus), o Esox muskellnunge, o Esox masquinongy και ο Esox niger που ζουν στη Βόρεια Αμερική, καθώς και ο σοβιετικός λούτσος (Esox reicherti) που ζει στη Ρωσία.

Συνηθειες και αναπαραγωγή

Αρχείο:Brochet Luc Viatour.JPG

Το πανίσχυρο κεφάλι του λούτσου με τα πολλά δόντια είναι σίγουρα αποτελεσματικό για τη σύλληψη ψαριών.

Ο λούτσος συνήθως γεννάει το Μάρτιο ή τον Απρίλιο. Ο αριθμός των αυγών που θα γεννήσει το θηλυκό κυμαίνεται από 40.000 ως 500.000. Όσο μεγαλύτερο σε ηλικία είναι το ψάρι, τόσο περισσότερα αυγά θα κάνει. Τα αυγά εναποτείθενται στο βυθό της λίμνης ή του ρυακιού στο οποίο ζει το ψάρι, και σε 2-3 εβδομάδες βγαίνουνε οι μικροί λούτσοι, οι οποίοι τρέφονται από το λεκιθικό σάκο για 10 μέρες και ύστερα είναι έτοιμοι να κυνηγήσουν. Οι νεαροί λούτσοι είναι σεξουαλικά ώριμοι σε ηλικία 2 ετών. Στη φύση, ελεύθερος ο λούτσος μπορεί να ζήσει ως και 10 χρόνια.