Βέροια

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Βέροια (αποσαφήνιση).

Βέροια
Πόλη
Εικόνα Άποψη της Βέροιας από τον λόφο του Βικέλα
Αρχείο:Municipality symbol.jpg Έμβλημα
Βέροια
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Κεντρικής Μακεδονίας
Διοίκηση
• Δήμαρχος	Χαρίκλεια Ουσουλτζόγλου-Γεωργιάδη
Έκταση	359,46 km2
Υψόμετρο	42 m
Πληθυσμός	43.212
Ταχυδρομικός κώδικας	59100
Τηλεφωνικός κωδικός	23310
Ιστοσελίδα	http://www.veria.gr/

Η Βέροια είναι πόλη της Κεντρικής Μακεδονίας και πρωτεύουσα του νομού Ημαθίας. Είναι κτισμένη στους πρόποδες του Βερμίου. Το 2001, βάσει της απογραφής που είχε διεξαχθεί, είχε πληθυσμό 42.794 κατοίκους ενώ ο νέος Καλλικρατικός Δήμος έχει πληθυσμό 65.530. Είναι γνωστή για την παραδοσιακή αρχιτεκτονική στις παλαιές γειτονιές της και τις πολυάριθμες βυζαντινές εκκλησίες της. Χαρακτηριστικό της πόλης το παραδοσιακό γλυκό έδεσμα ρεβανί. Η απόστασή της από την Αθήνα είναι 520 χλμ. και από τη Θεσσαλονίκη 76 χλμ.

Ετυμολογία της λέξης «Βέροια»

Γενικά, δεν υπάρχει σαφής προσδιορισμός της ετυμολογίας του ονόματος και υπάρχουν διάφορες εκδοχές περί αυτού. Σύμφωνα με τους γλωσσολόγους, η κατάληξη -ροια είναι παράγωγο του ρήματος ρέω και προσδίδεται σε πόλεις πλούσιες σε υδάτινα αποθέματα, πράγμα το οποίο ισχύει για την περιοχή της Βέροιας. Το δε ρήμα φέρω στην αρχαία ελληνική ενέχει και την έννοια είμαι πλούσιος σε κάτι, εξ ου και η λέξη φερνή, που σημαίνει προίκα. Οι δε Τούρκοι κατακτητές την αποκαλούσαν Καραφέρρια, δηλαδή Μαυρο-Βέροια λόγω του χρώματος που είχε ο ουρανός πολλές φορές και αυτός είναι ο λόγος που παλιότερα γραφόταν Βέρροια με δύο ρο.

Μια άλλη γλωσσολογική ερμηνεία αποδίδει την ονομασία της Βέροιας στη φράση φέρειν ρόιας που σημαίνει παράγει ρόδια, πράγμα το οποίο επίσης ισχύει για την περιοχή. Τούτο, όμως, ενδέχεται και να μην ευσταθεί, γιατί κατά την άποψη των ειδικών δεν ήταν δυνατόν να ευδοκιμούν στην περιοχή οι ροδιές λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών κατά τη χειμερινή περίοδο.

Σύμφωνα με τη μυθολογία, η Βέροια είναι κόρη του Ωκεανού και της Θέτιδος, ή κόρη του Άδωνη και της Αφροδίτης. Η πόλη λέγεται ότι κτίστηκε από το Μακεδόνα στρατηγό Φέρωνα, ο οποίος έδωσε στην πόλη το όνομά του (το γράμμα Φ εκείνη την εποχή στην περιοχή προφέρεται σαν Β). Η εκδοχή της μακεδονικής μυθολογίας λέει ότι η πόλη κτίστηκε από το βασιλιά Βέρητα, ο οποίος της έδωσε το όνομα της μιας από τις κόρες του. Τα ονόματα των γόνων του βασιλιά ήταν Βέροια, Μίεζα και Όλγανος και Ορέστης.

Το όνομα Βέροια πήραν από τη μακεδονική μητρόπολη πολλές πόλεις του κόσμου, όπως η Βέροια ή Βερόη της Θράκης (πλέον Στάρα Ζαγόρα της Βουλγαρίας), το μετονομασθέν Χαλέπι της Συρίας, τα Βέρρια ή Βέρροια της Λακωνίας, η Berea του Οχάιο των Η.Π.Α. (και άλλοι οικισμοί της Αμερικής), μια συνοικία του Γιοχάνεσμπουργκ της Αφρικής, κ.ά.

Ιστορία

Αρχαία χρόνια

Γνωστή από την κλασική εποχή (ο Θουκυδίδης έγραψε για την πόλη), η Βέροια μεγάλωσε στις ελληνιστικές και ρωμαϊκές εποχές. Στις αρχές της ελληνιστικής εποχής οι Βεροιαίοι κατά διαταγή του Σελεύκου επανίδρυσαν την συριακή πόλη Χαλυβώνα σε Βέροια. Από τη Βέροια σώζεται ο μόνος εκ Ελλάδος νόμος περί γυμνασίων (167 π.Χ.). Μαζί με την Έδεσσα και την Πέλλα ήταν πρωτεύουσα της Τρίτης Μακεδονίας (Liv. 45,30,5 "Macedonia Tertia"). Ο Απόστολος Παύλος και ο Σίλας κήρυξαν στη Βέροια (σώζεται μέχρι και σήμερα το "Βήμα του Αποστόλου Παύλου"). Ο Λουκιανός το 145 περίπου μ.Χ. αναφέρει την Βέρροιαν ως πόλιν της Μακεδονίας μεγάλην και πολυάνθρωπον.

