Γονίδιο

Απεικόνιση ενός γονιδίου σε σχέση με τη διπλή έλικα του DNA και ένα χρωμόσωμα (δεξιά).

Το γονίδιο είναι τμήμα του DNA και αποτελεί τη βασική φυσική μονάδα κληρονομικότητας στους ζωντανούς οργανισμούς η οποία μεταβιβάζει μια πληροφορία από το ένα κύτταρο στα θυγατρικά του και κατ΄ επέκταση από τη μια γενιά στην άλλη.

Τα μόρια που προκύπτουν ως προϊόντα από την γονιδιακή έκφραση, είναι είτε πρωτεΐνη είτε RNA, και είναι γνωστά ως γονιδιακά προϊόντα. Τα περισσότερα γονίδια κωδικοποιούν πρωτεΐνες, οι οποίες είναι βιολογικά μακρομόρια που αποτελούνται από γραμμικές αλυσίδες αμινοξέων και επηρεάζουν τις περισσότερες από τις χημικές αντιδράσεις που πραγματοποιούνται στα κύτταρα. Μερικά γονίδια δεν κωδικοποιούν πρωτεΐνες, αλλά τα μόρια των μεταγραφόμενων από αυτά RNA διαδραματίζουν βασικούς ρόλους στην βιοσύνθεση πρωτεϊνών και στον έλεγχο της γονιδιακής έκφρασης. .

Τα περισσότερα γονίδια περιέχουν κάποιες περιοχές που δεν κωδικοποιούν γονιδιακά προϊόντα, αλλά συχνά ρυθμίζουν τη γονιδιακή έκφραση. Μια κρίσιμη περιοχή μη-κωδικοποίησης είναι το γονίδιο-υποκινητής, μια σύντομη ακολουθία DNA, απαραίτητη για την έναρξη της γονιδιακής έκφρασης. Στα γονίδια ευκαρυωτικών οργανισμών περιέχονται συχνά κάποιες περιοχές που αποκαλούνται ιντρόνια ή εσόνια και αφαιρούνται από το mRNA σε μια διαδικασία γνωστή ως συγκόλληση ή ωρίμανση του mRNA, που γίνεται στον πυρηνα, (splicing). Οι περιοχές που κωδικοποιούν πραγματικά το προϊόν γονιδίων, το οποίο μπορεί να είναι πολύ μικρότερο από τα ιντρόνια, είναι γνωστές ως εξόνια. Το σύνολο των γονιδίων αποτελεί τμήμα του γονιδιώματος ενός οργανισμού, που αποτελείται από το σύνολο του DNA του. Τα γονίδια ελέγχουν κάθε κυτταρική δραστηριότητα και κατευθύνουν τη φυσική ανάπτυξη και συμπεριφορά του οργανισμού.

• Έχει καθιερωθεί διεθνώς οτιδήποτε αναφέρεται σε, ή έχει σχέση με γονίδια, να χαρακτηρίζεται γενετικός ή γενετικό (genetic).