Ακμή

Η σπουδαιότερη και ενδοξότερη εποχή του παρελθόντος της Βέροιας, παρ’ όλα αυτά, είναι κατά τους ελληνιστικούς χρόνους και συγκεκριμένα στη διάρκεια της βασιλείας της τελευταίας δυναστείας των Μακεδόνων, των Αντιγονιδών, η καταγωγή της οποίας ήταν από αυτή την πόλη. Κατά μία εκδοχή μάλιστα η Βέροια πρωτοέγινε έδρα του "Κοινού των Μακεδόνων", είχε Βουλή, έκοβε δικό της νόμισμα, ενώ γινόντουσαν και αθλητικοί αγώνες, που ονομάζονταν "Ολύμπια" ή και "Αλεξάνδρεια" προς τιμήν του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Παρακμή

Η παρακμή της πόλης άρχισε κατά τους πρώτους Βυζαντινούς χρόνους, εξαιτίας των επιδρομών των σλαβικών φύλων. Ωστόσο, κατά τους μέσους Βυζαντινούς χρόνους απέκτησε μεγάλη σημασία και το 985 καταλήφθηκε από τους Βουλγάρους. Απελευθερώθηκε από το Βασίλειο Β΄, ενώ το 14ο και 15ο αιώνα την εποφθαλμιούσαν οι Σέρβοι και αρκετές φορές κατάφεραν να την καταλάβουν από τους Βυζαντινούς. To 1434 περιήλθε οριστικά στην Κατοχή των Τούρκων. Στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας εγκαταστάθηκαν Μουσουλμάνοι και Εβραίοι. Το 1530 είχε 657 χριστιανικά και 234 μουσουλμανικά νοικοκυριά. Ταυτόχρονα, ειδικά το 17ο και 18ο αιώνα δημιουργήθηκε ελληνική αστική τάξη, εξαιτίας της ύπαρξης εμπόρων. Το 1822 συντελέστηκε η εξέγερση της πόλης εναντίον του τουρκικού ζυγού, με επικεφαλής τον Τάσο Καρατάσο. Από τη Βέροια ήταν οι οπλαρχηγοί της επανάστασης του '21 Γεώργιος Συρόπουλος, Αθανάσιος Συρόπουλος και οι άλλοι Συροπουλαίοι ή "Σύροι", καθώς και οι αδερφοί Γεώργιος και Δημήτριος Κολέμης. Απελευθερώθηκε από τον ελληνικό στρατό στις 16 Οκτωβρίου του 1912. Το 1946 κηρύχθηκε πρωτεύουσα του νομού Ημαθίας.

Αξιοθέατα

Αρχαιολογικοί Χώροι

Αρχείο:Mosaic of Saint Paul Preaching, Veria, Greece.jpg

Ο Παύλος προς τους Βεροιώτες - Βήμα του Αποστόλου

Βήμα του Αποστόλου Παύλου: Ιστορικό μνημείο παγκοσμίου ενδιαφέροντος και πηγή θρησκευτικού τουρισμού για την πόλη. Κάθε εποχή του χρόνου άνθρωποι από όλον τον κόσμο φτάνουν στη Βέροια για να δουν από κοντά τα χνάρια της περιοδείας του Απόστολου. Ο Απόστολος Παύλος δίδαξε στην πόλη της Βέροιας τον 1ο αιώνα μ.Χ. και συνέχισε το ταξίδι του ευχαριστημένος από την θερμή υποδοχή των κατοίκων της και την προσήλωσή τους στο λόγο του. Στο εν λόγω μνημείο, διεξάγεται κάθε χρόνο τον Ιούνιο εορταστική εκδήλωση, υπό τον τίτλο "Παύλεια".

Αρχαιολογικός χώρος Αγίου Παταπίου: Αποτελούσε το κέντρο της αρχαίας, αλλά και της παλαιοχριστιανικής Βέροιας, καθώς βρισκόταν στην ανατολική πλευρά κεντρικής οδικής αρτηρίας, που οδηγούσε από τη βόρεια πύλη του οχυρωματικού περιβόλου στο εσωτερικό της αρχαίας πόλης. Στα ερείπια κτιρίων της ρωμαϊκής περιόδου ανασκάφηκε το πιο εκτεταμένο σύνολο, που παρέχει μια πολύ σημαντική εικόνα για την οργάνωση της πόλης κατά την παλαιοχριστιανική περίοδο. Στη θέση αυτή αποκαλύφθηκαν τμήματα ενός κτιριακού συγκροτήματος με εκτεταμένα ψηφιδωτά δάπεδα, ενός παλαιοχριστιανικού βαπτιστηρίου που οργανώθηκε στους χώρους προγενέστερου ρωμαϊκού οικοδομήματος (πιθανότατα του Νυμφαίου), μιας παλαιοχριστιανικής βασιλικής μαζί με τα προσκτίσματά της, καθώς και τμήματος πιθανόν από το επισκοπείο της πόλης.

Βυζαντινές εκκλησίες: Η Βέροια, μία από τις αρχαιότερες πόλεις στην Ευρώπη, είναι γνωστή για τις πολυάριθμες βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες που διαθέτει (περίπου 48 σωζόμενες σήμερα και 72 αρχικά, με αποτέλεσμα να επονομάζεται και μικρή Ιερουσαλήμ), καθώς και μοναδικές συλλογές βυζαντινών εικόνων. Ιδιαίτερα φημισμένος είναι ο ναός της Αναστάσεως του Σωτήρος ή αλλιώς "η Εκκλησία του Χριστού". Άλλοι σημαντικοί ναοί είναι ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου (13ος αιώνας), ο ναός των αγίων Κηρύκου και Ιουλίττης (16ος αιώνας) και ο ναός των Αγίων Πέτρου και Παύλου (11ος αιώνας), μεταξύ των λοιπών βυζαντινών κτισμάτων.

Βεργίνα: Σε μικρή απόσταση από τη Βέροια βρίσκεται η Βεργίνα, κτισμένη γεωγραφικά στη θέση των αρχαίων Αιγών, στην οποία έκανε ανασκαφές ο εξαίρετος αρχαιολόγος Μανώλης Ανδρόνικος, όπου και ανακάλυψε τον αρχαίο τάφο του Βασιλιά Φιλίππου Β'. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το σύγχρονο υπόγειο μουσείο της Βεργίνας με τους Βασιλικούς τάφους και εκθέματα από ολόκληρη την ιστορία της Μακεδονίας.

Η Συναγωγή της Βέροιας

Οθωμανικά μνημεία: Η παλαιά Μητρόπολη, το Χουνκιάρ τζασίμι, το Καζακτσί και Ορτά τζαμί είναι μερικές από τις παλιές εκκλησίες που μετέτρεψαν οι Τούρκοι σε τζαμιά με την εγκατάστασή τους στη Βέροια (15ος αιώνας). Ένα νεότερο μουσουλμανικό τέμενο, που χρονολογείται από τα μέσα του 19ου αιώνα, είναι το Μεντρεσέ τζαμί, το οποίο π΄ρε το όνομά του από τον παρακείμενο μεντρεσέ, το μουσουλμανικό ιεροδιδασκαλείο.

Εβραϊκή Συναγωγή: Στην καρδιά της εβραϊκής συνοικίας της Βέροιας, της Μπαρμπούτας, βρίσκεται το πέτρινο κτίριο της Συναγωγής, με περίτεχνο εσωτερικό διάκοσμο. Πίσω από αυτή διασώζεται ακόμη το Μικβέ (θρησκευτικός λουτρώνας), και σε αντίθεση με τις χριστιανικές συνοικίες που είχαν την εκκλησία στη μέση, στην εβραϊκή συνοικία η Συναγωγή ήταν στην ίδια ευθεία με τα σπίτια. Σήμερα είναι κλειστή και ανοίγει μόνο όταν Εβραίοι ταξιδεύουν κι έρχονται για να προσευχηθούν. Εδώ κήρυξε ο Απόστολος Παύλος όταν επισκέφθηκε την πόλη το 51 και το 57 μ.Χ.

Παραδοσιακές συνοικίες

Στα μέσα του 19ου αιώνα η πόλη είχε 16 "μαχαλάδες" (συνοικίες). Καθ' όλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, τα εμπορικά καταστήματα ήταν συγκεντρωμένα στη Βυζαντινή αγορά, στο παζάρι. Οι πιο γνωστές από αυτές που διασώζωνται σήμερα είναι η εβραϊκή και η χριστιανική. Μαζί με αυτές, πολυάριθμες χριστιανικές και μουσουλμανικές συνοικίες συνέθεταν τον αστικό ιστό εκείνης της εποχής. Έλληνες, Τούρκοι, εβραίοι και αθίγγανοι κατοικούσαν στους περιμαντρωμένους μαχαλάδες της, διατηρώντας τα δικά τους έθιμα και συνήθειες.

Η Μπαρμπούτα είναι η εβραϊκή συνοικία, που χρονολογείται από τα ρωμαϊκά χρόνια (50 μ.Χ.) και οφείλει το όνομά της σε μία βρύση στην περιοχή, που διατηρείται ακόμα και σήμερα. Τοποθετείται βορειοδυτικά στο χάρτη της πόλης, πλάι στον ποταμό Τριπόταμο. Η Μπαρμπούτα αποτελούσε ένα περίκλειστο και απομονωμένο "γκέτο", με τη συναγωγή και το μοναδικό εμπορικό δρόμο της εποχής, την οδό Χάβρας. Αρχικά εξυπηρετούσε μια μικρή κοινότητα Εβραίων, η οποία προς το τέλος του 15ου αιώνα μ.Χ. μεγάλωσε με την άφιξη πολυάριθμων Εβραίων από την Ισπανία και την Πορτογαλία. Χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά στοιχεία της γειτονιάς αποτελούν τα περίφημα σαχνισιά (οι προεξοχές των κτιρίων), ο υπερυψωμένος πάνω από τη στέγη ηλιακός και οι δίφυλλες βαριές εξώπορτες με οριζόντια και διαγώνια ξύλα, που φέρουν πλατυκέφαλα καρφιά.

Εικόνες από τη ζωή της πόλης κατά τον 18ο αιώνα, φέρει η χριστιανική συνοικία Κυριώτισσα, με τα στενά καλντερίμια της, τα λιθόστρωτα σοκάκια και τις στέγες των σπιτιών που μοιάζουν να ακουμπούν μεταξύ τους. Πίσω από τους ψηλούς αυλόγυρους και δίπλα στα σοκάκια ξεπροβάλλουν μικρές λιθόκτιστες εκκλησίες. Η συνοικία απαριθμεί πολλές χριστιανικές και βυζαντινές εκκλησίες. Η Κυριώτισσα ακολουθεί το αρχιτεκτονικό στυλ της Μπαρμπούτας με τα σαχνισιά και τις βαριές πόρτες. Πολλά από τα διατηρητέα σπίτια έχουν αναπαλαιωθεί και έχουν μετατραπεί σε χώρους αναψυχής και διασκέδασης.

Ο ποτάμιος θεός Όλγανος, στο Aρχαιολογικό μουσείο Βέροιας

Μουσεία

Βυζαντινό Μουσείο Βέροιας: Παρουσιάζεται η ακμή της Βέροιας κατά τη Βυζαντινή εποχή με κάθε λεπτομέρεια. Στεγάζεται στον παλαιό Μύλο του Μάρκου, κοντά στα τείχη της πόλης. Στα ευρήματα συμπεριλαμβάνονται ψηφιδωτά, χειρόγραφα, έργα αγγειοπλαστικής, ξυλόγλυπτα και νομίσματα.

Αρχαιολογικό Μουσείο: Πρόσφατα ανακαινισμένο, ελκύει τεράστιο αρχαιολογικό ενδιαφέρον από κάθε σημείο της γης εδώ και πολλά χρόνια και προσφέρει μια αναδρομή στο πλούσιο παρελθόν της Βέροιας, ενώ μας παραπέμπει στο ιστορικό μεγαλείο της Αρχαίας Πόλης εκείνων των χρόνων. Στις τρεις αίθουσες του Μουσείου μπορεί κανείς να δει ευρήματα από την παλαιολιθική εποχή ως και την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Τα νεολιθικά ευρήματα προέρχονται από τον οικισμό Νέα Νικομήδεια, που θεωρείται ο παλαιότερος γνωστός μόνιμος οικισμός στο ευρωπαϊκό έδαφος. Τα ευρήματα από την πρώιμη εποχή του Σιδήρου προέρχονται από το νεκροταφείο της Βεργίνας. Ανάμεσα στα ευρήματα ξεχωρίζουν μια χάλκινη υδρία του 4ου αιώνα π.Χ., η στήλη του Γυμνασιαρχικού Νόμου, στην οποία περιγράφεται η λειτουργία της μέσης και ανώτερης εκπαίδευσης στο Γυμνάσιο της Βέροιας, καθώς επίσης η προτομή του θεού Ολγάνου, του 2ου αιώνα μ.Χ., που ανακαλύφθηκε στον Κοπανό.

Μουσείο Εκπαίδευσης: Λειτουργεί μόνιμη έκθεση, που παρουσιάζει την εξέλιξη της εκπαίδευσης και των μέσων διδασκαλίας της στην Ελλάδα, από τους χρόνους των κηρωμένων πινακίδων, των περγαμηνών, της αρχαίας μελάνης και των κονδυλοφόρων μέχρι την εποχή των τετραδίων, των θρανίων και των ηλεκτρονικών υπολογιστών.

Μουσείο Νεότερης Ιστορίας και Τέχνης: Γνωστό ως Βλαχογιάννειο εκθέτει με μοναδικό τρόπο την άνθηση της τέχνης και την πρόοδο της νεότερης ιστορίας σε αυτόν τον τόπο.

Λαογραφικό Μουσείο: Στεγάζεται στο παλαιό αρχοντικό Σαράφογλου. Το μουσείο εστιάζει στη λαογραφία του τόπου, αναδεικνύοντας το πλούσιο ιστορικό των συνηθειών των κατοίκων της Βέροιας. Παρουσιάζει εκπληκτικό ενδιαφέρον το υλικό του μουσείου, ενώ παράλληλα στεγάζεται εντός ενός παλιού αρχοντικού, που σου επιτρέπει να δεις και εσωτερικά την αρχιτεκτονική της πόλης.

Δείγμα αρχιτεκτονικής στη συνοικία της Μπαρμπούτας

Αρχιτεκτονική

Χαρακτηριστικά είναι τα δείγματα της βεροιώτικης αρχιτεκτονικής στους παραδοσιακούς οικισμούς Μπαρμπούτα και Κυριώτισσα (Παλαιά Βέροια). Εντυπωσιακής άποψης και αρχιτεκτονικής είναι επίσης το Δημαρχείο της Βέροιας. Χτισμένο περίπου το 1905, λειτουργούσε για πολλά χρόνια σαν γυμνάσιο αρρένων μέχρι το 1996, όπου έκτοτε στεγάζει το Δημαρχείο της πόλης. Κάτι που σίγουρα δεν θα περάσει απαρατήρητο είναι το Δικαστικό Μέγαρο στην Πλατεία Ρακτιβάν ή πλέον στην ενιαία πλατεία Ωρολογίου. Άριστη αρχιτεκτονική και όψη Εβραϊκού Παλατιού. Έξωθεν του μεγάρου βρίσκεται η προτομή του μεγάλου Βεροιώτη εβραίου πολιτικού Κωνσταντίνου Δ. Ρακτιβάν (1865-1935). Σύντομα, όμως, θα σταματήσει η λειτουργία του σαν δικαστήριο, καθώς κτίζεται το Νέο Δικαστικό Μέγαρο της Βέροιας στην είσοδο της πόλης. Απ' ό,τι προβλέπεται θα μετατραπεί σε μουσείο. Το νεόκτιστο Συνεδριακό κέντρο της Βέροιας συνδυάζει μοντέρνα αρχιτεκτονική και πρωτοποριακή όψη. Ο εσωτερικός του χώρος είναι άψογα διαμορφωμένος, με 2 μεγάλες αμφιθεατρικές αίθουσες. Επίσης εκεί φιλοξενούνται παραστάσεις από όλον τον κόσμο. Το ανοικτό θέατρο "Μελίνα Μερκούρη", που τοποθετείται στο Άλσος Παπάγου, είναι μεγάλο και εντυπωσιακό. Στο θέατρο φιλοξενούνται πολλές παραστάσεις και εκδηλώσεις από ολόκληρη τη χώρα.

Φυσική διάπλαση

• Η παρουσία του πράσινου είναι παντού ορατή στη Βέροια, είτε χάρη στη φύση, είτε στους ανθρώπους. Οι γραφικοί πεζοδρομημένοι δρόμοι της φέρουν όμορφα δεντράκια κατά μήκος τους, δίνοντας χάρη και ευχαρίστηση στους διερχόμενους πεζούς. Οι κάτοικοι επιλέγουν πάντα να δημιουργούν κήπους στο εξωτερικό του σπιτιού τους για να το ομορφαίνουν, διαφορετικά φυτεύουν δεντράκια ή γεμίζουν τα μπαλκόνια τους πανέμορφα φυτά. Ο ποταμός Τριπόταμος διασχίζει το δυτικό μέρος της πόλης και μπορεί κανείς να περπατήσει στα γεφυράκια και την κοίτη του.

• Η κεντρική πλατεία της πόλης, Εληά, δικαίως ονομάστηκε "μπαλκόνι της Βέροιας" αφού τοποθετείται σε πλαγιά, στα όρια του κέντρου της Βέροιας και της γύρω περιοχής. Προσφέρει φυσική ομορφιά και χαλάρωση είτε προτιμήσετε το δημοτικό περίπτερο της πόλης για καφέ ή γεύμα, είτε προτιμήσετε να περπατήσετε κατά μήκος του πάρκου που καταλήγει στους Αγίους Αναργύρους.

• Το νομό Ημαθίας διασχίζει ο ποταμός Αλιάκμονας, ο μεγαλύτερος ποταμός στην Ελλάδα. Το φράγμα που έχει δημιουργηθεί είναι άριστο δείγμα φυσικού κάλλους και μοναδικό θέαμα για τον κόσμο. Κατά τη θερινή περίοδο, η νεολαία της Βέροιας πραγματοποιεί θεάματα και συναυλίες στις όχθες του.

• Λόγω του Βερμίου που είναι ένα κατάφυτο βουνό με πολλές πηγές, η πόλη έχει το πλεονέκτημα να διαθέτει πλούσιους υδατικούς πόρους. Ένα χαρακτηριστικό στοιχείο της Βέροιας μάλιστα, που σπάνια συναντάται σε άλλες πόλεις στην Ελλάδα, είναι οι πάρα πολλές δημόσιες βρύσες με κρύο νερό που τρέχει 24 ώρες το 24ωρο. Αυτές είναι συνήθως χτιστές με κόκκινο τουβλάκι και βρίσκονται διάσπαρτες σε κάθε γωνιά της πόλης. Ο λόγος που οι βρύσες αυτές δεν κλείνουν, είναι η μεγάλη πίεση που υπάρχει μέσα στο δίκτυο της ύδρευσης και που με κάποιον τρόπο πρέπει να εκτονωθεί για να αποφευχθούν οι ζημιές στους αγωγούς!

Οικονομία

Η οικονομία της περιοχής βασίζεται κυρίως στη γεωργία και συγκεκριμένα, εκτός άλλων φρούτων και λαχανικών, στην παραγωγή του ροδάκινου - επιτραπέζιου και βιομηχανικού. Η βιομηχανική υποδομή της περιοχής αφορά κυρίως στη συσκευασία και κονσερβοποιία των φρούτων. Στην περιοχή παρασκευάζεται κομπόστα και είδη φρουτοσαλάτας, προϊόντα τα οποία έχουν μεγάλη εξαγωγική επιτυχία κυρίως στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης.

Γαστρονομία

Σιροπιαστοί Λουκουμάδες

Η τοπική κουζίνα της Βέροιας περιλαμβάνει φαγητά με μαγειρεμένα κρέατα, το χασάπικο, το χοιρινό με σέλινο ή πράσο, την τηγανιά, τους σαρμάδες, τα κεφτεδάκια, που στην τοπική διάλεκτο λέγονται και "μπαρμπούρια", το κυνήγι από τα δάση του Βερμίου, τις παραδοσιακές πίτες με σκληρό φύλλο κρούστας με γέμιση πράσου, τυριού ή χόρτων και τον αλμυρό μπάτζο, ο οποίος είναι ένα είδος τυριού. Ένα από τα πιο γνωστά εδέσματα της περιοχής είναι ο φασουλοταβάς ή φασουλονταβάς, δηλαδή φασόλια στο φούρνο και προέρχεται από τη λέξη "ταβάς" που στα τούρκικα σημαίνει ταψί. Παραδοσιακό γλυκό της πόλης αποτελεί το ρεβανί. Το ρεβανί είναι σιροπιαστό γλύκισμα με βάση το σιμιγδάλι και διατίθεται σε διάφορα ζαχαροπλαστεία της Βέροιας, με πιο γνωστό αυτό του Χοχλιούρου στην Πλατεία Αγίου Αντωνίου. Επίσης μπορεί να συνδυαστεί με παγωτό, κυρίως καϊμάκι. Γευστικοί είναι επίσης οι παραδοσιακοί σιροπιαστοί λουκουμάδες, οι οποίοι μπορούν να συνοδεύσουν ευχάριστα κάθε γεύμα. Στα εστιατόρια και στις ταβέρνες σερβίρονται απαραιτήτως μετά το φαγητό ως κέρασμα.

Πολιτισμός

Όλες οι πολιτιστικές εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα στην πόλη, βρίσκονται υπό την αιγίδα της Κοινωφελούς Επιχείρησης Πολλαπλής Ανάπτυξης Βέροιας (ΚΕΠΑ) και είναι ο επίσημος φορέας πολιτιστικής πολιτικής του δήμου. Έχει την υποτεία του χώρου τεχνών της πόλης, γνωστού ως "Αντωνιάδειος Στέγη γραμμάτων και τεχνών" που διοργανώνει αριστουργηματικές εκδηλώσεις και πρωτοποριακά εκθέματα καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Επιπλέον υπό την εποπτεία της επιχείρησης βρίσκεται η δμοτική βιβλιοθήκη, το δημοτικό ωδείο, η σχολή χορού, εικαστικά εργαστήρια και η φιλαρμονική του δήμου. Στο συνεδριακό κέντρο της πόλης φιλοξενούνται θεατρικές και μουσικές παραστάσεις από διάφορα μέρη της Ελλάδας και του κόσμου. Θίασοι των ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. της χώρας, του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, του Εθνικού Θεάτρου κ.ά. που βρίσκονται σε περιοδεία επιλέγουν να παρουσιάσουν τα θεατρικά έργα τους στο ανοικτό θέατρο "Μελίνα Μερκούρη" στο Άλσος Παπάγου. Το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Βέροιας κάθε χρόνο ανεβάζει παραστάσεις τη χειμερινή περίοδο στη Βέροια και τη θερινή περίοδο βρίσκεται σε περιοδεία σε όλη τη χώρα. Κάποτε θεωρούνταν το κορυφαίο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. στην Ελλάδα, όμως δεν διατήρησε τη θέση του στην κορυφή. Η πορεία του, όμως, σήμερα είναι ανοδική, καθώς ανεβάζει όλο και πιο θεαματικές παραστάσεις. Η Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας έχει μετατραπεί σε κέντρο προαγωγής του πολιτισμού με τις πολλές εκδηλώσεις και ημερίδες που διοργανώνει. Αξίζει να γίνει αναφορά και στο βραβείο που πήρε το 2010 "Πρόσβαση στη μάθηση 2010" του ιδρύματος Bill & Melinda Gates ως επιτυχές πρότυπο βιβλιοθήκης στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο.

Παιδεία

Τμήμα ΑΕΙ μηχανικών, χωροταξίας και ανάπτυξης: Το συκεκριμένο τμήμα της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στεγάζεται στην πόλη της Βέροιας από το 2004. Το πανεπιστημιακό κάμπους βρίσκεται στο οικισμό της Αγίας Βαρβάρας σε υψηλή εγγύτητα με τον κόμβο της Εγνατίας Οδού.

Τμήμα ΑΕΙ επιστήμης του διαδικτύου: Από το 2009 λειτουργεί και το μεταπτυχιακό πρόγραμμα στην Επιστήμη του Διαδικτύου του τμήματος Μαθηματικών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Δημόσια Βιβλιοθήκη: Στην καρδιά της πόλης φιλοξενείται μια υπερσύγχρονη βιβλιοθήκη ευρωπαϊκών προδιαγραφών, η οποία διαθέτει παιδικό τμήμα με εργαστήριο τεχνολογίας, υπολογιστές και κονσόλα παιχνιδιού και τμήμα ενηλίκων, με υπολογιστές με διαδικτυακή πρόσβαση και αναγνωστήριο. Η Δημόσια Βιβλιοθήκη Βέροιας διοργανώνει καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου πολλά εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολεία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, αλλά και για γονείς και ενήλικες (στα πλαίσια ημερίδων-σεμιναρίων).

Αθλητισμός

Ποδόσφαιρο: Η τοπική ποδοσφαιρική ομάδα της Βέροιας Π.Α.Ε. Βέροια έχει μία ξεχωριστή ιστορία, με περιόδους άνθησης στο ενεργητικό της αλλά και αρκετούς υποβιβασμούς σε κατώτερες κατηγορίες. Έχει αγωνιστεί αρκετές χρονιές στην Α' Εθνική και διαθέτει πολλά φυτώρια ποδοσφαιριστών που έχουν βγάλει πολλούς διάσημους παίκτες της Superleague.

Χειροσφαίριση: Η Βέροια είναι η μητρόπολη του ελληνικού χάντμπολ. Αγκάλιασε το άθλημα αυτό από τα πρώτα του βήματα στην χώρα μας και συνεχίζει να το αναπτύσσει μέχρι και σήμερα σε πολύ υψηλά επίπεδα. Γνωστότερη ομάδα της πόλης, ο Φίλιππο Βέροιας, είναι από τις λίγες επαρχιακές ομάδες που έχουν να επιδείξουν 9 Πανελλήνια Πρωταθλήματα σε ένα άθλημα και πλήθος συμμετοχών σε Ευρωπαϊκά Κύπελλα, καθώς και συμμετοχή σε Ευρωπαϊκο Τελικό (EHF Challenge Cup 2003).

Άλλα αθλήματα: Ένα ακόμα άθλημα, στο οποίο η Βέροια έχει δώσει μεγάλους αθλητές, είναι το σκι. Το πρώτο χιονοδρομικό κέντρο της Ελλάδας, αυτό του Σελίου, έδωσε την ευκαιρία σε πολλούς Βεροιώτες να έρθουν από νωρίς σε επαφή με τον χειμερινό αθλητισμό και πρωταθλητισμό. Η πόλη διαθέτει ακόμα μικρές ομάδες μπάσκετ, βόλεϋ, γυμναστικής και πινγκ-πονγκ, καθώς και ομίλους σκακιού, ορειβασίας και ποδηλασίας.

Βέροια 2008: Το 2008, διοργανώθηκε στη Βέροια η πρώτη ολυμπιάδα "Δημήτριος Βικέλας - Έτος Αθλητισμού και Νεολαίας", υπό τον τίτλο "Βέροια 2008", που θα συνεχιστεί και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. Την ολυμπιάδα συνέστησαν ολυμπιακά αγωνίσματα που έλαβαν χώρα σε στάδια και αθλητικές εγκαταστάσεις σε όλη τη Βέροια και συμμετείχαν αθλητές και αθλητικοί σύλλογοι όλης της χώρας. Τη διοργάνωση της πρώτης και των επικείμενων Ολυμπιάδων έχουν αναλάβει οι Δήμοι: Βέροιας, Αθηναίων, Ιωαννίνων και Ερμούπολης και διεξάγονται προς τιμήν του Δημητρίου Βικέλα, του Πρώτου Προέδρου της Ολυμπιακής επιτροπής και των 100 χρόνων από το θάνατό του.

Δραστηριότητες

Χιονοδρομικό κέντρο Σελίου: Απέχει μόλις 24 χλμ από τη Βέροια και είναι ιδανικός προορισμός για χιονοδρόμους και λάτρεις των ακραίων αθλημάτων ή απλά προσφέρεται για μια απόδραση από την καθημερινότητα και για ένα ζεστό τσάι με θέα το βουνό του Βερμίου. Το εν λόγω χιονοδρομικό κέντρο στο Σέλι είναι το πρώτο οργανωμένο χιονοδρομικό κέντρο στην Ελλάδα. Στο χώρο αυτό διεξήχθησαν το 1934 οι πρώτοι Πανελλήνιοι Χιονοδρομικοί Αγώνες.

Aliakmonas River Youth Festival: Καλοκαιρινό φεστιβάλ που διεξάγεται κάθε χρόνο πλάι στον ποταμό Αλιάκμονα, από το 2008. Ο σύλλογος νεολαίας της Βέροιας διοργανώνει ένα τριήμερο (από το 2011 τετραήμερο) θέαμα που συνδυάζει τη μουσική και τον αθλητισμό. Περιλαμβάνει συναυλίες, αθλητικές δαστηριότητες ήπιες αλλά και πιο ακραίες και κατασκηνώσεις για μικρούς και μεγάλους. Φιλοξενούνται διάσημοι τραγουδιστές και μπάντες, αλλά και τοπικά συγκροτήματα και η διασκέδαση κρατάει μέχρι τις πρωινές ώρες. Το φεστιβάλ προσελκύει άτομα από όλη την Ελλάδα.

Ασύρματο Μητροπολιτικό Δίκτυο Ημαθίας: Από το 2006 δραστηριοποιείται η κοινότητα ασύρματης δικτύωσης Ασύρματο Μητροπολιτικό Δίκτυο Ημαθίας ή ΑΜΔΗ (Imathia Wireless Metropolitan Network ή IWMN). Το ΑΜΔΗ λειτουργεί εθελοντικά, ερασιτεχνικά, δωρεάν και ελεύθερα, στα πρότυπα των άλλων κοινοτήτων ασύρματης δικτύωσης όλου του κόσμου όπως στην Αθήνα, στο Seattle και αλλού.

Διάσημοι Βεροιώτες

• Σώπατρος, σύντροφος του αποστόλου Παύλου (1ος αιώνας μ.Χ.), άγιος της Ορθόδοξης εκκλησίας
• Κωνσταντίνος Καλλοκράτος, λόγιος και ποιητής του 17ου αιώνα
• Μητροφάνης Κριτόπουλος, λόγιος, θεολόγος, πατριάρχης Αλεξανδρείας (1636-1639)
• Ιωάννης Κωττούνιος, νεοαριστοτελικός φιλόσοφος και ευεργέτης του 17ου αιώνα
• Νήφων Α΄, Οικουμενικός πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (1310 - 1314)
• Γεώργιος Κολέμης, οπλαρχηγός της Ελληνικής επανάστασης του 1821
• Αντώνιος Νικολαΐδης, Μακεδονομάχος οπλαρχηγός
• Στέφανος Παπαγάλος, Μακεδονομάχος οπλαρχηγός
• Δημήτριος Βικέλας, Πρώτος Πρόεδρος ΔΟΕ
• Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, πολιτικός
• Γεωργία Ανεζίνη-Λεράκη, Συγγραφέας
• Ευθύμης Βαρλάμης, Ζωγράφος - Γλύπτης - Αρχιτέκτονας
• Χρήστος Ζαμπούνης, Συγγραφέας
• Νίκος Ζιώγαλας, Τραγουδιστής
• Σόνια Θεοδωρίδου, Σοπράνο
• Γιώργος Καραμίχος, Ηθοποιός
• Παντελής Καφές, Ποδοσφαιριστής
• Παύλος Κοντογιαννίδης, Ηθοποιός - Τραγουδιστής
• Δημήτρης Μαυρόπουλος, Ηθοποιός
• Παύλος Παυλίδης, Μουσικός - Στιχουργός - Τραγουδιστής
• Μάγδα Πένσου, Ηθοποιός - Τραγουδίστρια
• Τάσος Πρωτοψάλτου, Σκηνογράφος-Πανεπιστημιακός
• Κώστας Τσαρτσαρής, Ολυμπιονίκης,Καλαθοσφαριστής
• Τζιμούρτος Δημήτρης,Ολυμπιονίκης, Χειροσφαιριστής

Αδελφοποιημένες πόλεις

Καζανλούκ, Βουλγαρία (2001) Σεμλίνο, Σερβία Ούζιτσε, Σερβία (2010))

Ο νέος δήμος Βέροιας

Δήμος Βέροιας

Κύριο άρθρο: Δήμος Βέροιας

Ο σημερινός δήμος Βέροιας προκύπτει από τη συνένωση των προϋπάρχοντων δήμων Βέροιας, Βεργίνας, Μακεδονίδος, Δοβρά και Αποστόλου Παύλου, σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης, που εφαρμόστηκε την 1η Ιανουαρίου του 2011. Ο πληθυσμός του ενιαίου δήμου ανέρχεται στους 65.968 κατοίκους, ενώ η έκταση που καταλαμβάνει αγγίζει τα 791,43 τ.χλμ.

Βιβλιογραφία

• Ταξιδιωτικός Οδηγός, Δυτική - Κεντρική Μακεδονία, εκδ. Explorer, 2003.
• Ιάκωβος Μιχαηλίδης, «Μεταξύ παράδοσης και εκσυγχρονισμού: Βέροια 1900-1950», Ιερά Μητρόπολις Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας, Ερατεινή Ημαθία (Βέροια, 2004), σσ.378-398.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Κοινωφελής Επιχείρηση Πολλαπλής Ανάπτυξης Βέροιας
• Δήμος Βέροιας
• Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας
• To Wiki της Ημαθίας της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Βέροιας